Zagadnienia na kolokwium:
Pojęcie andragogiki.
Andragogika to nauka o kształceniu dorosłych, celowym kierowaniu rozwojem osoby dorosłej, kształtowaniem jej osobowości oraz włączeniem człowieka dorosłego w życie społeczne
Pojęcie kształcenia dorosłych - edukacji dorosłych.
Kształcenie dorosłych to stwarzanie warunków i sytuacji dla zdobywania określonej wiedzy i umiejętności przez osobę uczącą się, a także dla dokonywania określonych zdolności poznawczych.
EDUKACJA DOROSŁYCH
według Lucjana Turosa - wychowanie ludzi dorosłych to „proces kształtowania u nich tych cech intelektu i charakteru, zdolności i inteligencji, które umożliwiają im lepsze, społecznie bardziej wartościowe wykonywanie zawodowych, społecznych i rodzinnych obowiązków i zadań, ułatwiając im indywidualny awans” Edukacja dorosłych jest więc:
funkcją i przejawem procesów aktywności życiowej, podejmowanych i realizowanych różnorodnych zadań (...);
procesem intencjonalnego, obliczonego na urzeczywistnienie celów edukacyjnych, planowego, intensywnego i długofalowego oddziaływania jednych ludzi (lub ich zbiorów, np. zawodowych wychowawców) na drugich (wychowywanych lub wspieranych wychowawczo), a także procesem formalnych oddziaływań edukacyjnych instytucji specjalnie dla tych celów tworzonych.
Kształcenie dorosłych - działalność wych.- dydakt. w środ. ludzi dorosłych, prowadzona przez placówki i instytucje oświatowe, wieczorowe i korespondencyjne szkoły, uniwersytety, towarzystwa, czytelnie, kursy... Celem kształcenia dorosłych jest : -tworzenie warunków do uzyskania pożądanego wykształcenia, -zdobycie kwalifikacji zawodowych lub zawodu, przekwalifikowanie, -przysposobienie do życia społ. i rodzinnego, -rozwijanie zainteresowań, zamiłowań, twórczości, -rozwijanie poglądu na świat, -teorią kształcenia dorosłych zajmuje się andragogika.
Pojęcie procesu kształcenia dorosłych
(z łac. processus- zaplanowany, dziejący się w czasie) zespół zdarzeń w rezultacie których dochodzi
u podmiotu do określonych zmian w jego szeroko rozumianej wiedzy.
Elementy pr.kszt.: *nauczyciel- treści (zasady nauczania, metody i formy kształcenia),
*uczeń- cele kształcenia (uczeń- środowisko materialne prosecu, środki dydaktyczne).
Cele kszt.dorosłych- świadomie założone skutki,
które zamierza osiągnąć kierujący danym procesem kszt.wobec jego podmiotu ucznia.
Obszary celów:
a)cele operacyjne- jakie przedsięwziąć środki,
b)wyrabianie umiejętności samodzielnego uczenia się i samodzielnego zdobywania wiedzy,
c)cel merytoryczny- specyficzny dla danego kursu czy danej formy dokształcania,
ich źródłem jest uwzględnianie procesu poznania; poznawanie:
*zmysłowe (wyobraźnia, analiza, porównywanie, synteza, wiedza konkretna),
*abstrakcyjne (analiza, porównywanie, synteza, abstrahowanie, uogólnienia, analogie, wiedza teoretyczna.
Kształcenie formalne - cel ustawiony z zewnatrz,aby osiagnac poziom wyzszy musimy miec dyplom z niszego szczebla, minimum programowe, metody, środki, treści
Kształcenie nieformalne - spontaniczne, wynika z wew potrzeby, jest to odpowiedz na zaspokojenie potrzeb, różnorodnosc form, programow, wielopoziomowość, otwartosc, kadra, organizuja instytucje oswiatowe,nie potrzeba dyplomu, wielośc organizatorów, otwartosć, np.kursy, kluby dyskusyjne, koła oswiatowe
Kształcenie incydentalne - trwający przez całe życie, nie zorganizowany i niesystematyczny proces nabywania przez jednostke sprawnosci, umiejstnosci, wiadomosci, przekonan i postaw opartych na wlasnych, codziennych doswiadczeniach oraz oddzialywaniu srodowiska:rodziny, rowisnikow, sasiadow, otoczenia spolecznego, a takze publikacji, dziel sztuki i komunikatów przekazyanych przez srodki masowego przekazu. Nie można utożsamiać z samoksztalceniem, ktore jest procesem swidaomym, to jest przypadkowe, nieswiadome.
