Wykład z dn. 22.12.09 ;)

Uprawnienia obowiązki naczelnego

1.kieruje redakcją (art. 25 ust. 1 PrPras. jednoosobowe kierownictwo)

2.odpowiada jednoosobowo za treść przygotowywanych rzez redakcje materiałów prasowych (nawet jeśli materiały te są podpisane albo przy ich powstaniu brały udział inne osoby np. redaktorzy działów itp., członkowie kolegium redakcyjnego);

3. odpowiada ze wszelkie sprawy redakcji (zatrudnienie oraz dobór personelu, systematyczne ukazywanie się czasopisma, kontakty redakcji, która reprezentuje na zewnątrz z wydawcą i innymi podmiotami, za umowy zawierane z drukarniami i przedsiębiorstwami kolportażowymi - odpowiada również za wszelkie sprawy finansowe redakcji „ w granicach określonych w statucie lub właściwych przepisach” np. za przestrzeganie prawa pracy, podatkowego itp.)wymógł prawny ale wymóg prawny posiadania statutów redakcyjnych jednakże nie istnieje wiele redakcji ich nie ma;

4.dba o poprawność języka materiałów prasowych oraz przeciwdziałania jego wulgaryzacji; nawet jeśli sam nie ma wykształcenia polonistycznego, powinien zatrudniać osoby (np. korektorów czy redaktorów posiadających takie wykształcenie); sam również powinien umieć pisać poprawnie po polsku oraz być osobą kulturalna nie używająca na co dzień wulgaryzmów (art. 25 ust. 4 Pr. Pras.)

5. ponosi odpowiedzialność za nieprzestrzeganie szeregu zasad objętych regulacją szczególną Pr. Pras. (np. art. 4 ust 3, art. 16 ust. 3,art. 25 ust.4a, art. 31, art.33 ust. 1-4, art. 34 ust. 1i2, art. 35 ust 1i2, art. 39 ust. 1)

Immunitet

• Redaktor naczelny posiadający go (z uwagi na to, że został np. posłem, senatorem, sędzią) ma obowiązek wskazania jako redaktora innej osoby, która poniesie odpowiedzialność określona w art.49aPr. Pras. (za nieoględność)

• Wykluczenie takich sytuacji gdy osoba redaktora naczelnego jest w prawdzie znana ale na skutek pełnienia przez te osobę wspomnianych funkcji nikt nie może być oskarżony czy poważny w związku z publikacja materiału prasowego.

Powoływanie i odwoływanie

• Kompetencja wydawcy, organu założycielskiego wydawnictwa lub innego właściwego organu (art. 25 ust.5 Pr. Pras.)

• Dziennikarze zatrudnieni w redakcjach nie maja wpływu, na to kto zostanie redaktorem naczelnym ( w projektach prawa prasowego to rozważono), ani gwarancji, że taka osobą zostanie ktoś spośród nich.

Redakcja

• Art. 7ust. 2 punkt 5 Pr.Pras - jest jednostka organizującą proces przygotowywania (zbierania, oceniania i opracowywania) materiałów do publikacji w prasie.

• Redagowanie jest zespołem czynności, których celem jest przygotowanie materiału prasowego do drukowania, a obejmujących: jego ocenę polityczną, merytoryczną, formalną, wybór przedstawionych w nim faktów, adiustacje stylistyczną, gramatyczną, ortograficzna i interpunkcyjną oraz opracowanie techniczno-typograficzne.

Etapy

• adiustacja merytoryczna i formalna - sprawdzenie tez zawartych w materiale z linią programową pisma, weryfikacja faktów, liczb, nazw i nazwisk, użytych argumentów, usunięcie błędów stylistycznych, gramatycznych i interpunkcyjnych oraz dostosowanie materiału do pożądanej długości, w zależności od miejsca w danym numerze pisma;

1) skomponowanie nagłówka - streszczenie materiału oraz podkreślenie jego wagi i gatunku także ma zachęcać do zapoznania się z tekstem i przyciągać estetyką przyjętej grafiki;

2) adiustacja techniczna - polegająca na przekazaniu uwag do drukarni na temat składu materiału, co ma zapewnić utrzymanie jednolitej i zgodnej jego tradycją konwencji typograficznej pisma; dotyczy tez ona pożądanego rozmieszczenia materiału zgodnie z koncepcja pisma i przyzwyczajeniami czytelników; dobór ilustracji.

