Literatura: Wojciech Katner (red.) „Prawo cywilne i handlowe w zarysie”.
TEMATYKA ZAJĘĆ
Pojecie prawne działalności gospodarczej i przedsiębiorcy oraz uwarunkowania swobody działania przedsiębiorcy.
Rejestry przedsiębiorców
Upadłość przedsiębiorców
Wspólna działalność gospodarcza
Umowy gospodarcze - zawieranie i wykonywanie
Źródła prawa gospodarczego
* * *
Prawo to zespół norm podzielonych na gałęzie.
Prawo administracyjne jest prawem narzuconym
Prawo cywilne jest to prawo uzgodnienia
Prawo gospodarcze nie jest odrębną gałęzią prawa.
Prawo gospodarcze jest to zespół norm wyodrębnionych z całości systemu prawa z punktu widzenia dydaktycznego jako norm przedstawiających i regulujących stosunki gospodarcze. Jest to tak jakby gałąź prawa kompleksowego.
Prawo rodzinne może być stosowane w prawie gospodarczym.
* * *
Źródła prawa gospodarczego
Źródła prawa gospodarczego można podzielić na:
- aspekty materialne - wszystko to co wpływa na treść prawa gospodarczego, np. historia, moralność, religia
- aspekty niematerialne (formalne) - to sposób przekazywania prawa społeczeństwu, realizuje się to poprzez konstytucję, ustawy, umowy międzynarodowe, rozporządzenia i prawo miejscowe.
W prawie gospodarczym nie ma jednolitego źródła w sensie formalnym, natomiast normy prawa gospodarczego można odczytać z konstytucji i bardzo wielu ustaw szczegółowych.
W Konstytucji zawarte są fundamentalne normy prawa gospodarczego, które deklarują wolność gospodarczą i swobodę podejmowania, wykonywania i likwidacji działalności gospodarczej z zastrzeżeniem ustawowych ograniczeń.
Poza konstytucją działalność gospodarcza regulowana jest następującymi ustawami:
Kodeks Cywilny
Kodeks Spółek Handlowych
Prawo Przewozowe
Prawo Lotnicze
Prawo Spółdzielcze
Prawo Własności Przemysłowej (wynalazki, znaki towarowe, ochrona konkurencji itd.)
Prawo Autorskie
Prawo Wekslowe
Prawo Publiczne Instrumentami Finansowymi
Fundusz Inwestycyjny
Prawo Bankowe
Prawo Ubezpieczeniowe
Prawo Budowlane
Prawo Gospodarki Przestrzennej
Prawo Ochrony Środowiska
itd.
Wśród „ustaw zwykłych” w procesie gospodarczym czołowe miejsce zajmuje ustawa z 2004 roku - o swobodzie działalności gospodarczej. Jest to ustawa, która definiuje co to jest działalność gospodarcza, kto jest przedsiębiorcą oraz jakie są warunki i ograniczenia w podejmowaniu i wykonywaniu działalności gospodarczej.
W rozumieniu powyższej ustawy:
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa,
usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż,
a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Działalność zawodowa polega na świadczeniu usług, np. przez lekarzy, tłumaczy przysięgłych, notariuszy, rzeczoznawców.
Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie
upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa
i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży
posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych
z pobytem turystów.
Działalność gospodarcza wykonywana jest przez przedsiębiorcę.
Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka
organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje
zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej
przez nich działalności gospodarczej.
Osoby prawne powstają z chwilą wpisania ich do właściwego rejestru (najczęściej), a kończą swój byt prawny z chwilą wykreślenia z rejestru.
Osoby prawne podczas swojego całego bytu mają jednocześnie i równolegle zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.
Reprezentowanie osób prawnych
Osoby prawne działają przez swoje organy. Organem osoby prawnej jest pojedyncza osoba np. prezes spółki lub grupa osób na przykład kilku osobowy zarząd, którego decyzje i oświadczenia są traktowane jako wyraz woli całej osoby prawnej.
Zakres działania, sposób powoływania oraz sposób przedkładania oświadczeń woli przez organ może być regulowany ustawą, ustawą i opartym na niej statucie, bądź tylko statutem.
„Jeżeli zarząd jest wieloosobowy to do składnia oświadczenia woli powoływane są dwie osoby chyba ze statut stanowi inaczej.”
Organ zarządu - sposób jego powoływania regulowany jest tylko w statucie.
