ĆWICZENIA
Rolnictwo konwencjonalne (uprzemysłowione):
-gospodarstwo zorganizowane na wzór przedsiębiorstwa przemysłowego
-znaczny wzrost wielkości gospodarstwa
-wzrost kapitałochłonności i wydajności pracy
-wysoka specjalizacja
-wysokie zużycie agrochemikaliów
-maksymalne plonowanie i i wydajności zwierząt
Rolnictwo konwencjonalne (uprzemysłowione):
-duża redukcja zatrudnienia w rolnictwie
-wyludnienie obszarów wiejskich
-problemy socjologiczne
-problemy logistyczne
Wpływ rolnictwa konwencjonalnego na środowisko przyrodnicze:
-znaczna degradacja środowiska przyrodniczego
Rolnictwo konwencjonalne-produkcja roślinna
-powiększanie obszarów pól
-zniszczenie drobnych biotopów ((żywopłoty zadrzewienia śródpolne sadzawki miedze itp.)
-zbyt intensywne 1-stronne zużycie nawozów mineralnych wywołujące skażenie wód powierzchniowych i gruntowych
-zbyt wysokie i niewłaściwe nawożenie organiczne zwł gnojowicą
-eutrofizacja i unifikacja dużych obszarów
-ograniczony płodozmian
-przekształcenia TUZ w GO
Powiększenie obszarów pól wyst monokultura 1 gat rośliny środowisko ubogie w bioróżnorodność wyst niebezpieczeństwo przez choroby i szkodniki które szybko się rozprzestrzeniają żywopłoty na polach są w Anglii w Polsce w Turni/Poznania. eutrofizacja nadżyzność a unifikacja urozmaicenie.
Ograniczenie liczby gat roślin uprawnych i ras zwierząt
-pszenica angielska Triticum turgidum
-pszenica karłowata (p. zbitokłos twardo kłosowa Triticum compacum)
-pszenica orkisz (szpelc) Triticum spelta
-pszenica perska Triticum persicum T. carthlinum
-pszenica plaskurka (plaskurka) Triticum discoccum
-pszenica polska Triticum polonorum T. polonicom
-ppszenica samopsza płoskurnica monochnatka triticum monococcum
-Triticum subcompactum (syn Triticum capitatum) pszenica szorstka
-pszenica twarda p. makaronowa Triticum durum
-pszenica zwyczajna Triticum aestivum
Produkcja zwierzęca
Niezgodne z wymaganiem gatunków (niehumanitarne) formy chowu zwierząt użytkowych. Niezdrowe systemy karmienia zwierząt. Hodowla zwierząt na określony efekt produkcyjny. Barren 450 cm2 35-40cm Enriched 600 cm2 45cm.
Rolnictwo precyzyjne to system produkcji rolnej wspomagany komputerowo w którym są stos właściwe zabiegi agrotechnice w odpowiednim miejscu.
System opłacalny w gospodarstwach powyżej 1000ha
Techniczne podstawy rolnictwa precyzyjnego :
GPS globalny system lokalizacji [global positioning system]
DGPS Referencyjny system globalnej lokalizacji [differential global positioning system]
RTK GPS metoda czasu rzeczywistego pomiaru ruchomego
GPS [Real Time Kinenatic]
Podstawowe zagadnienia stos w rolnictwie precyzyjnym to:
1.zebranie dokładnych inf na temat gruntów (głownie przy użyciu technologii GPS) powierzchni pola współrzędnych pola
2. stworzenie mapy plonów poprzez określenie zróżnicowania plonów na polu
- zawartość składników m ineralnych w glebie
3. przetworzenie zebranych danych za pomocą komputera i specjalnego oprogramowania
4.wprowadzenie przetworzonych danych do specjalnych urządzeń sterujących pracą maszyn rolniczych
5.wykorzystanie prac za pomocą maszyn rolniczych przy użyciu technologii VRA (Variable Rate Aplication) czyli technologii zmiennego dawkowania nawozu wykorzystującej mapy plonów
6.kierowanie maszynami rolniczymi przy użyciu sygnału GPS oraz ewentualnie współpracujących z nim siłowników automatycznie ustalających tor jazdy po polu
GPS Globalny system lokalizacji
System GPS jest utrzymywany i zarządzany przez Departament Obrony USA. Korzystać z jego usług może w zasadzie każdy - wystarczy tylko posiadać odpowiedni odbiornik GPS. Takie odbiorniki są produkowane przez niezależne firmy komercyjne. System GPS jest darmowy i taki ma pozostać zgodnie z polityką Stanów Zjednoczonych.
