ZDROWIE PUBLICZNE- R1Z- notatki z wykładów
Czym jest zdrowie?
- Rene Dubois- zdrowie jest doświadczeniem subiektywnym i nie da się sklasyfikować w ramy teoretyczne
- Antonowski - poczucie spójności, działa jak wewnętrzny system, radzenie sobie z przeciwnościami losu
- Czy homoseksualizm to choroba?
- definiowanie choroby
Salutogeneza- nie pytaj dlaczego chory jest chory , dlaczego zdrowy jest zdrowy.
Choroba- to stan ograniczający lub uniemożliwiający pełnienie przez jednostkę zwykłych, codziennych ról społecznych i przynależności do różnych grup ( rodziny ).
Stan zdrowia- natomiast umożliwia jednostce jak najpełniejsze rozwijanie aktywności społecznej na różnych płaszczyznach życia.
Zdrowie- jest stanem całkowitego fizycznego, umysłowego i społecznego ( oraz duchowego ) dobrostanu a nie po prostu braku choroby, czy niesprawności (WHO).
Kiedy stosujemy daną definicję:
- funkcjonalną- dla programów promocji zdrowia na wzmocnienie potencjału zdrowia w społeczeństwie
- idealistyczną- dla polityków z celu zwrócenia uwagi na wielowymiarowość zdrowia
- negatywną- w programach walki z chorobami
Zdrowie publiczne- jest nauką i sztuką zapobiegania chorobom i promowanie zdrowia, przedłużania życia poprzez zorganizowany wysiłek społeczeństwa ( 1988 )
Funkcje zdrowia publicznego:
- szczepienie
- bezpieczna woda
- bezpieczna żywność
- kontrola zdarzeń żywiołowych
- chorobowość i śmiertelność
- kontrola wykorzystania zasobów
- informacja i edukacja zdrowotna
- zaangażowanie społeczeństwa
- utylizacja i likwidacja odpadów
- monitorowanie czynników warunkujących zdrowie
- oszacowanie potrzeb populacji
- związki z politykami
- kontrola nosicielstwa
- przegląd i formułowanie aktów prawnych dot. zdrowia
- ugruntowanie legislacji dot. zdrowia
- kontrola niebezpiecznych substancji
- ocena promocji zdrowia i profilaktyki
- standarty bezpieczeństwa i higieny pracy
- zapobieganie urazom
- zdrowie reprodukcyjne i opieka nad matką
Zdrowie publiczne- dyscyplina naukowa:
- badanie dynamiki zdrowia społecznego
- pomiar zdrowia
- determinanty ( zależności ) zdrowia
- czynniki wpływające na:
a). ochronę
b). zachowanie
c). umacnianie zdrowia
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)- 1984:
- agenda wyspecjalizowana ONZ
- kwatera główna- Genewa
- biura regionalne- Europa- Kopenhaga
WHO- zadania:
- współpraca międzynarodowa
- zdrowie dla wszystkich
- podstawowa opieka zdrowotna
- likwidacja ospy - 1985
- priorytety
- malaria
- gruźlica
- choroby tropikalne
- szczepienia
- choroby biegunkowe
- HIV/AIDS
- zdrowy styl życia ( kampanie antynikotynowe )
Polityka zdrowotna:
- rozeznanie rzeczywistych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa
- analiza sprawności działającego systemu opieki zdrowotnej
- ocena jego zasobów intelektualnych i materialnych
- poziom i jakość udzielanych świadczeń
- uwzględnienie potencjału i rezerw w zakresie postępu naukowego i technicznego medycyny
- kalkulacja rzeczywistych kosztów lecznictwa
- współodpowiedzialność za zdrowie społeczeństwa wszystkich sektorów mających wpływ na promocję, zachowanie i ochronę zdrowia
Zależności między zdrowiem publicznym a medycyna kliniczna:
- medycyna zajmuje się pojedynczym pacjentem
- zdrowie publiczne zajmuje się populacjami ( społeczeństwami )
Epidemiologia:
- badanie dystrybucji i determinantów chorób i urazów w populacji ludzkiej
- analiza częstotliwości i rodzajów zachorowań w populacjach ( grupach ludzi )
- badanie czynników wpływających na dystrybucję zachorowań i urazów
Założenia epidemiologii:
- występowaniem chorób rządzą reguły
- choroba ma swoja przyczynę i możliwości jej zapobiegania
- dystrybucja choroby w populacji jest losowa
- epidemiologia stosuje metodę systematycznej analizy zachorowań w podgrupach
- pozwala na badanie czynników przyczynowych i zapobiegawczych zagrożeń zdrowotnych
Komponenty epidemiologii:
- pomiar częstotliwości występowania choroby
- ilościowa analiza istnienia choroby i jej występowania
- dystrybucja choroby- trzy pytania:
a). Kto choruje?