Nie wszystkie umowy gospodarcze muszą być na piśmie.
Przedsiębiorcy, którzy są jednostkami organizacyjnymi bez osobowości prawnej, to tacy, którzy w szczególności podani są w KSH jako spółki osobowe: jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne.
Przedsiębiorcami nie są jednak spółki cywilne, które wykonują działalność gospodarczą, natomiast przedsiębiorcami są ich wspólnicy.
Podejmowanie działalności gospodarczej jest przez przedsiębiorców wolne, dozwolone każdemu na równych prawach z zachowaniem jednak ograniczeń wynikających z właściwych ustaw.
Powyższe ustawy, to takie które dla różnych rodzajów działalności wprowadzają ograniczenia biorąc pod uwagę zasady bezpieczeństwa, zasady sanitarne, ochrony środowiska itp.
Podstawowymi ograniczeniami w zakresie podejmowania działalności, są potrzeby uzyskiwania koncesji, zezwoleń lub uzyskania wpisu do ewidencji działalności regulowanej.
Koncesje to akty administracyjne wydawane przez naczelne organy administracji państwa, których uzyskanie jest wymogiem rozpoczęcia działalności.
Istotą koncesji jest to, że organ koncesyjny może nie udzielić koncesji lub udzielić ją w mniejszym zakresie w stosunku do treści wniosku, przy czym może się tu kierować tak zwanym kryteriami nie ostrymi, czyli uznaniowymi. Tymi nieostrymi kryteriami są zagrożenia obronności lub bezpieczeństwa państwa albo bezpieczeństwa obywateli.
W aktualnej sytuacji jest siedem rodzajów działalności koncesjonowanej:
- w zakresie kopalin
- działalność w zakresie wytwarzania i obracania materiałami wybuchowymi
- działalność w zakresie energii
- działalność w zakresie ochrony osób i mienia
- w zakresie rozpowszechniania programów RTV
- przewozy lotnicze
- kasyna gry
Zezwolenia podobne są co do zasady, do koncesji i wydawane są przez różne organy wskazane w różnych ustawach.
Zezwolenie tym się różni od koncesji, ze organ wydający zezwolenie, nie może odmówić tego jeśli wnioskodawca spełnia wszystkie warunki dla danej działalności.
Działalność regulowana to działalność objęta różnymi ustawami, gdzie wymagane jest jedynie przed rozpoczęciem działalności złożenie na piśmie oświadczenia, że przedsiębiorca spełnia wszystkie warunki wymagane dla tej działalności np. prowadzenie domów opieki, biur tłumaczeń biegłych.
Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do właściwego rejestru.
Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) to prowadzony w systemie elektronicznym rejestr określonych pomiotów w celu gromadzenia informacji o nich i przedkładaniu tych informacji każdemu zainteresowanemu.
KRS jest jednostką organizacyjną ministerstwa sprawiedliwości i działa przy tym ministerstwie, a czynności KRS-u wykonywane są w sposób zdecentralizowany przez sądy rejonowe będące w miastach wojewódzkich.
Przy KRS działa tak zwana centralna informacja, która przez powyższe sądy rejonowe udziela informacji każdemu zainteresowanemu, a na jego żądanie wydaje dokumenty, które mają moc dokumentów sądowych.
KRS składa się z 3 rejestrów:
przedsiębiorców
stowarzyszeń i innych organizacji społecznych
dłużników niewypłacalnych
Każdy podmiot wpisany do rejestru ma obowiązek zgłaszać do rejestru wymagany przez rejestr dane w ciągu 7 dni od daty zajścia zdarzenia, które powoduje obowiązek wpisu, np. zmiana prezesa.
Jeżeli wnioski nie zostaną złożone wówczas sąd wzywa do ich złożenia pod rygorem grzywny, a w razie dalszej bezskuteczności sąd powołuje na koszt przedsiębiorcy kuratora, który ma obowiązek doprowadzić do stanu zgodnego z prawem.
Wnioski rejestrów składa się na tak zwanych urzędowych formularzach.
NA podstawie złożonych formularzy następuje wpisanie podmiotu do KRS-u poprzez wprowadzenie danych do systemu informatycznego.
Z mocy samego prawa w zakresie KRS istnieje domniemanie zgodności treści wpisu ze stanem faktycznym i to w zakresie aktualności i poprawności.