-system GPS pozwala zlokalizować obiekt z dokładnością do 100m.
Cały system pozycjonowania w swej budowie oparty jest o segment kosmiczny. Segment ten jest konstelacją 30 satelitów na 6 orbitach kołowych. Satelity rozmieszczone są równomiernie wzdłuż obwodu równika Ziemi (co 600 dł geo) na wysokości 20162,61km.
Każdy z satelitów nadaje (wysyła) 2 rodzaje sygnałów zakodowanych inf. I sygnałem jest sygnał SPS (Standard Positioning System) wykorzystywany wyłącznie przez użytkowników cywilnych. II sygnał o nazwie PPS (Precise Positioning System) skierowany jest wyłącznie dla odbiorników wojskowych.
System wielu nadajników jest bardzo kosztowny Amerykanie regularnie muszą umieszczać na orbicie kolejne w zastępstwie tych które zeszły z właściwej orbity lub uległy awarii. Jednakże ze względu na zyski dla gospodarki światowej a w szczególności amerykańskiej system został nieodpłatnie udostępniony dla zastosowań cywilnych. Ciekawostką jest fakt że na każdym satelicie jest zainstalowana aparatura szpiegowska NUDET (Nuclear Detection) przeznaczona do natychmiastowego wykrywania wybuchów nuklearnych na Ziemi.
Odbiornik GPS w pierwszej fazie aktualizuje te inf w swojej pamięci oraz wykorzystuje w dalszej części do ustalenia swojej odległości od poszczególnych widzianych satelitów.
DGPS Referencyjny system globalnej lokalizacji
DGPS technika pomiarów GPS pozwalająca na uzyskanie większej dokładności niż przy standardowym pomiarze jednym odbiornikiem. Met ta polega na wykorzystaniu stacji bazowej (tzw referencyjnej)odbiornika ustawionego w dokładnie wyznaczonym punkcie musi mieć możliwość odbioru tych poprawek przez np. łącze VHF, GPRS lub inne. Poprawki są transmitowane w formacie RTCM, CMR lub innym. System ten można stos zarówno w czasie rzeczywistym jak i przez późniejsze przetworzenie danych. Met ta pozwala osiągnięcie dokładności rzędu 0,5-2m.w kombajnie jest elektroniczny rejestror wielkości plonu.
Technologia pomiarów RTK GPS
Met czasu rzeczywistego RTK z inicjalizacją On-The-Fly (OTF) met te umożliwiają szybkie (prawie natychmiastowe w czasie rzeczywistym) wyznaczenie położenia centrum fazowego anteny satelitarnej odbiornika z dokładnością 1-3cm.
Zdjęcia wykonane przez GeoEye-1 są najwyraźniejszymi jak dotąd dostępnymi komercyjnie. Dzięki nim można rozróżniać obiekty o średnicy ok. 40cm. Nie powinno być np. kłopotów z rozpoznaniem marki samochodu stającego na ulicy.
Doskonalszej jakości zdjęcia (bardziej dokładne) są wykonywane przez wojskowe satelity szpiegowskie.
Rolnictwo integrowane-sposób gospodarowania który umożliwia realizację celów ekonomicznych ekologicznych poprzez świadome wykorzystanie nowoczesnych technik wytwarzania. Systematyczne usprawnianie zarządzania oraz wdrażania różnych form postępu biologicznego w sposób sprzyjający realizacji tych celów.
Integrowana produkcja jest systemem otwartym dla wszystkich producentów a udział w systemie jest dla nich dobrowolny. Warunkiem uczestnictwa jest zgłoszenie się do jednostki terenowej Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa poddanie się kontrolom oraz przestrzeganie zasad rolnictwa integrowanego.
