PRAWO TURYSTYCZNE
Wykład 22.02.2011
Tematyka:
- Podstawy prawne działalności biur podróży,
- Dyrektywa on package- travels,
- Podstawy prawne działalności organizatorów turystyki w Polsce,
- Umowy zawierane przez biura podróży z podmiotami,
- Kwestie odpowiedzialności cywilnej biur podróży,
- Problematyka naprawienia szkody, odszkodowania,
- Klauzule abuzywne,
- Hotele w aspekcie cywilno- prawnym,
- Prawo przewozowe,
- Ubezpieczenia w turystyce
Literatura:
- M. Nesterowicz- „Prawo turystyczne”, Warszawa 2009. !!!
- J. Gospodarek- „Prawo w turystyce i rekreacji”, 2007.
- Cybula- „Prawo w praktyce biur podróży”, Warszawa 2006.
- Cybula i Raciborski- „Turystyka a prawo- aktualne problemy legislacyjne i konstrukcyjne”, Kraków 2008.
Mieć przy sobie:
- Ustawa o usługach turystycznych, 29.08.1997r., zmiana: 17.09.2010r.!!!
- Rozporządzenie dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia na rzecz klientów, 21.12.2010r. Dz.U. 2010 nr 252 poz. 1690
- Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, 16.12.2010r. Dz.U. 2010 nr 238 poz. 1584
- Kodeks cywilny
1. Dyrektywa 90/314/EWG (Dyrektywa o podróżach turystycznych za cenę zryczałtowaną/Dyrektywa w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek/Directive on package travel, package holidays and package tours).
- Impreza turystyczna (wcześniej ustalona kombinacja nie mniej niż dwóch z następujących usług: transport, zakwaterowanie, inne usługi niezwiązane z transportem i zakwaterowaniem a stanowiące istotną część imprezy; musi trwać dłużej niż 24h, lub obejmować nocleg),
- Konsument (osoba, która nie tylko kupuje wycieczkę, ale także ten, dla kogo się kupuje i ten, na kogo przeniesiono prawa do udziału w imprezie; podmiot, który podlega ochronie)
- Organizator turystyki (osoba, która zawodowo organizuje imprezy turystyczne)
- Obowiązki nałożone na organizatora względem konsumenta:
- Obowiązki informacyjne: broszury- musi zawierać informacje o cenie, celu podróży, środku transportu, wyżywieniu, zakwaterowaniu, trasie podróży, o wymogach paszportowych/wizowych, o należnej zaliczce, o minimalnej liczbie chętnych, i czasie najpóźniejszego odwołania.
- Informacje, które trzeba udzielić przed zawarciem umowy i przed rozpoczęciem podróży- na piśmie, lub w innej, odpowiedniej formie: połączenia komunikacyjne, środki transportu, postoje, informacje o lokalnym przedstawicielu organizatora.
- Zagrożenia zdrowotne.
- Cena raz określona nie może ulec zmianie: wyjątkowo organizator może zmienić cenę, jeśli zastrzegł w umowie możliwość zmiany ceny- podatki, opłaty portowe, ceny paliw). W ciągu ostatnich 20 dni, włącznie z dniem 20tym, cena nie może ulec zmianie.
- Organizator zmienia istotne aspekty umowy, lub odwołuje imprezę: jeżeli jest zmuszony zmienić np. cenę, środek transportu, miejsce docelowe, to klient będzie miał możliwość w takim przypadku albo odstąpić od umowy (następuje zwrot całej kwoty, lub zaoferowanie imprezy zastępczej- impreza musi być taka sama, lub wyższej jakości. Jeżeli jest niższej jakości, klient musi się zgodzić i otrzymać pieniądze), albo zaakceptować zmiany; Jeżeli klient odstępuje od umowy może otrzymać odszkodowanie, nie może żądać w dwóch przypadkach: jeżeli nie zebrała się odpowiednia ilość uczestników i klient został powiadomiony, lub impreza nie odbyła się z powodu siły wyższej (kataklizmy naturalne, wojna lub akt terroru).
