Wykład IV
Krew-tkanka płynna wyścielająca łożysko naczyniowe ,odgradza od innych tkanek organizmu co najmniej jedna warstwę komórek śródbłonkiem naczyniowym
Krew- to czerwona ciecz o czerwonym składzie ,która doprowadza do wszystkich tkanek ciała pokarm i tlen ,niezbędnie im do życia i wzrostu .Krew przyczynia się także do usuwania produktów przemiany materii .Zawiera we krwi substancje uczestniczące w walce z chorobami.
Skład: cztery główne składniki to :
erytrocyty -krwinki czerwone
leukocyty- krwinki białe
trombocyty- płytki krwi
nie upostaciowane składniki osocza krwi
erytrocyty-(stanowi 50% objętości krwi ,stosunek objętości erytrocytów do objętosci pełnej krwi to HEMATOKRYT
Hematokryt, stosunek ciał morfotycznych (masy krwinkowej, krwinek czerwonych) do osocza. Podwyższony hematokryt występuje w czerwienicy oraz w chorobach przebiegających z dużą utratą płynów (oparzenia, biegunki, niedrożność jelit).
Rola krwi:
transport tlenu z płuc do tkanek i dwutlenka węgla z tkanek do płuc
transport produktów energetycznych i budulcowych wchłoniętych w przewodzie pokarmowym do wszystkich tkanek obwodowych
transport produktów przemiany materii z tkanek do nerek
transport hormonów wytwarzanych w organizmie
transport witamin wchłoniętych w przewodzie pokarmowym
dystrybucja i magazynowanie hormonów
wyrównanie ciśnienia osmotycznego jonów wodorowych
wyrównanie różnicy temperatur miedzy tkankami
walka z drobnoustrojami (dzięki leukocytom)
Tkanki krwiotwórcze- elementy morfotyczne krwi ,dzielone:
pierwotne (centralne) -szpik kostny czerwony, grasica
wtórne(obwodowe) węzły chłonne i śledziona
Szpik kostny czerwony- ok3%masy ciała ,jest głównym narzędziem krwiotwórczym w okresie pozapłodowym . Wypełnia istotę gąbczastą kości płaskich :mostek ,żebra ,kości biodrowe trzon kręgów ,jamy szpików w sąsiedztwie z kończynami .
ERYTROCYTOPOEZA- wytwarzanie krwinek czerwonych odbywa się to w szpiku i polega na stopniowej przeminie i zróżnicowanie komórek pnia aż do refikulocytów i ostatecznie erytrocytów .proces dojrzewania wynosi 5 dni.
Czynnikiem pobudzającym erytrocytopoezę jest erytropoetyna, wydzielana przez nerki ,pod wpływem zmniejszenia prężności tlenu w krwi .prawidłowa erytropeza zależy od dostatecznej podaży żelaza ,witaminy B12 i kwasu foliowego.
Granulocytopeza- wytwarzanie krwinek białych zróżnicowanie komórek macierzystych ,trwa ok. 6 dni
Monocytopoeza- odpowiedzialna za reakcje odpornościowe
Trombocyty- wytwarzanie płytek krwi
Limfocytopoeza- zachodzi w szpiku ,grasicy ,węzłach chłonnych i śledzionie
Śledziona- stanowi filtr dla elementów morfotycznych powstających w innych tkankach hematopoetycznych .
Erytrocyty- wytwarzanie przez szpik czerwony , krążą w krwi przez 120dni odpowiadają za transport tlenu z płuc do tkanek.
Erys-( liczba w litrze krwi obwodowej) ok. 5,21 mężczyzna, 4,60 kobieta
Hct- ( wskaźnik hematokrytu )0,46 - 0,40
Hb- (zawartość hemoglobiny w 1 L krwi )15,7g/dl- 13,8 g/dl
Erytrocyty- ( krwinki czerwone kształt dysku) w czasie przejścia przez wąskie kapilary ulęgają odkształceniu ,ich otoczka jest błona półprzepuszczalna umożliwiająca dyfuzje wody zgodnie z gradiatem stężeń.
Hemoliza- rozpad krwinki
Hemoglobina- jest to składnik krwinki czerwonej łącząca się z tlenem ,po 120 dniach rozpada się i uwalnia hemoglobinę
Grupy krwi- w błonkach komórkowych występuje elementy morfotyczne krwi występują antygeny a w osoczu krążą przeciw ciała tym antygenom
Wyróżniamy A, AB .B i 0
A antygent A
B antygent B
AB nie antygenu
0 są obydwa antygeny
podział na Rh dodatni (antygeny D)
podział na Rh ujemny(bez antygenu)
Konflikt serologiczny- występuje gdy matka jest Rh (-)a płód Rh (+) .Podczas 1 ciąży dochodzi do wytworzenia przeciw ciała ,które w przypadku kolejnej ciąży z Rh (+) płodem ,prowadzi do niszczenia krwinek.
