PRZEROBIONE Psychologia rozwojowa sylabus2012 zagadnienia, Psychologia rozwojowa


Psychologia rozwojowa

ćwiczenia

semestr zimowy 2012/2013

mgr Edyta Charzyńska

edyta.charzynska@gmail.com, p. 431

Plan zajęć

Wprowadzenie do psychologii rozwojowej

1. Cel i zadania psychologii rozwojowej, modele zmiany rozwojowej, metody badawcze w psychologii rozwojowej

Zmiana rozwojowa - Zmiana rozwojowa obejmuje wszelkie przemiany w zakresie

psychiki i zachowania człowieka w ciągu całego jego życia od jego

początku aż po zakończenie. Wyróżniamy:

-uniwersalne: Zmiany uniwersalne są skutkiem wpływu na rozwój czynników

odnoszących się do każdego człowieka i są powiązane z wiekiem życia. Są wyznaczane przez zegar biologiczny i zegar społeczny.

- wspólne - są skutkiem oddziaływania grup społecznych, do ktorych

przynależymy w rożny sposób. Są wspolne, albowiem dotyczą osob,

ktore należą do określonej grupy, do pewnej wspolnoty i w rezultacie

przechodzą przez takie same doświadczenie.

Zmiany wspólne są wyznaczane przez grupę ludzi w danym wieku (pokolenia) np. pokolenie Kolumbów, pokolenie JP2

Uwaga: pojawia się tu pojęcie Kohorty(grupy wiekowej?) o ile dobrze kojarzę.

KOHORTA - osoby dzielące kontekst społeczno-kulturowy

- indywidualne - odnoszą się one do czynników

indywidualnych wpływających na rozwoj jednostki (powoduje je np. śmierć bliskich czy coś)

Proces - uporządkowany w czasie ciąg zmian i stanów zachodzących po sobie.

Zmiana zapoczątkowuje proces. Proces jest zbiorem zmian. Zmiana jest elementem procesu.

Modele zmiany rozwojowej:

-liniowy(addytywny prosty) Dzieli się na progres i regres: PROGRES - dodawanie poszczególnych, kolejnych elementów (ilość nabywanych informacji będzie wzrastała) REGRES - odwrotnie.

-stadialny(addytywny złożony) Nie da się go określić diagramem. Jest to przechodzenie z innych etapów życia do nowych, wyższych.

- cykliczno - fazowy - wiąże się z teorią dezintegracji pozytywnej, o tym więcej z encyklopedii: (Dezintegracja pozytywna, wg teorii K. Dąbrowskiego proces rozpadu (dezintegracji) struktury psychicznej jednostki, będący warunkiem integracji osobowości na wyższym poziomie wewnętrznego rozwoju. W życiu człowieka występuje etap integracji pierwotnej, prymitywnej (psychopatycznej), następnie 3 etapy dezintegracji pozytywnej, czyli dezintegracji jednopoziomowej, wielopoziomowej spontanicznej i wielopoziomowej zorganizowanej, a wreszcie etap dezintegracji pozytywnej wtórnej. Proces dezintegracji pozytywnej jest zgodnie z tą teorią "trudem istnienia", związanym z wewnętrznymi załamaniami, kryzysami, konfliktami, niezadowoleniem z siebie, z poczuciem winy, wstydu i niższości w stosunku do samego siebie, pozytywnym nieprzystosowaniem, poszukiwaniem sensu życia i podejmowaniem ciągłych aktów wyboru. Towarzyszące temu procesowi stany zachwiania równowagi psychicznej są pozytywnymi objawami normalnego rozwoju jednostki - reakcje nerwicowe, szkodliwe na pierwszym etapie, na drugim stają się drogą do wyższych wartości. Wobec tego zaburzenia psychiczne, zwłaszcza większość nerwic (psychonerwic), to nie choroby, ale przejaw pozytywnego procesu rozwojowego.)

Zbieranie informacji - porządkowanie informacji - nagła zmiana (kryzys)

W momencie dorastania jednostka dochodzi do wniosku że Bóg jest albo Boga nie ma - nie wie co ma myśleć, nagle „negacji” ulegają wszystkie jej dotychczasowe informacje i wartości - to jest kryzys, REGRES. Prowadzi to do załamania psychicznego (wstąpienie so sekty, alkohol)

Taki kryzys jest niebezpieczny w rozwoju człowieka.