W zależności od konkretnej redakcji:

1. redaguje cały zespół - w sposób samodzielny w poszczególnych działach ( np. prasa amerykańska, niemiecka, angielska),

2.redagowaniem zajmują się wyspecjalizowane działy o funkcjach adiustatorskich (prasa francuska).

W dobie komputeryzacji redagowanie często jest dokonywane automatycznie przy użyciu specjalnych programów edytorskich.

Inne przesłanki

• encyklopedia wiedzy o prasie „zespół stałych pracowników gazety lub czasopisma zatrudnionych przy zbieraniu, pisaniu, planowaniu, ocenianiu, opracowywaniu i przygotowywaniu do składu materiałów prasowych, pracujący zwykle w odpowiednich działach redakcji. Redakcja pisma składa się zazwyczaj z dziennikarzy zajmujących się zbieraniem i pisaniem materiałów prasowych z dziennikarzy i redagujących te materiały oraz inne nadchodzące do redakcji od agencji prasowych kolegium redakcyjne, korespondentów, czytelników, współpracowników ( aktyw redakcyjny) instytucji; z dziennikarzy dostarczających materiały ilustracyjne oraz z pracowników pomieszczeń technicznych (archiwum) (maszynistki,

……………………………………………………………………….

Kolegium redakcyjne

• brak normowania struktury organizacyjnej redakcji - poza kolegium redakcyjnym i radą redakcyjną

• art.25 ust. 6 PrPras: przy reakcji działa kolegium redakcyjne jeżeli statut redakcji lub właściwe przepisy tak stanowią.

• relikt z czasów PRL - u - „przy redakcji działa” sekretarz POP , przedstawiciel Rady Zakładowej i delegat SDP.

Funkcje

• Doradcze wobec kierownictwa redakcji, ale decyzje należały do redaktora naczelnego miało istotny wpływ na:

1) współredagowanie pisma ( ustalało plany tematyczne, oceniało prace redakcji, opiniowało materiały prasowe);

2) decyzje personalne, organizacyjne i finansowe (np. wycena materiałów złożonych przez kierownictwo redakcji.

• W stopce redakcyjnej zamieszczano adnotacje „ redaguje kolegium” z wyliczeniem członków.

Rada redakcyjna

• Przy redakcji może działać rada redakcyjna ( programowa, naukowa) jako organ opiniodawczo-doradczy redaktora naczelnego (art.25 ust.7 PrPras)

• Instytucja ta istniała w dziennikach PZPR jako zespół opiniodawczo-doradczy w sprawach dotyczących merytorycznego kierunku i linii programowej terenowego dziennika PZPR (prasa wojewódzka), założeń tematycznych i przedsięwzięć organizatorskich

• Przewodniczącym rady redakcyjnej był przedstawiciel Wydziału Prasy, Radia i Telewizji KC PZPR, a w jej skład wchodzili; przedstawiciele komitetów wojewódzkich obszaru objętego zasięgiem oddziaływania dziennika, redaktor naczelny i jego zastępca, sekretarz POP redakcji, dyrektor przedsiębiorstwa wydawniczego prasowego, działacze polityczni i społeczni wytypowani przez wojewódzkie instancje partyjne

Kolejny relikt PRL-u, ale np. w czasopismach naukowych jej istnienie jest praktykowane.

Dział redakcji

• Część samodzielna w zakresie odpowiedzialności za powierzone jej funkcje, podporządkowana organizacyjnie kierownictwu redakcji, wyodrębniona na podstawie jednego lub kilku z następujących kryteriów, merytorycznego ( np. dział rolny, ekonomiczny), formalnego (p. dział publicystyczny), terytorialnego (np. dział miejski, terenowy), według grup czytelniczych ( np. dział młodzieżowy, kobiecy)

• Podział redakcji na działy jest ukształtowany historycznie; na czele działów stoją ich kierownicy, odpowiedzialni za materiały prasowe dotyczące problematyki, którą zajmuje się dany dział.