Leukocyty - ich liczba to 4-10x10(9) /litrów krwi, zwalczanie zakażeń .
Limfocyty T-
Limfocyty B-
Monocyty-
Trabocyty- odpowiedzialne za krzepliwość ,ulęgają rozpadowi w śledzionie ,przylepiają się do warstwy podśrodbłonkowej
Wykład V
Układ wydalniczy
Równowaga kwasowo -zasadowa
-płyny ustrojowe maja odczyn PH(zasadowy)
-nadmierne obniżenie PH ( produkcja kwasu mlekowego i CO2 w czasie wysiłku) jest kompensowane przez układy buforowe, przyłączające jony wodorowe.
układ buforowy to:
krew ( łączenie z kwasami i zasadami wodorowęglany ,hemoglobina, białka)
układ oddechowy (eliminacja CO2 , podczas oddychania)
nerki ;wpływają na utrzymanie stałego PH ale nie biorą udziału w regulacji PH w czasie wysiłku ,dopiero po zakończeniu przywracają prawidłową zasadowość krwi.
Regulacja wodno -elektrolitowa
główne zadanie nerki to utrzymanie stałej objętości osmolalności przez kontrolowanie wydalania wody i elektrolitów.
Nerka usuwa końcowe produkty przemiany materii oraz działa wewnątrz wydalniczo
- erytropoetyna ( produkcja ertrocytów)
- renina( wpływa na ciśnienie krwi)
- aktywana postać witaminy D
Mocz wytworzony jest w nefronie (tzw. Mocz pierwotny) przesączany do układu kanalikowego ,skąd w znacznej części wchłaniany jest zwrotnie .Hormony decydują ile moczu wydostaje się na zewnątrz(1,5 litra na dobę moczu na zew.)
Ośrodkiem regulującym przyjmowanie płynów jest ośrodek pragnienia zlokalizowany w podwzgórzu. Bodźcem jest zmiana ciśnienia osmotycznego krwi ośrodek ten jest powiązany ze ośrodkiem termoregulacji.
Utrata wody w ilości powyżej 2% obniża wydolność fizyczną organizmu o 10%.
Wydolność organizmu
Wydolność fizyczna- zdolność organizmu do wykonania maksymalnej pracy fizycznej zależy od budowy i rozwoju organizmu ,metabolizmu ,sprawność układów zaopatrujących i mechanizmu termoregulacji.
Tolerancja wysiłkowa- zdolność do długotrwałego wysiłku o określonej intensywności bez zaburzeń homeostazy i upośledzeń funkcji narządów
Zmiany ewolucyjne ,obejmuje całe pokolenia i będące wyrazem przystosowania organizmu do danych warunków środowiskowych .
Wysiłek maxymalny- obciążenie pracą fizyczna ,przy której osiągane jest max. pobieranie tlenu
intensywność i czas trwania wysiłku są odwrotnie proporcjonalne .
wskaźnik intensywności wysiłku jest częstość skórczów serca .Intensywność podawana jest w % wartości max- wysiłek 90% HR max to obciążenie na poziomie 180 skórczów /min przy maksymalnej częstości 200/min.
biorąc pod uwagę intensywność wysiłku ( na podstawie wentylacji minutowej ,częstość skórczów serca , czas pracy max)
Wysiłek supermaksymalny - tlen nie jest pobierany z zewnątrz tylko z zapasów ,jest on bardzo krótkotrwały .
Rozgrzewka- doprowadza do lepszego przygotowania do wysiłku ,zmniejsza ryzyko kontuzji .
generalne - nie związane z dyscyplina
specyficzne - związane z dyscyplina sportu
powoduje ona:
zwiększa prędkość skracania i rozluźnienie mięsni szkieletowych
obniża lepkość mięsni
zwiększa oddawanie tlenu do mięśni
zwiększa szybkość przewodzenia nerwowego i przepływu krwi przez tkanki
Wysiłek fizyczny powoduje wzrost :
częstości akcji serca
ciśnienia tętniczego
objętość wyrzutowa serca
wzrost parowani( pocenie) wzrasta pozioma leukocytów i hematokrytu
wzrasta ryzyko odwodnienia rośnie zatem i ryzyko zawału
pobieranie tlenu po zakończeniu wysiłku (długo trenowany) związany z koniecznością eliminacji kwasu mlekowego
Trening fizyczny- systematyczna świadomie ukierunkowana działalność ruchowa człowieka podnosząca zdolność wysiłkową umiejętności ruchowe.
Superkompensacja- zwiększona zdolność do wykonywania wysiłku.