Certyfikację integrowanej produkcji jako krajowego systemu jakości żywności prowadzi PIORiN. Gospodarstwa rolne których właściciele przystąpią do Systemu Integrowanej produkcji roślinnej i uzyskują Certyfikat będą mogły ubiegać się o dofinansowanie w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013. Przewidywany poziom pomocy wynosi 2750zł na gospodarstwo na rok przez okres 5 lat. (Państwowa inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa PIORiN).
Tworzenie systemu rolnictwa integrowanego:
-cele ekonomiczne i: ograniczenie zużycia nawozów sztucznych i pestycydów o 30-50% przy spadku produkcji o 3-7%
-cele ekologiczne : mniejsze zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego poza gospodarstwem rolnym, mniejsze koszty społeczne produkcji rolnej, chem środki produkcji rolnej są rekompensowane zabiegami agrotechnicznymi i biologicznymi zastosowanymi zgodnie z wiedzą ekologiczną i rolniczą.
Narzędzia systemu rolnictwa integrowanego:
-płodozmian
-nawozy syntetyczne i spadek zużycia ale bardziej efektywne wykorzystanie
-chem pestycydy zastępowane metodami biologicznymi mechanicznymi agrotechnicznymi
- próg szkodliwości: takie nasilenie agrofaga (choroby szkodnika chwastu) przy którym szacowane straty plonu będą takie same jak koszt chem zwalczania
-Kodeks Dobrych Praktyk Rolniczych
Właściwy płozmian gwarantuje wyższe plony niż ciągła uprawa jednej rośliny na danym polu.
Zasady racjonalnego płodozmianu:
-rotacja 4-7lat
-okres strukturotwórczy i wykorzystania struktury
-wysycenie zbożami do 60-66%
-okopowymi do 25-33%
-uprawa zbóż ozimych i jarych okopowych motylkowatych pastewnych przemysłowych międzyplonów
Znaczenie płodozmianu:
*zadaniem płodozmianu -ograniczanie strat azotu a głównie jego wymywanie z gleby
*przynajmniej 2/3 strat powodowanego przez wymywanie przypada na okres przerwy w wegetacji roślin (późna jesień zima wczesna wiosna) gdy gleba NIE jest zamarznięta
* w celu ograniczenia tych strat należy zwiększyć udział ozimin w strukturze zasiewów (zboża ozime rzepak) wprowadzać do uprawy międzyplony (ścierniskowe wsiewki lub ozime) w ogniwie zmianowania zboża rośliny jare
Zmęczenie gleby
„dany gatunek rośliny plonuje tym wyżej im rzadziej uprawiany jest na tym samym polu”
*”wyburczenie gleby -mątwik burakowy
-„wylnienie” gleby
*ciągła uprawa łubinu na glebach lekkich furiozy
*nagromadzenie się nicieni -guzków korzeniowych
*nagromadzenie się drutowców i koziułek
Efektywne wykorzystanie nawozów syntetycznych
-nawozy są stosowane kilka lub kilkanaście razy w trakcie sezonu wegetacyjnego
-monitoring zasobności gleby
-dostosowanie nawożenia do wymagań roślin
-spadek zużycia nawozów o 30-50% przy jednoczesnym zmniejszeniu plonów w granicach 3-7%
W gospodarstwach integrowanych ścieżki przejazdowe są stałym elementem uprawy zbóż i rzepaku. W tych roślinach przejeżdżanie ciągnikiem bez większych strat może odbywać się tylko w początkowych fazach rozwojowych.
Wjeżdżanie w łan później powoduje trwałe uszkadzanie roślin na śladach kół. Rośliny te gorzej rosną i powodują nierównomierne dojrzewanie łanu. Uszkodzone rośliny łatwo ulegają porażeniu przez choroby grzybowe stając się źródłem infekcji dla całego pola.
