• Etymologia nazwy „ pedagogika”.

• Faza rozwoju refleksji pedagogiki( powstanie ewolucja tożsamości pedagogiki)

• Źródła pedagogiki.

• Funkcje pedagogiki.

• Język pedagogiki.

• Poznanie naukowe i potoczne pedagogice.

• Błędy w poznaniu naukowym

• Podstawowe pojęcia w pedagogice.

• Miejsce pedagogiki w systemie współczesnej nauki.

• Stereotypy w myśleniu o edukacji i pedagogice.

• Związek pedagogiki z innymi naukami ( filozofią, psychologią, socjologią, biologia, medycyna, historia, logika, cybernetyka, etyka, teologia).

• Rola ideologii w pedagogice.

• Automatyczność pedagogiki.

PEDAGOGIKA NAUKA O WYCHOWANIU.

Systemy.

Literatura przedmiotu

Kunowski S. „Podstawy współczesnej pedagogiki” W -wa. 2004r.

Kwieciński Z. Śliwerski B. pedagogika podręcznik akademicki.

Langeveld M. „ Naukowy charakter pedagogiki” „ Kwartalnik pedagogiki” 1961/3.

Śliwerski B. pedagogika tom 1 podstawy nauk o wychowaniu Gdańskie wydawnictwo pedagogiczne Gdańsk 2006r.

Palka S. teoretyczne podstawy pedagogiki skrypty uczelniane instytut pedagogiki UJ K-ów 1987r.

Milerski B. Śliwerski B. p. leksykon PWN W -wa. 2000r.

Etymologia nazwy „ pedagogika”.

Termin „pedagogika” wywodzi się z starogreckiego ( od dwóch wyrazów)

pais - młody człowiek, dziecko.

ago - prowadzę

paido's - (dopełniacz do pais)- chłopca, młodzieńca

agogo's- (imiesłów) - prowadzący

paidago'go's - prowadzący chłopca- Był to niewolnik w starożytnej Grecji, którego zadaniem było pierwotnie:

• Odprowadzanie chłopca na miejsce ćwiczeń zwane „ palestrą”

• A następnie prowadzenie go moralnie i duchowo ( palestra w Pompejach k. Neapolu, w Olimpii)

• Zadania pajdagogosa:

• Przygotowanie chłopców do zawodów religijnych ( w palestrach zapasy).

• Uczenie młodzieży w gimnazjonach tzw. „ pentatlonu”( pięciobój).

- skoki

- rzucanie dyskiem

- rzucanie oszczepem

-bieg

- mocowanie się

a). prowadzenie do szkoły powierzonego przez rodziców chłopca( opieka nie tylko w szkole, ale także poza nią).

b). pomoc w ustalaniu reguł dnia

c). pomoc w przyswajaniu wykładanych przedmiotów

d). wspólnie odrabianie lekcji i prowadzenie domu

e). pomoc przy grach i zabawach

f). uczenie grzecznego odnoszenia się do innych

- nauka czytania i pisania

- nauka recytowania fragmentów epopei narodowych Homera „Iliady i Odysei”

- wpajanie zasad moralnych.

Pajdagogia

Wszystkie te praktyczne czynności opiekuńcze i wychowawcze, wykonywane przez „pajdagogosów” określało się jednym wyrazem:

Pajdagogia

Całość zabiegów wokół danego chłopca. Nie chodzi tu tylko o opiekę fizyczną , ale także kształtowanie umysłowe i prowadzenie duchowo moralne, czyli wychowanie.

Paideia

Grecki rzeczownik oznaczał chowanie i kształcenie dzieci (pai des), a także sztuki tych czynności.

Wychowanie i wykształcenie

• Rzeczownik paideia miał znaczenie uboczne „uprawa”. Kształtuje daje człowiekowi ogładę z natury dzikusa czyni istotę cywilizowaną.

• Grecka paideia jest zatem - jako skutek ogłady i uprawy - kultura osobista i społeczna.

Współczesne odpowiedniki

Pedagog

• Nauczyciel, wychowawca, teoretyk w zakresie pedagogiki, oznacza osobę zajmującą się zawodowo sprawami wychowania.

• Od II wojny światowej słowem „pedagog” określa się każdego nauczyciela praktyka podkreślając przy tym konieczność przez niego roli nie tylko dydaktycznej, ale i wychowawczej.

Pedagogia

(gr. Poidagogia) zespół środków i metod wychowawczych stosowanych przez nauczycieli i wychowawców

Pedagogia pedagogika

↓ ↓

Praktyka pedagogiczna teoretyczna naukowa

(Wychowania) refleksja dotycząca praktyki wychowawczej.

