Ewaluacja

Program w polskim systemie oświaty opis sposobu realizacji celów i zadań ustalonych w podstawie programowej lub innych zadań wspomagających realizację tych celów. Program nauczania może obejmować wszystkie przedmioty związane z edukacją realizowaną w szkole odpowiedniego typu i szczebla, ale może również dotyczyć tylko jednego przedmiotu kształcenia.

Ocena to sąd/opinia o wartości

Ocenianie to wartościowanie

Wartości przedmioty i przekonania, determinujące względnie podobne przeżycia psychiczne i działania jednostek. W rozumieniu kulturowym wartości to powszechnie pożądane w społeczeństwie przedmioty o symbolicznym charakterze oraz powszechnie akceptowane sądy egzystencjonalno-normatywne (orientacje wartościujące). Pojęcie wartości wywodzi się z języka niemieckiego od słów Wert i Wuerde, które oznaczają godność, honor, powagę lub godny i wartościowy. to co cenne i cenione

System wartości to zespół wartości uporządkowany według stopnia ważności. Powiązania między wartościami nie są wyłącznie liniowe. Do ujawnienia hierarchii wartości dochodzi najczęściej w sytuacji konfliktowej, gdy konieczny jest Wartością może być dowolny przedmiot, idea lub instytucja któremu jednostka przypisuje ważną rolę w życiu, a dążenie do jego osiągnięcia traktowane jest jako konieczność ze względu na zaspokajanie potrzeb jednostki. Zewnętrznym przejawem wartości jest obserwowalne zachowanie.

Wartości pełnią rolę kryteriów wyboru dążeń ogólnospołecznych, są standardem integracji jednostki ze społeczeństwem, różnicują społeczną sferę osobowości ludzkiej.

Wartości to cechy stanowiące o nieprzeciętnych walorach kogoś lub czegoś. wybór i rezygnacja z danych wartości.

Rodzaje wartości

• wartości socjocentryczne (bezpieczeństwo narodowe, ochrona środowiska)

• wartości interpersonalne (porozumienie)

• wartości religijne (pobożność, pokora, posłuszeństwo)

• wartości intelektualne (logiczność)

• wartości naukowe (prawdziwość, neutralność)

• wartości etyczne (dobro, prawda)

• wartości emocjonalne (empatia, sympatia)

• wartości estetyczne (piękno)

• wartości polityczne (wolność)

• wartości prestiżowe (autorytet)

• wartości perfekcjonistyczne (precyzja)

• wartości zachowawcze (zdrowie)

• wartości konsumpcyjne (zamożność)

• wartości hedonistyczne (przyjemność)

• wartości materialne (bogactwo, posiadanie)

Badaniem wartości zajmuje się aksjologia.

Trzy podstawowe wartości europejskie

„Wartości Unii zawierają wartości tych, którzy wierzą w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i tych, którzy tej wiary nie podzielają, ale te podstawowe wartości wywodzą z innych źródeł”

DOBRO PRAWDA PIĘKNO

(harmonia jest pięknem i źródłem prawdy. Platon nazwał harmonię Dobrem)

DOBRO	PRAWDA	PIĘKNO
jedno z podstawowych (pierwotnych) pojęć etycznych, utożsamiane z pojęciem bytu. W moralności dobro określa poprawność (zgodność z normami moralnymi) czynów i zachowań człowieka	według klasycznej definicji właściwość sądów polegająca na ich zgodności z faktycznym stanem rzeczy, których dotyczą. W potocznym rozumieniu jest to stwierdzenie w formie zdania oznajmiającego, wyrażone o określonym fakcie, tak jak ma czy miało to miejsce w rzeczywistości.	pozytywna właściwość estetyczna bytu wynikająca z zachowania proporcji, harmonii barw, dźwięków, stosowności, umiaru i użyteczności, odbierana przez zmysły. Istnieje piękno idealne, duchowe, moralne, naturalne, cielesne, obiektywne i subiektywne. Pojęcie to jest silnie związane z teorią estetyki, prawdy i dobra. W metafizyce, piękno jest jedną z transcendentalnych właściwości bytu, wyrażającą jego scalenie, przejrzystość, proporcję wewnętrzną tworzyw bytu oraz doskonałość.

