13.09.2009

USTRÓJ I ORGANIZACJA SĄDÓW POWSZECHNYCH I PROKURATURY

Egzamin-3,4 pytania pisemny

Art..10 Konstytucji-ust.1.ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowej.

Art188-197 Konstytucji

Art.198-200 Konstytucji

Trybynał Konstytucyjny jest odrębnym organem którego zadaniem jest kontrola zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją oraz aktów niższego rzędu z ustawami, umowami międzynarodowymi i konstytucją. Składa się z 15 sędziów którzy są wybierani na okres 9 lat przez Sejm z pośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Prezesa TK spośród kandydatów wybranych przez zgromadzenie sędziów TK powołuje prezydent RP. Jest to kadencja jednorazowa dziewięcioletnia, co oznacza że sędzia po upływie tej kadencji przechodzi w stan spoczynku.

Z wnioskiem o sprawdzenie zgodności z konstytucją mogą wystąpić dość liczne podmioty;prezydent,5 posłów, premier, Pierwszy Prezes SN, Rzecznik Praw Obywatelskich .TK nie działa urzędu tylko na wniosek uprawnionego podmiotu.

SKARGA KONSTYTUCYJNA- z taką skargą do TK może się zwrócić każdy obywatel któ®ego konstytucyjne wolności i prawa zostały naruszone,po wyczerpaniu odpowiedniej drogi albo przed organem adm,albo też drogi sądowej jest problem otwarcia drogi przed TK i jest problem w jakim zakresie ta skarga przysługuje.

TRYBUNAŁ STANU-on jest także przewidziany w konstytucji ,a mianowicie art.198 -201 konstytucji.TS składa się przewodniczącego a przewodniczącym jest urzędu pierwszy Prezes SN., dwóch zastępców i 16 członków. powoływani na okres kadencji Sejmu. Kandydatami są osoby które posiadają uprawnienie sędziowskie, ale odnosi się to do przynajmniej połowy składu TS.Zajmuje się kwestią odpowiedzialności konstytucyjnej, tzn. że zajmuje się sprawami naruszenia Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania. Taką odpowiedzialność w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania ponoszą Prezydent RP, Prezes Sady Ministrów, członkowie Rady Ministrów, Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiTV, osoby który Prezes RM powierzył kierowanie ministerstwem ,a także Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych. Pewnym uzupełnieniem jest odpowiedzialność posłów i senatorów kiedy by odnieśli w zakresie działalności uzyskają korzyści majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego, albo gdy taki majątek nabywają. Gdy chodzi o porównywanie, to TK jest trybunałem stałym, stale funkcjonującym ,natomiast TS może być powołany do określonej sprawy jeżeli zostanie wniesione oskarżenie przeciwko osobom w/w.

O pociągnięciu do odpowiedzialności decyduje Sejm na wniosek Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej wyznaczając jednocześnie dwóch posłów i ,którzy będą oskarżycielami przed TS.

Gdy chodzi o Prezydenta RP to sytuacja jego jest wyjątkowa, polegająca na tym, że może być pociągniety do odpowiedzialności jedynie przed TS, przed sądami jest to niedopuszczalne. Musi go przed TS postawić cały skład Sejmu i Senatu. Gdyby zapadła uchwała to oznacza postawienie Prezydenta w stan oskarżenia,i na mocy tego nie mógłby on wykonywać swojej funkcji w okresie gdy toczyłoby się postępowanie. TS mógłby pozbawić go pełnionej funkcji.

Prezes RM i ministrowie za naruszenie konstytucji i ustaw ,jeżeli to jednocześnie stanowi przestępstwo mogą być pociągnięci Take do odpowiedzialności karnej.Ale możliwość jest i taka że zostają postawieniu przed trybunałem tylko w zakresie odpowiedzialności konstytucyjnej ,a w innych sprawach przed sądem powszechnym.Jeeli jest uchwała o wszczęciu postępowania przed TS to wówczas Prezes RM i członkowie RM nie mogą być jednocześnie pociągani do odpowiedzialności karnej przed Sądami powszechnymi, bo nie ma podwójnej odpowiedzialności.

SANKCJE które może stosować TS. Te sankcje są określone w ustawie o TS wydanym na podstawie konstytucji ,jest to min.pobawienie funkcji,zakaz pełnienia takiej funkcji ,pozbawienie stanowisk honorowych albo odznaczeń państwowych a także zakaz powołanie na określone stanowiska.Mają one charakter zbliżony do dyscyplinarnego,ale oznacza to min tzw.śmierć polityczną określonej osoby.To są reperkusje w zakresie odpowiedzialności konstytucyjnej.

SĄDY

Art.173-organy odrębne i niezależne od innych władz,trybunały jak i sądy wydają wyroki w imieniu RP. Działalność sądów określamy mianem wymiaru sprawiedliwości-organy wymiaru sprawiedliwości, który jest sprawowany przez SN, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

SĄDY WOJSKOWE-w naszym systemie prawnym są sądami karnymi, zajmują się sprawami występków przewidzianych w KK. Są nimi sądy garnizonowe, wojskowe sądy okręgowe ,Izba Wojskowa SN.

Sądy ADMINISTRACYJNE-Wojewódzkie Sądy Adm. I instancji i NSA jako II instancja.