Wzrost polega na tym że kreuję nowe wartości przejęte po rodzicach, troczymy nowy pomysł np. znajdujemy nową wiarę.

Dezintegracja pozytywna - jest odzwierciedleniem modelu cykliczno-fazowego. Mówi że kryzys jest potrzebny w rozwoju człowieka. Przechodzenie od form homogenicznych do form dorosłego życia (dziecko i jego punkt widzenia)

*Jeśli ktoś ciągle ma kryzys, ciągle zostaje w dołku może to mieć złe konsekwencje. Kryzys to szansa której ktoś nie wykorzystuje.

Strategie badawcze:

-poprzeczna (transwersalna) - w strategii tej porównuje się w określonym czasie grupy osób różniące się wiekiem, Np. porównanie wartości moralnych wyznawanych przez młode i starsze osoby dorosłe.

Zalety:
a) Strategia szybka i mało kosztowna

b) Można bardzo łatwo powtórzyć badania

c) Służy stwierdzaniu różnic między grupami wiekowymi oraz ogólnych tendencji rozwojowych

Wady:
a) Nie informują o zmianach wewnątrzindywidualnych bo sa tylko w jednym momencie..

b) Osoby należące do innych grup wiekowych mają odmienne doświadczenia kulturowe i społeczne

Poprzeczna - bada różne grupy w różnym wieku. Zakładamy że osoby w wieku 15,20,30 lat mają różne wartości, różnią się od siebie (cel w życiu). Osoby w wieku 15 lat posiadają cechy ZEWNĘTRZNE a w wieku 30 lat cechy WEWNĘTRZNE. Celem badania poprzecznego jest porównanie cech osób w różnym wieku. Krytyka badania poprzecznego nie pozwala na badanie jednostki, wiemy tylko o nich coś gdy są w grupie.

-Strategia podłużna (longitudinalna!) - jedna grupa osób jest badana przez dłuższy okres czasu

Zalety:

  1. Badania te dostarczają informacji o rozwoju jednostek w danym czasie.

  2. Za ich pomocą można badać stabilność rozwoju

  3. Można badać wpływ indywidualnego wcześniejszego doświadczenia na późniejszy rozwój.

Podłużna - bada co najmniej dwukrotnie. Daje możliwość zobaczyć dynamikę, rodzaj zmian. Bada ogólnie i indywidualnie. Nie są stosowane tak często ponieważ są czasochłonne i drogie.

Eksperyment - polega na manipulowaniu i kontrolowaniu. Badacz manipuluje jedną zmienną, zwaną zmienną niezależną i obserwuje jej wpływ na inną zmienną zwaną zmienną zależną. Zazwyczaj wykonywane są w warunkach laboratoryjnych, choć można również w naturalnych warunkach, niemniej czynniki które mogłyby mieć wpływ na zmienną zależną muszą być kontrolowane. Konieczne jest istnienie grupy eksperymentalnej i kontrolnej.

Eksperyment - przeprowadzany w warunkach naturalnych lub w laboratorium. Zakłada on że jest jakieś oddziaływanie, zmienia się coś. Jest zmienna niezależna i przyjmuje wartości np. oglądanie obrazów ideałów WPŁYWA na obniżenie satysfakcji z własnego ciała.

Grupa eksperymentalna ma potwierdzić naszą hipotezę, że nie będzie satysfakcji z własnego ciała.

Grupa kontrolna ma się nie zmieniać.

Obserwacja - przedmiotem badan jest naturalne zachowanie jednostek, przy czym zasadą jest ograniczenie do minimum oddziaływania obserwatora na jego przebieg. Istnieje:

-Obserwacja w warunkach naturalnych - obserwuje się spontaniczne zachowanie w naturalnym otoczeniu. Obserwacja musi być ciągła, konsekwentna, systematyczna, obiektywna. Cechuje ją realizm zachowania

- Obserwacja kontrolowana - również zachowanie spontaniczne ale obserwator do pewnego stopnia manipuluje sytuacją, zapraszamy rodziców z dzieckiem i mają się razem bawić. Wtedy obserwujemy, kontrolujemy bo sami wykreowaliśmy tą sytuację. Cechuje ją sztuczność