Ewaluacja jako proces oceniania

Ewaluacja to

• proces oceniania wartości jakiegoś przedsięwzięcia z zastosowaniem ściśle określonych kryteriów w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego rozumienia.

• Gromadzenie, analiza oraz interpretacja danych na temat wartości i znaczenia przedsięwzięcia przy zwróceniu uwagi na zagadnienia istotne dla zainteresowanych nim

• Ocena efektywności, skuteczności, oddziaływania, trwałości, zgodności przedsięwzięcia w kontekście założonych celów, porównywanie rezultatów projektu ze wstępnymi zamierzeniami

Ewaluacja programów wychowawczych

• Systematyczne gromadzenie informacji o realizowanych działaniach w celu umożliwienia podejmowania decyzji przyszłości danego programu wychowawczego (np. o jego kontynuacji, replikacji, modyfikacji, zaniechaniu)

• Zbieranie i wykorzystywanie informacji w celu odpowiedzi na pytania dotyczące opracowanego przez nas programu wychowawczego. Jest to także sposób na zdobycie większej ilości informacji o programie niż było dostępnych przed przystąpieniem do jego realizacji

• Celem przeprowadzenia ewaluacji programów wychowawczych jest ocena wartości (jakości) obiektu projektowanego/wdrażanego/zakończonego lub procesu (np. programu profilaktycznego, edukacyjnego, terapeutycznego)

Przykładowe definicje ewaluacji

1. „Ewaluacja to użycie metod badań społeczno-ekonomicznych do systematycznego zbierania danych, analizy, interpretacji, oceny i informowania o skuteczności programów publicznych. Ewaluacja nie jest jednokrotnym pomiarem, wymaga zebrania i przeanalizowania sporej ilości informacji po to, by sformułować rekomendację”

2. „Ewaluacja to systematyczne gromadzenie informacji o działaniach, wartościach i efektach programów w taki sposób aby wydawać sądy o tych programach, ich efektywność, decydować o tych programach:

3. „Ewaluacja to osądzenie wartości (ocenianie) przedsięwzięcia publicznego, dokonane przy uwzględnieniu odpowiednich kryteriów (skuteczność, efektywność, użyteczność, trafność i trwałość) i standardów.”

Instytucjonalne definicje ewaluacji:

Komisja Europejska - ewaluacja to ocena interwencji programów wg rezultatów oddziaływania i potrzeb, jakie ta interwencja/program miał zaspokoić. Skupia się na skutkach, następstwach programów.

Wytyczne dotyczące przebiegu ewaluacji:

• Musi skończyć się oceną, opinią, rekomendacją, efektem

• Musi przebiegać wg określonych kryteriów

• Musimy wiedzieć co ewoluujemy

• Ewaluatorzy muszą zbierać informacje na temat ewaluowanego przedmiotu na podstawie danych zastanych i informacji wytwarzanych

Różnice między ewaluacją a ocenianiem:

Ryszard Szarfenberg - różnice: kto dokonuje ewaluacji, a kto oceny; kryteria oceny
w potocznym ocenianiu są niejasne niejednoznaczne, w ewaluacji są jasne, jednooczne, precyzyjne, posługujemy się wskaźnikami; informacje na temat przedmiotu oceny
w potocznym ocenianiu: wyrywkowe, niepełne, niejednoznaczne, stereotypowe, fragmentaryczne, w ewaluacji: rzetelne, obiektywne, odpowiadające rzeczywistości; sposób dokonywania oceny w potocznym ocenianiu: intuicja, kaprys, podoba się/nie podoba się,
w ewaluacji: ocena jest metodyczna, punkt po punkcie, na podstawie analizy informacji wyciągane są wnioski .

Audyt, monitoring, kontrola, badanie społeczne to nie ewaluacja, ale mogą stanowić jej element.

