WALORYZACJA PRZYRODNICZA
.
Waloryzacja przyrodnicza kraju potrzeba i cel:
Biorąc pod uwagę intensywność przekształcania środowiska przez człowieka nie ma możliwości realizowania rozwoju gospodarczego kraju bez uwzględniania środowiska.
Zapis ten znajduje się w konstytucji RP art.5, który mówi o zasadzie zrównoważonego rozwoju
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ (EKOROZWÓJ)
Z - zrównoważenie
Jest to rozwój:
- uzasadniony ekonomicznie
- oczekiwany społecznie
- dopuszczalny ekologicznie
Zakres rozwoju cywilizacyjnego powoduje stałe przekształcenia środowiska. Każda większa inwestycja wymaga Oceny Oddziaływania na Środowisko (OOŚ).
Konieczne jest poznanie stanu środowiska aby następnie przewidzieć zakres jego potencjalnego `odkształcenia' przez inwestycję oraz na tej podstawie określić rodzaj i wielkość działań naprawczych (np. kompensacji przyrodniczej).
Obecne krajobrazy świata są efektem:
- naturalnych procesów zachodzących na kuli ziemskiej (wpływ człowieka niewielki, próby przewidywania zmian)
- przekształceń antropologicznych
Antropogeniczne przekształcenia wynikają z dążenia człowieka do:
- stworzenia bezpiecznych warunków życia
- dążenia od stałej poprawy warunków życia
Zakres antropopresji:
- początkowo był niewielki i lokalny
- obecnie jest bardzo dużo i globalnie
Drogi rozwoju społeczno - gospodarczego:
- ignorancja
- ślepa para w postęp XVIIIw.
- rezygnacja XIXw.
- zrównoważony rozwój
Uwzględnianie wymogów ochrony środowiska przyrodniczego wymaga poznania:
- jego stanu i stopnia przekształcenia
Funkcje krajobrazu:
produkcyjne - funkcje ekonomiczne:
- produkcja biomasy
- roślinnej
- zwierzęcej
- zaopatrzenie w wodę
- wody powierzchniowe
- wody podziemne
- dostępność surowców nieodwracalnych
- kruszywa, paliwa
regulacyjne w obiegu materii i energii - f. ekologiczne:
- pedologiczne (ochrona gleb przed erozją, zabagnieniem, przesychaniem, zagęszczeniem, właściwości buforowe, filtracyjne)
- hydrologiczne (zasilanie wód, samooczyszczanie w wodach powierzchniowych)
- meteorologiczne (wyrównywanie temp., podwyższenie wilgotności powietrza, wpływ na prędkość wiatru)
- regulacja i regeneracja populacji i biocenoz (rozwoju populacji, ochrona zasobów genowych)
przestrzeń życiowa - f. socjalna:
- psychologiczne (estetyczne, etyczne)
- informacyjne (dla nauki, oświaty, bioindykacyjna środowiska)
- podnoszące walory środowiska człowieka (oddziaływanie na klimat, właściwości gleby, wody i powietrza)
- rekreacyjne
Analiza stanu i oceny środowiska jest wykonywana między innymi w ramach:
Powszechnej inwentaryzacji przyrodniczej
Planowania przestrzennego (studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy)
Lokalizowanie i projektowanie inwestycji (OOŚ - ocena oddziaływania na środowisko)
Wydzielanie obszarów chronionych
Planów ochrony (Park Narodowy, Krajobrazowy, rezerwaty, obszar Natura 2000)
Monitoringu Zintegrowanego Środowiska w stacjach bazowych
Zakres analizy:
- całościowy - kompleksowy (ogólnie obejmujący wszystkie zagadnienia w ramach jednostki administracyjnej (np. gmina) lub gospodarczej)
- szczegółowy
Szczegółowość badań:
Skala mapy
1:500 000 - 1:1000 000 - opracowania krajowe i regionalne
1:50 000 - wojewódzkie, powiatowe, parki narodowe, krajobrazowe
1:25 000 - powiatowe, gminne, parki narodowe, krajobrazowe
1:10 000 - gminne, PN, PK, RP
1:2 000 - 1:5 000 - bardzo szczegółowe, RP
ĆWICZENIA II 5.10.2011r.
