Prawo w ochronie środowiska
Konstytucja (z łaciny constitution - ustanowienie) - akt prawny o najwyższym znaczeniu, zwany też ustawą zasadniczą w celu podkreślenia jego wyjątkowego charakteru.
Ustawa - akt prawny o charakterze ogólnym i powszechnie obowiązującym, uchwalany przez parlament.
Rozporządzenie - akt normatywny, niższego rzędu niż ustawa, wydawany przez organ władzy wykonawczej na podstawie konkretnego upoważnienia zawartego w ustawie, w celu jej wykonania. W Polsce rozporządzenia wydaje: prezydent, Rada Ministrów, prezes Rady Ministrów, ministrowie.
Zarządzenie - akt normatywny wydawany przez organ administracyjny na podstawie ustawy i w celu jej wykonania, reguluje sprawy nie wymagające wydania rozporządzenia.
Decyzja administracyjna - orzeczenie organu administracji państwowej wydawane po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego i kończące postępowanie w danej instancji.
Konwencja międzynarodowa - jedna z nazw stosowanych dla oznaczenia umowy międzynarodowej, czyli wspólnego oświadczenia państw (oraz innych podmiotów prawa międzynarodowego uprawnionych do zawierania umów), mającego na celu wywołanie określonych skutków prawnych. Treścią konwencji mogą być zagadnienia ekonomiczne, polityczne, kulturalne itd.
Ratyfikacja - zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez powołany do tego organ państwowy. W Polsce ratyfikacja umów międzynarodowych należy do kompetencji prezydenta.
Dyrektywa - zarządzenie co do kierunku działań, wytyczne; akt prawa pochodnego Unii Europejskiej, którego mocą prawodawcy państw członkowskich Unii zostają zobowiązani do wprowadzenia (implementacji) określonych regulacji prawnych, służących osiągnięciu wskazanego w dyrektywie, pożądanego stanu rzeczy.
Prawo ochrony środowiska (ustawa z dn. 27 kwietnia 2001r.)
Zakres ustawy określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w szczególności:
1. Zasady ustalania:
a. Warunków ochrony zasobów środowiska
b. Warunków wprowadzania substancji lub energii do środowiska
c. Kosztów korzystania ze środowiska
2. Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie
3. Udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska
4. Obowiązki organów administracji
5. Odpowiedzialność i sankcj
Środowisko (wg ustawy) - rozumie się przez to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat.
Ochrona środowiska (wg ustawy) - to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na:
1. racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju
2. przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom
3. przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego
Zanieczyszczenie (wg ustawy) - to emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska
Zrównoważony rozwój (wg ustawy) - to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.
Zasady ochrony środowiska zrównoważonego rozwoju (wg ustawy) powinny uwzględniać: politykę, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu.
Podmiot korzystający ze środowiska (wg ustawy) - rozumie się przez to:
- przedsiębiorcę oraz osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, oraz osoby wykonujące zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki
- jednostkę organizacyjną nie będącą przedsiębiorcą
- osobę fizyczną korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia
Zasady ogólne
- Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia
- Kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu
Ścieki (wg ustawy) - to wprowadzane do wód lub do ziemi:
- Wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze
- Ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach o nawozach i nawożeniu
- Wody opadowe lub roztopowe, ujęte w systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast
- Wody odciekowe ze składowisk odpadów i miejsc ich magazynowania, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne
- Wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyjątkiem wód wtłaczanych do górotworu, jeżeli rodzaje i ilość substancji zawartych w wodzie wtłaczanej do górotworu są tożsame z rodzajami i ilościami substancji zawartych w pobranej wodzie
Tytuły ustawy Prawo Ochrony Środowiska
Tytuł I - Przepisy ogólne
Tytuł II - Ochrona zasobów środowiska
Tytuł III - Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
Tytuł IV - Poważne awarie
Tytuł V - Środki finansowania prawne
Tytuł VI - Odpowiedzialność w ochronie środowiska
Tytuł VII - Organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska
Tytuł VIII - Programy dostosowawcze
Tytuł I - Przepisy ogólne
Dział I - Zakres obowiązywania ustawy
Dział II - Definicje i zasady ogólne
Dział III - Polityka ekologiczna oraz programy ochrony środowiska