- Organizator w trakcie imprezy nie jest w stanie świadczyć usług: w tej sytuacji powinien starać się wykonać działania zastępcze, lub zapłacić klientowi różnicę cen. Jeżeli organizator nie zapewni, lub konsument nie przyjmie świadczeń, wtedy konsument może odstąpić od umowy a organizator musi zorganizować transport i zapłacić stosowne odszkodowanie
- Odpowiedzialność za niewykonanie, bądź nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z umowy: państwa członkowskie mają obowiązek zagwarantować odpowiedzialność organizatora turystyki za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania (organizator i podwykonawcy). Są trzy wyjątki: siła wyższa; jeżeli nienależyte wykonanie spowodowane jest przez konsumenta (np. choroba); kiedy nienależyte wykonanie spowodowane jest przez osoby trzecie, niezwiązane ze świadczeniem usług turystycznych
- Szkody inne niż na osobie: biuro podróży może ograniczyć odpowiedzialność, np. w Polsce do dwukrotności ceny
- Zabezpieczenie finansowe dla klienta na wypadek nie wypłacalności organizatora: ubezpieczenie na rzecz klienta, fundusz gwarancyjny turystyki,
Wykład 01.03.2011
- Organizatorzy turystyki, pośrednicy i agenci turystyczni,
- Gwarancje finansowe na wypadek niewypłacalności organizatora,
- Zadania przewodnika turystycznego,
- Umowy zawierane przez biura podróży z klientami i podwykonawcami,
- Umowy z klientami,
- Umowy z podmiotami świadczącymi usługi oraz z zagranicznymi biurami podróży,
Wykład 08.03.2011
Umowy z klientami
Biuro podróży może się zobowiązać do świadczenia:
- Jednej, konkretnej usługi turystycznej (np. przewozu czy dokonania rezerwacji hotelu), albo też
- Kilku usług, jeśli przedmiotem umowy są co najmniej dwie usługi, tworzące jednolity program i objęte wspólną ceną, jeżeli obejmują nocleg lub trwają ponad 24h lub jeżeli dochodzi do zmiany miejsca pobytu, to wówczas mamy do czynienia z imprezą, która podlega szczególnej ochronie (package tours directive- ustawa o usługach turystycznych (art. 3 pkt 1 ustawy)).
Biuro może zawierać umowy:
- We własnym imieniu (jako organizator imprezy, jako hotelarz czy posiadacz środka transportu)
- W cudzym imieniu: jako agent podmiotu świadczącego konkretną usługę (przewoźnika, hotelu) lub innego biura podróży; jako przyjmujący zlecenie klienta; jako reprezentant zarówno klienta, jak i podmiotu świadczącego określoną usługę/usługi.
Umowy z podmiotami świadczącymi usługi oraz z zagranicznymi biurami podróży:
Biuro podróży często samo nie ma odpowiedniej infrastruktury potrzebnej do tego, by świadczyć określone usługi turystyczne. Dlatego wchodzi w stosunki kontraktowe z tymi, którzy świadczą takie usługi (hotelami, przewoźnikami, restauracjami), a często także z zagranicznymi biurami podróży.
Informacje, które muszą być zawarte w broszurach, folderach i katalogach (art. 12 u.u.t):
- Cena imprezy turystycznej lub usługi turystycznej albo sposób jej ustalenia,
- Miejsce pobytu lub trasa imprezy,
- Rodzaj, klasa, kategoria lub charakterystyka środka transportu,
- Położenie, rodzaj i kategoria obiektu zakwaterowania, według przepisów kraju pobytu,
...
Informacje, które muszą być podane klientowi na piśmie przed zawarciem umowy (art. 13 ust. 1 u.u.t):
- Ogólne informacje o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych, w szczególności o terminach oczekiwania na wydanie paszportu i wizy oraz o wymaganiach zdrowotnych dotyczących udziału w imprezie turystycznej,
- Informacje o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia od kosztów rezygnacji z udziału w imprezie turystycznej oraz o zakresie ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia,
Organizator turystyki musi też poinformować klienta o szczególnych zagrożeniach życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach oraz o możliwości ubezpieczenia z tym związanego. Dotyczy to także zagrożeń powstałych po zawarciu umowy (art. 14 ust. 3 u.u.t).
Informacje, które muszą być podane klientowi na piśmie przed rozpoczęciem imprezy (art. 13 ust. 3 u.u.t):
- Nazwisko lub nazwię lokalnego przedstawiciela organizatora turystyki (lub innej instytucji), do którego klient może zwracać się w razie trudności, a także jego adres i numer telefonu
- W odniesieniu do imprez turystycznych dla dzieci- informację o możliwości bezpośredniego kontaktu ,
...
Umowa o podróż:
- Umowa „mieszana”,
- Nie jest unormowana w kodeksie cywilnym,
- Wymaga formy pisemnej,
- Stosuje się do niej następujące przepisy:
- Przepisy części ogólnej k.c. o umowach,
- Przepisy części ogólnej prawa zobowiązań, w tym przepisy o:
- Wykonaniu i skutkach niewykonania zobowiązań w ogólności (art. 471 i n.)