Skala mapy - stosunek wielkości modelu Ziemi dla jakiego opracowano odwzorowanie kartograficzne danej mapy do rzeczywistej wielkości Ziemi.
Rodzaje skal:
- mianowana
- liniowa
- polowa 1mm2 - 1 000 000m2
- podziałka liniowa
Podział map ze względu na skalę:
- szczegółowe (plany) - w skali od 1:1 000 do 1:5 000, np. plany miast, osiedli, nie uwzględnia z reguły ukształtowania powierzchni
- topograficzne (wielkoskalowe) - w skali od 1:10 000 do 1:200 000 to mapy bardzo szczegółowe, zawierają obok siatki kartograficznej, siatkę współrzędnych prostokątnych ułatwiającą pomiar odległości i kątów
- przeglądowo - topograficzne (średnioskalowe) - 1:200 000 do 1:1 000 000 - zawierają podstawową treść map topograficznych (np. sieć komunikacyjna, wodna, rzeźba terenu i jego pokrycie, osiedla) ale uogólnioną z pominięciem szczegółów, służą one do opracowania zadań na większym obszarze
- mapy przeglądowe (małoskalowe) - powyżej 1:1 000 000 - przedstawiają ogólny obraz lądów i krajów z podaniem najważniejszych obiektów (np. główne osiedla, drogi, wody, większe nierówności terenu, granice)
Podstawowe elementy mapy:
- skala
- legenda
- kierunek
- tytuł
Podział map ze względu na treść:
- ogólnogeograficzne - mapy, które zawierają wszystkie główne obiekty powierzchni Ziemi wraz z jej ukształtowaniem
- tematyczne - mapy prezentujące jeden określony temat. Prócz elementów prezentujących określony temat występują elementy mapy ogólnogeograficznej pełniące funkcję podkładu:
- hipsometryczne
- polityczno - administracyjne
- sozologiczne (zanieczyszczenie i stan środowiska)
- geomorfologiczne
- glebowo - rolnicze itd.
- materiały fotogrametryczne (zdjęcia różnych technik)
(Batymetria - zagłębienia)
Inne materiały i źródła:
- materiały archiwalne(w tym mapy)
- opracowania tematyczne (również naukowe)
- raporty GUS lub WUS oraz Inspektoratów Ochrony Środowiska (WIOŚ i GIOŚ)
- przewodniki (np. PTTK)
- dokumentacje Regionalnych Agencji Ochrony Środowiska
- dokumentacje Wojewódzkich Konserwatorów Przyrody i Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków oraz służb archeologicznych
- plany zagospodarowania przestrzennego
- inne
Źródła map kartograficznych:
1). Główny Urząd Geodezji i Kartografii GUGiK w Warszawie (głównie duże skale dla kraju oraz mapy tematyczne, zdjęcia satelitarne i lotnicze)
- prowadzi rządowy geoportal: geoportal.gov.pl
2). Wojewódzkie Ośrodki Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (mapy jw. głównie dla województwa do skali 1:10 000) (w Poznaniu na Hawelańskiej)
3). Powiatowe Ośrodki Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (mapy dla gmin i powiatów do skali 1:2 000, 1:1 000)
4). Wydziały Geodezji i Gospodarki Gruntami UG (mapy podstawowe, głównie 1:1 000 i 1:500 i dokładniejsze). Niekiedy w imieniu UG działają specjalne biura, np. w Poznaniu GEOPOZ.
