Efekt cieplarniany to zjawisko, polegające na zwiększaniu temperatury planety w wyniku zatrzymywania promieniowania cieplnego przez atmosferę, wywoływany jest za pomocą emisji różnych gazów cieplarnianych. Gazy cieplarniane są lotnymi substancjami chemicznymi występującymi w atmosferze można wyróżnić gazy naturalne, które przyroda sama wprowadza do powietrza, kształtując tym samym klimat na Ziemi i rozwój środowiska naturalnego, oraz gazy emitowane przez człowieka i zakłócające prawidłowy rozwój środowiska naturalnego, np. para wodna, dwutlenek węgla(CO2), metan(CH4), freony, ozon(O3), tlenki azotu(NO x). Konsekwencje: topnienie powłoki lodowej na biegunach, zmniejsza się powierzchnia lodowców, podniesienie się poziomu mórz, zwiększy się częstość występowania ekstremalnych zjawisk atmosferycznych, powiększy się obszar występowania głodu na świecie oraz zmniejszą się zasoby wody słodkiej, powiększenie się obszarów występowania chorób tropikalnych, zginą liczne gatunki roślin i zwierząt. Zapobieganie: ograniczenie spalania paliw kopalnianych, lepsze technologie oraz zmiana stylu życia, alternatywne źródła energii, technologie innowacyjne. Jak również zmniejszenie emisji innych gazów cieplarnianych poprzez: powstrzymując wylesianie, racjonalne wykorzystanie wytwarzanego metanu na wysypiskach śmieci, w rolnictwie stosować przyjazne dla środowiska metody upraw. Protokół z Kioto w 1997 roku w Kioto w Japonii został przyjęty Protokół w sprawie emisji gazów cieplarnianych. Wszedł on w życie 16 lutego 2005 roku i do dnia dzisiejszego został ratyfikowany przez 183 kraje. Protokół z Kioto jest pierwszym dokumentem uzupełniającym Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC). Podstawowym zobowiązaniem nałożonym w Protokole, jest redukcja w latach 2008-2012 średnio o 5% w stosunku do roku bazowego antropogenicznej emisji sześciu gazów cieplarnianych, tj.: dwutlenku węgla, metanu, podtlenku azotu, sześciofluorku siarki, fluorowęglowodorów, perfluorowęglowodorów. Mechanizmy protokołu Joint Implementation (JI) mechanizm wspólnego wypełniania zobowiązań przez państwa rozwinięte i z gospodarką w okresie przejściowym, zobowiązanych do redukcji emisji, stwarzający możliwość zaliczenia w poczet redukcji emisji gazów cieplarnianych w danym kraju redukcji emisji uzyskanej w wyniku inwestycji w innym kraju. CDM - mechanizm czystego rozwoju podobny do mechanizmu JI, pozwalający dokonywać transakcji pomiędzy krajami zobowiązanymi do redukcji emisji gazów a krajami nie posiadającymi zobowiązań, Handel emisjami pozwalający krajowi - Stronie Protokołu sprzedać nadwyżki uzyskanych redukcji emisji gazów cieplarnianych w stosunku do zobowiązań. Polska podpisała Protokół w dniu 16 lipca 1998 r.Konferencja klimatyczna Durban/RPA 2011była to 17 konferencja klimatyczna odbyła się 28 listopada do 11 grudnia (przedłużono o 2 dni). Brało w niej udział 20 tys. delegatów z 183 państw spośród 194 krajów należących do ONZ oraz Andora i Watykan jako obserwatorzy. Aktualnym celem jest takie ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, aby zatrzymać wzrost średniej temperatury na świecie, oraz aby ta temperatura nie była wyższa o więcej niż 2 st. C powyżej średniej z okresu, przed rozwojem przemysłu. Co osiągnięto: zdefiniowano sposób dalszego postępowania, które ma doprowadzić do nowego porozumienia w 2015 r., a które obowiązywałoby po 2020 r., przyjęto też deklarację o przedłużeniu protokołu z Kioto na drugi okres rozliczeniowy (formalnie obowiązuje on do końca 2012 roku). Uzgodniono, że w 2012 podjęta zostanie decyzja o przedłużeniu jego ważności (Kioto2). W pakiecie przyjętych rozwiązań są też zapisy między innymi o sposobie funkcjonowania funduszu klimatycznego, o ochronie klimatu Ziemi, a także o wspieraniu inwestycji w ochronę środowiska w biednych krajach. W pakiecie przyjętym w Durbanie są też rozwiązania wspierające adaptację do zmian klimatu, funkcjonowanie funduszu klimatycznego oraz szereg zapisów o ochronie klimatu Ziemi. Ma