Pojęcia: kształcenie, samokształcenie, nauczanie, wychowanie, samowychowanie, dokształcanie, doskonalenie, socjalizacja.
WYCHOWANIE - jako termin wiąże się z rozwojem człowieka, głównie rozwojem psychicznym,
jest interpretowane jako:
„całkowity proces rozwojowy jednostki”,
„fragmentaryczny proces rozwojowy, związany głównie z kształtowaniem w psychice człowieka sfery społeczno-moralnej, empatycznej, wolicjonalnej i estetycznej”;
„osiągnięty w danej fazie rozwojowej poziom tego rozwoju”;
„proces intencjonalnego oddziaływania zmierzający do zintensyfikowania, ukierunkowania, wsparcia lub skorygowania całościowego rozwoju jednostki, ewentualnie rozwoju jakiegoś fragmentu jej osobowości (np. światopoglądu, woli, sprawności)”
Kształcenie- świadome oddziaływania, które mają na celu zapewnić komuś (lub sobie) zdobycie określonego systemu wartości, umiejętności, nawyków; jest to także ukształtowanie poglądu na świat oraz rozwinięcie zdolności poznawczych i zainteresowań. (W. Okoń)
Samokształcenie- „samokształcenie jest wtedy gdy uczeń bierze we własne ręce sprawę swojego kształcenia, sam wyznacza sobie cele, metodę pracy i kontroluje ją pracując o własnych siłach” (F. Urbańczyk)
Nauczanie- działalność nauczyciela, o charakterze planowej, celowej pracy, ukierunkowanej na wyposażenie uczniów w wiadomości, umiejętności i nawyki oraz rozwijanie ich uzdolnień.
Wychowanie- to jedna z form działalności społecznej; na działalność wychowawczą składa się wiele zabiegów i procesów, mających na celu wpływanie na fizyczny, umysłowy i moralny rozwój młodych pokoleń
Samowychowanie- samorzutne kształtowanie i doskonalenie własnych postaw, charakteru, poglądu na świat, zdolności, zazwyczaj zgodne z przyjętymi wzorcami osobowości.
Dokształcanie- forma kształcenia osób w wieku produkcyjnym w celu zdobycia wykształcenia umożliwiającego wykonywanie określonego zawodu. Dokształcanie realizowane jest najczęściej drogą kształcenia kursowego lub w szkołach zaocznych i wieczorowych.
Pojecie oraz rodzaje treści kształcenia dorosłych.
Na treść kształcenia składa się całokształt podstawowych umiejętności i wiadomości dziedziny nauki, techniki, kultury, sztuki, praktyki przewidzianego do opanowania przez uczniów podczas ich pobytu w szkole. (Kupisiewicz)
Układy treści kształcenia:
Liniowy - treści są kolejno ułożone i nie pojawiają się ponownie, to spotkanie ucznia z treściami tylko raz, części tworzą ciąg, są ze sobą powiązane, są nierozerwalne.
Koncentryczny- te same treści powtarzają się co pewien czas, pogłębia się związki, zależności, przerwa może liczyć nawet kilka lat.
Spiralny- uczniowie stopniowo wzbogacają zakres informacji, pogłębiają treść, nie ma przerw kilkuletnich, możliwość powtórnej ekspozycji poszczególnych tematów.
Zasady organizacji kształcenia dorosłych.
Pojęcie oraz rodzaje środków dydaktycznych.
Zadania środków dydaktycznych.
Formy edukacji dorosłych.
Pojęcie i rodzaje funkcji edukacji dorosłych.
Pojęcie i rodzaje metod edukacji dorosłych.
Metody kształcenia:
Metody podające:
- wyklad, odmiana formy wykladowej odczyt i pretekcja
- zblizone do wykladu opis, pokaz i pogadanka
- dyskusja - podobna do pogadanki, wiąże się z uczeniem problemowym
Metody poszukujące:
- konsultacje indywidualne
- konsultacje zbiorowe
- metoda instruktażu - bliska kons. indywidualnym
Meotdy laboratoryjne:
Występuja w dwóch odmianach:
- tradycyjnej (należy do metod podających jak i opartych na działaniu praktycznym)
- problemowej (samodzielne rozwiazywanie problemow)
- metoda zajęc praktycznych - odmiana metody laborat.