Geologia:
- obszary zlodowacenia
- okres pochodzenia utworów pokrywających powierzchnię terenu
- infiltracja wód opadowych
- obecność w badanym obszarze przekrojów tzn. cięć geologicznych, liczba nawierceń, krótka charakterystyka
Hydrogeologia:
- nazwa i numer regionu hydrogeologicznego
- głębokość zalegania głównego poziomu wód użytkowego oraz rodzaju utworów
- miąższość głównego poziomu wód użytkowych
- ciśnienie głównego poziomu wód użytkowych
- ewentualna obecność samowypływów
- potencjalna wydajność typowego otworu studziennego (tzw. wodonośność)
- głębokość zwierciadła nawierconego i ustalonego
- głębokość zalegania pierwszego i drugiego zwierciadła wody podziemnej
- wodoprzewodność
- główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) (lokalizacja, nazwa, rodzaj)
- mineralizacja, temp. charakterystyka mineralogiczna wód
Geomorfologia:
- podział fizjograficzny Kondrackiego (krótka charakterystyka jednostek na terenie analizowanym)
- utwory geomorfologiczne (moreny, ozy, utwory eoliczne, wytopiskowe, akumulacje osadów itp.)
Fizjografia:
Podział fizjograficzny J. Kondrackiego
Poznański Przełom Warty
Uniwersalny system dziesiętny:
Mezoregion (wł. mezoregion fizycznogeograficzny) - jednostka podziału fizycznogeograficznego przestrzeni, obejmująca większy teren o zbliżonych cechach środowiskowo-krajobrazowych.
Mikroregion - mały obszar wydzielony z większego terenu (regionu, mezoregionu lub makroregionu) ze względu na występujące specyficzne warunki geograficzne, przyrodnicze, społeczno-kulturowe lub gospodarcze.
Makroregion (wł. makroregion fizycznogeograficzny) [1] - jednostka podziału fizycznogeograficznego przestrzeni, obejmująca obszar dużych rozmiarów o zbliżonych cechach środowiskowo-krajobrazowych odróżniający się od terenów sąsiednich określonymi cechami naturalnymi i nabytymi. Obszar makroregionu obejmuje kilka mniejszych mezoregionów. W wielostopniowej regionalizacji makroregion stanowi jednostkę niższego rzędu wchodzącą w skład podprowincji (np. makroregion Sudety Środkowe wchodzi w skład podprowincji Sudety [2]).
jednostka |
Cyfra kodu |
Przykłady |
Megaregion |
3 |
Pozaalpejska Europa Środkowa |
Prowincja |
31 |
Niż Środkowoeuropejski |
Podprowincja |
315 |
Pojezierze Wielkopolskie |
Makroregion |
315.5 |
Pojezierze Wielkopolsko - Kujawskie |
Mezoregion |
315.51 |
Pojezierze Poznańskie |
Mikroregion |
315.517 |
Wzgórza Owińsko - Kierskie |
Hydrografia i hydrologia:
- główne cieki (charakterystyka: źródło, długość ogólna i w analizowanej jednostce, głębokość i szerokość wody, koryta, kierunek, liczba dopływów, przepływ, spadek, powierzchnia zlewni - ogólna i w gminie, odbiorca wód)
- wody stojące (jeziora, stawy, zbiorniki wodne - liczba, powierzchnia, charakterystyka, zasilenie - odpływ, dopływ itp.)
- urządzenia piętrzące (lokalizacja, stan, charakterystyka - jazy, zastawki, progi, inne)
- jakość wód powierzchniowych (lokalizacja ppk, rok ostatniej oceny, klasa)
Pokrywa glebowa:
- rodzaje i powierzchnia kompleksów przydatności rolniczej - charakterystyka typów i rodzajów gleb
- mapa glebowo - rolnicza
- trwałe użytki zielone (pastwiska, łąki - charakterystyka)
Klimat:
- ogólna charakterystyka klimatu
- temp.