W wyniku przeprowadzonej reformy i dostosowania sądownictwa adm. do konstytucji nastąpiła reforma tych sądów-

Art.175 konstytucji używa pojęcia wymiar sprawiedliwości, a jednocześnie nie zawiera wyjaśnienia co przez to należy rozumieć. Definiuje to najogólniej są 3 definicje wymiaru sprawiedliwości.

-wymiarem sprawiedliwości jest rozstrzyganie spraw przez sądy

-wymiarem sprawiedliwości-tylko określenie podmiotowe,nie odnosi się do tego co podlega rozstrzyganiu,i zwolennicy przedmiotowego definiowania uważają że jest to specyficzna działalność odpowiednio ustawą ukształtowana,

-trzecia grupa definicji podmiotowo-predmiotowej,że to jest odpowiednio ukształtowane rozpatrywanie spraw ,które sprawowane jest przez sądy.

Postępowanie sądowe jest dwuinstancyjne, art. 176 Konstytucji ustęp 1 stanowi ,że postępowanie sądowe jest co najmniej 2 instancyjne ,to znaczy że konstytucja ustaliła dolny próg toku instancji co oznacza, że od orzeczenia wydanego w I instancji kończącego postępowanie powinien przysługiwać środek odwoławczy do sądu wyższej instancji .

ZASADA PRAWA DO SĄDU-wzorem europejskiej Konwencji Praw Człowieka- art. 45 ust.1 Konstytucji i w art.77 ust.2.Każdy ma prawo do sprawiedliwego jawnego rozpatrzenia sprawy przez właściwy niezawisły bezstronny sąd.

ZASADA NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIÓW -cechą sądów oraz trybunałów jest to ,że sądy i trybunały orzekają w składach niezawisłych sędziów ,konstytucja powiada,że sędziowie są niezawiśli i podlegają ustawie./art. 178 ust.1/

Stałość zawodu sędziego,tzn.osoba która ma być powołana na stanowisko sędziego musi odpowiadać ostrym kryteriom ,nieskazitelnym charakterem.Pozbawienie stanowiska-rezygnacja, zrzeczenie się stanowiska,śmierć,wiek,czy też skaanie prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, orzeczenie sądu dyscyplinarnego o wydaleniu z służby sędziowskiej.W innych przypadkach nie ma możliwości zwolnienia ze stanowiska sędziego.Bez zgody sądu dyscyplinarnego nie mona sędiego ścigać ani aresztować,może być zatrzymany w momencie złapania na gorącym uczynku,ale Take na żądanie odpowiedniego prezesa sądu powinien być wypuszczony na wolność, zakaz przenoszenia sędziego bez jego zgody, zapewnione należyte wynagrodzenie,aby nie było pokus konieczności utrzymania prez inne sposoby.

UDZIAŁ CZYNNIKA SPOŁECZNEGO W WYMIARZE SPRAWIEDLIWOŚCI- osoby od których nie wymaga się odpowiedniego przygotowania zawodowego ,swoje obowiązku wypełniają okazjonalnie ,czynnik społeczny jest przeciwstawieniem czynnikowi urzędniczego.Istnieją dwa współcześnie spotykane systemy udziału obywateli :

-system sędziów przysięgłych- są wybierani w wyborach powszechnych ,polega na tym,że istnieje ława przysięgłych czyli obywateli wybranych i wyznaczonych do określonej sprawy-np. system anglosaski./łąwa większa,ława mniejsza,ławę koronera/.Ława większa ponad 20 osób,która decydowała o oddaniu sprawy przez sąd pod sąd.

-system sędziów ławników

Wykład nr II -24.10.2009-10-24

Egzamin 24.11.2009 godz.17.30

Niezawisłość sędziowska jest cechą sądu gdyż rozstrzygnięcia wydają sedziowie którzy korzystają z niezawisłości. Konstytucja postanawia w tym zakresie że sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko konstytucji i ustawom. Oznacza to że nit nie może nakazać czy też zastąpić sędziego w sprawie która została mu powierzona. Oznacza że konstytucja wyłacza wszelkiego rodzaju ingerencje w indywidualne konkretne rozstrzygane przez sędziego sprawy . Zatem nikt nie może wydawać sędziemu jakiekolwiek polecenie co do tego jak ma być konkretna sprawa rozstrzygnięta Sąd w tym celu aby sprawę rozstrzygnąć