Dział IV - Informacje o środowisku
Dział V - Udział społeczeństwa w postępowaniu w strawie ochrony środowiska
Dział VI - Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko
Dział VII - Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji
Dział VIII - Edukacja ekologiczna, badania z zakresu ochrony środowiska oraz reklama
Tytuł II - Ochrona zasobów środowiska
Dział I - Przepisy ogólne
Dział II - Ochrona powietrza
Dział III - Ochrona wód
Dział IV - Ochrona powierzchni ziemi (Gleba użytkowana rolniczo)
Dział V - Ochrona przed hałasem
Dział VI - Ochrona przed polami elektromagnetycznymi
Dział VII - Ochrona kopalin
Dział VIII - Ochrona zwierząt oraz roślin
Dział IX - Ograniczanie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska
Tytuł III - Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
Dział I - Przepisy ogólne
Dział II - Instalacje, urządzenia, substancje oraz produkty
Dział III - Drogi, linie kolejowe, linie tramwajowe, lotniska oraz porty
Tytuł IV - Poważne awarie
Dział I - Przepisy ogólne
Dział II - Instrumenty prawne służące przeciwdziałaniu poważnej awarii przemysłowej
Dział III - Współpraca międzynarodowa
Tytuł V - Środki finansowo-prawne
Dział - Przepisy ogólne
Dział II - Opłaty za korzystanie ze środowiska
Dział III - Administracyjne kary pieniężne
Tytuł VI - Odpowiedzialność w ochronie środowiska
Dział I - Przepisy ogólne
Dział II - Odpowiedzialność karna
Dział III - Odpowiedzialność administracyjna
Tytuł VII - Organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska
Dział I - Przepisy ogólne
Dział II - Instytucje ochrony środowiska
Tytuł VIII - Programy dostosowawcze
Dział I - Przepisy ogólne
Dział II - Ustalenie treści programu dostosowawczego
Dział III - Komisja negocjacyjna
Ochrona gruntów w aktach prawnych Unii Europejskiej
Mamy różne dyrektywy: powietrzną wodną, azotanową. Jeśli chodzi o powierzchnię ziemi konkretniej glebę, warsztat pracy rolnika. Jest strategia, ale to przymiarka do utworzenia dyrektywy.
Dyrektywa azotanowa dotyczy azotanów, bo nie są sorbowane przez glebę i mogą się przedostać do wody.
Dyrektywa Rady 77/442/EEC z 1975 r. o odpadach
Dyrektywa Rady 80/68/EEC z 1979 r. w sprawie ochrony wód gruntowych przed niektórymi niebezpiecznymi substancjami
Dyrektywa Rady 85/337/EEC z 1985 r. o ocenach wpływu inwestycji na środowiska
Dyrektywa Rady 86/278/EEC z 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, a w szczególności gleb podczas używania osadów ściekowych w rolnictwie
Dyrektywa Rady 91/414/EEC z 1991 r. w sprawie wprowadzania na rynek środków ochrony roślin. Ostatnio wycofano zaprawy nasienne bo zawierały rtęć.
One tylko pośrednio odnoszą się do gruntów.
Metody prawnej ochrony gleb przed zanieczyszczeniem
1. Wprowadzenie wartości kryterialnych uwzględniających miedzy innymi:
a. Użytkowanie terenu (ogródek działkowy, parking, ujęcie wody, różne kryteria)
b. Właściwości fizyczno - chemiczne gleb (na piasku i glinie 100mg ołowiu będzie inaczej wiązane, piasek mający 99% kwarcu nie będzie wiązał ołowiu)
c. Metody chemiczne (mamy dwie gliny, w jednej będzie toksyczny ołów, w innej niezależne jest to od odczynu gleby) //w octanie amonu ileś tam a w wodzie królewskiej może być 3 rzędy wielkości więcej
2. Ocena ryzyka od konkretnych substancji zanieczyszczających (w przypadku braku wartości kryterialnych) //prawdopodobieństwo określonych skutków przy danej ilości, robimy ekotoksykologię i toksykologię - jaki mają wpływ na człowieka. Toksykologia dotyczy nas bezpośrednio. Zanieczyszczenia z gleby - pośrednio się z nimi stykamy, okręg przemysłowy to wtedy jesteśmy bezpośrednimi odbiorcami, bo np. coś rękami tam robimy, mogą parować, erodują, wywiewane są i je wdychamy.
Dyrektywy unii europejskiej dotyczące oceny ryzyka
1. Dyrektywa Rady 93/67/EEC z 1991 r. w sprawie ustanowienia zasad oceny ryzyka dla zdrowia ludzi i dla środowiska od substancji zgłoszeniowych zgodnie z dyrektywą Rady 67/548/EEC;
2. Rozporządzenie Rady (EEC) 793.93 z 1993 r. w sprawie oceny i kontroli ryzyka od substancji istniejących
3. Rozporządzenie Komisji (EC) 1488/94 z 1994 r. w sprawie ustanowienia zasad oceny ryzyka dla ludzi i środowiska od substancji istniejących
(badania trwają kilka lat i kosztują wiele milionów, podobnie detergenty - ciężko wprowadzić nowy środek, może to trwać nawet kilkanaście lat)
Ustawa o ochronie gleb - Holandia 1987 r.
Wartości kwalifikujące (Target value) obecność zanieczyszczeń powoduje niewielki stopień ryzyka wywołania niekorzystnych zmian w ekosystemach.
Wartości interwencyjne (Intervention value) są to wartości stężeń zanieczyszczeń powodujące niedopuszczalny stopień ryzyka dla ludzi i ekosystemów //Te mamy w Polsce.