Wywiad - zwykła rozmowa w cztery oczy badane z badaczem. Np. wywiad kliniczny Piageta

Istnieje wywiad:

-Kliniczny - stosowany w szpitalu


-otwarty - jednostka mówi o tym co chce. W trakcie tematy zmieniają się, dochodzą nowe pytania


-ustrukturalizowany - np. lekarski - są przygotowane pytania, dopuszcza się spontaniczną odpowiedź ale jest ryzyko że rozmowa się wymknie spod kontroli


-półustrukturalizowany - nie ma ograniczeń od pytania do pytania. Gdy widzimy że jednostka się zatrzyma przy konkretnym temacie, my też się przy nim zatrzymujemy

Badania korelacyjne - bada czy miedzy dwiema zmiennymi zachodzi związek czy nie. Istnieje korelacja pozytywna (skierowana w jednym kierunku) i negatywna(w dwóch kierunkach)

!!! X i Y korelują ze sobą!!!

Korelacja pozytywna (strzałka w górę) - gdy wartość jednej zmiennej idzie do góry to ta druga też idzie do góry

X + Y +

Korelacja negatywna (strzałka w dół) - gdy wartość jednej i drugiej spada.

X - Y -

2. Determinanty ludzkiego zachowania

Grupy badawcze:

  1. grupa niespecyficzna - RODZINA (wspólny genotyp; rodzina to też środowisko)

Np. r = - 0,24

r = - 0,8 SILNIEJSZA

r = < -1, 1> to jest największa i najmniejsza możliwa osiągana wartość

Im bliżej - 1 tym korelacja ujemna jest silniejsza. - 0,24 jest słabsze niż - 0,8. Im wyższa tym lepiej.

  1. Grupa specyficzna:

  1. Bliźnięta jednojajowe, dwujajowe - identyczny genotyp

  2. Dzieci adoptowane. Porównuje się do biologicznych rodziców dziecka. Żyją w tym samym środowisku ale mają zupełnie inne genotypy.

Z = f (G*S) gdzie Z - zachowanie, G - genetyka, S- środowisko, f - funkcja. „Zachowanie jest funkcją iloczynu genetyki i środowiska”

Zachowanie nie występuje jeśli jeden z czynników jest równy 0.

DETERMINIZM - Koncepcja: Cały świat, wszystkie byty mają konstrukcję przyczynową. Nic nie dzieje się przypadkiem, zawsze „jest konieczność”

DETERMINIZM PSYCHICZNY - to założenie, że wszystkie reakcje umysłowe i zachowanie są wcześniej zdeterminowane wcześniejszymi doświadczeniami.

Determinizm w skrajnej postaci zaprzecza istnieniu wolnej woli.

Determinanty ludzkiego zachowania:

- biologiczne (geny, anatomia, fizjologia, hormony, neuroprzekaźniki)

- społeczne (psychologia psychoanalityczna)

-społeczno-kulturowe ( behawioryzm - bodziec i reakcja)

-duchowe(?opcjonalne)

Jedyne co mam to te wykresy w zeszycie…

Środowisko wspólne i specyficzne to osoby bliskie, czasem spokrewnione

Środowisko wspólne - wszystkie czynniki, które sprawiają, że osoby wychowujące się razem są do siebie podobne. Np. status ekonom rodziny, miejsce zamieszkania, religia

Środowisko specyficzne - wszystkie czynniki, które sprawiają, że osoby wychowujące się razem są od siebie różne (grupa rówieśnicza, szkoły, inni nauczyciele, zainteresowania, choroby itp.)

Korelacja genotyp - środowisko

Korelacja genotypu ze środowiskiem opisuje stopień, w jakim jednostki podlegają wpływom środowiska ze względu na posiadany genotyp i oznacza tendencję do poszukiwania takiego środowiska, które odpowiadałoby zdeterminowanym genetycznie cechom jednostki. Istnieją trzy typy korelacji: pasywna, reaktywna i aktywna.