Przeprowadza dowody w celu odtworzenia pewnej określonej sytuacji i na tej podstawie stosując przepisy prawa wydać rozstrzygnięcie. W związku z tym orzeczenia sądu polegają na tym, że sąd do określonej ustalonej sytuacji stosuje określone prawo. Oczywiście możemy mówić że istnieją także ustawą przewidziane wyłomy kiedy sędzia powinien brać pod uwagę pewne rozstrzygnięcia zwłaszcza sądu wyższego rzędu albo sądu najwyższego, które z mocy prawa są w danej sprawie wiążące. Wynika to z nadrzędności sądów wyższego rzędu w tym także sądu najwyższego. Musi to wynikać z mocy prawa np. wiążące są rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie sądu wyższego rzędu w trybie instancyjnym. Sąd wyższego rzędu może uchylać, modyfikować, zmieniać orzeczenia w tym wyroki sądów I instancji, ale także jego wskazania i wykładnia zawarta w wyroku przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania jest dla tego sądu wiążąca. Sędziowie podlegają ustawom i konstytucji to znaczy że na orzeczenia sądu ma wpływ ustawodawca, który za pomocą tych przepisów może kształtować zakres niezawisłości i z tym wiąże się gwarancje niezawisłości sędziowskiej. Są to regulacje prawne dotyczące sędziego które go sytuują w systemie prawa. Można powiedzieć że są na tyle niezawiśli na ile przepisy regulujące tą niezawisłość ją kształtują. Jaka jest w gruncie rzeczy niezawisłość i jej zakres w danym systemie prawnym decydują przepisy ustawowe, które odnoszą się do tej niezawisłości. Przepisy urealniające tą niezawisłość nazywamy gwarancjami niezawisłości sędziowskiej

Gwarancje ustrojowe, oraz gwarancje procesowe związane z określonym postępowaniem ,mogą to być gwarancje przewidziane w postępowaniu karnym, cywilnym czy sądowo administracyjnym. Najważniejsze z nich są gwarancje ustrojowe Pierwszą podstawową gwarancją jest stałość jego zawodu ,stałość stanowiska które piastuje, chodzi o to aby sędzia wydając rozstrzygnięcie gdy wie że w grę wchodzą zjawiska o charakterze społeczno politycznym nie rozstrzygał ich pod presją swojej przyszłej kariery sędziowskiej żeby nie czynił tego w obawie o utratę stanowiska sędziego . Obecnie sędziowie wszystkich sądów są powołani bezterminowo. Sędzia może odpowiadać dyscyplinarnie przed sądem dyscyplinarnym ale tylko za rażące naruszenie prawa.

Zasada rzetelnego procesu sądowego -zasada ta została ukształtowana zwłaszcza na tle europejskiej konwencji praw człowieka i orzecznictwa trybunału praw człowieka w Sztrasburgu. Została także przeniesiono do art. 45 ustęp 1 konstytucji. Chodzi o to że każde postępowanie przed sądem winno odpowiadać określonym standardom i tylko o tyle o ile te standardy zostały zachowane w danym procesie można mówić o jego rzetelności. Te standardy dotyczą z jednej strony wymagań adresowanych do sądów ,że tylko rozstrzygnięcie zapada w rzetelnym procesie jeżeli wydane zostaje przez sędziego niezawisłego ,sędziego bezstronnego ,a także w odniesieniu do samego postępowania jeżeli odbywa się on bez uzasadnionej zwłoki. Takie postępowanie powinno odbywać się także na publicznej rozprawie aby każda osoba mogła być świadkiem tego jak sądy działają.

Zasada kolegialności- oznacza to,że sądy orzekają nie jednoosobowo tylko w zespołach albo sędziów zawodowych albo z udziałem czynnika społecznego .Za kolegialnością przemawia przede wszystkim to że wydane orzeczenie jest wynikiem wiedzy i doświadczenia nie tylko jednej osoby ale całego zespołu. To także ma i takie znaczenie ,że to rozwiązanie chroni sądy przed ewentualnymi nie porządanymi wpływami na rozstrzygnięcie eliminujące w ten sposób protekcję. Ostatnie reformy znaczenie ograniczyły udział ławników w postępowaniu, oznacza to że w sądzie rejonowym najczęściej orzeka jeden sędzia a także orzeczenie jednoosobowe ma miejsce w sądach okręgowych .Zadecydowały o tym względy praktyczne, ekonomiczne, dążenie o zlikwidowania zaległości w sprawach karnych i cywilnych

Zasada bezstronności-jako pewien standard rzetelności procesu polega na tym że chce się w ten sposób wyłączyć nieporządaną sytuację kiedy sędzia miałby sprzyjać jednej ze stron albo w zakresie przeprowadzania i wprowadzania dowodów ,czy też w zakresie wydanego rozstrzygnięcia , do eliminacji sędziego stronniczego z procesu służą tzw. wyłączenia sędziego albo z mocy prawa albo na podstawie wniosku stron co do podejrzenia braku bezstronności sędziego .

Zasada kontroli-oznacza ona że właśnie dlatego że sędziowie są niezawiśli to pomimo staranności z ich strony może się okazać, że ich sposób rozstrzygnięcia ich wyrok jest wadliwy, dlatego że albo istnieje błąd w zakresie ustaleń faktycznych albo też w zakresie stosowania prawa w tym także wykładni tego prawa i pomimo ,że sędziowie są niezawiśli to wydane przez nich rozstrzygnięcia mogą być poddane kontroli przez sąd wyższego rzędu. Ta kontrola z reguły następuje na żądanie strony lub jej przedstawiciela na skutek złożenia środka zaskarżenia a zwłaszcza środka odwoławczego ,który ma taki skutek, że sprawa zostaje skierowana do sądu II instancji i tam poddana weryfikacji. Oznacza to że wydanie rozstrzygnięcia przez sąd nie są bez zaskarżenia przekazywane do zatwierdzenia sądowi II instancji, przyjmuje się jak gdyby domniemanie prawidłowości tych rozstrzygnięć ,a ewentualne zastrzeżenia wynikające z wniesienia skargi szczególnie odwoławczej muszą być przez sąd II instancji zweryfikowane, a zatem kontrola instancyjna przez sąd wyższego rzędu oparta jest na zasadzie skargowości .Sąd II instancji dokonuje kontroli tylko po wniesieniu skargi przez uprawniony podmiot.Jeśli skarga nie zostanie w określonym czasie złozona orzeczenia się uprawomocni i nadaje się do wykonania. Tylko w ramach nadzwyczajnych środków odwoławczych/kasacja /możliwe jest wniesienie środka odwoławczego przez prokuratora generalnego lub rzecznika praw obywatelskich. Poza tą sytuacją środki odwoławcze wnoszą strony i ich przedstawiciele.