Wartości kwalifikujące i interwencyjne dotyczą:
- Metali
- Związków nieorganicznych
- Związków aromatycznych
- Związków policyklicznych
- Chlorowęglowodorów
- Pestycydów
- Innych
Wartości dla gleby standardowej wynosi 10% C organicznego i 25% iłu
Musimy wiedzieć, że przeliczamy wartość, dotyczy to również węglowodorów, przeliczamy na wartości, które są w glebach. W Polsce nie przeliczamy, porównujemy na surowe wyniki, w Holandii przeliczamy z wartości rzeczywistej na prawną i porównujemy. Skutki są takie, że nie ma dyrektywy odnośnie ochrony gleb, każdy kraj wprowadza sobie określone wartości, w Niemczech wartości landowi, każdy land inne.
Holenderskie liczby graniczne dla gleby standardowej
Pierwiastek |
wartość w mg * kg -1 s. m. |
|
|
Kwalifikujące |
Interwencyjne |
Arsen |
29 |
55 |
Bor |
160 |
625 |
Kadm |
0,8 |
12 |
Chrom |
100 |
350 |
Kobalt |
9 |
240 |
Miedź |
36 |
190 |
Rtęć |
0,3 |
10 |
Ołów |
85 |
330 |
Molibden |
3 |
200 |
Nikiel |
35 |
210 |
Cynk |
140 |
720 |
W Polsce mamy ostrzejsze progi, więc mamy więcej gleb zanieczyszczonych. Mało kto wtedy od nas kupuje produkty z innych krajów, bo teoretycznie mamy więcej zanieczyszczonych gleb. Kiedyś skończył się eksport, bo żeby wyciągnąć kasę na rekultywację, to wtedy obniżone progi i było mnóstwo zanieczyszczonych gleb.
Niemieckie wartości tłowe [mg*kg-1 s. m.]
Pierwiastek |
Kategoria agronomiczna |
||
|
ił |
glina/pył |
piasek |
Kadm |
1,5/1 |
1,0/0,4 |
0,4 |
Ołów |
100/70 |
70/40 |
40 |
Chrom |
100 |
60 |
30 |
Porównanie Niemiec i Holandii dla niektórych związków różnie 30000 tys. razy {aldrina}. Oznaczamy w tle zawartość substancji i do tła dostosowujemy normy. Niemcy mają najbardziej zanieczyszczone gleby, ale mają wysokie normy i maja dzięki temu czyste gleby. Z Zagłębia Ruhry wywozili na cały kraj odpady i przez to mają dużo zanieczyszczeń. Gdyby w Niemczech przyjąć normy holenderskie to, by mieli wszystkie gleby zanieczyszczone albo nawet bardzo zanieczyszczone.
Kodeks środowiskowy Szwecja 1998
Definicja terenu zanieczyszczonego
„każdy kawałek ziemi, wody lub budynki i instalacje, które mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia ludzkiego lub dla środowiska”
1. Wartości graniczne dla:
- Terenów rolniczych - na podstawie toksyczności dla roślin
- Terenów zanieczyszczonych - uwzględniając zdrowie człowieka
2. Ocena zanieczyszczenia - porównanie z „tłem”
Zainteresowani:
1. Organy inne niż organ decydujący:
- Organy ochrony środowiska
- Inne organy
2. Społeczeństwo
- Podmioty mające interes prawny
- Organizacje społeczne
- Inni
3. Inne podmioty //krajowy strategiczny dokument dotyczący inwestycji, np. elektrownia jądrowa, składowisko odpadów to wtedy społeczność gminna. Ten inny podmiot to wykonawca, inwestor
Zakres zastosowania:
1. Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ):
- Przedsięwzięcia inwestycyjne
2. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko (SOOŚ):
- Plany i programy
- Polityki
- Akty legislacyjne
Oceny środowiskowe w prawie międzynarodowym
Zastosowanie:
1. Umowy dotyczące wspólnych zasobów środowiska
2. 2 umowy specjalne:
- Konwencja z Espoo z 1991
- Protokół o ocenach strategicznych z Kijowa z 2003 r.
Rola Konwencji z Espoo i Protokołu:
1. Ujednolicenie procedur krajowych
2. Procedura transgraniczna
Podstawy prawne:
1. Dyrektywy UE:
- Obowiązujące wszystkich członków WE
- Muszą być transponowane do prawa krajowego w określonym czasie
- Są nadrzędne nad prawem krajowym
2. Prawo krajowe
- Może być bardziej restrykcyjne niż unijne
- Jeśli jest łagodniejsze, to komplikuje decyzje
- Niepełna transpozycja może skutkować karami (rozpoczęta procedura w sprawie Dyrektywy OOŚ)
Wykład 3
Def. Rekultywacji gleby lub ziemi, zaw. Przepisy ustawy - Prawo ochrony środowiska z dn. 27.kwietnia. 2001r.