- Wykonaniu i skutkach niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych (art. 487 i n. k.c.)
- Przepisy o poszczególnych umowach nazwanych:
- Umowie o dzieło (realizacja określonego programu wycieczki),
- Umowie przewozu (przepisy k.c. albo regulacje szczególne),
- Umowie najmu (głównie najmu pomieszczenia),
- Umowie sprzedaży (dostarczenie wyżywienia uczestnikom wycieczki),
- Umowie przechowania (bagażu),
- Umowie zlecenia,
- Umowie o usługi podobne do zlecenia (załatwienie wiz, rezerwacja hotelu).
Umowa o podróż musi określać (art. 14 ust. 2 u.u.t):
- Organizatora turystyki i numer jego wpisu do rejestry, o którym mowa w art. 4 ust. 1, oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP), a także imię i nazwisko oraz pełną funkcję osoby, która w jego imieniu umowę podpisała,
- Miejsce pobytu lub trasę wycieczki,
- Czas trwania imprezy turystycznej,
- Program imprezy turystycznej obejmujący rodzaj, jakość i terminy oferowanych usług,
- Sposób zapłaty,
- Rodzaj i zakres ubezpieczenia turystów oraz nazwę i adres ubezpieczyciela,
- Termin zawiadomienia o przeniesieniu uprawnień i przejęciu obowiązków, o którym mowa w art. 16 ust. 2.,
- Podstawy prawne umowy i konsekwencje prawne wynikające z umowy,
- Wymagania specjalne, o których klient powiadomił organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego i na które strony umowy wyraziły zgodę
- Ilość, rodzaj posiłków,
- Reklamacja, sposób zgłoszenia i termin,
- Cena i sposób zapłaty,
Organizator imprezy turystycznej za granicą ma obowiązek zawarcia na rzecz uczestników imprezy umów ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.
Jeżeli klient wpłaca należność za imprezę turystyczną lub zaliczkę przekraczającą 10% ceny tej należności, organizator musi wydać mu pisemne potwierdzenie posiadania gwarancji/zawarcia umowy ubezpieczenia [w zakresie pokrycia kosztów powrotu klienta do kraju w wypadku, gdy organizator turystyki lub pośrednik turystyczny wbrew obowiązkowi nie zapewnia tego powrotu, a także na pokrycie wpłat wniesionych przez klientów w razie niewykonania zobowiązań umownych] oraz sposób ubiegania się o wypłatę środków z tej gwarancji/umowy ubezpieczenia.
Umowa o pojedyncze świadczenie:
Może to być:
- Umowa zlecenia (art. 734 i n. k.c.) (biuro zobowiązuje się w stosunku do klienta do dokonania określonej czynności prawnej np. zawarcia umowy najmu pomieszczenia, zawarcia umowy o przewóz),
- Umowa o usługi podobne do zlecenia (art. 750 k.c.) (biuro zobowiązuje się w stosunku do klienta do dokonania określonej czynności faktycznej, np. załatwienia wiz),
- Konkretna umowa nazwana- np. przewozu, najmu (art. 659 i n. k.c.).
Odpowiedzialność cywilna biur podróży
Odpowiedzialność odszkodowawcza:
- Deliktowa (odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym),
- Kontraktowa (odpowiedzialność za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania.
Wykład 15.03.2011
Odpowiedzialność biura podróży za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych:
Art. 11a u.u.t.:
Organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest spowodowane wyłącznie:
- Działaniem lub zaniechaniem klienta,
- Działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo
- Siłą wyższą (zewnętrzne, takie, któremu skutkom nie można zapobiec)
Surowa odpowiedzialność- tzw. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka
Wyłączenie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, w przypadkach wymienionych w ust. 1, nie zwalnia organizatora turystyki od obowiązku udzielenia w czasie trwania imprezy turystycznej pomocy poszkodowanemu klientowi.
Odpowiedzialność biura podróży za podwykonawców
- Biuro odpowiada za działania i zaniechanie swoich podwykonawców niezależnie od swojej winy- na zasadzie ryzyka
- Uzasadanienie: posłużenie się przez biuro podróży osobami trzecimi w wykonaniu swoich zobowiązań wynikających z umowy nie może prowadzić do pogorszenia sytuacji klienta
Art. 474. k.c. [Odpowiedzialność za inne osoby] Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza.
Art. 14 ust. 5 u.u.t. Zmiana programu przed rozpoczęciem imprezy
Organizator, który przed rozpoczęciem imprezy turystycznej jest zmuszony, z przyczyn od niego niezależnych, zmienić istotne warunki umowy z klientem, z zastrzeżeniem art. 17, powinien niezwłocznie o tym powiadomić klienta. W takiej sytuacji klient powinien niezwłocznie poinformować organizatora, czy:
1) przyjmuje proponowaną zmianę umowy albo
2) odstępuje od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń i bez obowiązku zapłaty kary umownej.