System sądów obejmuje sąd najwyższy ,sądy powszechne oraz sądy szczególne którymi są sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. W sumie te wszystkie sądy tworzą system sądownictwa w Polsce.

Sąd Najwyższy jest najwyższą instancją sądową w zakresie spraw karnych i cywilnych ,w zakresie spraw należących do kompetencji sądów powszechnych i wojskowych. W zakresie sądownictwa administracyjnego SN nie ma uprawnień. System sądów administracyjnych składa się z wojewódzkich sądów administracyjnych oraz NSA. NSA jest sądem II instancji w sądowym postępowaniu administracyjnym. Przyjmuje że postępowanie sądowe powinno być co najmniej dwuinstancyjne .

To nie Sąd Najwyższy lecz TK może jedynie stwierdzić niezgodność ustaw z konstytucją czy też umów międzynarodowych z konstytucją ,aktów niższego rzędu z aktami wyższego rzędu. Orzeczenia o niezgodności TK powoduje uchylenie takich aktów prawnych i jest wiążące ,ma moc powszechnie obowiązującą .Tą swoją pozycję sądu najwyższego realizuje ten sąd w ramach środków instancyjnych i środków pozainstancyjnych. Nieliczne są regulacje kiedy SN jest drugą instancją, czyli rozpoznaje środek odwoławczy. Z taką sytuacją mamy do czynienia ewidentnie w postępowaniu karnym wojskowym kiedy od orzeczeń Okręgowego Sądu Wojskowego apelacja przysługuje do Izby Wojskowej SN.Z reguły sprawy do SN docierają na drodze środków pozainstancyjnych. Do takich środków można zaliczyć pytania prawne kierowane przez sądy odwoławcze do SN kiedy pewne kwestie wymagają zasadniczej wykładni. Druga droga to rozstrzyganie kwestii prawnych o charakterze abstrakcyjnym kiedy wątpliwość co do wykładni prawa nie dotyczy jednej indywidualnej sprawy tylko tego rodzaju wątpliwości są sygnalizowane SN albo przez Prokurator Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i wówczas SN nie związany z konkretną sprawą takie zagadnienie wyjaśnia/w składzie siedmiu sędziów ,w składzie całej izby, połączonych izb albo pełnego składu SN. Jeżeli uchwała podjęta została przez przynajmniej skład izby to wtedy z mocy ustawy taka uchwała jest zasadą prawną ,może być także zasadą prawną orzeczenie składu 7 sędziów jeśli ten skład tak postanowi. To że uchwała ma znaczenie zasady prawnej ma takie znaczenie że odstąpienie od niej w ramach SN jest możliwe tylko w oznaczonym trybie określonym ustawą. SN działa w oparciu o specjalną ustawę ma na celu zapewnienie jednolitości orzecznictwa wszystkich sądów i które są podporządkowane jego nadzorowi .SN składa się z izby cywilnej ,izby karnej ,izby pracy, ubezpieczeń społecznych i praw publicznych oraz izby wojskowej. SN kieruje Pierwszy prezes Sądu Najwyższego ,którego na określoną kadencje powołuje prezydent RP spośród 2 przedstawionych kandydatów wybranych przez Zgromadzenie Ogólne SN. Izbami kierują Prezesi SN ,także powoływani przez Prezydenta RP spośród 2 kandydatów wybranych przez poszczególne izby.

Sądy Powszechne-działają w oparciu o ustawę z 2001r o prawo o ustroju sądów powszechnych najczęściej nazywaną usp. Poszczególne sądy to :sądy rejonowe, sądy okręgowe sądy apelacyjne. Te sądy powołuje i określa ich zakres terytorialnego działania Minister Sprawiedliwości rozporządzeniem. Te sądy tworzy się dla jednej lub kilku jednostek administracji terenowej .

Podział struktury wewnętrznej sądu-Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych -sądy które rozpoznają odwołania od decyzji organów rentowych a także pozwy wynikające ze stosunków pracy ,zwłaszcza na skutek skarg pracowniczych . Istnieją także sądy gospodarcze które SA wydziałami sądów -mogą być tworzone w sądach rejonowych, okręgowych, .Sądy Rodzinne są to wydziały sądów rejonowych które rozpoznają niektóre sprawy z zakresu małoletnich i odpowiedzialności nieletnich, przymusowego leczenia alkoholików ,w zakresie stosunków małżeńskich, w zakresie stosunków między rodzicami i dziećmi.

Wydziały grodzkie w sądach rejonowych, w których rozpoznaje się drobne sprawy karne i cywilne ,sprawy o wykroczenia, sprawy karne skarbowe. Sąd Antymonopolowy w Warszawie .