Rekultywacja zanieczyszczonej gleby lub ziemi polega na przystosowaniu do stanu wymaganego standardami jakości (art. 103, ust. 2)
Standard jakości określa zawartość niektórych substancji w glebie lub ziemi, poniżej których żadna z funkcji pełnionych przez powierzchnię ziemi nie jest naruszana (art. 3, ust.3)
Gleba - stanowi górną warstwę litosfery złożoną z części mineralnych, materii org., wody, powietrza i organizmów (art. 3 , pkt. 25)
Ziemia - stanowi warstwę poniżej gleby.
Funkcje pełnioną przez pow. ziemi ocenia się:
- na podstawie jej faktycznego zagospodarowania przestrzennego (art. 103, ust. 314)
Ustawa - Prawo ochrony środowiska: rozporządzenie ministra z dnia 9.09.2002r. w sprawie standardów jakości gleby oraz ziemi:
- Glebę lub ziemię uznaje się za zanieczyszczoną, gdy stężenie co najmniej 1 z substancji określanych w rozporządzeniu przekracza wartość dopuszczoną , określoną w załączniku do w/w rozporządzenia.
- Uznaje się, że gdy przekroczenie wartości dopuszczalnej stęż. subst. W badanej glebie lub ziemi wynikło z naturalnej wysokości jej zaw. w środowisku, to wówczas przekroczenie dopuszczalnej zawartości w glebie lub ziemi nie nastąpiło.
- Zawarto dopuszczalne wartości stężeń dla 12 metali, cyjanków, 25 węglowodorów, pestycydów, 7 innych substancji.
- Określenie stęż. subs. następuje w 3 etapach z (§ 1 ust. 3)
1. W etapie pierwszym następuje ustalenie listy substancji, których występowanie jest spodziewane ze względu na prowadzoną na danej nieruchomości lub jej pobliżu działalność.
2. Przeprowadzenie pomiarów wstępnych, których celem jest ustalenie czy substancje te faktycznie występują.
3. Badanie szczegółowe w celu określenia stężeń substancji ustalanych i ustalenia zakresu i sposobu przeprowadzenia rekultywacji gleby lub ziemi.
Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych - definicje:
Rekultywacja gruntów rolnych i leśnych- rozumie się przez to nadanie lub przywrócenie zdegradowanym lub zdewastowanym gruntom rolnym i leśnym wartości użytkowych lub przyrodniczych (art. 4, pkt. 18)
Następuje to poprzez:
- właściwe ukształtowanie rzeźby terenu.
- poprawa właściwości fizycznych i chemicznych.
- regulacja stosunków wodnych.
- odtworzenie gleby.
- umocnienie skarp.
Grunty zdegradowane - to grunty rolnicze lub leśne których wartość użytkowa zmalała, w szczególności w wyniku pogorszenia się wartości przyrodniczych albo w skutek zmian środowiska oraz działalności przemysłowej, a także wadliwej działalności rolniczej.
Grunty zdewastowane - grunty, które utraciły całkowitą wartość użytkową, rozumianą jako zdolności produkcyjne (art. 4, pkt. 17)
Do gruntów rolnych zalicza się grunty:
- określane w ewidencji gruntów jako użytki rolne.
- pod stawami i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi do potrzeb rolnictwa
- pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych , budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami
- pod budynkami i narzędziami służącymi bezpośrednio do produkcji roślinnej uznawanej za dział specjalny
- parki wiejskie
- pozarolniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych
- pod urządzeniami melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizację.
Rozgraniczenie stosowania obu ustaw:
- Z porównani zakresów znaczeniowych przedmiotu rekultywacji obu definicji ( w pr. Ochr. środ. - gleba lub ziemia)
- powstaje problem określenia wzajemnych relacji pomiędzy zastosowaniem do gruntów rolnych i leśnych przepisów ust. O ochroni gruntów rolnych i leśnych, a zastosowania przepisów prawa ochrony środowiska
- przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych dotyczących ich
W zakresie norm jakości gleb i ziemi, oceny jakości oraz rejestru
- standardy jakości gleb i ziemi określane są zgodnie z funkcjami wynikającymi z miejscowego planu zagospodarowania
- konsekwencją takiej sytuacji byłoby obniżenie standardu jakości gleb i ziemi będącej gruntem rolnym i wykorzystanej na cele rolnicze do poziomu ustalonego dla terenów przemysłu.
Wykład 4
W Polsce ustawę odpadami regulują dwie ustawy:
- o odpadach
- o utrzymaniu porządku w gminie
Nakładają na wytwórcę odpadów:
- obowiązek wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów
- zasady postępowania z odpadami
Odpad - wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe, powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne na miejsc lub czasie w który powstały, za odpady ściekowe.
„Odpadem jest każda substancja lub przedmiot (…) których posiadacz się wyzbywa lub zamierza jej pozbyć lub też których „pozbywanie się jest wymagane (prawem)” (Dyrektywa 75/442/EW G z r. 1975)
Odpady:
- przemysłowe - niebezpieczne
- komunalne - niebezpieczne
Struktura wytwarzania odpadów:
- odpady przemysłowe 88%
- odpady komunalne 8%
- odpady niebezpieczne 4%
Odpady komunalne - stałe i ciekłe odpady, które powstają w gospodarstwach domowych, w obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności, w tym nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych z zakładów opieki zdrowotnej i weterynarii.