6. Jeżeli klient, zgodnie z ust. 5, odstępuje od umowy lub jeżeli organizator odwołuje imprezę turystyczną z przyczyn niezależnych od klienta, klient ma prawo, według swojego wyboru:
1) uczestniczyć w imprezie zastępczej o tym samym lub wyższym standardzie, chyba że zgodzi się na imprezę o niższym standardzie za zwrotem różnicy w cenie,
2) żądać natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych świadczeń.
7. W wypadkach określonych w ust. 6 klient może dochodzić odszkodowania za niewykonanie umowy, chyba że odwołanie imprezy turystycznej nastąpi to z powodu:
1) zgłoszenia się mniejszej liczby uczestników niż liczba minimalna określona w umowie, a organizator powiadomi o tym klienta na piśmie w uzgodnionym terminie,
2) siły wyższej.
Odpowiedzialność biura podróży za zmiany w programie w trakcie trwania imprezy oraz nienależytą organizację imprezy
Art. 16a. 1. Organizator turystyki, który w czasie trwania danej imprezy turystycznej nie wykonuje przewidzianych w umowie usług, stanowiących istotną część programu tej imprezy, jest obowiązany, bez obciążania klienta dodatkowymi kosztami, wykonać w ramach tej imprezy odpowiednie świadczenia zastępcze. Jeżeli jakość świadczenia zastępczego jest niższa od jakości usługi określonej w programie imprezy turystycznej, klient może żądać odpowiedniego obniżenia ceny imprezy.
2. Jeżeli wykonanie świadczeń zastępczych, o których mowa w ust. l, jest niemożliwe albo klient z uzasadnionych powodów nie wyraził na nie zgody i odstąpił od umowy, organizator turystyki jest obowiązany, bez obciążania klienta dodatkowymi kosztami z tego tytułu, zapewnić mu powrót do miejsca rozpoczęcia imprezy turystycznej lub do innego uzgodnionego miejsca w warunkach nie gorszych niż określone w umowie.
3. W razie odstąpienia od umowy, o którym mowa w ust. 2, organizator turystyki nie może żądać od klienta żadnych dodatkowych świadczeń z tego tytułu, w szczególności zapłaty kary umownej. Klient może żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania umowy.
4. W razie niemożności wykonania świadczenia zastępczego, o której mowa w ust. 2, klient może żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania umowy, chyba że niemożność wykonania świadczenia zastępczego jest spowodowana wyłącznie:
1) działaniami lub zaniechaniami osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu świadczenia zastępczego, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo
2) siłą wyższą.
Przepisy u.u.t. dotyczące reklamacji:
Art. 16b. 1. Jeżeli w trakcie imprezy turystycznej klient stwierdza wadliwe wykonywanie umowy, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wykonawcę usługi oraz organizatora turystyki, w sposób odpowiedni dla rodzaju usługi.
2. Umowa powinna jednoznacznie określać obowiązek klienta w zakresie, o którym mowa w ust. 1.
3. Niezależnie od zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, klient może złożyć organizatorowi turystyki reklamację zawierającą wskazanie uchybienia w sposobie wykonania umowy oraz określenie swojego żądania, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia zakończenia imprezy.
4. W wypadku odmowy uwzględnienia reklamacji organizator turystyki jest obowiązany szczegółowo uzasadnić na piśmie przyczyny odmowy.
5. Jeżeli organizator turystyki nie ustosunkuje się na piśmie do reklamacji, złożonej zgodnie z ust. 3, w terminie 30 dni od dnia jej złożenia, a w razie reklamacji złożonej w trakcie trwania imprezy turystycznej w terminie 30 dni od dnia zakończenia imprezy turystycznej, uważa się, że uznał reklamację za uzasadnioną.
Odpowiedzialność za szkody na osobie
W razie poniesienia przez uczestnika wycieczki szkody na osobie biuro podróży ponosi:
- Odpowiedzialność kontraktową (biuro podróży ma obowiązek zapewnić swoim klientom bezpieczeństwo; art. 11a u.u.t)
Biuro podróży ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka także wtedy, gdy za szkodę odpowiada podwykonawca.
Jeżeli biuro samo spełnia poszczególne świadczenia (np. przewóz morski, lotniczy), to wówczas jego odpowiedzialność za szkody na osobie poniesione przez uczestników oparta jest na odpowiednich przepisach regulujących te świadczenia.