Sądami kierują zawsze prezesi .Prezesi są powoływani przez Ministra Sprawiedliwości po pozytywnym zaopiniowaniu kandydatów przez Zgromadzenia Sądów. Powoływani na okres kadencji i odwołanie także możliwe jest w podobnym trybie z tym jednak że jest również włączenie się rajowej Rady Sądownictwa. Wydziałami Sądów kierują Przewodniczący Wydziałów, sędziowie są zwykle powiązani, działają w ramach poszczególnych wydziałów.

Powołanie sędziów-o nowych etatach jest zobowiązany powiadomić Minister Sprawiedliwości w Monitorze Polskim w oznaczonym czasie. Także powiadamia o tym kiedy zwolni się istniejący już etat np. na skutek przejścia w stan spoczynku śmierci, choroby sędziego. To oznacza że zostaje ogłoszony jakby konkurs na to stanowisko i kandydaci którzy posiadają odpowiednie uprawnienie mogą zgłaszać-jeśli chodzi np. o sądy rejonowe do Prezesa SO ,do innych sądów do Pierwszego Prezesa tych sądów S.A i SN. Kandydaci muszą odpowiadać określonym kryteriom określonym w ustawie, być nieskazitelnego charakteru ,wykształcenie-studia magisterskie prawnicze w kraju albo równorzędne, obywatelstwo polskie, pełna zdolność do czynności prawnych, posiadać praktyczne przygotowanie przez odbycie aplikacji i złożenie egzaminu sędziowskiego, wykazanie się umiejętności /np. doktor habilitowany, albo że pełniło się określone w ustawie stanowisko związane z praktyką prawniczą, Po złożeniu i wykazaniu się tymi wymaganiami jeżeli złożone zostaje odpowiednie podanie jest wstępnie weryfikowane przez kolegium odpowiedniego sądu następnie prezes kandydatów zgłoszonych przedstawia na Zgromadzeniu Ogólnym okręgu .|Ci sędziowie są oceniani w głosowaniu tajnym i ten materiał wraz z głosowaniem zostaje przez Ministra Sprawiedliwości przekazany Krajowej Radzie Sądownictwa, a ona po ostatecznej weryfikacji przedstawia kandydatów na określone stanowisko. Do niedawna Prezydent który jest uprawniony do powołania na stanowisko sędziowskie, powoływał na to stanowisko .Powołanie są na czas nieoznaczony-czyli do czasu przejścia w stan spoczynku ,kiedy ukończyli 65 lat/za zgodą KRS do 70/sędzia może stracić stanowisko za skazanie go za przestępstwo prawomocnym wyrokiem, na skutek orzeczenia sądu dyscyplinarnego , stan spoczynku oznacza że sędzia jest „emerytem” ale jednocześnie honorowym sędzią dalej pozostaje. Sędziego można delegować do innego sądu ale za jego zgodą.

Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów-tym sądem dyscyplinarnym I instancji jest sąd apelacyjny. Ten sąd dyscyplinarny tworzy się w ten sposób że dokonuje się losowania trzech sędziów danego sądu dla oznaczonej konkretnej sprawy a składowi tego sądu ma przewodzić sędzia karnista. Inicjatorem takiego postępowania jest prezes takiego sądu ,który zwykle powiadamia o takiej sytuacji Prezesa Apelacyjnego gdy Rzecznik Dyscyplinarny występuje z wnioskiem o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego .Pojawia się wniosek prokuratora o zgodę bo to się wiąże z immunitetem sędziowskim. Sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani karno administracyjnej ani tymczasowo aresztowany chyba że został schwytany na gorącym uczynku bez zgody sądu dyscyplinarnego. A zatem na ściganie sędziego w drodze postępowania karnego wymagana jest zgoda sądu dyscyplinarnego .Odp. dyscyplinarna sędziów może nastąpić za :

Przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa, albo uchybienie godności sędziego .Godność sędziego jest tego rodzaju ze powinien zachowywać się w każdej sytuacji nie tylko urzędu ,aby nie dopuścił się uchybienia tej godności. Rzecznik Dyscyplinarny składa AT oskarżenia jest oskarżycielem publicznym odbywa się na rozprawie sędzia może korzystać z obrońcy, może nim być inny sedzia, jest wydany wyrok, odwołać się można do SN. Kary od upomnienia po złożenie sędziego z urzędu/wydalenie z urzędu/

Sądy wojskowe są wyłącznie sądami karnymi, orzekają tylko w sprawach karnych, tymi sądami są albo najniższe sądy garnizonowe wojskowe, albo wojskowe sądy okręgowe.