również powstać Zielony Fundusz Klimatyczny jako mechanizm wspierania działań, polityk i programów dotyczących ochrony lasów, adaptacji, a także rozwoju i transferu czystych technologii w krajach rozwijających się. PRZECIWDZIAŁANIA ZMIANOM KLIMATYCZNYM Zmiana klimatu jest jednym z największych stojących przed naszą planetą. Jeżeli temperatura na Ziemi wzrośnie o ponad 2°C w porównaniu do poziomów z okresu przedindustrialnego, zmiana klimatu może okazać się nieodwracalna, a jej długoterminowe konsekwencje będą ogromne. Nisko położone obszary Ziemi, łącznie z dużymi częściami wielu państw europejskich mogą ostatecznie zniknąć w wyniku podnoszenia się poziomu morza(np. Malediwy, Tuvalu, Kiribati)Ponadto, w wielu częściach świata może wystąpić niedobór wody słodkiej i żywności-Ocenia się, że jednostopniowy wzrost temperatury maksymalnej spowoduje 10-procentowy spadek plonów ryżu. Coraz częściej występować będą ekstremalne zjawiska pogodowe, powodujące szkody fizyczne i gospodarcze- uważa się za prawdopodobne, że przyszłe tropikalne cyklony będą bardziej intensywne, z większymi maksymalnymi prędkościami wiatru i większymi ulewami. Może nastąpić recesja w gospodarce związana z kosztami walki ze skutkami zmienionego klimatu- kraje rozwinięte położone w wysokich i średnich szerokościach geograficznych mogą skorzystać, ale straci większość krajów rozwijających się. Istnieje wysokie prawdopodobieństwo pojawienia się kategorii uchodźców „klimatycznych”, opuszczających tereny, na których coraz trudniej będzie przeżyć. Ocena potencjalnych skutków oddziaływania tych zmian na systemy ekologiczne i społeczno-ekonomiczne. Najpoważniejsze skutki w skali globalnej odczują kraje najbiedniejsze, w tym kraje Afryki, które są szczególnie zagrożone ze względu na małą zdolność adaptacyjną. Kraje Afryki emitują mało gazów cieplarnianych do atmosfery (i mają niewielki udział w kumulowanym efekcie antropogenicznego ocieplenia), ale już odczuwają dotkliwie skutki zmian klimatu. Grozi im spadek dostępności wody pitnej, drastyczny spadek plonów rolnych, a w konsekwencji - susza i głód. Najbardziej podatne na zmiany klimatyczne i zagrożone wśród ekosystemów lądowych są tundra, lasy borealne, ekosystemy górskie i typu śródziemnomorskiego, a wśród ekosystemów wybrzeży - bagna mangrowe i słone błota. Wśród ekosystemów oceanicznych najbardziej zagrożone są rafy koralowe i biomy obszarów polarnych. Zdrowie ludzkie może być narażone w sposób bezpośredni lub pośredni. Bezpośrednie skutki to zwiększone narażenie na upały, susze, powodzie i katastrofalne sztormy. Skutki pośrednie wynikają z potencjalnego zagrożenia chorobami, Uważa się, że zmiany towarzyszące ociepleniu (zmiana wilgotności, prędkości i kierunku wiatru) spowodują, iż organizmy przenoszące choroby (owady, gryzonie i glony) będą miały sprzyjające warunki do migracji na obszary, na których do tej pory nigdy nie występowały. Schorzenia związane ze zmianami klimatycznymi prawdopodobnie dotkną milionów ludzi, zwłaszcza tych o niewielkich możliwościach adaptacyjnych, czyli mieszkańców krajów najbiedniejszych. W Polsce zmiany klimatu niosą szanse ale i zagrożenia. Projekcje dla Polski wskazują, że ekstremalne zjawiska pogodowe będą występowały częściej i staną się bardziej intensywne. Letnie opady mogą być gwałtowne i obfite, wywołując powodzie w górskich dopływach Wisły i Odry, a także transformację fali wezbraniowej w dół wielkich rzek. Rolnictwo w Polsce może odczuć pozytywne zmiany związane z wydłużeniem średniego okresu wegetacyjnego i poszerzeniem areału upraw niektórych roślin ciepłolubnych, jak kukurydza, słonecznik i soja, ale wzrost temperatury i niekorzystne zmiany sezonowe zasobów wodnych będą negatywnie wpływały na plony ziemniaka i pszenicy. Podsumowując Polska na pewno nie będzie wielkim przegranym w zmieniającym się klimacie. Powody zmian klimatycznych Atmosfera składa się z pary wodnej, dwutlenku węgla i innych naturalnych gazów, które przepuszczają światło słoneczne, ale absorbują