Pedagogia

(gr. Pais(dop) paidos „dziecko”+ logos „nauka”

Powstała na przełomie XIX i XX wieku.

Nauka o dziecku, która miała dostosować wszelkie poczynania wychowawcze do spontanicznego, naturalnego rozwoju dziecka, w oparciu o dokonania różnych nauk, głównie psychologii. Termin „pedagogia” wprowadził O. Christman w 1894 r. stała się ona bardzo popularna na początku XX w. W teorii i praktyce pedagogicznej.( Binet, Claperde, ).

Pedeutologia

(gr. Peideutes = nauczyciel +logos = słowo nauka)

Dział pedagogiki dotyczący między innymi nauczycieli np. doboru kandydatów kształcenie doskonalenie kadry nauczycielskiej. Pedagog teoretyk zajmujący się zagadnieniami i kształceniem, dokształcaniem nauczyciela.

Pedia

Jest to przyrostek który służy do określania odrębnych dziedzin, pedagogiki praktycznej posługującej się jakimiś czynnościami lub wpływami „ czegoś” na rozwój ludzi.

Logopedia

nauka o kształceniu wymowy w okresie jej rozwoju i jej doskonaleniu w późniejszym okresie (logopedia ogólna), a także o różnego rodzaju usuwaniu wad, zaburzeń mowy (logopedia specjalna).

Ergopedia

Wychowanie przez pracę i do pracy.

Bibliopedia

Wychowanie z pomocą książki wpływ literatury pięknej.

Pedagogika jako nauka:

Pojęcie nauki:

Wszelka nauka jest jedną z form zorganizowanej działalności społecznej człowieka, która :

• systematycznie stawia i

• metodycznie rozwiązuje problemy.

Powstaje pytanie co ją odróżnia od innych form zorganizowanej działalności ludzi.

Kryteria naukowości:

1. Dana dyscyplina posiada przedmiot badań

2. Dana dyscyplina ma swój własny system pojęć

3. Dana dyscyplina posiada swój warsztat metodologiczny

4. Miejsce jaki zajmuje w systemie nauk.

Przedmiot badań

• Pedagogiki jest praktyka edukacji, na którą składa się wiele zjawisk, między innymi działanie instytucji edukacyjnych, stosunki międzyludzkie w nich panujące, zmiany następujące w ludziach poddanym działaniom edukacyjnym itp.

System pojęć

• dokonując opisu i analizy rzeczywistości edukacyjnej teoretycy- pedagodzy tworzą system pojęć.

• Desygnaty tych pojęć znajdują się w codzienności edukacyjnej, która ze swej natury jest złożona, wieloznaczna.

• Potrzebne są zatem pojęcia, które zarówno dla praktyków, jak i teoretyków będą miały te same znaczenia.

• O dojrzałości danej dyscypliny naukowej decyduje właśnie system pojęć, którym się ona posługuje.

Metody badań:

• Pedagogika obserwując fakty w świecie edukacji, stosuje metody ilościowe do ich gromadzenia i analizowania( osiągnięcia dydaktyczne w danej dyscyplinie)

• Pedagogika ma jednak do dyspozycji również metody jakościowe, które pozwalają zrozumieć uwarunkowania konkretnych praktyk edukacyjnych.

Metody ilościowe metody jakościowe

Zbieranie danych za pomocą metod pozwala poznać nie tylko fakty, i zdarzenia

Ilościowych wiąże się z zastosowaniem ale także okoliczności, w których

pomiaru. Mierzyć to znaczy przypisywać miały one miejsce, skutki, które wywołały,

danym obiektom wartości liczbowe. oraz znaczenia jakie im nadali ludzi

1.metody obserwacyjne 1. Wywiad niestandaryzowany

-obserwacja ilościowa -wywiad narracyjny(celem jest poznanie

-eksperyment wątków życia badanych, które łączą się

2.metody sondażowe w jakiś sposób z ich doświadczeniami

-ankieta edukacyjnymi)

-wywiad -wywiad etrograficzny

(rozpoznanie tereny badań)

2. Analiza dokumentów.

Kryteria naukowości

Etap rozwoju pedagogiki(Franz Hofman)

1. Etap oparty na mądrości wychowania. Obejmuje przejście od prymitywnego pedagogicznego myślenia do myślenia popartego doświadczeniem.

2. „Pedagogia” początek starożytna Grecja. Przejście od konkretnych doświadczeń pedagogicznych do zebrania ich w całość w postaci różnych przepisów wychowania.

3. Etap kształtowania się pedagogiki jako samodzielnej dyscypliny, nauki. Etap, w którym rozpoczął się wyraźny rozwój pedagogiki jaki nauki.