Metody kształcenia:
Są to tzw. gry dydaktyczne, a wśród nich:
- inscenizacja
- meoda sytuacyjna
- metoda przypadku
- tzw. "burza mózgów"
- tzw. mikronauczanie
Metoda nauczania-uczenia się programowanego.
Pojęcie i rodzaje strategii edukacji dorosłych.
Modele edukacji dorosłych.
Kryteria różnicujące |
Model technologiczny |
Model humanistyczny |
Model krytyczny |
Najważniejszy problem społeczny |
Rozwój społeczny |
Indywidualna świadomość |
Opresywne warunki życia |
Ontologia człowieka |
Istota poznająca |
Istota działająca |
Istota wolna |
Kluczowa wartość |
Demokracja, dobrobyt |
Samorealizacja |
Wolność |
Kontekst edukacji |
Struktura społeczna |
Indywidualna osobowość |
„ja” w społeczeństwie |
Ideał edukacji |
Zaangażowanie społeczne |
Zintegrowana osobowość |
Orientacja emancypacyjna |
Rola nauczyciela |
Przewodzenie |
Podtrzymywanie uczenia się |
Budzenie świadomości |
Zadanie nauczyciela |
Transmisja wiedzy |
Konstruowanie kompetencji |
Kwestionowanie tożsamości słuchaczy |
Charakter edukacji |
Nauczanie |
Uczenie się |
Krytyczna refleksja |
Metody nauczania |
Podające |
Uprzystępniające |
Sokratejskie (dialogowe) |
Rola doświadczenia |
Bezwartościowe |
Potencjalna źródło uczenia się |
Podstawowe źródła samowiedzy |
Pozycja nauczyciela |
Dominacja |
Partnerstwo |
Służba |
Odpowiedzialność |
Nauczyciel |
Nauczyciel i słuchacze |
Uczący się |
Kryteria efektywności edukacji |
Reprodukcja wiedzy |
Umiejętność rozwiązywania problemów |
Zdolność do zmiany życia (emancypacja) |
Rodzaje zasad kształcenia dorosłych w modelu technologicznym i krytycznym.
Zasady kształcenia dorosłych w modelu technologicznym |
Zasady kształcenia dorosłych w modelu krytycznym |
|
|
Pojęcie i funkcje andragoga - nauczyciela dorosłych.
Typologia współczesnych nauczycieli dorosłych - wyłącznie: ekspert, informator, konsultant-doradca, spolegliwy opiekun, leseferysta.
Pojęcie kształcenia ustawicznego i kształcenia ustawicznego dorosłych.
Edukacja ustawiczna/permanentna (ang. lifelong education, lifelong learning, permanent education) to współczesny model edukacji, polegający na ciągłym odnawianiu i podnoszeniu wiedzy i kwalifikacji ogólnych i zawodowych, trwający w ciągu całego życia jednostki. Potrzeba edukacji permanentnej rodzi się w warunkach współczesnej, ciągle zmieniającej się rzeczywistości społeczno-kulturowej, do której jednostka musi się adoptować i którą musi rozumieć; synonimami tego pojęcia są: kształcenie ustawiczne, kształcenie ciągłe1. Pojęcie edukacji ustawicznej odnosi się do wykorzystywania wszystkich programów edukacyjnych oferowanych przez różnorodne instytucje i organizacje, włączając w to edukację sponsorowaną przez firmy, kościoły, partie polityczne, związki zawodowe oraz inne instytucje edukacji dalszej2. Współczesna idea uczenia się przez całe życie nawiązuje do wcześniejszych definicji kształcenia ustawicznego. Kształcenie ustawiczne (UNESCO - Nairobi 1976) to kompleks procesów oświatowych: formalnych, nieformalnych i incydentalnych, które niezależnie od treści, poziomu i metod umożliwiają uzupełnianie wykształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych, dzięki czemu osoby dorosłe rozwijają swoje zdolności, wzbogacają wiedzę, udoskonalają kwalifikacje zawodowe lub zdobywają nowy zawód, zmieniają swoje postawy.
Cele kształcenia ustawicznego.