ciepło, które jest wydzielane z Ziemi w kierunku przestrzeni kosmicznej. Ten naturalny proces, nazywany „efektem cieplarnianym", utrzymuje temperaturę na Ziemi na poziomie, który zapewnia funkcjonowanie na niej życia. Bez niego średnia temperatura na Ziemi wynosiłaby -18°C. Jednakże działania człowieka, takie jak spalanie paliw kopalnych oraz niszczenie lasów pod tereny uprawne, podnoszą poziom dwutlenku węgla i innych gazów zatrzymujących ciepło w atmosferze. Dodatkowa ilość tych gazów „cieplarnianych" wzmaga naturalny efekt cieplarniany, sprawiając, że Ziemia staje się cieplejsza, a klimat zmienia się. Rozwiązaniem dla efektu cieplarnianego 1. jest ograniczenie globalnego poziomu emisji gazów cieplarnianych, a zwłaszcza dwutlenku węgla. Oznacza to lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych. 2. Paliwa kopalne - ropa, gaz oraz węgiel używane do produkcji energii elektrycznej, ogrzewania, chłodzenia oraz w transporcie - są głównymi źródłami emisji gazów cieplarnianych. Musimy spalać ich mniej i robić to w bardziej wydajny sposób.3. Jednocześnie ważne jest, aby zapobiegać przedostawaniu się dwutlenku węgla do atmosfery, na przykład poprzez „przechwytywanie" go tuż po jego wytworzeniu. 4. Zatrzymanie wycinki lasów, a zwłaszcza znikających lasów tropikalnych, które działają jako biotopy absorbujące dwutlenek węgla, ma także znaczenie dla walki ze zmianami klimatycznymi. Lasy pochłaniają dwutlenek węgla, kiedy rosną, lecz uwalniają go, jeśli są wycinane. Istnieją także inne gazy przyczyniające się do globalnego ocieplenia, takie jak metan pochodzenia rolniczego i wydzielany podczas utylizacji odpadów na wysypiskach śmieci, czy też emisje spowodowane nadmiernym stosowaniem nawozów. Jednakże stosowanie paliw kopalnych oraz wycinka lasów to główne źródła zachodzących zmian. Walka ze zmianami klimatycznymi wiązać się będzie prawdopodobnie ze znaczącymi zmianami w naszym stylu życia, ale nie oznacza to poświęcenia jego standardu. Przeciwdziałania Unii Europejskiej zmianom klimatycznym:1.Już od wielu lat UE stopniowo wzmacnia środki prowadzące do wzrostu wydajności energii, ograniczenia emisji przez fabryki i pojazdy oraz promowania oszczędzania energii. 2. Siódmy ramowy program na rzecz badań i rozwoju technologii jest najnowszym z serii programów badawczych UE, mających na celu podkreślenie znaczenia ochrony środowiska, czystej energii o niskiej zawartości dwutlenku węgla oraz problemu zmiany klimatu.3. UE jest już w trakcie realizacji programu, mającego na celu redukcję emisji o 8% do 2012 r. UE zobowiązała się do zrealizowania tego celu w ramach tzw. protokołu z Kioto do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatycznych.4. UE kontynuuje stosowanie konkretnych środków zmierzających do osiągnięcia założeń dotyczących emisji, które uwzględniają poziom rozwoju gospodarczego i przemysłowego każdego z państw członkowskich.5. Większość z państw, które przystępowały do UE od roku 2004 wynegocjowały swoje indywidualne cele w ramach protokołu z Kioto, będąc jeszcze poza UE.6. gospodarka Unii Europejskiej rozwijała się bardzo prężnie w latach 1990-2006 to pomimo tego ogólny poziom emisji w 27 państwach członkowskich zmniejszył się o 10,8%. System European Union Emission Trading Scheme 1. Podstawą strategii UE na rzecz walki ze zmianą klimatu jest system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), wprowadzony w styczniu 2005 r. Był to pierwszy międzynarodowy system handlu uprawnieniami do emisji C02 i stał się głównym motorem szybkiej ekspansji handlu uprawnieniami do emisji na całym świecie. 2. EU ETS obejmuje obecnie 11 600 obiektów w sektorze energetycznym i przemysłowym, które są odpowiedzialne za prawie połowę emisji C02 w UE 3.Obiekty w sektorze energetycznym i przemysłowym nie są jedynymi winowajcami zwiększania poziomu C02 w atmosferze. Z tego względu, Komisja Europejska zaproponowała rozszerzenie EU ETS od 2011 r. także na szybko rosnące emisje, których źródłem są samoloty. Ponadto, obecnie odbywający się przegląd systemu może doprowadzić do objęcia jego zakresem kolejnych sektorów i gazów.4. W ramach powyższego systemu władze krajowe państw UE przydzielają każdemu z takich obiektów konkretną liczbę uprawnień do emisji. Limit na łączną liczbę uprawnień tworzy ograniczenie niezbędne, aby rynek mógł funkcjonować. 