Ścieżki przejazdowe stwarzają one możliwość zastosowania we właściwym terminie herbicydów fungicydów i zoocydów
-zwalczających choroby górnych liści i kłosa
-środków niszczących szkodniki oraz umożliwiają podział dawki azotu
Ścieżki zapewniają precyzyjny oprysk bez „omijaków” i podwójnego nakładania sie cieczy roboczej ułatwiają pracę na polach o nieregularnym kształcie umożliwiają łatwiejszą orientację w terenie dzięki czemu zwiększa się wydajność pracy
Rolnictwo integrowane
Chemiczne pestycydy zastępowane met biologicznymi , mechanicznymi, agrotechnicznymi
Próg szkodliwości jest to taka liczebność szkodnika nasilenie choroby czy liczba chwastów przy której wartość spodziewanej utraty plonu jest równa kosztowi wykonania zabiegu ochronnego.
Przykładowe progi szkodliwości chwastów w pszenicy ozimej oceniane w momencie ruszenia wegetacji wiosną
Nazwa chwastu i liczba sztuk/m2
Miotła zbożowa 20,0
Przytulia czepna 0,1
Wyka kosmata 2,0
Rdest powojowy 2,0
Ogółem chwasty 40-50szt
Uprawa roli:
-w miarę możliwości technicznych należy wprowadzić konserwującą uprawę roli przy której przynajmniej 30% resztek pożniwnych rośliny przedplonowej pozostaje na powierzchni gleby
Konserwująca uprawa roli
-ograniczenie procesów erozyjnych
-mniejsze o ok. 30% nakłady energii i robocizny
-zmniejszona mineralizacja substancji organicznej co poprawia strukturę powierzchniowej warstwy gleby uprawa roli powinna
-zmniejszać ujemne oddziaływanie rolnictwa na środowisko przyrodnicze oraz stwarzać warunki do stabilnego plonowania roślin
-wzrost żyzności gleby
- każdy zabieg uprawowy wpływa na obniżenie liczebności szkodników
Głęboka orka
Niszczy skutecznie :
-pędraki
-drutowce
-gąsienice rolnic
-piętnówka kapustnicę
-błyszczkę jarzynówkę
-wciornastki
-pchełki
Kształtowanie krajobrazu gospodarstwa i jego otoczenia w sposób sprzyjający rozwojowi i ochronie naturalnych wrogów szkodników roślin uprawnych ( 75kg owadów dorosłych oraz ich jaj zjadają sikorki )
Rolnictwo ekologiczne jest systemem produkcji rolnej opartym na wykorzystaniu naturalnych procesów zachodzących w obrębie gospodarstwa
1nawozy organiczne
2profilaktyka w ochronie roślin
3pasze własne
Zabrania się:
1nawozów sztucznych
2chem pestycydów
3syntetycznych hormonów stymulatorów wzrostu
Cel: produkcja żywności wysokiej jakości ekologicznej
ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) nr 834/2007 z dnia 28.06.2007r w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91. Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1.01.2009r
ROZPOZĄDZENIE KOMISJI (WE) nr 889/2008 z dnia 5.09.2008r ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej; znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej znakowania i kontroli
USTAWA z dnia 25.06.2009r o rolnictwie ekologicznym dziennik Ustaw Nr 116, poz.975
Ustawa kompetencyjna
-minister właściwy ds. rolnictwa upoważniający jednostki certyfikujące
-Inspekcja jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych [nadzór państwowy]
-Jednostki Certyfikujące
cel aktów prawnych regulujących rolnictwo ekologiczne: udowodnienie ekologicznej jakości produktu oferowanego konsumentowi
Narzędzia : kontrola zewnętrzna
Zakres kontroli :
1 płody rolne
2przetwórstwo płodów rolnych
3pasze
4środki produkcji: nawozy środki ochrony roślin rośliny materiał rozmnożeni owy pasze zwierzęta hodowlane
Kontrolowany podmiot:
-producent
Aby sytuacja na rynku wspólnotowym była jasna dla konsumentów należy wprowadzić obowiązek umieszczania logo UE na wszystkich pakowanych żywnościowych produktach rolnictwa ekologicznego wytwarzanych we wspólnocie. Ponadto należy umożliwić dobrowolne umieszczenie logo UE w przypadku niepakowanych produktów rolnictwa ekologicznego wytwarzanych we wspólnocie lub wszelkich produktach rolnictwa ekologicznego importowanych z państw trzecich.