Korelacja pasywna występuje pomiędzy osobami spokrewnionymi ze sobą (np. dziecko dziedziczy geny po rodzicach) i dotyczy sytuacji, gdy dziecko zostaje wystawione na działanie takich elementów środowiska, które korespondują z jego predyspozycjami genetycznymi - na kształtowanie warunków środowiskowych dla rozwoju dziecka mają bowiem wpływ genetycznie zdeterminowane cechy rodziców.

Korelacja reaktywna dotyczy sytuacji, gdy wpływ środowiska oznacza takie reakcje otoczenia, które są odpowiedzią na zachowanie jednostki, określone cechami zdeterminowanymi genetycznie. Korelacja reaktywna występuje z udziałem osób niespokrewnionych np. nauczycieli. Reaktywność - ludzie spoza rodziny dostrzegają rozwój odziedziczonych zdolności.

Aktywna korelacja odnosi się z kolei do wyboru przez jednostkę warunków środowiskowych odpowiadających jej genotypowi. Dziecko samo wpada na to aby rozwijać odziedziczony gen, zdolność. Sami rozwijamy zdolności w środowisku introwertywnym (wewnątrz siebie)

Psychoanaliza na temat wychowania: doświadczenia, których doznaliśmy w dzieciństwie będą oddziaływać na nas przez całe życie. Behawioryzm- świadome reakcje rodziców. Dawanie bodźców dzieciom np. pochwały, kary Wg Harris rodzice nie mają większego wpływu na wychowanie dzieci. Największy wpływ mają rówieśnicy,. bo to oni mogą wpłynąć na zachowanie dzieci. Wg Harris ważne w wychowaniu też sa geny. Harris mówi, ze rodzice boją się podejmowac funkcji rodzicielskiej , bo boją się, że popełnią błąd w wychowaniu i dziecko w przyszłości będzie przez to cierpiało

Harris:

Psychoanaliza - nieświadomość

Behawioryzm - bodźce, wzmocnienie i wygaszenie reakcji

Mit rodzicielski: największy nacisk mają rówieśnicy. Geny, grupa rówieśnicza są ważne, ale „nie ważne” jest wychowanie. Matki bronią swoje dzieci które popełniły przestępstwo („przecież on jest dobry”) ale same potwierdzają że czują się winne, odpowiedzialne za jego czyny.

Człowiek w cyklu życia

1. Okres prenatalny, perinatalny, wczesne dzieciństwo

- podział okresu prenatalnego; pierwszy trymestr - charakterystyka; pojęcie czynników teratogennych, wyposażenie niemowlęcia,

Wyróżniamy 2 podziały okresu prenatalnego:

  1. 3 trymestry

  2. Fazy: jajowa, embrionalna, płodowa

B) Fazy:

Pierwszy trymestr ciąży jest najważniejszym trymestrem, gdyż jest to okres krytyczny. Płód jest najbardziej podatny na uraz, ponieważ nie każda kobieta wie, już że jest w ciąży. Podczas pierwszego trymestru ma rozwój organogeneza.

Teratogeny- wszystkie szkodliwe czynniki wpływające na płód (alkohol, papierosy, narkotyki, bakterie, wirusy, ołów itp.)

Wyposażenie niemowlęcia :

Każde dziecko przychodzące na świat jest uzbrojone w zmysły, które pomagają mu przetrwać:

- głos : słyszy go już w okresie prenatalnym, rozpoznaje go po porodzie

- dotyk: poczucie bezpieczeństwa, w okresie prenatalnym- poczucie własnego ciała (dotyka samo siebie)

- krzyk: pierwszy sposób komunikacji

- odruchy bezwarunkowe: np. kichanie, mruganie, moro

- teoria przywiązania J. Bowlby'ego, style przywiązania wg M. Ainsworth,

  1. J. Bowlby'ego

Przywiązanie- trwała więź afektywna ukierunkowana na konkretną osobę, ścisła więź o charakterze emocjonalnym

Bliskość fizyczna jest podstawą teorii przywiązania

Lek separacyjny

- faza protestu- gniew

-faza rozpaczy - depresja i przygnębienie

- faza odłączenia - przyzwyczajenie się do odłączenia

Przywiązanie występuje między matką a dzieckiem. Ważna jest bliskość fizyczna. Jest to baza do wytworzenia więzi emocjonalnej.