Ewaluacja a kontrola:

Kontrola:	Ewaluacja:
Organizowana ad hoc	Jest procesem zaplanowanym i długim w czasie
Wycinkowa - dotyczy np. finansów, procesu zarządzania, stanu prawnego	Wieloaspektowa - bierze pod uwagę różne czynniki
Przeprowadzana w określony sposób za pomocą procedur i standardów	Dostosowana do przedmiotu badania, ewaluacji

Ewaluacja a audyt:

Audyt:	Ewaluacja:
Sprawdza zgodność z procedurami	Nastawiona na szeroką ocenę, efekty i jakość działania
Wąski zakres działania	Wieloaspektowa
Ma określone procedury, prowadzony punktowo ze względu na miejsce i czas po zakończeniu działania	Może być procesem ciągłym (może być dokonywana przed, w trakcie i po badaniu)
Konsekwencje - naprawienie znalezionych uchybień	Konsekwencje - może nastąpić zmiana działania danej instytucji /programu

Ewaluacja a monitoring:

Monitoring:	Ewaluacja:
Długi w czasie	Długa w czasie
Skupia się na zgodności z procedurami, czy nie dochodzi do uchybień, nie odbiega od założeń, celem nie jest modyfikacja, ale naprawienie uchybień	Bierze pod uwagę różnice, efektywność, jakość, skuteczność, a nie tylko założenia

Rozwój badań ewaluacyjnych.

• Ewaluacja jako systematyczna cena zrodziła się na przełomie XVIII i XIX wieku. Działania ewaluacyjne pojawiły się na początku XX wieku, najpierw w Stanach Zjednoczonych, gdzie zwrócono uwagę na ten sposób badań. W Europie pierwszy raz ewaluację zastosowano
  w Wielkiej Brytanii w latach 30 XX wieku i dotyczyły sfery publicznej, administracji. Ewaluowano np. programy szkoleniowe, zdrowotne (zapobieganie chorobom zakaźnym). Badania ewaluacyjne pojawiły się też w przemyśle i były związane z zagadnieniem wydajności pracy. Elton Mays sprawdzał w jakich warunkach jak pracują robotnicy (np. przy zwiększonym oświetleniu). Ujawniła się wtedy zaleta ewaluacji - powoduje ona, że obiekt ewaluacji czuje się doceniony, jest sposobem na zaangażowanie uczestników procesu, upodmiotowienie. Efekty ewaluacji muszą być wprowadzone w życie.

• Okres II wojny światowej - odkryto armię jako pole do przeprowadzania ewaluacji
  w podnoszeniu morale żołnierzy. Ewaluowano też propagandę polityczną armii.

• Okres po II wojnie światowej - utrzymano badania ewaluacyjne w Stanach Zjednoczonych
  z racji sytuacji polityczno-ekonomicznej. Pojawiły się nowe obszary badań ewaluacyjnych: polityki, pomocy społecznej, ewaluowano procesy rozwoju miast. Powstały standardy ewaluacji, opisano metodologię, ewaluacja stała się dyscypliną naukową. Na gruncie Europy ewaluacja przyjmowała się wolniej, a ostrożność Europejczyków zmieniła się wraz
  z powstaniem Wspólnoty Europejskiej, zauważono korzyści i użyteczność ewaluacji.
  W 1988r. powstały pierwsze europejskie wspólnotowe standardy ewaluacji dotyczące finansów i funduszy strukturalnych. Obecnie każdy program unijny musi być ewaluowany.

Trzy etapy zmian, jakie zachodzą w badaniach ewaluacyjnych wg Daniela Stufflebeam i Antohny Shinkfield:

1. Ewaluacja na początku (lata 60-te XX wieku) - skupiała się na tym, co mierzalne i widzialne, inaczej to co się ewoluuje trzeba było przełożyć na mierzalne wskaźniki. Stosowano testy.

2. Ewaluacja (lata 60-70-te XX wieku) zaczęła krystalizować się jako dyscyplina do aspektu ilościowego, dodano sąd eksperta.

3. Ewaluacja współcześnie (lata 80-te XX wieku) - sprowadza się do liczb, ekspertów, to zbyt uproszczone, dobra ewaluacja składa się z mierzalnych wskaźników, sądu, wieloaspektowego opisu, diagnozy sytuacji, co oznacza stosowanie różnych metod badań i nie ma postaci jednokrotnego badania.