b). Gdzie choroba występuje?
c). Kiedy choroba występuje?
- sformułowanie hipotezy odnośnie czynników przyczynowych i metod zapobiegawczych
- analiza jest przeprowadzona za pomocą metod epidemiologicznych
Czynniki warunkujące zmianę schematu umieralności:
- poprawa dzięki uprzemysłowieniu
- odżywianie
- środowiskowe czynniki:
a). stan sanitarny
b). zaopatrzenie w wodę
c). warunki mieszkaniowe
- postępy medycyny:
a). antybiotyki
b). szczepienia
- program kontroli przebiegu choroby
System zdrowotny:
- uporządkowany i skoordynowany wewnętrznie układ elementów, cechujący się określoną strukturą
- to koncepcyjnie wyodrębniona całość , której części przyczyniają się do powodzenia całości, a powodzenie to jest rozumiane jako realizacja misji polityki zdrowotnej
Ochrona zdrowia:
- ( system zdrowia )- składa się z systemu opieki zdrowotnej oraz obejmuje określone elementy systemu politycznego , ekonomicznego, społecznego, kulturowego i edukacyjnego
Opieka zdrowotna:
- zorganizowany zespół działań realizowanych przez zakłady opieki zdrowotnej i instytucje medyczne podejmowanych przez zatrudniony w nich personel medyczny
Ochrona zdrowia:
- to zespół wszelkich aktywności podejmowanych w państwie, społeczeństwie w celu umacniania stanu zdrowia populacji i utrzymanie go na możliwie najlepszym, dostępnym poziomie
- działania w tym zakresie winny być podejmowane przez instytucje publiczne, państwowe i samorządowe i liczne instytucje prywatne ( organizacje , stowarzyszenia, zakłady pracy )
System opieki zdrowotnej:
- poziom i stopień realizacji potrzeb zdrowotnych jest zdeterminowany przez wiele czynników, środki pozostające do dyspozycji systemu, wyposażenie, sprzęt, technologie medyczne, personel i jego kwalifikacje i umiejętności , środki finansowe związane z bieżącym finansowaniem systemu.