Zasady treningu:-
indywidualizacja
specyficzność
stopniowe zwiększenie obciążenia
cykliczność
adaptacja do treningu zależy od początkowego
poziomu wydolności tlenowej lub siły mięśniowej intensywność ,częstotliwość i czas trwania treningu
po zaprzestaniu treningu funkcje fizjologiczne obniżają się-należy stosować trening podtrzymujący
tworzenie nawyków ruchowych
-generalizacja
-doskonalenie ruchu
-automatyzacja
Metody treningowe-
metoda ciągła
metoda interwałowa- wykonanie krótkiego intensywnego wysiłku na zmianę z wypoczynkiem
Bóle mięśniowe związane z wysiłkiem
powstają podczas wysiłku (przez niedostateczny przepływ krwi przez mięśnie rozwija się niedotlenienie)
powstające 12-18 godz. po wysiłku na skutek uszkodzenia komórek mięśniowych
Fizjologiczne podstawy treningu
nasilenie stopniowe obciążenie
stosowane odpowiednie przerwy treningowe
różne formy obciążenia w dłuższym cyklu treningu
zróżnicowanie obciążeń treningowych
trening powinien obejmować jak najwięcej mięśni
3x w tygodniu- utrata 300-500kcal ( 30 min) ,10-15 min obciążenie krótkotrwałe
zaopatrzenie na ciała (60%cukry, 25% tłuszcz, 10% białko) unikać spożywania mięsa 2x w tygodniu i spożycia piwa
diagnostyka wydolności fizycznej oparta jest przede wszystkim na obserwacji wysiłkowej zużycie tlenu
szczególne wysokie wartości ma VO2 max obserwuje się u przedstawicieli wytrzymałościowych
ZAWIASKO TERMOREGULACJI
Warunkuje prawidłowy stan bilansu cieplnego . uzyskiwane jest przez:
-promieniowanie i przewodnictwo cieplne przez skórę
-rozszerzenie naczyń skórnych i wydzielanie potu
-wydalanie z para wodna i powietrzem
-usuwanie ciepła z moczem i kałem.
Stała temperatura organizmu człowieka jest wypadkowa z procesów
wytwarzanie ciepła
usuwanie ciepła poprzez :
konewrcje
przewodzenie
promieniowanie
Czynniki wpływające na temperaturę ciała :
ośrodek termoregulacji
receptory obwodowe
receptory centralne
mechanizmy zwiększające temp. ciała przez drżenie mięśniowe lub zmniejszenie przepływu skórnego. Obniżenie temperatury uzyskujemy przez pocenie.
zmiana temperatury w rytmie około obwodowym
zmiana przepływu przez naczynia skórne uzależnione od temperatury zewnętrznej
wilgotność otoczenia
ubytek wody w czasie wysiłku fizycznego
wysiłek w środowisku o podwyższonej temperaturze -zwiększa prace serca .
spadek zdolności do pracy fizycznej -temp. powyżej 30 C.
mechanizmy termoregulacyjne pracują prawidłowo do 40 Powyżej której dochodzi do hipotermii wysiłkowej jej, objawy to zaburzenia układu krążenia ,osłabienie mięśni
co robić aby niedoszło do odwodnienia:
nawadniać organizm (0,5 litra 30 min przed wysiłkiem lub 250ml po 15 minutach pracy)
picie płynów z glukozą
Przy odpowiednim wysiłku można uzyskać stan aklimatyzacji cieplnej.
Utrata wody przez spoczynek
oddychanie do 500 ml
parowanie przez skore 600ml
pocenie podczas ciężkiej pracy fizycznej
z kalem do 200ml
z moczem do 2L
Przez utratę wody tracimy także jony chloru i potasu co powoduje niewydolność mięsnia sercowego i skurcze mięśni .
Na 100kcal wysiłku konieczne jest dostarczenie 1 L wody
Utrata wody powoduje:
• zmniejsz objętość krwi
• obniża ciśnienie krwi ,pojemności minimalnej i wyrzutowej serca
• wzrost wdychania katecholaminy
• hipotonia komórkowa
• spadek wartości pracy fizycznej
• wzrost temperatury ciała
• łatwo rozwija się kwasica
• obniżą się zasób glukozy i glinokoliny
Zapobiegania
-podawanie dodatkowej wody podczas wysiłku
-podawanie wody z chlorkiem sodu
- wcześniej podawany roztwór węglowodorów
Rodzaje zmęczeń
obwodowe czyli mięśniowe
ośrodkowe tzn. Nerwowe objawy to: zmiana poziomu depresji
psychiczne
Objawy przetrenowania
brak snu ,koncentracji ,
brak apetytu
wyczerpanie psychiczne
2