• W większych redakcjach prasowych istnieje podział na działy tyowe: redakcyjny (wydawniczy), techniczny (produkcyjny), reklamowy ( w tym promocji marketingu) i kolportażowy (dystrybucji i sprzedaży)

Radiofonia i telewizja

• Art. 19 ust. 1 URtv: działalność nadawy polegająca na tworzeniu i zestawianiu programu, prowadzona jest w formie redakcji w rozumieniu przepisów prawa prasowego.

Wątpliwości z uwagi na specyfikę działalności nadawczej w radiofonii i telewizji; model redakcji prasowej z jednym redaktorem naczelnym nie jest bowiem właściwy dla różnorodnych struktur występujących w mediach elektronicznych.

Rada prasowa

Pomysł zapożyczony z innych krajów (Austria, Francja, Szwecja) przed wojna nie było takiego organu

„Rada Prasowa - w niczym nie uszczuplając samodzielności politycznej i programowej przysługującej wydawnictwom związanym z partią i stronnictwami politycznymi, a także innymi instytucjami organizacyjnymi i związkami - stanowić powinna teren porozumienia w sprawach dotyczących całokształtu polityki prasowej - wydawniczej i informacyjnej. Rada Prasowa złożona z członków reprezentujących zarówno środowiska prasowe - wydawnicze, jak i powoływanych przez Prezesa Rady Ministrów powinna stać się autentyczna reprezentacja środowisk związanych z prasą, odgrywać role mediacyjną w zakresie działania ustawy, a także czuwać nad poziomem i prestiżem prasy polskiej oraz przestrzeganiem etyki zawodu dziennikarza

Art. 17 PrPras:

• Rada prasowa działa przy Prezesie Rady Ministrów i ma charakter opiniodawczy i wnioskujący w sprawach dotyczących prasy i jej roli w życiu społeczno - politycznym kraju.

• Członków Rady powołuje Prezes Rady Ministrów na okres 3 lat.

• Rada Prasowa wybiera ze swego grona przewodniczącego, jego zastępcę oraz sekretarza rady

• W składzie Rady Prasowej powinny być reprezentowane stowarzyszenia i związki dziennikarskie lub zrzeszające dziennikarzy.

• Prezes Rady Ministrów określa w drodze rozporządzenia tryb powoływania i działania Rady Prasowej oraz nadaje jej statut; takie rozporządzenie od1990 roku nie zostało wydane, co spowodowało „zamrożenie tej instytucji”

• „ Martwa dusza ustawowa” - od wielu lat nie została powołana ( ostatnia Radę Prasową powołał premier Z. Messner)

• Nie uchylono jeszcze rozporządzenia Prezesa RM z 1 VII 1984 roku w sprawie zakresu działania oraz trybu powoływania i dzieła Rady Prasowej , ale zostało ono wydane w oparciu o uchylony w 1990roku art.18 ust. 4PrPras.nie obowiązuje.

• Nie ma przeszkód prawnych, aby na podstawie delegacji z 17 ust.5 PrPras. Wydać nowe rozporządzenie i reaktywować Radę Prasową

• Rada Prasowa mogłaby być miejscem rokowań pomiędzy prasa a rządem; tego rodzaju instytucje działają w około 50 krajach

Impressum

• Od XVI wieku prawie wszystkie ustawy prasowe zawierały wymóg umieszczenia na druku określonych przez prawo danych informujących czytelnika o tym kto jest wydawca dziennika lub czasopisma, jego redaktorem naczelnym, gdzie mieści się siedziba redakcji itp.

• Źródło podstawowych informacji o gazecie - nie może być mylone z tzw. Stopka redakcyjną czyli„ wyodrębniona graficznie informacja na temat składu organizacji oraz adresu redakcji i administracji, telefonów, warunków prenumeraty, nakładu i tp… umieszczana zwykle u dołu ostatniej kolumny gazety lub czasopisma.

Impressum a stopka redakcyjna:

• Stopka zawiera wiele informacji indyferentnych z punktu widzenia prawa; jest przydatna dla samej redakcji i służy lepszemu kontaktowi z czytelnikami

• Impressum są to dane konieczne z punktu widzenia prawa - niezamieszczenie przez wydawcę rodzi określone konsekwencje prawne, podobnie jak zamieszczenie danych błędnych i nieprawdziwych.