Dokonują jakiejkolwiek czynności prawnej nikt nie może się tłumaczyć nie znajomością dokonanych wpisów. Każdy kto działa w zaufaniu do treści wpisów jest chroniony prawnie.
Każdy wpis do KRS-u jest jednocześnie publikowany w czasopiśmie Monitor Sądowy i Gospodarczy.
Rejestr przedsiębiorców to rejestr wszystkich tych podmiotów, które mogą w kraju działać, z wyjątkiem osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
Rejestr przedsiębiorców składa się z sześciu działów:
Podstawowe dane podmiotu (nazwa, forma prawna, siedziba itd.)
Dane dotyczące organów reprezentacji i nadzoru wraz ze składami osobowymi i sposobem reprezentacji oraz ewentualnie dane o prokurentach..
Zawiera wzmianki o złożeniu dorocznych dokumentów wymaganych ustawą o rachunkowości
Wnioski dotyczące zaległości podatkowych, celnych i na rzecz ZUS, o których wszczęto egzekucje i nie zostały one uiszczone w ciągu 60 dni od wszczęcia egzekucji.
wzmianka o powołaniu lub odwołaniu kuratora
wzmianki o charakterze strukturalnym dotyczące otwarcia i zamknięcia, likwidacji, o połączeniu, podziale lub przekształceniu przedsiębiorcy, bądź też o otwarciu postępowania upadłościowego lub naprawczego.
Rejestr dłużników niewypłacalnych wpisuje Si e tu osoby fizyczne, co do których ogłoszono ich upadłość w związku z dokonywaną przez nich działalnością gospodarczą, bądź też wpisuje się wspólników spółek osobowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązanie spółek, gdy ogłoszono upadłość spółek.
Ewidencja Działalności Gospodarczej (EDG) prowadzona jest przez gminy właściwe ze względu na miejsce zamieszkiwania osoby fizycznej wykonującej działalność gospodarczą.
EDG zawiera:
imię, nazwisko, adres i PESEL
przedmiot działalności
miejsce wykonywania działalności
datę rozpoczęcia działalności
ewentualnie powołanych pełnomocników
EDG podobnie jak KRS jest jawna dla każdego i korzysta z domniemania aktualności, prawdziwości i powszechnego powiadamiania.
Upadłość przedsiębiorców to sytuacja prawno - gospodarcza charakteryzująca się tym, że dłużnik będący przedsiębiorcą nie jest w stanie zaspokoić wszystkich swoich długów.
Upadłość regulowana jest ustawą z 2003 roku - „prawo upadłościowe i naprawcze”.
Celem prawa upadłościowego jest taka regulacja stosunków między nie wypłacalnym przedsiębiorcą a wierzycielami, by ci wierzyciele zostali zaspokojenie w jak najwyższym stopniu, a gdy racjonalne względy na to zezwalają by także zachować przedsiębiorstwo dłużnika.
Prawo upadłościowe stosuję się do niewypłacalnych przedsiębiorców.
Przedsiębiorca nie wypłacalny to taki, który nie reguluje wymaganych zobowiązań, i to bez względy na kwotę( np. 1 zł). Przesłanką niewypłacalności jest też stwierdzenie faktu, że majątek przedsiębiorcy nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich długów.
Dla ogłoszenia upadłości wystarczy chociażby spełnić jedną z tych przesłanek.
Postępowanie upadłościowe prowadzone jest przez sąd i pod jego nadzorem. Sąd ogłasza upadłość dłużnika jeżeli znajduje przesłanki upadłościowe i uzyska on wymagane dokumenty.
Sąd odmówi wszczęcia postępowania upadłościowego, gdy okoliczności wskazują, że majątek dłużnika nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów sądowych.
Jeżeli znajdą się przesłanki upadłości, wówczas dłużnik zobowiązany jest ogłosić upadłość. Jeżeli tego nie uczyni wówczas odpowiada za wyrządzoną tym nie zgłoszeniem wierzycielom szkodę.
Upadłość może także zgłosić każdy wierzyciel.
Prawo zna dwa rodzaje postępowania upadłościowego.
Upadłość układowa - upadłość w celu zawarcia układu z wierzycielami i z zachowaniem przedsiębiorstwa upadłego.
Upadłość likwidacyjna - upadłość w celu likwidacji majątku dłużnika i zaspokojenia z niego wierzycieli.