5. Przedsiębiorstwa objęte systemem EU ETS są także uprawnione do wykorzystywania kredytów na emisję powstałych w ramach projektów dotyczących ograniczenia emisji realizowanych w krajach spoza UE. Działania te mają miejsce w ramach mechanizmu czystego rozwoju (CDM) oraz instrumentu wspólnych wdrożeń (Jl) objętych protokołem z Kioto. Popyt na takie kredyty jest silnym motorem dla inwestycji w koncepcje zmierzające do ograniczenia emisji w innych krajach Zintegrowana polityka w zakresie emisji i zmian klimatycznych: 1. Przywódcy UE zatwierdzili taką politykę już w marcu 2007 r. Fakt ten świadczy o wiodącej w skali globalnej roli Europy w walce ze zmianami klimatycznymi, a przy tym wytycza drogę UE dla działań mających na celu podniesienie jej bezpieczeństwa energetycznego oraz wzmocnienie konkurencyjności.2. Zintegrowana polityka w zakresie energii i zmian klimatycznych wskazuje na początek nowej rewolucji przemysłowej, prowadzącej do zmiany sposobu, w jaki produkujemy i wykorzystujemy energię oraz zmiany rodzajów energii, z których korzystamy. Celem jest przejście w stronę gospodarki przyjaznej dla klimatu oraz opartej na połączeniu niskoemisyjnych technologii i źródeł energii.3.Aby ograniczyć globalne ocieplenie o 2°C, w ciągu kolejnych 10-15 lat globalne emisje gazów cieplarnianych muszą przestać rosnąć, a następnie do 2050 r. należy je ograniczyć do połowy poziomu z 1990 r. 4. UE stara się o nowe globalne porozumienie, aby osiągnąć te cele. w pierwszej kolejności kraje uprzemysłowione powinny do 2020 r. wspólnie ograniczyć emisje gazów cieplarnianych do 30% poniżej poziomu z 1990 r.5. Kraje rozwijające się, takie jak Chiny czy Indie, będą także musiały rozpocząć ograniczanie ich emisji. 6. UE uzgodniła ograniczenie do 2020 r. własnej emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 20%, bez względu na działania innych krajów. 7. UE planuje osiągnąć zmniejszenie emisji poprzez program działań przewidziany w nowej zintegrowanej polityce w zakresie energii i zmian klimatycznych oraz użycie już wykorzystywanych środków. Decyzje Unii Europejskiej w sprawie zmian klimatycznych: 1. zaoszczędzenie 20% zużywanej energii w porównaniu do planów na 2020 r. poprzez podniesienie wydajności energii 2.podniesienie do 2020 r. o 20% udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym zużyciu energii, co stanowiłoby prawie trzykrotne zwiększenie obecnego poziomu,3. dziesięciokrotne, do 2020 r., podniesienie, (przynajmniej do poziomu 10%) udziału paliw ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw, w ogólnym zużyciu benzyny i oleju napędowego, przy zachowaniu zasady zrównoważonej produkcji biopaliw - zarówno miejscowych, jak i wytwarzanych poza granicami UE. Przewiduje się specjalne zachęty dla producentów biopaliw z odpadów, resztek lub innych źródeł niezwiązanych z przemysłem spożywczym,4. rozwój i promowanie technologii niskoemisyjnych lub nawet bezemisyjnych, łącznie z przechwytywaniem i przechowywaniem dwutlenku węgla w celu zapobiegania uwalnianiu się C02 do atmosfery, dzięki przechwytywaniu go i przechowywaniu w miejscach po wyczerpanych złożach gazowych lub w kawernach solnych - tak by mogły znacznie przyczynić się do ograniczenia emisji do 2020 r. 5. lepsza integracja unijnych rynków energii, tj. dążenie do bardziej konkurencyjnych rynków elektryczności i gazu obejmujących całą Europę, 6. lepsza integracja polityki energetycznej UE z innymi dziedzinami polityki, nie tylko w zakresie środowiska naturalnego, ale także badań, rolnictwa oraz handlu, 7. zwiększenie współpracy międzynarodowej: jeżeli UE uda się stworzyć wspólne podejście do zagadnienia energii i mówić w tej kwestii