Są uprawnione do orzekania w sprawach o przestępstwa z części wojskowej kodeksu karnego/np. dezercja albo też sądom wojskowym podlegają sprawy z pewnego określonego powodu np. sprawy o przestępstwa popełnione przez żołnierzy w służbie czynnej, a także przez kandydatów na żołnierzy jeżeli dopuścili się takiego przestępstwa w czasie służby lub w związku z służbom, osoby cywilne zatrudnione w administracji wojskowej za przestępstwa popełniane w związku wykonywaniem tych obowiązków . Sąd wojskowy także rozpoznaje sprawy żołnierzy państw obcych jeśli przebywają na terenie państwa polskiego oczywiście w zamiarach pokojowych. Sąd garnizonowy jest właściwy we wszystkich sprawach z wyjątkiem tych powierzonych Okręgowym Sądom Wojskowym/o zbrodnie, o niektóre występki ,z powodów szczególnych a Mianowice gdy chodzi o stopień wojskowy majora lub wyższy to zawsze kompetencja Sądu okręgowego

Apelacja od takiego wyroku przysługuje do Izby Wojskowej SN.

Wykład 3

Zasada skargowości- i sąd w sprawach karnych i cywilnych bada i orzeka wtedy kiedy wystąpi z takim żądaniem uprawniony podmiot. To oznacza że sąd oznacza tylko na żądanie uprawnionego podmiotu. Tym podmiotem w sprawach karnych jest oskarżyciel a w sprawach cywilnych jest nim powód. Zadanie Sądu polega na tym że jeżeli oskarżyciel występuje z aktem oskarżenia tym aktem wszczyna postępowanie a rzeczą sądu jest zbadanie okoliczności sprawy i wydanie orzeczenia o ukaraniu bądź uniewinnieniu. W sprawach cywilnych powodem może być każda osoba cywilnoprawna, jeśli jest uprawniona do takiego wystąpienia. Żądanie jest zawarte w pozwie. Określa on czego żąda powód.

Kompetencje sądu-dwa zasadnicze składniki pierwszy to jest podsądność, polega ona na tym że sprawa podlega sądom w ogóle w zakresie orzecznictwa, w tym zakresie reguła jest taka że rozstrzygającym organem jest sąd który wymierza sprawiedliwość, a możliwe są wyjątkowe sytuacje gdyby to wyraźnie przewidywała konstytucja i ustawy a polska konstytucja takich wyjątków nie przewiduje. A zatem czy sprawa podlega w ogóle sądom to jest kwestią podsądności. Właściwość rzeczowa sądu i właściwość miejscowa sądu

Właściwość rzeczowa to jest ustalenie przez ustawodawcę tego który sąd rozpoznaje sprawę w pierwszej instancji. A zatem to kryterium pierwszej instancji jest podstawowe. W systemie i prawa procesowego karnego i prawa cywilnego obowiązującego w Polsce w którym istnieją II instancje to sądem pierwszej instancji może być sąd rejonowy albo sąd okręgowy .Reguła jest taka że w zasadzie sprawy rozpoznają w I instancji sądy rejonowe a w sprawach ściśle określonych orzekają w I instancji sądy okręgowe. np. orzekanie w sprawach o zbrodnie i taksatywnie wyliczone występki o większej szkodliwości społecznej, wartość przedmiotu sporu powyżej określonej kwoty

Właściwość miejscowa -reguła w postępowaniu karnym jest to że o właściwości miejscowej sądu decyduje miejsce popełnienia przestępstwa, przy czym co należy rozumieć przez miejsce przestępstwa szczegółowo reguluje ustawa. W sprawach cywilnych możemy mówić o właściwości miejscowej ogólnej i szczególnej. Tym kryterium właściwości miejscowej ogólnej jest miejsce osoby która jest zobowiązana wedle powoda do świadczenia, miejsce zamieszkania pozwanego.

Właściwość miejscowa szczególna -2 formy właściwość miejscowa przemienna to znaczy ze ustawodawca wprowadza nie 1 ale 2 kryteria i przyjmuje że powód ma możliwość dokonania między nimi ze względu na to co jest dla niego wygodniejsze, np. roszczenie alimentacyjne i związane z tym ustalenie ojcostwa jest możliwe wedle ogólnej reguły w miejscu zamieszkania pozwanego albo w miejscu zamieszkania powoda. Wtedy powódka ma wybór. Drugą formą takiej właściwości szczególnej miejscowej jest właściwość wyłączna. Oznacza to wtedy że ustawodawca posługuje się innym kryterium dla określenia właściwości miejscowej sądu np. dla praw związanych z własnością nieruchomości sądem właściwym jest sąd na terenie właściwości którego nieruchomość się znajduje.