- zaleganie pokrywy śnieżnej
- długość okresu wegetacyjnego
- roczna wysokość opadów
- wiatry (kierunek, liczba dni, prędkość)
- dni posuchy (okres, długość)
- bonitacja agroklimatu
Sozologia:
- obszary chronione
- składowiska opadów
- mogilniki
- tereny zrekultywowane i do rekultywacji
- zanieczyszczenie i jakość wód
- wylewiska, grzebaliska
- skażenie gleb
- emisja hałasu
Hydromorfologiczna waloryzacja cieków wodnych w świetle ramowej dyrektywy wodnej.
Konflikty międzynarodowe o wodę.
Świat:
- Wzgórza Golan - Izrael, Jordania i Syria oraz Zachodni Brzeg Jordanu, kontrola nad największym zbiornikiem słodkiej wody w tym rejonie Jezioro Genezaret oraz zasilającym go Jordanem.
Europa:
- Nagymaros - Gabcikovo (Węgry - Słowacja, Dunaj - spór o zapory budowane od '77 roku, konflikt od `92roku)
- Nysa Łużycka (Polska - Niemcy, pobór wody z Nysy do zalania kopalń odkrywkowych po stronie niemieckiej)
- Morze Bałtyckie jako składowisko broni chemicznej z okresu II Wojny Światowej oraz odpadów toksycznych i budowa gazociągu Nord Streem
Ramowa Dyrektywa Wodna.
konieczność:
- stworzenia kryteriów jakości wody zapewniających ochronę żywych zasobów środowiska wodnego
- tworzenie kryteriów odnoszących się do `warunków zdrowotnych ekosystemów'
- utrzymanie i tam gdzie to możliwe, przywrócenie ekosystemom wodnym wyznaczonego stanu wysokiej jakości ekologicznej
Elementy kluczowe RDW:
- ochrona wszystkich wód powierzchniowych oraz podziemnych w aspekcie całościowym
- zintegrowane gospodarowanie wodami w oparciu o obszary dorzeczy
- łączne podejście do emisji i standardów jakościowych wody oraz stopniowe eliminowanie substancji szczególnie niebezpiecznych
- instrumenty ekonomiczne: analiza ekonomiczna oraz zwrot kosztów za usługi wodne
- zaangażowanie społeczeństwa i użytkowników wody
Badania zmierzały do wypracowania metod monitoringu przyrodniczego rzeki zwanego często hydromorfologiczną waloryzację cieków.
Główny cel RDW:
- osiągnięcie `dobrego stanu wód' do 2015 roku.
Podstawa prawna RDW 2000/60
Wyróżnienie podziału wód w RDW:
Według lokalizacji geograficznej:
a). `Ekoregiony' wodne Europy:
- ekoregion Odry
- ekoregion Wisły
b). - nizinna (do 200m n.p.m.)
- wyżynnych i górskich (ponad 200m n.p.m.)
Według zalegania:
a). wód powierzchniowych:
- płynących (rzeki, kanały)
- stojących (jeziora, zbiorniki wodne)
b). wody przejściowe i przybrzeżne
c). wód podziemnych
Według wielkości:
a). małe (10-100-1000km2 - zlewni)
b). średnie (1000-10 000km2 - zlewni)
c). duże (ponad 10 000km2 - zlewni)
Według stopnia przekształcenia:
a). naturalnych (N)
b). silnie zmienionych (SZ)
c). sztucznych (Sz)
Według kategorii naturalności stanu/potencjału ekologicznego:
a). bardzo dobry (oznaczenie kolor - niebieski)
b). dobry (zielony)
c). umiarkowany (żółty)
d). niezadawalający (pomarańczowy)
e). zły (czerwony)
Typy abiotyczne cieków (w Polsce 26)
Dobry stan wód oznacza stan osiągnięty przez jednolite części wód (JCW):
- powierzchniowych (JCWP), jeżeli zarówno jej stan ekologiczny, jak i chemiczny jest określony jako co najmniej `dobry'
- podziemnych (JCWPd), jeżeli zarówno jej stan ilościowy jak i chemiczny jest określony jako co najmniej `dobry'
Wyszukiwarka