Małpki Harlowa: 2 matki i 1 dziecko. Jedna matka puszyska bez mleka, druga druciana z mlekiem. Małpka podąża do puchatej mimo iż nie daje ona pożywienia.

Potem zamieniono środowiska. Małpki od matek puszystych - przy matkach drucianych wyrażały agresję.

Matki druciane - indyferencja - nieokazywanie uczuć.

Dzieci osierocone potrafią zaufać w pełni tylko 4 razy.

Konsekwencje długotrwałe:

  1. Style przywiązania M. Ainsworth (kontynuacja badań Bowlbly'ego)

Potem wyróżniono 4 styl (nie stworzony przez Ainsworth):

Teoria poznawcza jest kontynuatorką behawioryzmu( bodziec reakcja) ale oprócz bodźca i reakcji występuje trzeci element - interpretacja

Schemat poznawczy- wiedza szeregowana jest w odpowiednich „szufladkach”

- asymilacja- bierne dołączenie nowej informacji do struktury poznawczej, jeżeli informacja jest zgodna z nasza strukturą poznawczą

- akomodacja - opływ informacji niezgodny z nasza strukturą poznawczą, więc następuje jej modyfikacja

Procesy akomodacji i asymilacji powinny być równe względem siebie

- teoria rozwoju myślenia wg J. Piageta,

A.Edukacja szkolna zaczyna się w wieku 6- 7 lat gdyż dziecko wcześniej nie jest w stanie wykonać pewnych operacji

B . Są cztery fazy rozwoju inteligencji dzieci( żadnej nie można ominąć)

Nie istnieją działania o charakterze odwracalnym ( np. 2+3= 5 5-3=2)

Egocentryzm- dziecko potrafi opisać tylko swój punkt widzenia

Centracja- dziecko koncentruje się tylko na jednej cesze, nie zauważa pozostałych

Istnieje odwracalność, znika egocentryzm

Decentracja- uwzględnienie wielu cech.

Znika skłonność do animizacji; nie ma myślenia abstrakcyjnego; dziecko potrzebuje konkretnego przedmiotu żeby coś zrozumieć

Myślenie abstrakcyjne, myślenie zaczyna przypominać myślenie dorosłego; zdolność do abstrahowania; myślenie hipotetyczno-dedukcyjne

- nabywanie kompetencji językowej przez dziecko.

Część naszej wiedzy ma charakter wrodzony . Język ma charakter wrodzony . Język ma charakter twórczy- neologizm. Dziecko już w okresie prenatalnym ma do czynienia z mową ( słucha głosów z środowiska zewnętrznego )

- od 3 do 9 miesiąca życia dziecko wydaje dźwięki - gurzenie

- od 9miesiąca do 1 roku życia - gaworzenie

- ok 1 roku życia pierwsze pojedyncze słowa

- od 2 do 3 roku życia - stadium dwuwyrazowe, dziecko łączy wyrazy czasownik + rzeczownik np. Mama daj

- 3 rok życia dzieci potrafią składać zdania

- od 2 do 6 roku życia - największy przyrost słów

Błędy popełniane przez dzieci w mowie:

- nadrozciągłość znaczeń- np. wszystko co okrągłe jest piłką ponieważ dziecko nie zna innego słowa, rozpoznaje coś okrągłego za pomocą rzeczy które są do tego podobne

- nadmierna generalizacja - jeśli nie zna zasad gramatycznych to mówi dobrze, a jak już je pozna to popełnia błędy

Behawioryści uważają, że dziecko nabywa język będąc w środowisku; jest nagradzane za każdą próbę wymówienia „ludzkiego” słowa.

Natywizm - część naszej wiedzy jest wrodzona

Empiryzm genetyczny - (behawioryzm) - nie ma nic w umyśle czego wcześniej nie byłoby w zmysłach

Język według psycholingwistyki ma charakter wrodzony.

Eksplozja nazywania - dziecko uczy się nazywać przedmioty, jest najbardziej chłonne, wypowiada coraz więcej prawidłowych słów nazywających poszczególne rzeczy

2. Średnie i późne dzieciństwo

Jak wyżej (punkt 1).

3. Adolescencja i dorosłość

- faza pubertalna,

Faza pubertalna, ok. 10 roku życia, dotyczy pubertacji czyli dojrzewania seksualnego.