Odpowiedzialność deliktową (bo wyrządzenie szkody na osobie jest zawsze czynem niedozwolonym).
Wykład 29.03.2011
Odpowiedzialność cywilna biur podróży
Odpowiedzialność za szkody w bagażu
Bagaż podręczny
- Do powierzenia bagażu dochodzi najczęściej w związku z przewozem. Jeżeli biuro samo dokonuje przewozu, odpowiada na podstawie przepisów regulujących ten przewóz. Jeśli posługuje się przewoźnikiem- podwykonawcą, odpowiada za niego na podstawie art. 474 k.c. i art 11a ust. 1 u.u.t.
- Bagaż może być również powierzony w inny sposób niż do przewozu. Wówczas biuro podróży ma nad nim obowiązek pieczy, do którego mają zastosowane przepisy i przechowaniu (tak, jakby pomiędzy biurem podróży a klientem została zawarta umowa przechowania), a zatem art. 835 i n.k.c.
Bagaż pozostający w dyspozycji uczestnika wycieczki
- Bagaż podręczny- taki, który klient ma przy sobie. Jeśli biuro samo dokonuje przewozu, stosuje sie tu przepsiy normujące poszczególne rodzaje przewozu, które z reguły ograniczają odpowiedzialność przewoźnika do przypadków winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa po jego stronie. Jeśli biuro podróży posługuje się przewoźnikiem- podwykonawcą, odpowiada za niego na podstawie art. 11a ust. 1 u.u.t.
- Bagaż wniesiony do hotelu- taki, który powierzono prowadzącemu hotel albo umieszczono w miejscu przez niego wskazanym. Jeśli biuro samo świadczy usługi hotelarskie (hotel należy do niego), to wówczas ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 846 k.c. (odpowiedzialność utrzymujących zarobkowo hotele i inne zakłady). Jeśli biuro posługuje się przy wykonaniu zobowiązań hotelarzem- podwykonawcą, to odpowiada za niego na podstawie art. 11a u.u.t.
Odpowiedzialność biura podróży z tytułu umowy o pojedyncze świadczenie
- Umowa zlecenia, umowa o usługi podobne do zlecenia: odpowiedzialność na zasadzie winy,
- Jeżeli biuro podróży przyjmuje zlecenie, to powinno samo je wykonać. Jeśli posłuży się pomocnikami, to w pełni za nich odpowiada (art. 474 k.c.),
- Biuro podróży ponosi odpowiedzialność za udzielone informacje!
Odpowiedzialność biura podróży działającego jako agent
- Jeśli biuro podróży działa jako agent innej osoby (usługodawcy- np. hotelarza, przewoźnika lub innego biura podróży), to działa na podstawie umowy agencyjnej (art. 758 i n.k.c.),
- Biuro jest wówczas obowiązane do zachowania należytej staranności (art. 355 §2 k.c.)
- Biuro działające jako agent jest tylko pośrednikiem. Jeżeli dochowało należytej staranności, nie ponosi odpowiedzialności za wykonanie umowy, w której zawarciu pośredniczyło,
- Jeśli biuro podróży nie ujawni, że działa jako agent, to wówczas uważa się, że zawarło umowę we własnym imieniu i odpowiada za niewykonanie/nienależyte wykonanie tej umowy.
Naprawienie szkody
- Art 361 §2 k.c. (zasada pełnego odszkodowania): ...naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdbyby mu szkody nie wyrządzono.
- Art 363 §2 k.c.: Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.
- Problem tzw. zadośćuczynienia pieniężnego za zmarnowany urlop.
(Simone Leitner- sprawa przeciwko TUI)
Niedozwolone klauzule zawierane przez biura podróży z klientami
Ogólne warunki uczestnictwa
- Biura podróży często stosują obok wzoru umowy ogólne warunki uczestnictwa (lub inny podobny dokument),
- Ogólne warunki uczestnictwa to tzw. wzorce umowne,
- Umowy z biurami podróży zawierane są przez przystąpienie (konsument nie ma wpływu na treść umowy, ma tylko swobodę w tej kwestii jej zawarcia bądź niezawarcia).
- Art 384 §1. k.c: Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy,
- §2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umówi zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
- §4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
- Niedozwolone postanowienie umowne, które także są nazywane klauzulami abuzywnymi to są takie postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy,
- Art. 385 1 k.c. §1, §2, §3, §4,
Kontrola wzorców umownych
- Konkretna (incydentalna)- w ramach konkretnego stosunku konsument- przedsiębiorca,
- Abstrakcyjna:
- Odrębne postępowanie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone przed Sądem Okręgowym w Wa-wie (Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów); art. 479 36 k.p.c.