Wyróżniamy 5 ogólnych celów, które powinna spełniać ewaluacja:

1. Ocena czy proces przebiega zgodnie z założeniami np. czy instytucja spełnia swoje zadanie?

2. Formułowanie zaleceń korygujących

3. Ułatwienie decyzji dotyczących zmian. Zmiana może wydać się koniecznością lub wskaże kierunek zmiany

4. Ewaluacja ma wspomagać osoby decyzyjne, dawać podstawy do różnych działań

5. Ocena czy efekty projektów są tymi pożądanymi

Rodzaje ewaluacji :

1. Ewaluacja przedprojektowa (ex - ante) (poprzedza konkretne działanie)

1. Ma zbadać potrzeby

2. Ma pomóc w określeniu kierunków działania

3. Ma być rozpoznaniem syt. (jak działają instytucje)

prowadzona przed działaniem. Obowiązkowa w programach unijnych. Zaleca się ewaluacje zewnętrzną. Po co się ją robi? Ma ona sprawdzić czy projektowane działanie jest sensowne, spójne. Ocenia się plan działania, plan finansowy, zasoby ludzkie i materialne, projektowany sposób zarządzania działaniem (czyli kto będzie podejmował decyzje). Ewaluacja adresatów działania - dla kogo jest robione. Szukamy mocnych i słabych stron projektowanego działania. Podaje się serię kluczowych pytań dla tego rodzaju ewaluacji

• W jakich warunkach społecznych i gospodarczych będzie realizowane działanie?

• Jakie są potrzeby adresatów?

• Czy cele programu są przejrzyste?

• Co się osiągnie dzięki temu działaniu?

2. Ewaluacja w trakcie działań (on going), :

1. Określa jaki jest stan faktyczny

2. Pozwala sprawdzić spójność wszystkich działań

3. Pozwala zwiększyć efektywność, usprawnić

4. Identyfikuje mocne i słabe strony

5. Sygnalizuje problemy

6. Pogłębia odpowiedzialność

realizujemy w trakcie działania. Jest to pomiar punktowy, jednokrotny, połówkowy. Może być ewidencja zewnętrzna ale nie musi. Skupiamy się na realizacji działania, na tym jak jest realizowane i co do tej pory zrobiono, jakie cele osiągnięto, jak sprawdza się zarządzanie działaniem. Kluczowe pyt.:

• Jakie rezultaty przynosi działanie do tej pory?

• Czy są one zgodne z zakładanymi celami?

Jest swoistego rodzaju monitoringiem i ma nam pomóc doskonalić to co robimy

3. Ewaluacja po zakończeniu działania (ex-post):

1. Daje informacje o efektach

2. Pozwala na identyfikację błędów jakie popełniono i sformułowanie zaleceń żeby następnym razem było lepiej.

prowadzone po zakończeniu działania (bezpośrednio po lub po jakimś czasie). W UE jest ewaluacją obowiązkową i zaleca się by była przeprowadzana 2-3 lata od zakończenia projektu. Dotyczy całościowej oceny ewaluowanego działania. Interesują nas wszystkie aspekty tego działania, czy odniesiono sukces czy porażkę i dlaczego. Bardzo często wypracowuje się dobre praktyki, standardy działania. Kluczowe pytania:

• Jakie rezultaty przyniosło działanie?

Metody i techniki prowadzenia badań ewaluacyjnych:

1. Analiza dokumentów: praca z danymi, które w dużej mierze są zastane. Korzystamy rzadko z dokumentów wywołanych (np. prowadzenie pamiętników). Korzystamy z danych administracyjnych czyli całej biurokratycznej roboty: dokumentacje, projekty, programy, dokumenty wytworzone przez przedsiębiorstwa, instytucje. Różnego typu dokumenty: kosztorysy, budżety, dokumenty tekstowe: regulaminy, polecenia, notatki, protokoły.

Mogą mieć różną formę: mniej lub bardziej kreatywne, dokładne; archiwizowane w formie katalogowej lub elektronicznej.

II typ to dokumenty wtórne: zestawienia statystyczne np. raporty Gusowskie, raporty z innych badań (społeczne, ewaluacyjne). Służą one do opisu otoczenia, kontekstu, sytuacji społeczno- demograficznej, kulturalnej czy ekonomicznej.