Upadłość układowa - zmierza ona do tego, żeby zawrzeć układ pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami za ich zgodą w celu ograniczenia zobowiązań dłużnika. Wniosek o ogłoszenie tej upadłości może składać tylko dłużnik, i tylko on może precyzować propozycje układu z wierzycielami.
Propozycje układowe (propozycje restrukturyzacji) zobowiązań mogą być następujące:
- ograniczenie kwoty długów
- rozłożenie długów na raty
- odroczenie spłaty długów
- zamiana długów w całości lub części na udziały bądź akcje
- uchylenie, zmiana lub zamiana określonych zabezpieczeń np. hipoteki
Dłużnik może proponować jedną, kilka lub wszystkie powyższe propozycje. Wyłączone z układu są wierzytelności alimentacyjne, ze stosunków pracy i składki na ubezpieczenia społeczne.
Propozycje układowe dłużnika podlegają głosowaniu na posiedzeniu zgromadzenia wierzycieli, które zwołuje sąd. Układ uważa się za przyjęty jeżeli wypowie się za nim większość wierzycieli mających łącznie ponad 2/3 ogólnej kwoty wierzytelności. Przyjęty układ zatwierdzany jest przez sąd, który może odmówić zatwierdzenia ze względu na to, że jest zbyt krzywdzący dla wierzycieli głosujących przeciwko, na wniosek tych wierzycieli, bądź odmawia zatwierdzenia, gdy układ narusza prawo np. dotyczy wynagrodzeń.
Upadłość likwidacyjna - to zespół czynności prowadzonych przez syndyka, potem pod nadzorem sadu, celem jest upłynnienie majątku dłużnika z jak największą korzyścią dla wierzycieli. Ogłaszając tę upadłość sąd powołuje sędziego komisarza i syndyka upadłości.
Syndyk to osoba fizyczna, której celem jest dokonanie pod nadzorem sądu określonych czynności w celu zaspokojenia wierzycieli.
Czynności syndyka:
- otwiera bilans majątku upadłego dokonując w tym celu stosownej inwentaryzacji
- syndyk z mocy samego prawa obejmuje zarząd majątku upadłego
- syndyk ustala listę wierzycieli i dłużników i w razie potrzeby prowadzi z nimi procesy. Lista zatwierdzana jest przez sąd
- syndyk rozwiązuje wszelkie umowy o pracę w tym także z pracownikami szczególnie chronionym, może pozostawić sobie pracowników niezbędnych
- syndyk upłynnia majątek upadłego w pierwszej kolejności proponując do sprzedaży w trybie przetargu całe przedsiębiorstwo. Jeżeli powyższe nie dojdzie do skutku, wówczas oferuje także w przetargu poszczególne składniki majątków, a poza przetargiem za zgodą sędziego komisarza bądź gdy składniki mają oczywistą wartość rynkową.
- z uzyskanych środków syndyk zaspokaja wierzycieli w miarę wpływu tych środków
- zaspokojenie następuje według następujących kategorii:
I - koszty postępowania sądowego
należności syndyka
należności z czynności syndyka
należności z tytułu ubezpieczeń społecznych pracowników za dwa lata przed ogłoszeniem upadłości
alimenty i odszkodowanie należne pracownikom
II - wynagrodzenia pracownicze i pozostałe składki ZUS
III - Podatki i inne daniny publiczne
IV - Inne należności dzielone proporcjonalnie co do kwoty pozostałej do podziału
V - odsetki w ramach powyższych kategorii i powyższej kolejności
Zakończeniem postępowania upadłościowego, likwidacyjnego jest przyjęcie przez sąd sprawozdania opisowego i rachunkowego syndyka przygotowanych zgodnie z ustawą upadłościową i ustawą o rachunkowości.
Prokura
Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie.
Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.
Prokura nie może być przeniesiona. Prokurent może natomiast ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.
Prokura może być w każdym czasie odwołana.
Prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenia jego upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia, a także wraz ze śmiercią prokurenta. Natomiast śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury.
Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.
Postępowanie naprawcze
Postępowanie naprawcze - uregulowane w prawie postępowanie, którego celem jest zapobieżenie upadłości. Postępowanie to mogą wszczynać przedsiębiorcy zagrożeni niewypłacalnością.
Zagrożenie niewypłacalnością - występuje wówczas gdy podmiot mimo bieżącej spłaty zobowiązań jest w takim stanie, że według rozsądnej oceny jego sytuacji ekonomicznej jest oczywiste, ze w niedługim czasie stanie się niewypłacalny.