Europa 7.4 mio ha, Australia 12.4 mio ha Ameryka Południowa 4.9 mio ha, Azja 3.1 mio ha Ameryka Północna 2.2 mio ha -żywność ekologiczna
Liczba gospodarstw ekologicznych w 2009r 17478; liczba przetwórni w 2009r 277 firm; powierzchnia w 2009 367828 ha ; lubelskie gospodarstw 1757, firm 35 , powierzchnia 30tys ha
Struktura upraw w 2009r
-łąki i pastwiska 54%
-zboża 21%
-uprawy wieloletnie 21%
-warzywa 15
-uprawy przemysłowe 1%
-rośliny okopowe 1%
-rośliny białkowe 1%
PL-EKO w Polsce 11 jednostek
Prognozy rozwoju gosp ekologicznych w Polsce 2013 liczba gospodarstw 25000 powierzchnia 500 000ha
USA 51%, Europa 46%, inne 3% - odbiorcy żywności ekologicznej
Rolnik który chciałby korzystać z pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolno-środowiskowych w tym rolnictwo ekologiczne powinien spełniać warunki :
-posiadać przynajmniej 1 ha UR
-przestawić produkcję na metodę ekologiczną
-zgłosić do systemu rolnictwa ekologicznego
-opracować na 5 lat plan działalności rolno-środowiskowej
-przestrzegać zasady zwykłej dobrej praktyki rolniczej
-prowadzić i przechowywać jeszcze przez 5lat po zakończeniu programu wymaganą dokumentację
-złożyć do Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniosek o przyznanie płatności
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Kontynuowanie prac związanych z szerzeniem i rozpowszechnianiem inf odnośnie rolnictwa ekologicznego poprzez organizowanie konkursów (konkurs na najlepsze gospodarstwo ekologiczne, konkurs wiedzy o rolnictwie ekologicznym)
Rolnictwo ekologiczne: płodozmian, nawożenie, ochrona roślin, chów zwierząt, zbiór ze stanu naturalnego, żywność ekologiczna
Płodozmian ekologiczny
Dobrze ułożony płodozmian to nie tylko wyższe plony roślin lepsza zdrowotność mniejsze zachwaszczenie ale w gruncie rzeczy podstawa harmonijnego funkcjonowania całego gospodarstwa ekologicznego. W gosp ekologicznym najczęściej uprawia się rośliny w mieszankach najlepiej wielogat. Bogactwo roślin powiększa się nie tylko w przestrzeni gospodarstwa lecz i w czasie rozbudowując zmianowanie do 5-7 a nawet kilkunastu jego elementów. Płodozmian gospodarstw ekologicznych są rozmaite o zróżnicowanej liczbie pól ale powinny znaleźć się w nich
1.pole okopowych z dużą ilością nawozu organicznego
2.pole zbożowych
3.strukturotwórcze pole pastewnych Bobowatych
Zasady układania płodozmianu w gosp ekologicznym
*udział roślin Bobowatych w płodozmianie powinien stanowić 25-33% i co najmniej raz w rotacji powinny być uprawiane w plonie głównym
*częsta uprawa poplonów ścierniskowych ozimych i wsiewek poplonowych
*udział roślin okopowych
*przemienna uprawa zbóż ozimych i jarych
*rośliny o długim okresie wschodów i powolnym wzroście powinny następować po roślinach odchwaszczających pole
*utrzymać 4-letnią przerwę w uprawie na danym polu tego samego lub pokrewnych gat roślin które ogranicza wyst chorób i szkodników w takim stopniu że nie powodują one strat gospodarczych
Nawożenie w gosp ekologicznym :
Rolnik ekologiczny bazuje na nawozach organicznych wytwarzanych we własnym gospodarstwie (kompost obornik nawozy zielone). Można w ograniczonym zakresie stos też gnojowicę. W celu polepszenia bilansu nawozowego wykorzystuje się wszelkie odpadki i ścieki gospodarskie. Niebagatelną rolą w ogólnym rozrachunku odgrywają także resztki korzeniowe: pożniwne roślin uprawnych. Nawozy organiczne są podstawą nawożenia w gosp ekologicznym. Nawozami uzupełniającymi są nawozy mineralne zasobne w makro i mikroelementy.