- cechy płciowe I i II-rzędowe,

I rzędowe:

- Kobieta: powiększenie pochwy, łechtaczki, macicy, występuje miesiączka

-Mężczyzna: powiększenie penisa i jąder

II rzędowe:

-U obu płci: owłosienie łonowe i zmiana kształtu ciała, skok rozwojowy

-U kobiet: powiększenie piersi, bioder

-U mężczyzn: mutacja, zarost

- wczesne/późne dojrzewanie

(czyli albo się dojrzewa za szybko albo za pozno xd)Ma niewielkie konsekwencje psychiczne w wypadku dziewcząt, większe w wypadku chłopców. Chłopcy dojrzewajacy wcześniej mają wieksze szanse na wybicie się.

- kształt i waga ciała a samoocena adolescentów,

Kształt i waga ciała są bardzo istotne dla młodych ludzi. Gdy nie czują się atrakcyjni w oczach rówieśników, może mieć to tragiczne skutki. Np. anoreksja, bulimia, depresja, samobójstwo, kompleksy itp.

- kryzys tożsamosci,

Kryzys „poczucie tożsamości kontra rozproszenie ról”

Dorastająca jednostka poszukuje swojej tożsamości „ja”. Tożsamość „ja” ma trzy istotne składniki:

  1. Poczucie jedności, czyli zgodność (koherencja) obrazu „ja”

  2. Poczucie ciągłości w czasie obrazu „ja”

  3. Poczucie wzajemności między własnym obrazem „ja”, a sposobem w jaki jestem postrzegany przez innych.

Skutkiem niepowodzenia w osiągnięciu poczucia mocnej, satysfakcjonującej i trwałej tożsamości jest rozproszenie ról.

- idealizm młodzieńczy,

Idealizm młodzieńczy, proces tworzenia koncepcji doskonałej w pełni zaspakajającej potrzeby uczuciowe i normy moralne jednostki, często rzutuje na różne dziedziny życia, jak miłość, przyjaźń, kontakty z przyrodą, wybór zawodu. Jest to bardzo istotny etap w rozwoju człowieka, kształtuje się w tym czasie świat wartości duchowych jednostki, która wyznacza ich szczytowe punkty, stawia sobie wysokie wymagania w stosunku do siebie.

Idealizm młodzieńczy - idealistyczne podejście do świata, adolescent postrzega w rzeczywistości możliwość wykształcenia świata według jego chęci i upodobań. Często wiąże się z buntem.

- bunt młodzieńczy,

Bunt młodzieńczy został zdefiniowany jako doświadczana w jednostkowym przeżyciu wyraźna potrzeba i chęć sprzeciwiania się i wycofywania dalszej zgody na te wszystkie fizyczne, społeczne, psychologiczne stany rzeczy, które jednostka obiektywnie spostrzega jako ograniczające zagrażające lub niezgodne z jej idealistycznymi oczekiwaniami i wyobrażeniami

- bliskie relacje interpersonalne: kliki, przyjaźnie, pierwsze miłości; rodzaje miłości, ich charakterystyka,

Paczki (kliki) - małe grupy złożone z osób najpierw tej samej płci, później obu płci, będących w tym samym wieku, mających te same zainteresowania i wywodzące się z podobnych środowisk społecznych. Cechują ich luźne relacje: spotykają się ale nie są ze sobą mocno związani

Grupy - mniej określone, bardziej osobowe i liczniejsze niż kliki. Powstają głównie ze względu na zainteresowania.

Przyjaźń - zakłada bardziej intensywny i intymny w swym charakterze związek, niż w przypadku paczek i stanowi sytuację psychologiczną, w której młodzi ludzie mogą „być ze sobą”, adolescenci łączą się z innymi ponieważ szukają osób podobnych do siebie, o podobnych problemach, którzy ich zrozumieją.

Miłość szczenięca - szalona, emocjonalna, krótkotrwała, raczej pozbawiona altruizmu (często się pokazuje a się jej nie czuje), Najważniejsza część to okazywanie publiczne, bez zaangażowania.