jednym głosem, będzie ona mogła przewodzić światowej debacie w tej dziedzinie. Pakiet Energetyczno- klimatyczny 1)Pakiet energetyczno-klimatyczny UE potocznie zwany jest „3 razy 20 na 2020” wynegocjowany został podczas spotkania Rady Europy w 2008r. zakłada, że do 2020 roku Unia ma: o 20% zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych w tym dwutlenku węgla , w porównaniu do 1990 roku, pod warunkiem, że inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnej redukcji emisji, a wybrane kraje rozwijające się wniosą odpowiedni wkład na miarę swoich możliwości redukcyjnych. Dodatkowo Komisja Europejska zarekomendowała zwiększenie do 10% udziału biopaliw w ogólnym zużyciu paliw w transporcie na terenie UE. Emisja gazów cieplarnianych w dużym stopniu pochodzi z wykorzystania i produkcji energii. Z tego względu polityka energetyczna ma kluczowe znaczenie dla realizacji celów dotyczących zmian klimatycznych. UE uznała pilną potrzebę jednoczesnego działania w wielu dziedzinach w ramach wspólnej zintegrowanej polityki w zakresie klimatu i energii dla Europy. Taka polityka zapewni konkurencyjne, zrównoważone i bezpieczne dostawy energii, które będą zintegrowane z dobrymi praktykami dotyczącymi środowiska, i które ograniczą emisje C02 i innych gazów cieplarnianych. 2)W skład Pakietu energetyczno-klimatycznego wchodzi sześć aktów prawnych. Dwa z nich zostały przedstawione przez Komisję Europejską jeszcze w 2007 roku, pozostałe cztery w styczniu 2008 roku. Projekty tych dokumentów dotyczą: Promowania energii ze źródeł odnawialnych. Głównym celem dyrektywy jest zapewnienie osiągnięcia celu 20% udziału OZE w bilansie energetycznym UE. Projekt określa cele dla poszczególnych państw członkowskich. Dla Polski jest to 15% udział OZE w energii finalnej w 2020 roku. Dyrektywa odnosi się do trzech sektorów: produkcji energii elektrycznej, ciepła oraz transportu (biopaliwa). Norm emisji z samochodów. Uzgodniona została propozycja ograniczenia emisji dwutlenku węgla przez samochody do przeciętnego poziomu 120 g CO2/km do roku 2012. Po roku 2012 producenci samochodów, które nie będą spełniać określonych dla nich norm emisji, zapłacą kary za przekroczony limit. Specyfikacji paliw. Dyrektywa przewiduje obowiązek monitorowania poziomu emisji zanieczyszczeń związanych z produkcją i wykorzystywaniem paliw oraz ograniczeniem zanieczyszczeń o 10% do roku 2020. Polska ze względu na perspektywy rozwoju gospodarczego, będzie mogła zwiększyć emisje w tych sektorach o 14% w porównaniu z 2005 rokiem. Wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Dyrektywa zakłada, że wszystkie nowo budowane elektrownie węglowe po 2015 roku powinny być wyposażone w instalacje CCS, dlatego państwa członkowskie w trakcie budowy nowych elektrowni muszą już od 2009r zapewnić miejsce dla budowy tych instalacji. Przeglądu europejskiego systemu handlu emisjami. Zaproponowano wprowadzenie do ETS(Handel emisjami zanieczyszczeń) zamiany darmowego rozdawania emisji krajom członkowskim, na rzecz 100% licytacji na zasadzie aukcji. Od 2013 roku wszystkie uprawnienia dla sektora produkcji energii elektrycznej musiałyby być kupowane na aukcji. Dla pozostałych sektorów przemysłowych przewidywano stopniowe wprowadzanie aukcji od 20% uprawnień w 2020 roku do 100% w 2020. Propozycja spotkała się z krytyką wybranych państw członkowskich, przede wszystkim Polski. W efekcie, na zasadzie wyjątku elektrownie w Polsce i innych uboższych krajach UE w roku 2013 dostaną 70% uprawnień za darmo. Pula darmowych uprawnień będzie co roku zmniejszana, tak aby w 2020 roku na aukcji kupowane było już 100% uprawnień. Uzgodniono także, że sektory, w których prawdopodobne jest przenoszenie produkcji poza UE, będą mogły ubiegać się o 100% darmowych udziałów. Przewidziano rekompensaty kosztów wdrażania polityki klimatycznej UE dla biedniejszych krajów członkowskich. Dodatkowo, 10% zezwoleń zostanie rozdanych w oparciu o kryterium zamożności państwa - biedniejsi dostaną więcej, a dodatkowe 2% całej puli zostanie przekazane krajom, które w latach 1990-2005 najbardziej ograniczyły emisję. 