Rzecznicy interesu społecznego

Do tych rzeczników zalicza się Rzecznika Praw Obywatelskich który nie jest organem rozstrzygającym tylko organem strzegącym zachowania praw obywatelskich a w razie pojawienia się sygnałów o ich naruszeniu powinien podjąć stosowne działania. W postępowaniu karnym w zasadzie ma tylko 2 uprawnienia-może żądać wszczęcia postępowania karnego ,ale czy to żądanie jest zasadne czy nie rozstrzyga prokurator nie może występować w toku postępowania z wyjątkiem kasacji od prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie na równi z Prokuratorem Generalnym. W sprawach cywilnych administracyjnych może podejmować czynności w szerszym zakresie na równi z uprawnieniami prokuratora w tych postępowaniach . Generalnie jednak może żądać informacji o stanie każdej sprawy w każdym postępowaniu i odpowiednie organy sądowe są zobowiązane do udzielenia takiej informacji .Drugim najważniejszym organem jest Prokuratura-a w gruncie rzeczy są to prokuratorzy. Prokuratura może być ukształtowana rozmaicie i z taką rozmaitością mamy do czynienia w różnych państwach ,kiedy prokuratura albo zajmuje się jedynie ściganiem przestępstw, albo niekiedy prokurator także występuje w sprawach cywilnych. W Polsce mamy system w którym prokurator jest panem w stadium ścigania przesądowego czyli prowadzenia śledztwa lub dochodzenia. Albo to postępowanie prowadzi sam, albo je nadzoruje w tym zakresie w jakim sam je prowadzi, a następnie sporządza i wnosi akt oskarżenia i ten akt oskarżenia przed sądem popiera jako oskarżyciel publiczny. W sprawach cywilnych czy też administracyjnych może wystąpić z odpowiednim wnioskiem czy pozwem a więc żądać wszczęcia postępowania albo może się także włączyć do postępowania już toczącego się. Tutaj ustawodawca posługuje się kryterium ogólnym-jeśli tego wymaga interes społeczny. Ustrojowo rzecz biorąc prokuratura jeszcze na razie jest organem w gruncie rzeczy łączonym z władzą wykonawczą. to znaczy że minister sprawiedliwości jest jednocześnie Prokuratorem Generalnym z mocy ustawy. Powołuje go prezydent na wniosek premiera. W sierpniu 2009 ustawa która wejdzie w życie w marcu 2010r-oddzieliła urząd Ministra Sprawiedliwości od Urzędu Prokuratora Generalnego. Ustawa ta ustaliła że prokurator generalny będzie powołany na okres kadencji 6 letniej .Pierwszego Prokuratora Generalnego powoła Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Przedstawi ona prezydentowi 2 wyłonionych kandydatów na to stanowisko. Regulamin wyłonienia kandydatów powierzono KRS, która w tym zakresie ogłosi konkurs.

Struktura prokuratury

Prokuratura Powszechna-składa się z Prokuratury Rejonowej, Prokuratury Okręgowej Prokuratury Apelacyjnej i Prokuratury Generalnej .Dotychczas najwyższa na tym szczeblu prokuratury powszechnej była Prokuratura Krajowa.

Drugi człon Prokuratury to jest prokuratura wojskowa.-prokuratura garnizonowa, wojskową prokuraturę okręgową i naczelną prokuraturę Wojskową. Naczelny Prokurator wojskowy jest zastępca Prokuratura Gen.

Pion Śledczy

Na czele tych trzech pionów jest Prokurator Generalny niezależny od Ministra Sprawiedliwości

W tej strukturze zmiany dotyczą kadencyjności szefów tych prokuratur. Oznacza to że jest ograniczona możliwość sprawowania tej funkcji a nie jest to taki stan w którym pewnie prokuratorzy stali się stałymi szefami .

Krajowa Rada Prokuratorów zostanie powołana na wzór i skład Krajowej Rady Sądownictwa

Funkcjonowanie prokuratury - działa tu zasada ścigania z urzędu przestępstw, jest to podstawowa funkcja prokuratury .Ta zasada dotyczy w następstwie tego funkcjonariuszy policji i innych organów ścigania i polega ona na tym ,że prokurator podejmuje ściganie nie czekając na inicjatywę tego ścigania wyrażoną przez kogoś innego. Kolejną zasadą jest zasada legalizmu-rozumie się przez nią obowiązek ścigania nałożony na organy procesowe w tym policji. Kiedy pojawi się podejrzenie popełnienia przestępstwa organy są zobowiązane wszcząć postępowanie . W przypadku gdy prokurator lub inny organ ścigania odmówi wszczęcia ścigania to na takie postanowienie pokrzywdzonemu lub osobie która złożyła zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przysługuje zażalenie do sądu -na ty polega kontrola sądowa. Obok tego istnieje sądowa kontrola kiedy prokurator umorzy lub zatwierdzi umorzone postępowanie przez policje-także przysługuje zażalenie do sądu pokrzywdzonemu. Pewną słabością tej regulacji jest to że takie zażalenie kieruje się do sądu równorzędnego -czyli w tym samym środowisku jest to zażalenie rozpoznawane.

W funkcjonowaniu prokuratury pojawiają się także reguły które dotyczą tego że nie ma wyraźnego podziału który występuje w sądach. każdy prokurator jest uprawniony do podejmowania czynności w postępowaniu przygotowawczym i każda taka czynność jest prawnie skuteczna to znaczy że także prokurator niższego rzędu może dokonać czynności za prokuratora wyższego rzędu i odwrotnie chyba że wyraźny przepis określa kompetencje danego prokuratora. np. jeżeli obowiązujące przepisy wymagają aby wniosek o przedłużenie w pewnym układzie czasowym wniosek o przedłużenie tymczasowego aresztowania złożył prokurator apelacyjny to nie może tego zrobić inny, jeśli kasacje może wnieść Prokurator Generalny od prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie to nie może tego uczynić inny prokurator. Gdy chodzi o odpowiedzialność dyscyplinarną przed sądem dyscyplinarnym istniejącym przy Prokuratorze Generalnym to istnieją te same podstawy jak w przypadku sędziego .Takie same także kary występują w tym postępowaniu dyscyplinarnym

Immunitet dwa chroniące prokuratora jeden materialno-procesowy -polega na tym, że prokurator nie może być ścigany za przekroczenie wolności słowa w postępowaniu karnym ,tylko dyscyplinarnym, drugi to immunitet ścigania to znaczy, że wszczęcie postępowania przeciwko prokuratorowi jak i tymczasowe aresztowanie wymaga zgody sądu dyscyplinarnego ,gdy sąd takiej zgody nie wyrazi ściganie nie będzie możliwe.