Odpady komunalne - odpady bytowe, jak i te powstające w przedsiębiorstwach usługowych i handlowych lub inne odpady , które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów bytowych.
Odpady komunalne stałe i ciekłe:
- z gospodarstw domowych
- z obiektów użyteczności publicznej
- z obiektów obsługi ludności
- wraki samochodów
- odpady uliczna
W Polsce jest 19 grup odpadów przemysłowych usystematyzowanych ze względu na miejsce ich powstania oraz 1 typ odpady komunalne.
Źródła odpadów przemysłowych (ok. 85%)
- górnictwo (skały płynne i odpady powęglowe)
- wydobycie surowców mineralnych (odpady poflotacyjne)
- przemysł energetyczny i hutnictwo (popioły i żużle)
Odpady niebezpieczne - te, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności, stanowią zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi albo środowiska.
Podstawy klasyfikacji odpadów:
- źródło pochodzenia - strefa powstania
- kryterium surowcowe
- stan skupienia
- skład chemiczny
- toksyczne
- stopień zagrożenia dla środowiska
- stopień przydatności (branżowej) do dalszego wykorzystania
Metody wykorzystania i unieszkodliwianie odpadów:
1. ponowne wykorzystanie - odpad kierowany jest do dalszego użytku w swojej oryginalnej formie w tym samym celu.
2. odzysk - ponowne wykorzystanie materiału odpadowego przez obróbkę w procesie technologicznym surowca, z którego odpad jest wykonany.
3. Przekształcanie - zmiana materiału odpadowego w trakcje procesu technologicznego w wyniku czego powstaje nowy produkt.
4. spalanie - termiczne unieszkodliwianie odpadów z jednoczesną redukcją objętości.
5.składowanie na wysypisku - na wysypisku, najstarsza i najbardziej rozpowszechniony sposób gospodarowania odpadami komunalnymi oraz uzupełnianie innego sposobu gospodarowania.
Uciążliwość odpadów dla środowiska:
- zanieczyszczenie wody gruntowej i powierzchniowej
- zanieczyszczenie atmosfery oraz gleby i okolicznej szaty roślinnej
- stanowią zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne z uwagi na wysoki udział substancji organicznych, które sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów chorobowych.
- niszczą walory estetyczne środowiska przez niekorzystne zmiany krajobrazu
- wyłączają z użytkowania tereny rolnicze i leśne, które są zajmowane pod składowanie odpadów (hałdy i wysypiska)
Wykład 5
Wykorzystanie gnojowicy
Ustawa o nawozach i nawożeniu
Podmiot, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40000 stanowisk lub chów lub lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze >30kg lub 790 stanowisk dla macior posiada
- Plan nawożenia opracowany zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej, na podstawie składu chemicznego nawozów oraz potrzeb pkarmowych roślin i zasobności gleb, uwzględniając stosowane odpady
- Zagospodaruje dco najmniej 70% gnojówki i gnojowicy na użytkach rolnych których jest posiadaczem i na których prowadzi uprawę roślin, a pozostałe 30% może zbyć sposób określony w ustawie 3 art. 3
- Nabywca nawozów naturalnych opracowuje plan nawożenia w terminie 30 dni od zawarcia umowy jednak nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozów naturalnych
- Okręgowa stacja chemiczno-rolnicza, zwana dalej „okręgową stacją”
- Hodowca oraz nabywca nawozów naturalnych przekazują do wójta oraz do woj. Inspektora ochrony środowiska właściwych ze względu na miejsce prowadzenia działalności
- Minister właściwy do spraw rolnictwa określa wysokość opłaty za wydanie opinii o planie nawożenia
Zabrania się stosowania gnojówki:
- Na glebach zalanych wodą, przykrytych śniegiem, zamarzniętych do głębokości 30 cm oraz podczas opadów deszczu
- W postaci płynnej oraz azotowych, na glebach bez okrywy rolniczej, położonych na stokach o nachyleniu większym niż 10%
- W postaci płynnej, podczas wegetacji rolin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi
- Do nawożenia stawów, w których prowadzona jest hodowla ryb
Przechowywanie:
- Przechowuje się w szczelnych zbiornikach do pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu
- Zbiorniki zamknięte
- Inne nawozy naturalne przechowywane na nieprzepuszczalnych płytach