System opieki zdrowotnej:
- analizując system opieki zdrowotnej należy mieć na uwadze wzajemne zależności:
a). zasoby pozostające do dyspozycji systemu
b). aktywność mierzona ilością i jakością świadczeń i usług
c). stanem zdrowia populacji i stopniem zaspokojenia potrzeb zdrowotnych
Cele systemu opieki zdrowotnej:
- zabezpieczenie i dostarczenie całej populacji możliwie pełnego zakresu świadczeń medycznych, których ona wymaga
- zapewnienie usług i świadczeń profilaktyczno-leczniczych i rehabilitacyjnych na możliwie najwyższym poziomie adekwatnie do poziomu wiedzy i sztuki medycznej oraz zasad dobrej praktyki
- organizowanie opieki w możliwie najlepszy sposób, tak aby zapewnić optymalne wykorzystanie istniejących zasobów materialnych, finansowych i osobowych
- systematyczne wdrażanie działań doskonalących system ( dynamika systemu ) oraz umożliwiających satysfakcję użytkowników systemu ( biorców )świadczeń medycznych jak i personelu realizującego usługi i świadczenia medyczne
Efektywność funkcjonowania:
- kryteria:
a). dostępność
b). kompleksowość
c). ciągłość
d). skuteczność i jakość opieki
e). produktywność systemu
f). akceptacja i satysfakcja pacjentów i personelu medycznego
g). dynamika systemu i jego zdolność do adaptacji
Dostępność:
- jest wyrazem potencjalnej możliwości uzyskania niezbędnej usługi lub świadczenia
- z charakterystyką użytkowników systemu, potencjalnych biorców świadczeń medycznych ( zróżnicowanie ekonomiczne, społeczne i kulturowe społeczeństwa )
- brak lub uświadamianie sobie potrzeb zdrowotnych, styl życia
- brak dostępności opieki zdrowotnej związany jest z dwoma grupami czynników:
a). z zasobami pozostającymi do dyspozycji systemu
b). z aktywnością mierzoną ilością i jakością świadczeń i usług
- stanem zdrowia populacji i stopniem zaspokojenia potrzeb zdrowotnych
Kompleksowość:
- pełne zintegrowanie działań promujących zdrowia ( edukacja dla zdrowia ), prewencyjnych ( zapobiegawczych ) usług leczniczych, rehabilitacyjnych, usług w zakresie opieki termalnej
- stroną ujemna większości systemów opieki zdrowotnej jest przeznaczanie niewystarczających środków na działanie z zakresu zdrowia
Ciągłość:
- systematyczne kontynuowanie koniecznych i niezbędnych działań prewencyjnych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych we wszystkich fazach życia i okresach rozwoju od stadium prenatalnego do starości ( Finlandia, Szwecja, Dania )
Skuteczność i jakość opieki:
- miernikiem jakości jest poziom świadczonych usług oraz ich skuteczność mierzona uzyskanymi rezultatami
- jest zdeterminowana m.in. poziomem wiedzy medycznej, kwalifikacjami personelu, racjonalnymi rozwiązaniami organizacyjnymi
Produktywność systemu:
- oznacza relacje jakie są kształtowane i jednej strony przez liczbę i jakość usług i świadczeń medycznych oraz stan zdrowia populacji z drugiej istniejącymi zasobami z jakich korzysta system
- uzależniona jest od stanu wyposażenia zakładów opieki zdrowotnej, wydajności personelu medycznego, rozwiązań organizacyjnych
Akceptacja i satysfakcja pacjentów i personelu medycznego:
- wyniki analizy opinii pacjentów dotyczące różnych aspektów funkcjonowania szpitala
- akceptacja i satysfakcja personelu jest wyznaczona poprzez warunki pracy ( poziom techniczny, racjonalne rozwiązania organizacyjne, wynagrodzenie )
- akceptacja i satysfakcja użytkowników uzależniona jest od możliwości i szybkości uzyskania usługi oraz od jakości usługi
Dynamika systemu i jego zdolność do adaptacji:
- ukierunkowanie działań lub ich modyfikacja na zaspokajanie rozpoznanych zmieniających się potrzeb zdrowotnych danej populacji, którym system powinien sprostać
- powinien posiadać zdolność adaptacji do zmieniających się warunków w jego otoczeniu
- stale doskonalić przyjęte rozwiązania organizacyjne, prawne, ekonomiczne
Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego:
Konstytucja RP art. 68
1). Każdy ma prawo do ochrony zdrowia
2). Obywatelom niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
3). Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom , kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku
4). Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska
5). Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży
Od 1998 funkcjonował system publicznej opieki zdrowotnej ( SIEMASZKI ).