- Powództwo może wytoczyć każdy, kto mógłby zawrzeć umowę z przedsiębiorcą, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów, organizacja społeczna, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,
- Art. 479 42 §1. k.p.c.: W razie uwzględnienia powództwa sąd w sentencji wyroku przytacza treść postanowień wzorca umowy uznanych za niedozwolone i zakazuje ich wykorzystywania.
- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) przeprowadza regularne kontrole wzorców stosowanych w umowach z konsumentami przez przedsiębiorców działających w wielu branżach, w tym branży turystycznej,
- Raporty z przeprowadzonych kontroli są zamieszczane na stronie UOKiK: www.uoikik.gov.pl,
- Ostatnia kontrola wzorców umów sosowanych przez organizatorów turystyki- czerwiec 2008 (raport z 18.06.2008),
- Okazało się, że nieprawidłowości zawierały prawie wszystkie skontrolowane wzorce.
Wykład 05.04.2011
Niedozwolone postanowienia umowne stosowane przez organizatorów turystyki
Postanowienia wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność względem konsumenta:
- Za szkody na osobie;
- Za niewykonanie lub nienależyte wykonane zobowiązania.
Przykłady:
- Postanowienia ograniczające odpowiedzialność wobec klienta do kwoty stanowiącej równowartość ceny imprezy;
- Postanowienia ograniczające odpowiedzialność biura tylko do straty poniesionej przez klienta (a zatem wyłączające odpowiedzialność za utracone korzyści);
- Postanowienia wyłączające odpowiedzialność za szkody na osobie lub mieniu w części przekraczającej sumy gwarantowane umową ubezpieczenia NNW i kosztów leczenia;
- Postanowienia wyłączające odpowiedzialność za szkody w bagażu;
- Postanowienia wyłączające odpowiedzialność za zmiany dotyczące sposobu wykonania przewozu (np. za zmianę środka transportu);
- Postanowienia wyłączające odpowiedzialność za niewykonanie/ nienależyte wykonanie usług przez podwykonawców;
- Postanowienia wyłączające odpowiedzialność za działania agentów turystycznych, w tym za udzielone przez nich informacje;
- Postanowienia, na mocy których organizator traktuje jako okoliczność wyłączającą jego odpowiedzialność okoliczność od niego niezależną, ale nie będącą siłą wyższą (np. strajk pracowników kontrahenta);
- Postanowienia wyłączające możliwość dochodzenia przez klienta odszkodowania w przypadku, gdy w czasie trwania imprezy organizator nie wykonuje przewidzianych usług i nie dostarcza świadczenia zastępczego albo klient z uzasadnionych powodów takiego świadczenia nie przyjmuje;
- Postanowienia wyłączające obowiązek udzielenia pomocy poszkodowanemu klientowi;
- Postanowienia uprawniające do zmiany warunków umowy (zwłaszcza ceny);
- Postanowienia wyłączające obowiązek zwrotu klientowi części ceny stanowiącej ekwiwalent niewykorzystanego świadczenia;
- Postanowienia nakładające na konsumentów obowiązek zapłaty rażąco wygórowanych świadczeń pieniężnych (odstępnego) i uprawniające przedsiębiorców do dokonywania potrąceń i procentowo określonych wartości w przypadku odstąpienia klienta od umowy;
- Postanowienia regulujące tryb reklamacyjny (czyniące ten tryb nadmiernie uciążliwym i sformalizowanym; ograniczające prawo do złożenia reklamacji rażąco krótkim terminem; przyznające biurom prawo do wydłużenia terminu rozpatrzenia reklamacji, generalnie: czyniące możliwość złożenia reklamacji fikcyjną);
Ważne: niedopuszczalne są postanowienia modyfikujące zasady odpowiedzialności biura podróży w przypadku umów typu last- minute. Standard ochrony klienta w przypadku tych umów jest taki sam, jak w przypadku innych umów zawieranych z biurem podróży.
Odpowiedzialność utrzymujących hotele i podobne zakłady
„Umowa hotelowa”
- Liczne stosunki prawne powstające między hotelem a gościem hotelowym;
- Umowa odpłatna, wzajemna, nienazwana, dwustronnie zobowiązująca;
- Główny obowiązek hotelu: dostarczenie gościowi wyżywienia, pranie ubrań itp.;
- Główny obowiązek gościa: zapłacenie należności za mieszkanie;
- Gość ma prawo do korzystania z pokoju hotelowego i innych pomieszczeń hotelowych zgodnie z umową i regulaminem;
- Umowa hotelowa- charakter mieszany; zawiera elementy różnych umów + obejmuje obowiązek zapewnia gościowi bezpieczeństwa.