Nawozy organiczne, organiczno-mineralne oraz środki wspomagające uprawę roślin wytworzone z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, lub zawierających te produkty, przewozi się w sposób określony w rozporządzeniu 181/2006
Art. 34 wojewódzki inspektor ochrony środowiskowej może w drodze decyzji wstrzymać prowadzenie howu lub hodowli zwierząt, jeżeli nawozy naturalne są stosowane niezgodnie z planem nawozowym
Art. 35 wojewódzki inspektor zezwala na wznowienie prowadzenie działalności hodowlanej, jeżeli podmiot usuwa niezgodności
Art. 36
Inspekcja weterynaryjna przeprowadza kontrolę w zakresie spełniania przez nawozy oraz środki wspomagające uprawy roślinne utorzone z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego lub jeżeli nie spełniają one wymagań wskazanych w rozporządzeniu
Kto wprowadza do obrotu nawozy nie oznaczone znakiem „nawóz WE” lub środki wspomagające podlega karze grzywny
Ten, kto
Stosuje na pastwiskach nawozy organiczne, organiczno-mineralne, środki poprawiające właściwości gleby lub stymulujące wzrost
Będąc nabywcą nawozów naturalnych nie posiada pozytywnie zaopiniowanego planu
Nie przechowuje poprawnie nawozów
- podlega karze grzywny
Wykład 6
Podstawy prawne wykorzystywania osadów ściekowych
Regulacje prawne:
Dyrektywa nr 86/278/44C w sprawie ochrony środowiska, a szczególnie gleb przy zastosowaniu osadów
Ustawa z dnia 27.04.2001 o odpadach
Ustawa z dnia 7.06.2001
Ad) 1W trakcie negocjacji Polska zobowiązała się do całkowitego przyjęcia postanowień zawartych w dyrektywnie przed 31.12.2002 do jej implementacji
W dyrektywie ustalono:
- Maksymalna wartość dopuszczalnego stężenia metali ciężkich w glebie i w osadzie
- Maksymalna ilość metali ciężkich, które mogą być wprowadzone do gleby
- Warunki, które muszą zostać spełnione przy wykorzystaniu osadów ściekowych na poszczególnych rodzajach gruntów rolniczych
- Nakładają obowiązek podawania struktury osadów i gruntów, na których mają być zastosowane
- Określa procedury przeprowadzania analiz osdów ściekowych oraz gruntów, a także metody referencyjne pobierania próbek oraz wykonywania analiz
- Sformalizowano obowiązek prowadzenia rejestrów stosowanych osadów oraz sprawozdań o wprowadzeniu w życie postanowień dyrektywy
Dyrektywa zabrania stosowania osadów:
- Na łąkach bądź uprawach roślin pastewnych, bezpośredni wypas zwierząt
- Na glebach, na których uprawiane są owoce i warzywa z wyjątkiem drzew owocowych
- Na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin, które pozostają w bezpośrednim kontakcie z glebą i spożywane są w stanie surowym, w ciągu 10 miesięcy poprzedzających zbiory
- W przypadku gleb na których pH<6, dopuszczalna wartość Me ciężkich w osadach powinna być przez państwa członkowski obniżone
- Osad i gleba powinny być poddwawne analizom zgodnie z procedurami, przy czym regułą jest, aby analizy były wykonane raz na 6 miesięcy
- Analiza powinna obejmować następujące wskaźniki: Sucha masa, substancja organiczna, wartość pH, N i P, zawartość metali (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn, Hg, Cr)
Różnice między dyrektywą a uregulowaniami polskimi:
- Dyrektywa dopuszcza stosowanie osadów surowych, o ile są one wprowadzane do gleby lub wymieszane z glebą
- W państwach unii osady ściekowe są usuwane na składowiska odpadów pod warunkiem spełnienia rygorów danego kraju, a także mogą podlegać spaleniu przy zachowaniu wymogów wynikających z dyrektyw.
Komunalne osady ściekowe mogą być stosowane:
- W rolnictwie, uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, przeznaczonych do produkcji pasz
- Do rekultywacji terenów
- Do dostosowania gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarownia terenu
- Do upraw roślin przeznaczonych do produkcji kompostu
- Do uprawy roślin nie przeznaczonych do spożycia i produkcji paszy
- Jeżeli są ustabilizowane oraz przygotowanie odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania w - szczególności poddania ich obróbce biologicznej, termicznej
- Powinny być poddane analizie
Zobowiązania wytwórców i właścicieli:
- Wytwórca ma przekazywać właścicielowi wyniki badań oraz informacje o danych tego osadu
- Właściciel jest zobowiązany do wysłania pozwoleń.