Cel prowadzonej reformy opieki zdrowotnej:
- poprawa stanu zdrowia społeczeństwa
- realizacja konstytucyjnych uprawnień obywateli w zakresie opieki zdrowotnej
- zapewnienie podmiotowej roli pacjenta w systemie
- większy udział samorządów terytorialnych w organizacji opieki zdrowotnej
- wyrównywanie dysproporcji w dostępie do świadczeń medycznych
- poprawa efektywności finansowania opieki zdrowotnej
- poprawa warunków pracy pracowników ochrony zdrowia
Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego:
1). Solidarności społecznej
2). Samorządności
3). Samofinansowania
4). Prawa wolnego wyboru świadczeniodawcy
5). Zapewnienie równego dostępu do świadczeń
6). Działalność NFZ nie dla zysku
7). Gospodarności i celowości
8). Gwarancji państwa
Solidarność społeczna:
- wysokość składki nie wpływa na ilość ,jakość i rodzaj otrzymywanych świadczeń zdrowotnych
Samorządność:
- instytucje finansujące NFZ mając osobowość prawną są instytucją samorządną reprezentującą ubezpieczonych
Samofinansowanie:
- NFZ prowadzi własną gospodarkę finansową, przychody muszą być zrównoważone z wydatkami ponoszonymi na finansowanie świadczeń
- związane jest z odejściem od bezpośredniego finansowania opieki zdrowotnej z budżetu państwa oraz rozdzielenia funkcji płatnika od organizatora świadczeń zdrowotnych
Prawa wolnego wyboru świadczeniodawcy:
- odejście od rejonizacji
- ubezpieczony ma możliwość wyboru dowolnego świadczeniodawcy spośród tych którzy zawarli umowę z NFZ
Zapewnienie równego dostępu do świadczeń:
- jest związane z zasadą solidarności społecznej ( uzależnione od wysokości składki )
- dostęp do świadczeń nie jest uzależniony od statusu zawodowego, społecznego, stanu zdrowia
Działalność NFZ nie dla zysku:
- dochody są przeznaczone przede wszystkim na finansowanie świadczeń zdrowotnych
Gospodarność i celowość:
- wiąże się z obowiązkiem zawierania umów na udzielanie świadczeń zdrowotnych na zasadach konkursu ofert i rokowań
Gwarancje państwa:
- państwo zachowuje wpływ na kształt polityki zdrowotnej w RP
- NFZ nie może działać w oderwaniu od powszechnie obowiązujących przepisów
Organizacja i funkcje powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego:
- główne podmioty ubezpieczeniowo-budżetowe
a). ubezpieczeni
b). świadczeniodawcy
c). samorządy terytorialne
Podstawa ubezpieczenia:
- korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej mogą:
a). osoby objęte powszechnym obowiązkowym i dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym zwane dalej „ubezpieczonymi”
b). ubezpieczeni obywatele państw : UE, EFTA, EOG
c). obywatele państw posiadający ; karty pobytu na zamieszkanie, rezydenta długoterminowego UE, osiedlenie się, wizy w celu wykonywania pracy, odwiedzin, pobyt tolerowany, status uchodźcy, itd.
Zadania władz publicznych:
- tworzenie warunków funkcjonowania systemu ochrony zdrowia
- analizę potrzeb zdrowotnych oraz czynników powodujących ich zmiany
- promocję zdrowia i profilaktykę, mające na celu tworzenie warunków sprzyjających zdrowiu
- finansowanie w trybie i na zasadach określonych ustawą świadczeń opieki zdrowotnej
Do zadań ministra zdrowia należy:
- prowadzenie oraz współuczestniczenie w prowadzeniu edukacji w zakresie zapobiegania i rozwiązywania problemów związanych z negatywnym wpływem na zdrowie czynników środowiskowych i społecznych
- ocena dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej w konsultacji z samorządami wojewódzkimi
- opracowanie i finansowanie programów zdrowotnych
- finansowanie świadczeń wysokospecjalistycznych
- sprawowanie nadzoru nad ubezpieczeniem zdrowotnym
- współdziałanie z organami pozarządowymi o charakterze regionalnym, międzynarodowym działających z zakresie opieki zdrowotnej
- zatwierdzenie planu finansowego NFZ w porozumieniu z ministrem finansów
- opiniowanie sprawozdania finansowego NFZ