Dane administracyjne są danymi źródłowymi- źródło informacji i podstawa formułowania zaleceń ewaluacyjnych. Te dokumenty zależą od cech ewaluacji:

Zalety korzystania z dokumentów zastanych:

- nie zmieniają się

- są świadectwem przeszłych procesów

- pozwalają na porównania

- zawsze stanowią dokumentację

Wady :

- musimy mieć dostęp do tych danych

- sposób gromadzenia danych (cześć jest sformalizowana, inne są w formie dowolnej- problem porównaniem między instytucjami)

- kwestia formatów: analogowy czy dane elektroniczne. Elektroniczne są łatwiejsze

Klucze kategoryzacyjne (narzędzie pracy przy analizie dokumentów)- to lista informacji których poszukujemy w dokumentach)

2. Wywiady indywidualne (jakościowe, IDI)

• występują: ankieter i respondent

• forma: od wywiadu swobodnego do formy bardziej ustrukturyzowanej

• wywiad to podstawowa technika wydobycia informacji od ludzi

• respondentom w badaniu ewaluacji mogą być: osoby zarządzające działaniem, osoby im podwładne, beneficjenci działania, osoby z otoczenia (naukowcy, dziennikarze, politycy) osoby te muszą mieć pojęcie, wiedzę.

• ankieter musi być dociekliwy, musi zdobyć informacje pogłębione, dokładne

• są to opinie indywidualne, trudne do uogólnienia

• powstaje obszerny obraz interesującego nas zjawiska

• wady:

- czasochłonność

- trudność w umówieniu się z respondentem

- trzeba dokonać transkrypcji, analizy, opracowania

- kosztowność

- możemy przepytać niewiele osób

3. zogniskowane wywiady grupowe (focus):

• występuje moderator

• jest więcej respondentów

• inicjacja dyskusji

• konstruowanie grup: respondenci nie mogą się różnić (np. pod względem wieku czy wykształcenia)

• występują decydenci, beneficjenci, otoczenie

• należy zastanowić się czy mieszać grupy, czy się to opłaca

• grupa konfrontacyjna: konstruowane były by 2 obozy

• focus liczy ok. 8 osób, min 4 osoby

• jeżeli zmierzamy w kierunku warsztatów- max 16 osób, bo jest tendencja do tworzenia się mniejszych grup

• focus prowadzony jest wg scenariusza (instrukcje dla moderatora, rozpisany czas trwania)

• czas trwania ok. 1,5 h, forma warsztatowa jest dłuższa

• nagrywanie, transkrypcja, opracowanie

• wady:

-negatywne aspekty dyskusji grupy: konformizm, gra, przedstawienie siebie lepszym niż w rzeczywistości

-Zróżnicowanie osób

• zalety:

- szybszy od wywiadu IDI

- taniej

- dyskusja grupowa

- możliwość korzystania z niestandardowych technik np. projekcyjnych

4. Badanie ankietowe:

• Wywiad kwestionariuszowy i ankieta. Występuje efekt ankieterki (wiek, płeć, wykształcenie)- posługują się wystandaryzowanym kwestionariuszem , ankietę przeprowadza ankieter. Różnica jest w budowie narzędzia, ankieter wpływa na wywiad (efekt ankieterki). Wywiad i ankieta służą do zebrania ogólnych informacji, ale od dużej liczby osób. Stopień ogólności zależy od formy pytań (zamknięte, otwarte, półotwarte /np. inne jakie?). przy konstruowaniu ankiet istotne jest wskaźnikowanie, bo każde pytanie jest wskaźnikiem czegoś, co chcemy się dowiedzieć. Zamiast kwestionariusza można zastosować narzędzia na pograniczu kwestionariusza, technik projekcyjnych, badań jakościowych i ilościowych np.: drzewo, koperty, list do przyjaciela, listy, ogród oczekiwań, owieczka, pizza, strzelnica, termometr, walizka i kosz, woda, wyspy nastrojów.

5. Obserwacja - umożliwia dostęp do zachowań, widzimy je, rzadko dopytujemy o motywy zachowań. Obserwacja standaryzowana prowadzona jest z arkuszem obserwacji i dzieli się na obserwację uczestniczącą - jawną i ukrytą oraz na obserwację nieuczestniczącą - jawną i ukrytą. Wyróżniamy także obserwację niestandaryzowaną prowadzoną bez arkusza obserwacji, która dzieli się na obserwację uczestniczącą - jawną i ukrytą oraz na obserwację nieuczestniczącą - jawną i ukrytą. Obserwacja w ewaluacji służy do patrzenia na ludzkie działania, funkcjonowanie firmy, sprawdzenie działania procedur. Wykorzystuje się ją zwłaszcza w edukacji (hospitacja).