Miłość romantyczna - idealizacja partnera, miłość werterowska, emocjonalna, uczuciowa, niedostrzeganie negatywnych cech

Dziewczęta lepiej znoszą rozstanie w miłości romantycznej.

Miłość dojrzała - ta prawidłowa, poważna, altruistyczna, partnerska etc.

- wczesna dorosłość: konflikt intymność-izolacja,

(Intymność - izolacja. Szóste stadium obejmuje wczesny wiek dojrzały - okres zalotów i początków życia rodzinnego, który rozciąga się od późnej młodości po wiek średni.. Według Ericksona - osiągnięte w stadiach poprzednich poczucie własnej tożsamości i zaangażowanie się w produktywną pracę powodują pojawienie się nowego wymiaru międzyludzkiego, którego jednym biegunem jest intymność, drugim izolacja.

Mówiąc o intymności Erickson ma na myśli więcej niż miłość fizyczną; chodzi mu o zdolność współżycia i troszczenia się o dobro drugiej osoby - bez obawy, że utraci się własną tożsamość. Sukces nie zależy tu od rodziców bezpośredni - ale pośrednio. Intymność - otwarcie się, szukanie partnera z którym założymy rodzinę

Brak intymności we współżyciu z osobą bliską czy przyjaciółmi powoduje wg. Ericksona poczucie izolacji - poczucie, że jest się samotnym, zdanym wyłącznie na własne siły.)

Intymność - izolacja - Czlowiek poszukuje bliskości i trwałych związków z innymi, szczególnie z partnerem odmiennej płci.

- średnia dorosłość: kryzys wieku średniego - symptomy, mechanizm psychologiczny, sposoby pozytywnego/negatywnego rozwiązania, przewartościowanie wartości, syndrom opustoszałego gniazda, stres dorosłości i jego pomiar.

Kryzys wieku średniego - kryzys w średniej dorosłości, poczucie smutku i pustki, pojawia się myślenie retrospektywne - powracanie do przeszłości, wyobrażenie czego się nie zdążyło zrobić, świadomość że połowa życia już za nami, że to ostatnia chwila by móc coś zrobić.

Symptomy:

Przewartościowanie wartości wiąże się ze zmianą poglądów, a w konsekwencji praw i powinności jakimi w życiu się kierujemy.

Według Carla Gustawa Junga jednostka w okresie młodszej dorosłości jest skierowana na wartości zewnętrzne, jednak w okresie starszej dorosłości zmiany światopoglądu mogą skutkować:

Według Junga powinien nastąpić zwrot z wartości zewnętrznych na wartości wewnętrzne (cnoty, wartości, cele społeczne)

Syndrom „pustego gniazda”, zdaniem psychologa Ludwiki Wojciechowskiej, jedynego w Polsce badaczy tego zjawiska, to specyficzna reakcja rodziców, a zwłaszcza matek, na odejście dorosłych dzieci z domu. Przejawia się w dążeniu kobiety do utrzymania więzi z dzieckiem na dotychczas obowiązujących zasadach, bez uwzględniania zmian, jakie zaszły w jego życiu. Jeśli zatem dziecko stanowiło dla niej centralny punkt zainteresowania, było przedmiotem troski, a zarazem przyjacielem, powiernikiem rodzinnych sekretów i oparciem w trudnych chwilach, tak powinno nadal pozostać. Dla matki, która w imię dobra dziecka poświęciła swoje życie, by poprzez nie realizować własne marzenia, potrzeby i aspiracje, rezygnacja z tej wysokiej pozycji jest nie do przyjęcia. Co teraz będę robić, czym wypełnię swoje życie? - zadaje sobie pytanie w obliczu pustki i osamotnienia. Najgorsza z możliwych odpowiedź brzmi: nie muszę niczego zmieniać. Tak rodzą się dramaty rodzinne i złośliwe anegdoty o złych teściowych, wściubiających nosy w nie swoje sprawy.
Zwiększa się ilość rozwodów.

Stres dorosłości i jego pomiar:

SRRS - skala oceny przystosowania społecznego - opracowana przez Holmes i Rahe. Im większy poziom stresu tym większe problemy zdrowotne.

Stres radykalny - 200 pkt.