Rozsądna ocena - to taka, która wynika z zasad gospodarowania powszechnie uznawanych w zakresie ocen i skutków.
Postępowanie naprawcze wszczyna się poprzez oświadczenie złożone przed sądem. Po otwarciu postępowania przedsiębiorca przedkłada wierzycielom bieżącym i przyszłym propozycje odpowiadające propozycjom układowym w tak zwanej upadłości układowej.
W postępowaniu naprawczym stosuje się przepisy o postępowaniu upadłościowym układowym, a podstawom przyjęcia propozycji przedsiębiorcy jest przyjęcie przez wierzycieli planu restrukturyzacji zobowiązań.
Plan naprawczy zostać może przyjęty przez wierzycieli jeżeli wypowie się za nim większość wierzycieli mających za sobą ponad 2/3 ogólnej kwoty wierzytelności.
Spółki
Spółki osobowe - to takie, które nie mają osobowości prawnej, lecz jest to zorganizowana działalność wspólników pod wspólną firmą
Spółki kapitałowe - działają we własnym imieniu i są wyposażone w osobowość prawną
W zakresie spółek cichych brak jest aktualnie regulacji prawnych.
Spółka cicha to nie jest odrębny podmiot gospodarczy lecz jest to stosunek umowny (zobowiązaniowy) pomiędzy dwoma podmiotami z których jeden jest przedsiębiorcą.
Przez umowę spółki cichej osoba trzecia zobowiązuje się finansować przedsiębiorcę w zamian za udział w jego dochodzie bądź zysku. Osoba trzecia może być dowolnym podmiotem (osoba fizyczna, bądź inny przedsiębiorca, który tu nie działa jako przedsiębiorca) i w ramach tego stosunku prawnego nie występuje na zewnątrz wobec kontraktu przedsiębiorcy, nie prowadzi jego spraw i nie odpowiada za długi przedsiębiorcy.
Spółki osobowe kodeksu spółek handlowych - są to spółki nie mające osobowości prawnej charakteryzujące się jednak tym, że w obrocie gospodarczym działają one we własnym imieniu i same odpowiadają za długi w powiązaniu ze wspólnikami. Spółki te mogą być podmiotem praw i obowiązków majątkowych mogą zaciągać zobowiązania nabywać własność w tym także własność nieruchomości. Stosunki prawne pomiędzy wspólnikami spółek cywilnych są głównie związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa pod własną firmą.
W spółkach tych nie występuje zasada dominacji kapitałowej czyli wspólnicy niezależnie od wielkości wkładów mają podobną siłę głosów. Prawo nie wymaga w spółkach osobowych minimum wartości wkładów, a wkłady mogą być podobne jak w spółce cywilnej czyli pieniądze rzeczy prawa usługi. Przeniesienie ogółu praw i obowiązków majątkowych wspólnika na innego wspólnika albo osobę trzecią wymaga zgody wszystkich pozostałych wspólników.
Spółka jawna - podstawowa spółka osobowa, która jest spółką charakteryzującą się tym, że tworzący ją wspólnicy prowadzą przedsiębiorstwo pod własną firmą (nazwą). Umowa spółki jawnej wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności a spółka powstaje z chwilą wpisu do KRS. Firma spółki jawnej czyli jej nazwa zawiera nazwiska wszystkich wspólników bądź niektórych albo nawet jednego i wówczas z dodatkiem „spółka jawna”.
prowadzenie spraw spółki - mają to prawo wszyscy wspólnicy lecz umowa spółki może przewidywać, że to prawo może mieć tylko jeden bądź niektórzy wspólnicy.
Odpowiedzialność za długi spółki - za długi spółki odpowiada spółka i solidarnie z nią oraz pomiędzy sobą wspólnicy. Odpowiedzialność wspólników jest jednak subsydialna co oznacza, że warunkiem egzekucji z majątku wspólnika jest uprzednie stwierdzenie bezskuteczności egzekucji ze spółki
Udział w zysku - jak w spółce cywilnej czyli równy udział w zyskach bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Umowa spółki może to precyzować inaczej.