Istotę kształcenia ustawicznego najpełniej wyraża obecnie pogląd mówiący, iż obejmuje ono całe życie człowieka i służy jego rozwojowi. Stanowi to także naczelną zasadę określającą kierunek współczesnych reform oświatowych dotyczących szkolnictwa powszechnego, zawodowego i wyższego, a także doskonalenia zawodowego pracujących i oświaty dorosłych, kształcenia równoległego oraz wychowania w rodzinie i środowisku. Głównym zadaniem edukacji ustawicznej jest w tym ujęciu wychowanie nowego typu człowieka, charakteryzującego się twórczym i dynamicznym stosunkiem do życia i kultury - człowieka, który potrafi doskonalić sam siebie, zmieniać warunki życia i ulepszać je dla dobra społeczeństwa3.
Treści kształcenia ustawczego.
Zasady kształcenia ustawicznego.
„zasadę ukierunkowania kształcenia ustawicznego na indywidualne i społeczne cele;
zasadę świadomego, dobrowolnego i zdyscyplinowanego uczestnictwa w procesie kształcenia ustawicznego;
zasadę łączenia doświadczenia praktycznego z poznawaniem teorii naukowych;
zasadę jedności wiedzy, umiejętności, nawyków;
zasadę poszukiwania optymalnych dla danej jednostki treści, form i metod kształcenia ustawicznego;
zasadę łączenia kształcenia, samokształcenia i samodoskonalenia;
zasadę racjonalnego doboru treści kształcenia;
zasadę samokrytycznej kontroli postępów samokształcenia i kształcenia ustawicznego;
zasadę respektowania wskazań teorii samokształcenia;
zasadę sprawdzania w praktyce przydatności uzyskanej w procesie kształcenia ustawicznego wiedzy i umiejętności;
zasadę porównawczego analizowania problemów i treści kształcenia ustawicznego;
zasadę renowacji, restrukturyzacji i aktualizacji posiadanej przez daną jednostkę wiedzy naukowej;
zasadę pełnego, osobistego zaangażowania w procesie samokształcenia;
zasadę konfrontowania różnych źródeł wiedzy.
Rozwinąć skrót i wyjaśnić: CKP, CKU.
Rodzaje bezrobocia i krótka charakterystyka.
Rodzaje bezrobocia:
1. Frykcyjne- charakter dobrowolny. Oznacza stan dezaktywacji zawodowej decyzję o zwolnieniu z pracy podejmuje sam pracownik i poszukuje w krótkim czasie pracy
2. Strukturalne - jest rezultatem przekształceń w strukturze gospodarki( wynik restrukturyzacji) wyraża się w niedostosowaniu podaży zasobów ludzkich i ich struktury kwalifikacyjnej do zdolności i struktury
3. Technologiczne jest odmianą bezrobocia strukturalnego, wprowadzenie techniki czyli maszyny zastępują człowieka
4. Cykliczne zależy od cykli koniunkturalnych w gospodarce, koniunktura rośnie to zatrudnienie też i na odwrót.
5. Sezonowe wynika z sezonowości produkcji niektórych dziedzin gospodarki
6. Utajone- mieszkańcy wsi produkują produkty rolne i są zarejestrowania w Urzędzie Pracy.
7. Ukryte jest rezultatem nadmiernego zatrudnienia w stosunku do rzeczywistych potrzeb techniczno-ekonomicznych przedsiębiorstw
8. Marginesowe dotyczy osób niezdolnych lub ograniczonych do pracy poszukujących zatrudnienia jako dodatkowego źródła dochodu
9. Pozorne- tworzą osoby poszukujące pracy mające źródło utrzymania wynika ono z chęci uniknięcia płacenia podatków bądź uzyskania świadczeń socjalnych.
10. Całkowite brak zajęcia zarobkowego
11. Częściowe- osoba zatrudniona w niepełnym wymiarze pracy
12. Powszechne- nadwyżki siły roboczej na terenie całego kraju
13. Lokalne- występuje na niektórych obszarach kraju.
Pojęcia: kwalifikacje, kompetencje, praca, rozwój zawodowy, kariera zawodowa, aktywni zawodowo, bierni zawodowo.
Czynniki wewnątrz lub zewnątrzrodzinne, które sprzyjają integracji lub dezintegracji rodziny.