PKSD - zespół stresu pourazowego

4. Starość i umieranie

- pozytywne i negatywne aspekty starości: zmiany fizjologiczne, psychiczne (funkcjonowanie intelektualne, osobowość), społeczne,

Zmiany fizjologiczne w starości:

Negatywne: niewydolność narządów, osłabienie zmysłów, spowolnienie motoryki, ciężej przebiega leczenie ich chorób, osłabienie pamięci krótkotrwałej, wydłużony czas reakcji itp.

Pozytywne: nada dobra pamięć długotrwała, zdolność nabyta np. matematyka

Zmiany psychiczne:

Pozytywne: mniejszy lęk przed śmiercią, rozwój sfery duchowej,

Negatywne: depresja (brak troski o siebie, chęć jak najszybszej śmierci, brak apetytu, trudność w zasypianiu), otępienie (choroba Alzheimera, dezorientacja w czasie i przestrzeni, trudności ze skupieniem uwagi, nieadekwatne zachowania społeczne)

Zmiany społeczne:

Pozytywne: więcej czasu dla bliskich, ulgi społeczne, mądrość życiowa (umiejeętnosć praktycznego wykorzystania)

Negatywne: problem umierania, śmierci, żałoby, poczucie izolacji społecznej z powodu niedołężności, wykorzystywanie naiwności, poczucie zależności od innych itp.

- kryzys: integracja ego - rozpacz,

W miarę zbliżania się do schyłku życia ludzie coraz częściej oglądają się wstecz i oceniają życie. Jeśli bilans jest pozytywny to jest poczucie integralności własnego ja. Jeśli ujemny - pojawia się rozpacz.

Integracja ego - sprawozdanie z życia. Gdy jej nie ma następuje rozpacz - „po co się urodziłem”, nie jestem nikomu potrzebny”

- przejście na emeryturę - przebieg,

Faza I - Faza oddalona w czasie - ma miejsce jeszcze w wieku średnim. Pojawiaja się mgliste mysli o emeryturze.

Faza II - Faza przedemerytalna - emerytura jest już przedmiotem wielu planów i myśli.

Faza III - Faza miesiąca miodowego - uczucie przyjemności i nadziei towarzyszace emeryturze. Wiele wcześniejszych planow może być teraz zrealizowane.

Faza IV - Faza rozczarowania - zajęcia i aktywność w czasie emerytury okazuje się być mniej interesująca niż się spodziewano. Uczucie zawiedzenia i rezygnacji.

Faza V - Faza zmiany kierunku - człowiek zaczyna sobie zdawac prawę z rzeczywistego obrazu emerytury. Człowiek zastanawia się nad swoją przyszłościa.

Faza VI - Faza stabilizacji - wypracowany jest pewien poziom rutynowych działań i sposobów zachowania na emeryturze z pełną świadomością własnych możliwości i ograniczen. Najlepsze przystosowanie do roli emeryta

Faza VII - Faza końcowa - ma miejsce gdy z jakiegoś powodu kończy się rola emeryta.

- umieranie i żałoba.

Stadia procesu umierania:

  1. Zaprzeczenie - reakcja szokiem, „To niemozliwe” na wiesc o śmierci.

  2. Gniew - gdy nie można już zaprzeczyć pojawia się gniew i pytanie „Dlaczego ja?”

  3. Targowanie się - targowanie się z Bogiem o przedłuzenie zycia, liczne przyrzeczenia itp.

  4. Depresja - poczucie utraty gdy już nic nie można zrobic.

  5. Akceptacja - zaakceptowanie faktu umierania.

Żałoba:

Sytuacja lub stan utraty najczęściej bliskiej osoby objawiająca się tęsknotą za tą osobą, omamami, spanie z jej rzeczami.

Stadia żaloby:

(Bowlby):

  1. Myślenie głownie o osobie, która odeszla.

  2. Złosc na niezyjaca osobe oraz innych ludzi.

  3. Pragnienie pomocy ze strony innych

  4. Rozpacz, wycofanie się, apatia

  5. Reorganizacja i skupienie się na nowym obiekcie zainteresowań

(Cavanaugh)

  1. Szok

  2. Dezorganizacja

  3. Gwałtowne emocje.

  4. Wina

  5. Samotność i poczucie straty

  6. Ulga

  7. Powrót do równowagi.


Wyszukiwarka