3) Kluczowymi elementami polityki energetycznej UE dla osiągnięcia tych celów są: -lepszej integracji unijnych rynków energii, tj. dążenie do bardziej konkurencyjnych rynków elektryczności i gazu obejmujących całą Europę, -lepszej integracji polityki energetycznej UE z innymi dziedzinami polityki, nie tylko w zakresie środowiska naturalnego, ale także badań, rolnictwa oraz handlu, -zwiększeniu współpracy międzynarodowej. Jeżeli UE uda się stworzyć wspólne podejście do zagadnienia energii i uda się jej mówić w tej kwestii jednym głosem, będzie mogła przewodzić światowej debacie w tej dziedzinie. 4) Energia odnawialna Jej promocja prowadzi do wyparcia konsumpcji paliw kopalnych. Skutkuje ona także zróżnicowaniem wykorzystywanych źródeł energii oraz przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii, a także rozwoju nowych gałęzi przemysłu i technologii. Kraje UE ustaliły wskaźnik docelowy na poziomie 12% dostaw energii ze źródeł odnawialnych do 2010 r. W tym celu przyjęto nowe przepisy ustanawiające krajowe cele w zakresie odnawialnej energii elektrycznej oraz biopaliw w transporcie, co ma doprowadzić do zwiększenia zużycia energii odnawialnej w krajach UE. 5) W ramach zamierzonych 20%o energii ze źródeł odnawialnych przewidywano także osiągnięcie do 2020 nowego, obowiązującego pułapu 10% paliwa wykorzystywanego w transporcie pochodzącego ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw. Przyjęcie takich celów oznacza, że wykorzystanie odnawialnej energii gwałtownie wzrośnie. Wykorzystanie biomasy (drewna), biogazu oraz bioodpadów, na przykład w elektrowniach, będzie wzrastać. Wzrastać będzie także produkcja skojarzona, gdzie para wytworzona przy produkcji energii nie jest marnowana, lecz wykorzystana na przykład przez lokalne systemy grzewcze. Wzrośnie także wykorzystanie w budynkach kotłów na biomasę, zwłaszcza zastępujących systemy ogrzewania wody zasilane ropą lub energią elektryczną. Największy wzrost w produkcji energii nastąpi najprawdopodobniej w związku z wykorzystaniem wiatru poprzez większą ilość coraz bardziej efektywnych turbin wiatrowych. Wraz z oczekiwanym zwiększeniem wykorzystania paliw ze źródeł odnawialnych w transporcie, ten szybko rosnący sektor będzie dysponował środkami umożliwiającymi redukcję emisji C02. 6) Alternatywne źródła energii Najdroższa obecnie energia pochodzi z ogniw fotowoltaicznych, a kolejne miejsce zajmuje energia pochodząca z paliwa jądrowego, biomasy, węgla |kamiennego i brunatnego, gazu ziemnego, wiatru i wody. W Polsce bezpieczeństwo energetyczne kraju winno być oparte na węglu, gazie, geotermii i biomasie. W naszych uwarunkowaniach gospodarczych są to najtańsze źródła energii. Niemal 90% węgla kamiennego całej UE znajduje się w Polsce. W państwach takich jak USA, Rosja miarą bezpieczeństwa energetycznego jest wskaźnik samowystarczalności energetycznej, rozumiany jako stosunek ilość energii pozyskiwanej z własnych zasobów w kraju do ilości energii zużytej. W Polsce wskaźnik ten dramatycznie maleje. W celu poprawy bezpieczeństwa energetycznego Polski, należy wrócić do intensywnego rozwoju własnego wydobycia i wierceń w poszukiwaniu ropy, gazu i wód geotermalnych, jak to było do końca lat 70. Posiadamy potwierdzone zasoby gazu pozwalające na dotychczasowe zużycie przez 100 lat. 7) Zapotrzebowanie na gaz W ostatnich dziesięcioleciach daje się zauważyć wzrost zapotrzebowania na gaz ziemny na świecie. Surowiec ten znajduje liczne zastosowanie w wielu gałęziach gospodarki -zarówno dla potrzeb przemysłu, sektora usług, jak i w gospodarstwach domowych. W ostatnich latach rośnie znaczenie gazu ziemnego na świecie i UE. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat roczne zużycie gazu ziemnego wzrosło na świecie o 28%, a w UE o 16%. W niektórych państwach nastąpił ponad dwukrotny wzrost zużycia gazu ziemnego (Chiny - 330%, Hiszpania - 270%). 