6. Studium przypadku - schematy eksperymentalne i quasi eksperymentalne. To nie jest samodzielna technika, wykorzystujemy metody ilościowe i jakościowe, wywiady, fokusy, ankiety, obserwacje. Dotyczy jednej rzeczy, jednego przypadku, pozwala na zebranie wielu różnorodnych informacji. Stosowana zwłaszcza w ewaluacji ex post.

7. Eksperyment i quasi eksperyment - w ewaluacji stosujemy klasyczny schemat eksperymentu: grupa eksperymentalna /grupa kontrolna, na każdej z nich przeprowadzamy pre-test (badanie wstępne), te grupy powinny być do siebie maksymalnie podobne, w grupie eksperymentalnej badamy bodźcem i wykonujemy post-test. Eksperyment sprawdza skuteczność, efektywność działania, bodźcem jest ewaluowane działanie. Quasi eksperyment to badanie bez grupy kontrolnej.

Program wychowawczy program, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli danej szkoły. Program wychowawczy musi być zaopiniowany przez radę rodziców i samorząd uczniowski, a jego zadania są częścią programową statutu.

Podstawa programowa Podstawa programowa - w polskim prawie oświatowym obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych. Podstawę programową dla wszystkich rodzajów szkół ogłasza minister odpowiedzialny za oświatę i wychowanie. Podstawa programowa określa:

-kompetencje

-postawy

-umiejętności

-wiadomości

Jak się dopuszcza programy nauczania zgodnie z prawem?

I. Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.2) 

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17).

II. Cele procedury dopuszczania programu:

• wybór programów i dopuszczenie programów nauczania do użytku w szkolne oraz włączenie do szkolnego zestawu programów nauczania opracowanych zgodnie z przepisami prawa i zdiagnozowanymi potrzebami uczniów.

• kreślenie zadań dyrektora i nauczycieli

II. Zakres procedury

• Zasady postępowania podczas wyboru, programów nauczania oraz konstruowania programów własnych nauczyciela i dopuszczania programów nauczania do użytku w szkole.

III. Definicja przedmiotu procedury

• Program nauczania ogólnego obejmuje co najmniej jeden etap edukacyjny i dotyczy przedmiotu, ścieżki edukacyjnej, bloku przedmiotowego lub ich części i stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań edukacyjnych ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, określonej w rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 2008r., albo w dotychczasowej podstawie programowej kształcenia ogólnego;

IV. Kogo dotyczy procedura

• Do przestrzegania zawartych w procedurze reguł zobowiązani są: dyrektor i nauczyciele.

V. Obowiązki, uprawnienia, odpowiedzialność

1. Dyrektora:

• przyjęcie wniosków nauczycieli bądź zespołów nauczycieli o dopuszczenie programów nauczania do użytku w szkole w terminie do 15 czerwca każdego roku;

• w terminie 14 dni wskazanie uchybień w programach, które nie mogą zostać dopuszczone

•  wyznaczenie nauczycielowi, bądź zespołowi nauczycieli 14 dniowego terminu na dokonanie koniecznych poprawek; 

• przedstawianie radzie pedagogicznej programów nauczania w celu zasięgnięcia opinii Rady Pedagogicznej -termin do 31 sierpnia każdego roku;

• dopuszczanie do użytku na radzie pedagogicznej programów nauczania na podstawie wniosków, opinii dodatkowych specjalistów i opinii rady pedagogicznej oraz stwierdzenia zgodności programu nauczania z wymaganiami podstawy programowej; nadanie programom numerów dopuszczenia :[G.x/y/z], gdzie oznaczenie G określa typ szkoły - gimnazjum, x oznacza kolejny numer programu w zestawie, y oznacza miesiąc dopuszczenia, z oznacza rok dopuszczenia. Na tej podstawie powstaje zestaw programów nauczania dopuszczonych przez dyrektora do użytku w danej szkole. 

• Podanie do publicznej wiadomości do 1 września każdego roku, zestawu programów nauczania, który będzie obowiązywać w danym roku szkolnym.