Organy pomocy prawnej-chodzi tutaj o trzy takie podmioty: adwokatura ,radcowie i notariusze

Adwokatura-ustawa z 1983r o adwokaturze która przewiduje odpowiednie organy samorządu adwokackiego i przynależność do tej korporacji adwokackiej jest obowiązkowe. Nie ma adwokatów poza korporacją adwokatury .O przynależności do tej korporacji a jednocześnie kiedy powstaje upoważnienie do działania w tym charakterze jest uzależnione od wpisu na listę adwokatów. Tego wpisu dokonuje organ okręgu Mianowicie jest to Okręgowa Rada Adwokacka na tym szczeblu terytorialny jest tam Rada Adwokacka którą kieruje Dziekan Rady Adwokackiej a obok tego występuje Komisja rewizyjna w zakresie kontroli finansów i sąd dyscyplinarny. Najwyższą władzą w tym okręgu jest zjazd adwokatów czyli zgromadzenie adwokatów danej izby którzy dokonują wyboru tych organów.

Funkcjonowanie adwokata-może on występować albo jako pełnomocnik zwłaszcza po stronach stron postępowania w sprawach cywilnych, w postępowaniu administracyjnych, w sprawach o wykroczenia po stronie obwinionego a w sprawach karnych jako obrońca przy czym w naszych warunkach prawnych istnieje obrona adwokacka -to znaczy, że nikt inny nie może tej roli pełnić tylko i wyłącznie adwokat. Mogą działać w zespołach albo kancelariach opartych na odpowiednich spółkach ,są to niekiedy kancelarie mieszane adwokacko radcowskie. Naczelnymi organami adwokatury są Krajowy Zjazd Delegatów wybranych w poszczególnych izbach których raz na pewien okres ma miejsce. Ten zjazd wybiera naczelne władze adwokatury które funkcjonują w okresie między zjazdami. To jest Naczelna Rada Adwokacka z Dziekanem, która reprezentuje adwokaturę jako całość, Wyższy Sąd Dyscyplinarny oraz Wyższą Komisję Rewizyjną.

Radca prawny- uregulowanie radców prawnych mieści się w ustawie z 1983r w ustawie o radcach prawnych i to powoduje że mamy do czynienia z pewnym dualizmem w zakresie pomocy prawnej. Chodzi o świadczenie pomocy-2 możliwości po wpisie na listę radców pranych radca taki może wykonywać indywidualnie pomoc prawną w kancelariach ,ale w przeciwieństwie do adwokata może także pracować na etacie w jednostce gospodarczej. Możliwe są także kancelarie łączące adwokatów i radców prawnych .Ponieważ są głównie nastawieni na świadczenie pomocy w zakresie prawa gospodarczego to są w tym względzie wyspecjalizowani i zajmują się w większości obsługą jednostek gospodarczych. Mogą występować w postępowaniu cywilnym jako pełnomocnicy po jednej i drugiej stronie w postępowaniu administracyjnym po stronie poszkodowanego, w sprawach administracyjnych

Notariat- są to instytucje związane z osobą notariusza i on jest organem .jest to osoba zaufania publicznego ,pracuje w kancelariach notarialnych i o powołaniu na stanowisko notariusza po spełnieniu wymagań decyduje Minister Sprawiedliwości .On także ustala siedzibę kancelarii notarialnej. Działalność notariusza jest związana przede wszystkim ze sporządzaniem Aktów notarialnych .Dla pewności obrotu prawnego ustawodawca niekiedy aby czynność przybrała formę aktu notarialnego .Jeżeli określona czynność ma mieć formę aktu notarialnego a jej nie ma to jest nieważna/bez skutków prawnych/.Najczęściej spotykane czynności wymagające tej formy-przeniesienie prawa własności nieruchomości .Notariusz przy zawieraniu takiej umowy musi stwierdzić czy rzeczywiście przedmiot takiej umowy istnieje i czy zbywający posiada prawo własności które chce przenieść na nabywcę

I tylko w przypadku przeniesienia własności nieruchomości sąd prowadzący KW dokona odpowiedniego wpisu jeżeli przedłożony zostaje mu akt notarialny spisany w odniesieniu do tej nieruchomości. Niekiedy statuty określonych spółek muszą być sporządzone w formie aktu notarialnego .Możliwe jest sporządzenie aktu notarialnego także wtedy gdy ustawa tego nie wymaga natomiast określona osoba ma interes prawny w tym, aby czynność przybrała formę aktu notarialnego. Taka osoba chce wyeliminować ewentualne podważenie swojego oświadczenia na przyszłość-najczęściej np. testament w formie aktu notarialnego ,gdy w ogóle własnoręcznie napisany testament bez świadków jest wystarczający do dziedziczenia.

PYTANIA

1.Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów

2.Trybunał Stanu

3.Prokuratura-reforma prokuratury z sierpnia bieżącego roku

---