8) Zapotrzebowanie na gaz jest w Polsce od kilku lat stałe i wynosi 2-14 mld m3 rocznie. Z Rosji otrzymujemy 6,5 mld. Obecnie Polska posiada 6 magazynów gazu o poj. 1,6 mld m3. Pojemność powinna wynosić co najmniej 3 mld m3. Przyjmując zakładany na lata 2010-2013 średni wzrost PKB o 2-5% rocznie, zapotrzebowanie na energię wzrośnie odpowiednio średnio o 2-4%. Wprowadzając program oszczędności, można corocznie zaoszczędzić 1-2 mld m3 gazu. Uruchamiając program rozwoju geotermii, można doprowadzić do 2020 roku do 15% pokrycia potrzeb Polski ze źródeł geotermicznych. Spowoduje to kolejne zmniejszenie importu gazu na cele grzewcze o 3 - 5 mld m3 rocznie. Biopaliwa z biomasy mogą dostarczyć dalsze 15% energii ze źródeł odnawialnych . To kolejna możliwość redukcji importu gazu o 3 - 5 mld m3 rocznie. Polska do 2020 roku może być samowystarczalna energetycznie
Wiek XXI epoką energetyki zasobów odnawialnych Perspektywy rozwoju energetyki odnawialnej w UE Energia w zrównoważonym rozwoju Od około dwudziestu lat w dyskusjach dotyczących troski o środowisko naturalne, sprawiedliwy podział dóbr oraz lepsze warunki życia jest stosowany termin „zrównoważony rozwój". Obejmuje on nie tylko aspekty ekologiczne, ale również ekonomiczne i społeczne, które należy zawsze rozpatrywać łącznie, uwzględniając istniejące między nimi współzależności. Jednym z kluczowych czynników zrównoważonego rozwoju jest energia. Sposób jej pozyskania wpływa praktycznie na wszystkie aspekty działalności społecznej, gospodarczej i politycznej człowieka, na stan środowiska naturalnego i związane z nim warunki klimatyczne, a często również na to, czy poszczególne narody żyją ze sobą w pokoju czy też w konflikcie. Prognozy wykorzystania paliw i energii dla świata i dla poszczególnych krajów przewidują, że najbliższych dziesięcioleciach nastąpi wzrost udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w całkowitej ilości dostarczanej energii. Coraz bardziej oczywistym staje się fakt, że szybki rozwój energetyki odnawialnej jest konieczny dla zrównoważonej gospodarki energetycznej. Dyrektywa energetyczna UE dąży do osiągnięcia w 2012 roku 20% udziału energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych. Cel ten został określony w dyrektywie 2001/77/WE w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, która określa zróżnicowane cele krajowe wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych dla wszystkich państw członkowskich. Dyrektywa stwierdza, że ze względu na poprawę bezpieczeństwa i dywersyfikację dostaw energii, ochronę środowiska oraz czynniki społeczne i ekonomiczne odnawialne źródła energii należy traktować priorytetowo. W grudniu 2008 roku Parlament Europejski oraz Rada UE uzgodniły nowa dyrektywę w sprawie wykorzystania zasobów odnawialnych. Dyrektywa wyznacza nowe cele do osiągnięcia w roku 2020. Produkcja energii: 1. biomasa - W Polsce potencjał techniczny biopaliw szacuje się na około 684,6 PJ w skali roku, z czego najwięcej - 407,5 PJ - przypada na biopaliwa stałe. Ich zasoby składają się z nadwyżek biomasy pozyskiwanych w: rolnictwie - 195 PJ, leśnictwie - 101 PJ, sadownictwie - 57,6 PJ oraz z odpadów przemysłu drzewnego - 53,9 PJ. Północna i zachodnia Polska dysponuje dużym potencjałem biomasy stałej ze względu na nadwyżki słomy w gospodarstwach rolnych, również północne, lecz także północno-wschodnie i północno-zachodnie rejony kraju posiadają największe możliwości wykorzystania biogazu z odpadów zwierzęcych. Według analiz Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej potencjał techniczny drewna i jego odpadów z lasów i sadów, możliwy do wykorzystania w energetyce wynosi 8,81 mln ton. Natomiast nadwyżki słomy do energetycznego wykorzystania sięgają 7,84 mln ton rocznie. 