Rozwiązanie spółki - przesłanki jak w spółce cywilnej, a także w razie upadłości spółki. Po rozwiązaniu występuje formalne postępowanie likwidacyjne. Likwidatorami są wspólnicy, chyba, że zgodnie powołają spośród siebie lub spoza siebie likwidatora. Likwidator zawiadamia sąd o otwarciu likwidacji, ogłasza likwidację w monitorze sądowym i gospodarczym, sporządza bilans otwarcia likwidacji, zaspokaja interesy wierzycieli, a pozostały majątek dzieli wobec wspólników. Zakończeniem likwidacji jest przyjęcie przez sąd rejestrowy sprawozdania opisowego i rachunkowego likwidatorów dokonanego zgodnie z ustawą o rachunkowości
Spółka partnerska - jest to spółka będąca szczególną postacią spółki jawnej. Spółka partnerska to spółka, która może mieć jako wspólników tylko osoby fizyczne uprawnione do wykonywania tzw. wolnych zawodów. Przyjmuje się, że wolne zawody to takie, które związane są z nakładami intelektualnymi wykonywane są bez nadzoru i wiążących poleceń innych osób, a często wymagają posiadania tzw. kwalifikacji formalnie stwierdzonych. Spółkę partnerską można zawiązać tylko dla wykonywania tych wolnych zawodów, które SA określone w ustawie. ( wolne zawody: biegły rewident, makler, lekarz weterynarii, rzeczoznawca majątkowy, tłumacz przysięgły). Istotą spółki partnerskiej jest takie zorganizowanie odpowiedzialności wspólników gdzie za zobowiązania wobec osób trzecich odpowiadają tylko Ci partnerzy, którzy poprzez swoje działanie lub zaniechanie doprowadzili w ramach wolnego zawodu do powstania długu. Odpowiadają tylko Ci, którzy dług wywołali. W spółce tej umowa może przewidywać sprawy spółki będzie prowadził zarząd i wówczas do takiego zarządu stosuje się przepisy o zarządzie spółki z o.o. Jest to jedyna spółka osobowa, która przez okres do jednego roku może istnieć jako spółka jednoosobowa, gdy „przed ostatni” wspólnik ustąpi, utraci prawo wykonywania zawodu bądź też umrze.
Spółka komandytowa - wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Spółka, która posiada w swej konstrukcji dwie kategorie wspólników:
komplementariuszy może być jeden, którzy podobnie jak wspólnicy jawni prowadzą sprawy spółki a za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie i subsydialnie, czyli jak w spółce jawnej
komandytariusze - może być jeden, którzy są wyłączeni od prowadzenia spraw spółki, a za długi odpowiadają tylko do wysokości oznaczonej w umowie spółki tzw. sumy komandytowej. Suma komandytowa nie może być niższa od wartości wniesionego wkładu a wspólnicy ci w granicach wniesionego wkładu są wolni od odpowiedzialności. Komandytariusz udział w zysku spółki ma odpowiedni do wartości wniesionego wkładu, chyba, że umowa spółki inaczej wskazuje. W sprawach nienormowanych do tej spółki stosuje się przepisy spółki jawnej co oznacza, że odpowiedzialność komandytariusza jest de facto także solidarna i subsydialna.
Spółka komandytowo-akcyjna - jest to spółka hybrydowa w której znajdują się elementy spółki osobowej i spółki kapitałowej. W części do tej spółki stosuje się przepisy o spółce komandytowej, a w części o spółce akcyjnej. Istotą gospodarczą utworzenia spółki SKA jest skonstruowanie przedsiębiorstwa poprzez takie dokapitalizowanie, które nie wyłącza jednak kontroli jednego ze wspólników bądź niektórych nad przedsiębiorstwo. W spółce tej podobnie jak w spółce komandytowej istnieją dwa rodzaje wspólników:
komplementariusze - jak w spółce komandytowej
akcjonariusze - jak w spółce akcyjnej, którzy są wyłączeni z prowadzenia spraw spółki a za długi spółki w ogóle nie odpowiadają, akcjonariusze są zobowiązani do wniesienia kapitału zakładowego minimum 50 000 zł.
W spółce tej akcjonariusze posiadają akcje wg przepisów o spółkach akcyjnych czyli dokumenty o równej wartości określonych w statucie spółki nie mniejszej jednak jak 1 gr. W spółce tej decyzje o zasadniczym znaczeniu podejmowane są przez tzw. walne zgromadzenie jest to zebranie akcjonariuszy i komplementariuszy. W zebraniu tym, aby uchwały mogły zapaść w niektórych sprawach wymagana jest zgoda wszystkich komplementariuszy a w niektórych zgoda większości komplementariuszy. Jeżeli akcjonariuszy jest więcej jak 25 wówczas wymagane jest utworzenie w spółce rady nadzorczej w innych sytuacjach może być rada nadzorcza.