Gdzie nie wolno stosować osadu ściekowego
- Obszary parków narodowych oraz rezerwatów
- Wewnętrznych terenów ochronnych pośrednich stref ujęć wody
- Minimum 50 metrów od brzegów jezior i cieków
- Na terenach zalewowych, podtapianych, bagiennych
- Czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem
- Grunty o dużej przepustowości
- Na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%
- Na obszarach zasilania zbiorników wód podziemnych
- Tereny objęte innymi formami ochrony przyrody
- Tereny położone w odległości położone mniej niż 100 metrów od ujęć wody, domu mieszkalnego, lub zakładu produkcji żywności
- Na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa
- Na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, które części jadalne bezpośrednio stykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym w ciągu 18 miesięcy poprzedzającym zbiory
- Uprawy pod osłonami
- Łąki, pastwiska
Gdzie szukać dokładnych wytycznych odnośnie dawek itd.: Rozporządzenie ministra
Odpowiedzialność karna: Rolnik, który otrzymuje płatności ONW zobowiązany jest przez 5 lat od ostatniej płatności przechowywać plan nawożenia i kopią pozwolenia wodno-prawnego
Kontrola: agencje ARiMR, Inspekcja ochrony środowiska
Badanie komunalnych osadów ściekowych przeprowadza się z częstotliwością zależną od obciążenia oczyszczalni:
- Co 2 miesiące gdy więcej niż 100 tys mieszkańców
- Co 6 miesięcy gdy mniej niż 10 tys mieszkańców
Rozporządzenie z dnia 1.08.2002
- Komunalne osady ściekowe nie mogą być stosowane, jeżeli zawartość metali ciężkich przekracza dopuszczalną dawkę
- Salmonella
- Jaja pasożytów jelitowych (na 1 kg sm, w rolnictwie - 0)
- Dawkę osadu ściekowego ustala się dla każdej partii osadu osobno, wielkość zależy od rodzaju gruntu, sposobu jego użytkowania, jakości stosowanego osadu ściekowego i zapotrzebowania roślin na N,P
- Ilość Me ciężkich, które mogą być wprowadzone w ciągu roku do gleby średnio w okresie 10 lat
- Można stosować w postaci płynnej lub ziemistej, a do pozostałych celów mogą być w postaci mazistej
- W postaci płynnej mogą być wprowadzane tylko metodą inijekcji lub natryskiwania
- Nie mogą być wykorzystywane podczas wegetacji roślin do bezpośredniego spożycia
Ważne:
- Czy dany osad spełnia parametry chemiczne i biologiczne
- Badanie własnej gleby
- Gdzie można stosować osad, gdzie nie można stosować
- Pora roku
- Rzeźba terenu
Wykład 7
Rolnicze wykorzystanie ścieków
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 18.07.2001 -prawo wodne, Rozp. Ministra Środ. Z dn. 8.07.2004 w sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód.
Rolnicze wykorzystanie ścieków wg dobrej praktyki rolniczej:
1. Ścieki muszą być wstępnie oczyszczone - spełniać normy sanitarne i nie mogą zawierać zanieczyszczeń w ilościach przekraczających wartości określone w Rozp. Min.
2. Do celów rolniczych mogą pochodzić wyłącznie od zakładów posiadających pozwolenie wodno prawne na ich rolnicze wykorzystanie.
3. Gospodarstwa które wykorzystują ścieki powinny posiadać plany nawożenia, w których uwzględniono ilość składników odżywczych w dawkach ścieków do stosowania w ciągu roku
4. Zabronione jest wykorzystywanie na gruntach przeznaczonych do uprawy roślin do bezpośredniego spożycia przez człowieka i zwierzęta
Organy kontrolujące:
- ARiMR
- Inspekcja Ochrony Środowiska
- Inspekcja Sanitarna
Odpowiedzialność karna:
- Kara grzywny
- Orzekanie następuje na zasadach i w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenie
Ścieki - mieszanina zużytej wody i różnego rodzaju substancji płynnych, stałych, gazowych, radioaktywnych oraz ciepła usuwanych z terenów miast i zakładów. Podstawowe źródło zanieczyszczenia wód - ścieki z miast i przemysłu oraz spływy powierzchniowe z terenów rolniczych i nie skanalizowanych.
Grupy ściekowe: bytowo- gospodarcze, przemysłowe, opadowe:
1. Ścieki byt- gosp. - pochodzą z bezpośredniego otoczenia człowieka; powstają w wyniku zaspokajania potrzeb gospodarczych oraz higieniczno-sanitarnych. Zawierają zanieczyszczenia fizyczne , chemiczne, biologiczne. Skażenie wód powoduje poważne zagrożenie epidemiologiczne
2. Ścieki przemysłowe - odpady z zakładów przemysłowych; powstają w wyniku procesów technologicznych. Ilość i rodzaj ścieku zależy od rodzaju przedsiębiorstwa, technologii produkcji, ilości zuż. wody. ( paliwowo-energetyczne, metalurgiczne, itd.)
3. Ścieki opadowe - powstają w wyniku spływów deszczowych (kwaśne deszcze), topnienia śniegu, a także przy myciu ulic i miast.
Procesy oczyszczania ścieków:
1. Mechaniczne - usuwa zanieczyszczenia stałe z zawiesiną opadającą( stopień oczyszcz. <30% ubytku BZT 5 - biolog. zapotrzeb. na tlen)
2. Biologiczne - usuwa zanieczyszczenia rozpuszczone 85-93% BZT 5
3. Chemiczne
4. Usuwanie resztkowych zanieczyszczeń
Wskaźniki jakości ścieków: Mętność, barwa, pH, zapach zawiesiny, zaw. związków, P ogólny, zaw. O rozp., BZT 5, CHZT, OWO, zawartość metali ciężkich.