Odpowiedzialność za szkody na osobie gości hotelowych
- Hotel ma obowiązek zapewnienia gościowi bezpieczeństwa- odpowiedzialność kontraktowa
- Utrzymujący hotel odpowiada na zasadzie winy (za niedołożenie należytej staranności);
- Utrzymujący hotel nie może się zwolnić od odpowiedzialności wykazując, że powierzył obowiązek utrzymania urządzeń hotelowych (np. windy czy basenu) jakiemuś innemu przedsiębiorcy;
- Odpowiedzialność deliktowa (zawsze przy szkodach na osobie)
- Może się opierać na zasadzie winy lub ryzyka, w zależności od stanu faktycznego;
Odpowiedzialność za uszkodzenie/ zniszczenie rzeczy wniesionych
- Tytuł XXIX księgi trzeciej k.c. (art. 846- 852), częściowo zmieniony wskutek ratyfikacji przez Polskę Konwencji Europejskiej z dnia 17 grudnia 1962r. (ustawa z dnia 10 października 1996r. o ratyfikacji Konwencji o odpowiedzialności osób utrzymujących hotele za rzeczy wniesione przez gości hotelowych (Dz. U. Nr 117, poz. 758).
- Bardzo surowa odpowiedzialność, niezależna od winy utrzymującego hotel;
- Art. 846 i n.k.c. normują odpowiedzialność „utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład” za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez „osobę korzystającą z usług hotelu lub podobnego zakładu” (gościa).
- Art. 846 § 1 k.c.: Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład jest odpowiedzialny za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osobę korzystającą z usług hotelu lub podobnego zakładu, zwaną dalej „gościem”, chyba że szkoda wynikła z właściwości rzeczy wniesionej lub wskutek siły wyższej albo że postała wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego zatrudniona albo go odwiedzała
- Art. 846 § 5 k.c.: Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności, o której mowa w § 1, przez umowę lub ogłoszenie nie ma skutku prawnego.
Obowiązek zawiadomienia o szkodzie, Przedawnienie roszczeń gościa hotelowego
- Art 847 k.c.: Roszczenie o naprawienie szkody z powodu utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu wygasa, jeżeli poszkodowany po otrzymaniu wiadomości o szkodzie nie zawiadomił o niej niezwłocznie utrzymującego zakład. Przepisu tego nie stosuje się, gdy szkodę wyrządził utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład albo, gdy przyjął rzecz na przechowanie.
- Art. 848 k.c.: Roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, a w każdym razie z upływem roku od dnia, w którym poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu lub podobnego zakładu.
Ograniczenie odpowiedzialności hotelu
- Art. 849 § 1 k.c.: Zakres obowiązku naprawienia szkody przez utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład w wypadku utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych ogranicza się, względem jednego gościa, do wysokości stokrotnej należności za dostarczone mu mieszkanie, liczonej za jedną dobę. Jednakże odpowiedzialność za każdą rzecz nie może przekraczać pięćdziesięciokrotnej wysokości tej należności.
§ 2: Ograniczenia zakresu obowiązku naprawienia szkody nie dotyczą wypadku, gdy utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład przyjął rzeczy na przechowanie albo odmówił ich przyjęcia na przechowanie, mimo że obowiązany był je przyjąć, jak również wypadku, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa jego lub osoby u niego zatrudnionej.
Przechowanie hotelowe
Art. 849 § 3 k.c.: Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład jest obowiązany przyjąć na przechowanie pieniądze, papiery wartościowe i cenne przedmioty, w szczególności kosztowności i przedmioty mające wartość naukową lub artystyczną. Może odmówić przyjęcia tych rzeczy tylko wówczas, jeżeli zagrażają one bezpieczeństwu albo, jeżeli w stosunku do wielkości lub standardu hotelu albo podobnego zakładu mają zbyt dużą wartość lub, gdy zajmują zbyt dużo miejsca.
Rzecz wniesiona
Art. 846 § 2 k.c.: Rzeczą wniesioną w rozumieniu przepisów tytułu niniejszego jest rzecz, która w czasie korzystania przez gościa z usług hotelu lub podobnego zakładu znajduje się w tym hotelu lub podobnym zakładzie albo znajduje się poza nim, a została powierzona utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny zakład lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym.
§ 3: Rzeczą wniesioną jest również rzecz, która w krótkim, zwyczajowo przyjętym okresie poprzedzającym lub następującym po tym, kiedy gość korzystał z usług hotelu lub podobnego zakładu, została powierzona utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny zakład lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym.