Dwie fazy rozwoju pedagogiki (ST. Palka)

1. pedagogika spekulatywna, wszelka myśl pedagogiczna, która powstała na gruncie filozofii.

2. Pedagogika jako dyscyplina uniezależniająca się od filozofii, początek faktycznego rozwoju pedagogiki jako samodzielnej dyscypliny naukowej.

Od pedagogii do pedagogiki

• Do XIX w. myślenie o edukacji nie spełniało kryteriów, warunków uznania go za myślenie naukowe.

• Najważniejsze formy poznania przednaukowego to:

1. Myślenie potoczne

2. Myślenie filozoficzne

3. Myślenie teologiczne

Wiedza wytworzona w tych typach myślenia istnieje do dzisiaj i dobrze służy projektowaniu działań edukacyjnych, czyli praktyce.

Rozwój pedagogiki jako nauki:

Pedagogika podobnie jak socjologia i psychologia status nauki uzyskała w XIX w. Za twórcę pedagogiki naukowej uważa się Johna Friedricha Herbarta (1776 -1841). Stworzył on instytucjonalne podstawy uprawiania pedagogiki jako dyscypliny wytwarzającej wiedzę naukową. Po objęciu w Królewcu katedry filozofii w 1809 r. doprowadził do oddzielenia pedagogiki od filozofii. Prowadził on seminaria z pedagogiki. Opracował system pedagogiki oparty na etyce i psychologii. Za główny cel wychowawczy przyjął kształtowanie charakteru moralnego. Główne środki do osiągnięcia tego celu wyrobienia karności i nauczanie wychowujące. Herbart wywarł szczególny wpływ na rozwój dydaktyki. Dalszy proces unaukowienia pedagogiki miał związek z rozwojem innych nauk społecznych psychologii i socjologii.

Początek XIX w. uznawany jest przez historyków pedagogiki za moment rozwoju naukowego

W przypadku Herbarta psychologizm pedagogiczny miał umiarkowaną postać. Był traktowany jako wykorzystanie skutecznej pedagogii do zaprojektowania skutecznej pedagogiki, której cele nie zostały wprowadzone w żadnej teorii psychologicznej. Skrajna postać psychologizmu pedagogicznego może pojawić się wówczas, gdy dana pedagogia wpisze w ideę pajdocentryzmu, a szerzej -w ideologię liberalną.

Socjologizm pedagogiczny

• U podstaw zjawiska socjologizmu leży teza A. Comte'a, że socjologia jest jedyną nauką abstrakcyjną, która wytwarza wiedzę dla wszystkich innych nauk konkretnie o człowieku i jego wytworach( nauki społeczne czy szerzej humanistyczne) ten skrajny pogląd został przezwyciężony, ale pozostał pewien rodzaj relacji między socjologią z pedagogii zwany socjologizmem pedagogicznym.

• Socjologizm pedagogiczny

- skrajny (radykalny) F. Znaniecki (1882-1958) przewartościowanie uwarunkowań społecznych w wychowaniu prowadzi do marginalizacji czynników pozaspołecznych takich jak wyposażenie genetyczne i aktywność własna jednostki.

skutek : postulat zastąpienie pedagogiki socjologią wychowawczą.

- umiarkowany, który warunki społeczne traktuje jako szeroki układ społeczny , w którego centrum znalazła się szkoła lub rodzina najbardziej reprezentatywny przedstawiciel umiarkowanej wersji i socjologii pedagogicznej był Emil Durkheim (1858-1917) i wywodząca się od niego socjologiczna szkoła francuska

1. Kryterium prezentacji pojęć

• za główne kryterium prezentacji podstawowych pojęć pedagogicznych przyjmujemy tu stopień ich jednorodności. Im mniejsza jednorodność pojęcia, tym większy zakres znaczeniowy pojęcia.

• W poniższej prezentacji wyjdziemy od pojęć najmniej jednorodnych( szerokim znaczeniu) do najbardziej jednorodnych.

W znaczeniu szerokim:

Edukacja - ogół oddziaływań służących formowaniu się zdolności życiowych człowieka.

Wychowanie- świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych)w osobowości wychowanka.

Kształcenie - system działań zmierzających do tego aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmieniania świata i ukształtowania własnej osobowości.

Różnice między pojęcia

Wychowanie Kształcenie

oddziałuje na osobowość dotyczy zasadniczo

wychowanka, a więc na jego poznawczej stany psychiki człowieka.

potrzeby emocje, motywacje

relacje między osobowe

Nauczanie - proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami.