Spółki kapitałowe - są to spółki zo.o. i spółki akcyjne, których cechą jest to, że są one wyposażone w osobowość prawną, czyli w obrocie działają tylko w swoim imieniu i same tylko z własnego majątku odpowiadają za swoje zobowiązania z wyłączeniem odpowiedzialności wspólników. Podstawą ich utworzenia są akty notarialne przyjęte przez jednego tylko lub więcej wspólników. Podstawą utworzenia tych spółek jest kapitał zakładowy, który dla spółki zo.o. wynosi minimum 5000 zł i dzieli się na udziały o dowolnej równej wartości nie mniejszej jak 50 zł a w spółce akcyjnej wynosi 100 000 zł i dzieli się na udziały o nie mniejszej wartości niż 1 gr. Kapitał zakładowy pełni w spółce rolę kreacyjną czyli jest podstawą utworzenia osoby prawnej oraz funkcję gwarancyjną czyli zabezpieczającą interesy wierzycieli. Przedmiotem wkładu do kapitału zakładowego nie mogą być tzw. prawa niezbywalne, ani usługi. Wkładami mogą być: pieniądze bądź tzw. aporty czyli wkłady niepieniężne nieruchomości bądź rzeczy ruchome mające oczywistą wartość rynkową. Jeżeli w spółce zo.o, wspólnik wniesie aport o wartości rażąco zawyżonej w stosunku do rzeczywistej wartości z chwili zawarcia umowy spółki wówczas wspólnik który wniósł taki wkład i zarząd, który wiedząc o tym zgłosił spółkę do rejestru zobowiązany jest wyrównać spółce solidarnie brakującą wartość.
Spółka z o. o.
Może być utworzona przez 1 lub więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym chyba że ustawa stanowi inaczej. Może być tylko jeden wspólnik ale nie może być nim inna jednoosobowa spółka Z.O.O. Z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje spółka organizacyjna która może nabywać prawa i zobowiązania. Z chwilą wpisu do rejestru uzyskuje osobowość prawną i staje się przedmiotem praw i obowiązków. Do powstania spółki wymaga się:
a) zawarcia umowy.
b) wniesienia przez wspólników wkładu na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienie nadwyżki.
c) powołanie zarządu.
d) ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej jeżeli tego wymaga ustawa lub umowa spółki.
e) wpis do rejestru.
f) jest podana wysokość minimalnego kapitału zakładowego 50 tyś złotych. Wkładem do spółki mogą być pieniądze jak i wartości niepieniężne.
Majątek spółki to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Władze spółki: zarząd który prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Spółka może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną lub obydwa organy. Przy kapitale wyższym niż 500 tyś zł i więcej niż 25 wspólników jest obowiązek ustanowienia tych organów. Zarząd może składać się z 1 lub kilku członków.Odpowiedzialność: spółka odpowiada do wysokości kapitału zakładowego. Prawo do zysku: wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającego z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonych do podziału. Umowa spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku, nie wypłaca się odsetek. Likwidacja i rozwiązania jak wcześniej.
Spółka akcyjna
Spółka akcyjna jest to spółka zawiązana przez 1 lub kilka osób gdzie akcje będące papierem wartościowym są udziałem w kapitale zakładowym. Z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje spółka. Ma zdolność prawną i osobowość prawną, może nabywać prawa i zobowiązania. W chwili wpisu do rejestru ma osobowość prawną. Do powstania spółki wymaga się:
a)zawiązanie spółki w tym podpisanie statutu przez założycieli.
b)wniesienie przez akcjonariuszy wkładu na pokrycie całego kapitału zakładowego.
c) ustanowienie zarządu i rady nadzorczej.
d) wpis do rejestru. Minimum kapitału zakładowego 500 tyś zł 1 akcja nie mniej niż 1 grosz.
Majątek spółki to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Podstawowym składnikiem majątku spółki jest kapitał zakładowy. Może jeszcze być kapitał zapasowy, Tworzy się go dla pokrycia strat jakie mogą wystąpić, wynosi co najmniej 8% zysku za dany rok. Kapitał zakładowy to akcje.