• Miejsce umieszczenia tych danych jest obojętne ( cały druk prasowy) - pewne dane są zwyczajowo zamieszczone w stopce redakcyjnej

Powody wprowadzenia impressarium:

1. Oznaczenie czy czasopismo jest wydawane w kraju - wpływa na ustalenie, jakie prawo będzie do pisma stosowane,

2. Cele procesowe - informacje druku pozwalają wdrożyć ewentualne postępowanie w razie naruszenia prawa,

3. Jest wskazówka dla sądów, który z nich jest w danym procesie prasowym właściwy - znaczenie w systemach przewidujących cenzurę represyjną i egzemplarze obowiązkowe,

4. Powstrzymanie działalności pokątnych drukami (tam, gdzie działalność drukarska jest koncesjonowana)

• Impressum jest oznaczeniem druku pozwalającym na jego identyfikację, niema cech oznaczenia wyróżniającego

• Treść Impressum jest kształtowana przez ustawodawcę, to on decyduje, które dane powinny być zamieszczone na druku, a które można pominąć - poszczególne rodzaje impressum różnią się w różnych krajach, ale też w danym kraju, na różnych etapach rozwoju politycznego.

Art. 27 PrPras.

• Na każdym egzemplarzu druków periodycznych, serwisów agencyjnych oraz innych podobnych druków prasowych należy w widocznymi zwyczajowo przyjętym miejscu podać:

1. Nazwę i adres wydawcy lub innego właściwego organu,

2. Adres redakcji oraz Śmiei nazwisko redaktora naczelnego,

3. Miejsce i datę wydania,

4. Nazwę zakładu wykonującego dany druk prasowy,

5. Międzynarodowy znak informacyjny,

6. Bieżącą numerację

Zastosowanie do rtvi KF

• Przepis art. 27 ust.1 PrPras. Stosuje się odpowiednio do nagrań radiowych i telewizyjnych oraz kronik filmowych

• Brak uzgodnienia z terminologią z zakresu prawa autorskiego - przyjmuje się, iż chodzi o egzemplarze utrwalonych nagrań oraz kasety filmowe zawierające kroniki filmowe; ponadto chodzi tu wyłącznie o nagrania radiowe i telewizyjne periodyczne (np. dzienników), a nie o jakiekolwiek nagrania (np. spektakli teatralnych, audycji)

• „Kroniki filmowe” - dokumentalne relacje filmowe, rejestr aktualnych wydarzeń politycznych, społecznych, kulturalnych w kraju i na świecie opatrzony komentarzem czytanym przez lektora (relikt z okresu PRL)

Praktyka

• Zamiast wydawcy będzie na fonogramie lub wideogramie oznaczona firma nadawcy oraz jej adres, dane personalne nadawcy ( jak wiadomo w działalności audiowizualnej brak redaktora naczelnego), miejsca i data dokonanego nagrania oraz wytłoczenia (płyty, taśmy)

• Brak międzynarodowego znaku informacyjnego

Międzynarodowy znak informacyjny ISSN oraz ISBN:

1). Dla wydawnictw periodycznych - ISSN,

2). Dla książek ISBN,

• Znak i numer nadaje Biblioteka Narodowa w Warszawie , porządkuja tym samym rynek wydawniczy,

• Skrót ISSN - z ang. Terminu: International Standard Serial Number; informacje, że wydawca ma pozwolenie na prowadzenie działalności wydawniczej; ośmiocyfrowy numer wraz z dodanym niekiedy kodem danego kraju.

• Czasopisma - każdy numer pisma ma ten sam kod

• Książki - każda z nich ma swój własny numer ( np. J. Sobczak Prawo prasowe. Podręcznik akademicki ISBN 83-7200-614-8)

Naruszenie przepisów dotyczących impressum;

• Niezamieszczenie któregokolwiek z wymaganych danych, zamieszczenie danych fałszywych - przestępstwo prasowe ( art. 49 w zw. Z art. 27 PrPras. - kara grzywny albo kara ograniczenia wolności).

---