2. energia wiatru - Możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce są bardzo obiecujące, na co wskazują uzyskane wyniki badań prowadzonych w IMGW, na podstawie wieloletnich obserwacji kierunków i prędkości wiatru prowadzonych na profesjonalnej sieci meteorologicznej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Uprzywilejowanymi w Polsce rejonami pod względem zasobów wiatru w mezoskali są następujące: środkowe, najbardziej wysunięte na północ części wybrzeża od Koszalina po Hel; rejon wyspy Wolin; Suwalszczyzna; środkowa Wielkopolska i Mazowsze; Beskid Śląski i Żywiecki; Bieszczady i Pogórze Dynowskie. Rozkład prędkości wiatru mocno zależy od lokalnych warunków topograficznych. Znane są liczne inne mikro-rejony kraju o korzystnych bądź doskonałych warunkach wiatrowych. Godne uwagi są również wysokie partie gór, gdzie średnie roczne prędkości wiatru miejscami przekraczają 10 m/s (grzbiet główny Karkonoszy). 3. energia słońca - w kolektorach płaskich najistotniejszymi parametrami są roczne wartości nasłonecznienia (insolacji) - wyrażające ilość energii słonecznej padającej na jednostkę. Roczna gęstość promieniowania słonecznego w Polsce na płaszczyznę poziomą waha się w granicach 950 - 1250 kWh/m2, natomiast średnie usłonecznienie wynosi 1600 godzin na rok. Warunki meteorologiczne charakteryzują się bardzo nierównym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu rocznym. Około 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na sześć miesięcy sezonu wiosenno-letniego, od początku kwietnia do końca września, przy czym czas operacji słonecznej w lecie wydłuża się do 16 godz/dzień, natomiast w zimie skraca się do 8 godzin dziennie 4. energia wodna - W naszym kraju udział energetyki wodnej w ogólnej produkcji energii elektrycznej wynosi zaledwie 1,5%. Nie mamy oczywiście tak sprzyjających warunków do budowy elektrowni wodnych, jak dysponująca olbrzymim obszarem i wielkimi rzekami Rosja, czy górzysta Norwegia, pokrywająca 98% zapotrzebowania na energię elektryczną z elektrowni wodnych, ale krajowy potencjał wart jest większego, niż dotychczas zainteresowania. Teoretyczne zasoby hydroenergetyczne naszego kraju wynoszą ok. 23 tys. GWh rocznie. Zasoby techniczne szacuje się na ok. 13,7 tys. GWh/rok. Wielkość ta to niemal 10% energii elektrycznej produkowanej w naszym kraju. Powyższe dane obejmują jedynie rzeki o znaczących przepływach. Przy uwzględnieniu pozostałych rzek, kwalifikujących się jedynie do budowy małych elektrowni wodnych (MEW), ich wartość jeszcze wzrośnie. Polska wykorzystuje swoje zasoby energii wodnej jedynie w 12 %. Dla porównania Niemcy korzystają z nich w 80 %, Norwegia w 84 %, zaś Francja - niemal w 100 %. Wdrożenie nowych technologii, np. turboregulatorów umożliwiających produktywne wykorzystanie wód powodziowych, czy jazów powłokowych pozwalających na podpiętrzanie wody bez konieczności prowadzenia poważnych prac hydrotechnicznych może przynieść dodatkowe zyski energetyczne, a także w wielu przypadkach znacznie obniżyć koszty inwestycji Rozwój energetyki odnawialnej w Polsce Jednym z celów strategicznych Polityki Energetycznej Polski do 2025 roku jest zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii i uzyskanie 7,5% udziału energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii w krajowym zużyciu energii elektrycznej brutto w roku 2010. Jak podkreślono w Polityce energetycznej, dokonywać się to ma w taki sposób, aby wykorzystanie poszczególnych rodzajów odnawialnych źródeł energii sprzyjało konkurencji, promującej źródła najbardziej efektywne ekonomicznie, tak aby nie powodowało to nadmiernego wzrostu cen energii u odbiorców. Zakładany udział energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii jest zgodny z indykatywnym celem ilościowym, ustalonym dla Polski w dyrektywie 2001/77/WE. Ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój energetyki odnawialnej są także regulacje prawne umożliwiające pozyskanie na inwestycje związane z odnawialnymi źródłami energii dotacji i kredytów, udzielających przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Istotnym elementem wparcia są także środki z funduszy unijnych, wydatkowane na rozwój energetyki odnawianej w ramach Programu Operacyjnego „ Infrastruktura i Środowisko”.