• Monitorowanie skuteczności realizacji podstawy programowej poprzez realizację programu nauczania w poszczególnych klasach - hospitacje, kontrola dokumentów, ankiety dla rodziców i nauczycieli, uczniów, sprawdziany kompetencji.

2. Nauczycieli:

• Dokonywanie wyboru programu na podstawie wymagań podstawy programowej, potrzeb, możliwości i zainteresowań uczniów.

• Uwzględnienie przy wyborze programów nauczania podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego.

• zasięgnięcie opinii nauczyciela mianowanego, bądź dyplomowanego, bądź doradcy metodycznego, na temat programu nauczania dotyczących jego zgodności z wymaganiami podstawy programowej; 

• złożenie do dyrektora szkoły wniosku o dopuszczenie programu nauczania ze wskazaniem na klasę, przedmiot bądź przedmioty - w przypadku kiedy program dotyczy bloku, oraz krótki opis wszystkich wymaganych prawem elementów programu. Termin do 15 czerwca każdego roku;

• Przedstawienie dyrektorowi poprawionego programu, w terminie 14 dni od dnia otrzymania polecenia, o konieczności wprowadzenia zmian w programie w celu dostosowania go do wszystkich wymagań;

• Rada pedagogiczna, po dopuszczeniu przed dyrektora programów do użytku w szkole ustala, w drodze uchwały, szkolny zestaw programów nauczania.

• zapoznanie rodziców uczniów oraz uczniów z celami programów nauczania wchodzących w skład szkolnego zestawu.

VI. Dokumentacja procedury

W wyniku stosowania powyższej procedury wymagana jest następująca dokumentacja:

1. Wykaz szkolnego zestawu programów nauczania zawierający dopuszczone do użytku w szkole programy nauczania innych autorów i programy własne nauczycieli lub programy zespołów nauczycieli.

2. Zapisy w protokole Rady Pedagogicznej i zebrań z rodzicami oraz dziennikach lekcyjnych.

3. Półroczna i roczna analiza pracy nauczyciela.

Ewaluacja programów dokonywana będzie na posiedzeniach Rady Pedagogicznej w miesiącu styczniu - lutym i maju - czerwcu poprzez wypełnienie „Arkusza analizy pracy nauczyciela”. Podstawowym zadaniem ewaluacji jest stwierdzenie:

1. Czy realizacja programów przebiega zgodnie z założeniami.

2. Czy uzyskuje się przewidywane efekty, i uczniowie osiągają zaplanowane umiejętności oraz wiadomości.

3. Czy nie należy dokonać pewnych weryfikacji i zmian w kontekście procedury osiągania celów?

4. Ponadto informacje o skuteczności i systematyczności wdrażanych programów będą uzyskiwane podczas hospitacji i kontroli dokumentacji pedagogicznej nauczycieli.

VII. Tryb wprowadzania zmian do procedury

Wszelkie zmiany dotyczące procedury wprowadzane będą na posiedzeniu Rady Pedagogicznej.

Tworzenie programu nauczania:

Opracowanie programu oznacza, ze nauczyciel:

-uszczegółowia cele

-porządkuje zgodnie z własną koncepcją tresci kształcenia

-wybiera i proponuje formy i metody pracy z uczniami

-planuje sposób i kryteria oceniania postępów ucznia

I faza identyfikacji zasobów osobistych

-ocena atutów i ograniczen osobowych

-ocena poziomu kompetencji praktyczno-moralnych

-ocena poziomu kompetencji technicznych

II faza diagnozy

-podjęcie współpracy w zespole przedmiotowym

-ocena realizowanego dotychczas programu

-oszacowanie zasobów ucznia

-oszacowanie potrzeb rozwojowych uczniów

-oszacowanie uwarunkowań formalnych

III faza konceptualizacji programu

-dobór materiału oraz określenie struktury programu

-określenie sposobu realizacji programu

-okreslenie celów programu

IV faza ewaluacji programu

Ewaluacja jest procesem wartościowania programów nauczania przez odbiorców:nauczycieli,uczniów,rodziców w celu podejmowania decyzji o doborze tych programów,modyfikacji,kontynuacji lub zmianie.

Ewaluacja programu:

-czy program zawiera motorykę informującą?

-czy program zawiera informacje:

-czy program zawiera wykaz celów nauki , ze szczególnymi uwzględnieniami

---