§ 4: Pojazdów mechanicznych i rzeczy w nich pozostawionych oraz żywych zwierząt nie uważa się za rzeczy wniesione. Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład może za nie odpowiadać jako przechowawca, jeżeli została zawarta umowa przechowania.
Przedawnienie roszczeń utrzymującego hotel
Art. 851 k.c.: Roszczenia powstałe w zakresie działalności przedsiębiorstw hotelowych z tytułu należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi oraz z tytułu wydatków poniesionych na rzecz osób, które korzystają z usług takich przedsiębiorstw, przedawniają się z upływem lat dwóch. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw gastronomicznych.
Ustawowe prawo zastawu na rzeczach wniesionych
Art. 850 k.c.: Dla zabezpieczenia należności za mieszkanie, utrzymanie i usługi dostarczone osobie korzystającej z usług hotelu lub podobnego zakładu, jak również dla zabezpieczenia roszczenia o zwrot wydatków dla tej osoby poniesionych przysługuje utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny zakład ustawowe prawo zastawu na rzeczach wniesionych. Prawo to podlega przepisom o ustawowym prawie zastawu wynajmującego.
Wykład 12.04.2011
Prawo przewozowe
Istota umowy przewozu jest w Art. 774 k.c.- Odpłatne przewiezienie osób, lub rzeczy przez przewoźnika, który jest przedsiębiorcą.
- Umowa odpłatna, wzajemna,
- Głównym uprawnieniem podróżnego jest uprawnienie do otrzymania świadczenia przewozowego,
- Inne uprawnienia,
- Prawo do przewozu rzeczy podręcznych,
- Prawo do zawarcia odrębnej umowy, która dotyczy przewozu w wagonie sypialnym, nadania przesyłki itp., zgodnie z rozkładem jazdy i w warunkach, które odpowiadają danemu rodzaju transportu,
- Zapewnienie bezpieczeństwa i higieny,
- Udzielenie podróżnemu pełnej i prawidłowej informacji,
- Prawo do należności za wykonany przewóz,
- Obowiązek posiadania ważnego biletu, dokumentu uprawniającego do przejazdu ulgowego lub bezpłatnego,
Art. 775 k.c.: Przepisy tytułu niniejszego stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami.
W Polsce obowiązuje szereg odrębnych przepisów normujących różne rodzaje przewozu.
Źródła prawa przewozowego w Polsce
Ustawa- Prawo przewozowe z dnia 15 listopada 1984r.- znajduje zastosowanie do przewozu osób i rzeczy w transporcie samochodowym, komunikacji miejskiej i krajowej żegludze śródlądowej
Transport kolejowy:
- Konwencja o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF) z dnia 9 maja 1980r. w brzmieniu przyjętym Protokołem zmian z dnia 3 czerwca 1999r. (załącznik A: Przepisy ujednolicone o umowie międzynarodowego przewozu osób kolejami)- CIV.
- Rozporządzenie (WE) nr 1371/2007 (wydrukować) Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym.
- Ustawa o transporcie kolejowym z dnia 28 marca 2003r.
Transport lotniczy:
- Ustawa z dnia 3 lipca 2002r.- Prawo lotnicze,
- Konwencja montrealska o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego z dnia 28 maja 1999r.,
- Konwencja warszawska o ujednostajnieniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego z dnia 12 października 1929r.
- Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów
- Rozporządzenie Rady (WE) nr 2027/97 z dnia 9 października 1997 w sprawie odpowiedzialności przewoźnika lotniczego z tytułu przewozu pasażerów i ich bagażu drogą powietrzną, w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 898/2002 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 maja 2002r.,
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 13 maja 2004r.,
Transport morski:
- Konwencja ateńska w sprawie przewozu morzem pasażerów i ich bagażu z dnia 13 grudnia 1974r.,
- Rozporządzenie nr 392/2009 (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 dotyczące odpowiedzialności przewoźników pasażerskich na morskich drogach wodnych z tytułu wypadków,
- Kodeks morski z dnia 18 września 2001r.,
Zasady odpowiedzialności przewoźnika lotniczego na zasadzie konwencji montrealskiej (odpowiedzialność wobec pasażerów za uszkodzenia ciała oraz śmierć, odpowiedzialność za bagaż). Odpowiedzialność przewoźnika kolejowego 1371/2007 (CIV) tytuł IV.
Art. 18, 62 Prawo przewozowe- przepisy, które mówią o opóźnienie, odwołanie i przedwczesny odjazd środka transportu.