Kompost -najlepszym nawozem jest kompost. Nawóz ten pozwala w maksymalny sposób wykorzystać wszelkie odpadki organiczne powst w gosp. Także ekologiczne nawozy mineralne lepiej jest dosypywać do pryzmy kompostowej by następnie tą drogą trafiły do gleby. Kompost jest najbardziej zbliżony swoim składem i procesami jakie w nim zachodzą do nawożenia wyst w środowisku naturalnym. Kompost jest pełen pożytecznych drobnoustrojów a jego stos przynosi najlepsze efekty. Składniki kompostu są: obornik słoma nawozy zielone gnojowica gnojówka. Kompostować można wszelkie odpadki organiczne takie jak liście nać marchwi łęty ziemniaczane łodygi kukurydzy słonecznika pędy maku zielonkę z trawnika itp. Także chwasty mogą znaleźć się w pryzmie kompostowej pod warunkiem że nie mają nasion. Nasiona chwastów nie tracą zdolności kiełkowania i po przejściu przez stos kompostować będą kiełkować.
Obornik musi być starannie przechowywany do czego zmuszają terminy jego stos . zapotrzebowanie na obornik wyst wiosną i jesienią. Między tymi terminami musi być on składowany i przechowywany tak by nie tracił swych wartości nawozowych . celem przechowywania jest niedopuszczenie do procesów rozkładu obornika. Osiąga się to przy braku dostępu powietrza. Bark lub minimalny dopływ powietrza gwarantuje spowolnienie reakcji fermentacyjnych co korzystnie wpływa na wartość obornika. Wartość ta zależy głównie os d sposobu jego przechowywania. Można wyróżnić następujące sposoby przechowywania obornika:
-pod zwierzętami
-na gnojowni
Gnojowica . teoretycznie gnojowica jest niemal idealnym nawozem organiczno-mineralnym. Rzeczywistość przedstawia się jednak zgoła odmienne. Rozdrobnioną sub organiczną o dużej aktywności biologicznej wprowadza się do gleby ze znaczną ilością wody która wypiera powietrze. Pozostały tlen natychmiast zużywają aktywne formy sub organicznej i mikroorganizmy glebowe. Wkrótce nasilają się procesy beztlenowe wraz z całym łańcuchem negatywnych a nawet fitotoksycznych następstw.
Nawozy zielone. Nawozem zielonym nazywamy nadziemną masę roślin w postaci zielonki którą wprowadza się do gleby w celu wzbogacenia w azot i związki organiczne. Nawozy zielone odgrywają dużą rolę w gospodarstwach ekologicznych szczególnie w tych gdzie obornik nie pokrywa potrzeb nawozowych.
Nawozy mineralne. Do uzupełnienia nawożenia organicznego w rolnictwie ekologicznym używane są nawozy mineralne (nie sztuczne). Są to głównie mielone skały zasobne w makroelementy ale nie zawierające sub szkodliwych. Składniki zawarte w tych nawozach są trudniej dostępne dla roślin dlatego lepsze ich wykorzystanie jest możliwe przez wprowadzenie zawartych w nich składników do obiegu biologicznego. Osiąga się to poprzez dosypywanie tych nawozów do kompostu obornika gnojowicy. Gorsze efekty są po zast ich bezpośrednio do gleby. Do nawozów mineralnych zalicza się popiół z drewna. Podobnie jak inne nawozy z tej grupy popiół posiada składniki trudno przyswajalne które mogą zostać lepiej wykorzystane po wymieszaniu z nawozami organicznymi . w celu poprawy właściwości fizycznych stos się takie sub jak glina ił piasek żwir które nie są nawozami.