Rozp. Min. Z 08.07.2004r
- określa warunki wprowadzania ścieków
- miejsce i częstotliwość pobierania próbek
- wyróżnia substancje szczególnie szkodliwe
Ścieki do rolniczego zastosowania mogą zawierać:
- nie może być w nich bakterii chorobotwórczych
- jaja pasożytów
- w zależności od gleby ( nie ogarniam tych skrótów myślowych- tak było napisane)
Badania okresowe - wymagane pozwolenie wodno-prawne, badanie mikrobiolog. ½ mc-a, badanie met. ciężkich 1/rok
Warunki położenia gruntów, na które stos. Ścieki:
- odległość od zabudowań
- odległość od dróg publicznych i lini kolejowych
- od brzegów wód płynących, stawów
- spadek 3-10%
- od studni
Gdzie można stos. Ścieki:
- po za obszarami występowania skał szczelinowych odizolowanych warstwą nieprzepuszczalną
- przechowywanie zgodnie z warunkami określonymi w Rozp.
Podczas stosowania ścieku uwzględnia się:
- dawki N wprowadzone do gleby z nawozami natur.
- potrzeby pokarmowe roślin, żyzność gleb, war. klimatyczne, nawadnianie, zagospodarowanie gruntów i systemy płodozmianu.
Wykład 8
Ustawa o nawozach i nawożeniu z dnia 10.07.2007
Rozdział 1. przepisy ogólne
Ustawa reguluje: warunki i tryb wprowadzenia do obrotu nawozów, a także środków wspomagających *zadania właściwych organów oraz jednostek organizacyjnych w zakresie wprowadzania do obrotu nawozów *stosowanie nawozów i środków wspomagających uprawę *zapobieganie zagrożeniom zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska
Nawozy-produkty przeznaczone do dostarczania roślinom składników pokarmowych lub zwiększania żyzności gleby
Podział nawozów wg ustawy: *mineralne *organiczne: #wyprodukowane z substancji organicznych #komposty *organiczno-mineralne *naturalne: #nawozy zielone #obornik #gnojówka *środek poprawiający właściwości gleby-najczęściej pochodzące z odpadów
Rozdział 2
Do obrotu można wprowadzić: *powstałe ze zmieszania nawozów oznaczonych znakiem „nawozy WE” *odpowiadające typom wapna nawozowego, w których zanieczyszczenia nie przekraczają dopuszczalnej wartości zanieczyszczeń *naturalne.
Nawozy wprowadzane są do obrotu na podstawie uzyskanego pozwolenia. Minister właściwy do spraw rolnictwa wydaje decyzję w sprawie pozwolenia na wprowadzenie do obrotu nawozu po uzyskaniu: *opinii upoważnionych jednostek organizacyjnych na podstawie badań potwierdzających, że nawóz: #jest przydatny do nawożenia, wpływając na wzrost, poprawę jakości plonu #spełnia minimalne wymagania jakościowe #nie zawiera zanieczyszczeń w ilości przekraczającej ich dopuszczalne wartości #nie stanowi zagrożenia zdrowia ludzi, zwierząt, środowiska.
Minister ds., gospodarki i rolnictwa określa w drodze rozporządzenia: *szczegółowy sposób umieszczania informacji *sposób pakowania *dopuszczalne tolerancje zawartości składników nawozu biorąc pod uwagę ograniczenia wynikające z technologii ich produkcji *sposób pobierania próbek i metody badań nawozów mineralnych mając na względzie zapewnienie spełniania parametrów chemicznych, fizycznych oraz wartość zanieczyszczeń *typy wapna
Rozdział 3
1. stosuje się wyłącznie nawozy dopuszczone do obrotu 2. stosuje się je w sposób który nie zagraża zdrowiu ludzi, zwierząt, środowisku 3.roczna dawka nawozu
Polepszacze gleby są to uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego, wykorzystywane w celu polepszenia aktywności gleby. Część tych produktów może być m.in. spalana, a także wykorzystywana do wzbogacania gleb. Jednak istnieje możliwość przedostania się mączek do łańcucha żywieniowego.
Polepszacze mogą być stosowane: *przy zakładaniu plantacji traw *przed siewem zbóż itp. do celów technicznych *w ilości do 5 t/ha uprawy, raz na 2 lata lub dłużej *niezwłocznie wymieszane z glebą *nie mogą mieć kontaktu ze zwierzętami
Niedopuszczalne stosowanie: *na TUZ, pastwiska *do produkcji podłoży ogrodniczych *pod uprawę roślin przeznaczanych do bezpośredniego spożycia
Podmiot nabywający polepszacze: *zgłasza zamiar ich użycia powiatowemu lekarzowi weterynarii *zgłasza gdzie stosował i kiedy
Producent: *po zbyciu musi przekazać lekarzowi weterynarii *miejsce gdzie je zbył *dokumentacja przez 2 lata
Termin ważności: gdy minął musi przekazać je do unieszkodliwienia np. poprzez spalenie
str. 13