Uczenie się - proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu ( wiadomości ,umiejętności, nauki, postawy)w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości(doświadczenia, ćwiczenia)

System oświatowo wychowawczy = ogół odpowiednio powiązanych ze sobą placówek i instytucji kształcenia i wychowania.

Pojęcia jednorodne- w poszczególnych subdyscyplinach pedagogicznych odnoszą się do najbardziej szczegółowych faktów edukacyjnych w poszczególnych subdyscyplinach np. pojęcie niejednorodne „metody nauczania” składa się takich pojęć jednorodnych jak np. „wykład”

• narzędzia pracy

• higiena pracy umysłowej

• wyżywienie

• temperatura

Pedagogika i nauki historyczne - pedagogika jest ściśle powiązana i uzależniona od historyczno - społecznych uwarunkowań danego okresu. Ustrój społeczny panujący w danej epoce dążył do przedłużenia swojego istnienia poprzez odpowiednie wychowanie dzieci i młodzieży. Każda zmiana ustroju powoduje również zmianę w treściach i kierunku wychowania człowieka.

Historia szkolnictwa- bada instytucje powołane do wychowania dzieci i młodzieży, stosowane przez nie programy, środki i metody nauczania.

Historia myśli i doktryn pedagogicznych - zajmuje się rozwojem refleksji nad wychowaniem w postaci idei, pomysłów, projektów reform.

Pedagogika i logika - logika pomaga w badaniu nad problemami logicznych podstaw procesu kształcenia. Logika pomaga przy konstruowaniu i unowocześnianiu programów szkolnych tak, aby ich tematyka odzwierciedlała strukturę danej nauki. Logika pomaga przy dokonywaniu hierarchizacji pojęć, sądów praw naukowych. Pomaga w tworzeniu teorii, aby stanowiły one w programie spoisty, logiczny układ.

Pedagogika i cybernetyka - pedagogika jest swego rodzaju sterownikiem, procesem kształcenia i kierowaniem rozwojem różnych zachowań wychowanka. w pedagogice coraz częściej wykorzystywane są algorytmy w nauczaniu programowym, maszyny nauczające i kontrolujące.

Pedagogika i etyka - w pedagogice oraz etyce wskazuje się na podstawowe wartości ludzkie: miłość, odpowiedzialność, humanizm, spotkania z drugim człowiekiem, dialog. W pedagogice oraz etyce dąży się do doskonalenia osobowości człowieka, wypracowania zasad współżycia i sposobów rządzenia. W pedagogice oraz etyce dąży się do wypracowania zasad, które będą stać na straży ludzkiej godności, prawdy dobra i miłości.

Pedagogika i filozofia - Filozofia uważana jest za „pramacierz nauk” refleksja pedagogiczna wywodzi się z refleksji filozoficznej. Refleksja nad celami, wartościami i samym człowiekiem, która jest przede wszystkim przedmiotem dociekań filozofii, obecna jest także na gruncie pedagogiki. Filozofia odpowiada na podstawowe pytania pedagogiczne:
- kim jest człowiek?

- jaka jest jego geneza?

- w jakim stopniu jest on wolny i odpowiedzialny za swoje czyny?

- na czym polega sens i wartość ludzkiego życia?

Dla filozofii i pedagogiki zawsze najważniejsze jest to kim może się stać, niż to kim jest obecnie. Podstawą pedagogiczno filozoficznych rozważań jest stosunek człowieka do świata społecznego: miejsce jednostki w społeczeństwie.

Filozofia formułuje pewne idee i światopoglądy, które pedagogika przyjmuje z pewną dozą krytycyzmu. Filozofia buduje pewne definicje pojęć, które pedagogika wykorzystuje, np. pojęcie osoby, kultury, wartości itp. Duże znaczenie dla rozwoju pedagogiki ma filozofia kultury. Pedagogika chce przekształcić życie, filozofia natomiast chce je zrozumieć.

Pedagogika i teologia - pedagogika wiąże się ściśle z konkretnymi dyscyplinami teologicznymi: katechetyką, pedagogiką chrześcijańską, pedagogiką katolicką, teologią pastoralną, teologią duchowości. Teologia nastawiona jest na poszukiwanie sensu życia, uczy nowego (chrześcijańskiego ) spojrzenia na rzeczywistość, w specyficzny sposób odpowiada na pytania egzystencjalne człowieka.

Miejsce pedagogiki w systemie współczesnych nauk

Podział nauk ze względu na podmiot badań

nauki przyrodnicze nauki społeczne

badają, opisują, wyjaśniają badają człowieka i jego życie społeczne

otaczająca przyrodę ( tu zalicza się pedagogiką)

podział nauk ze względu na metody badań

nauki formalne nauki empiryczne

oparte na metodach oparte na metodach indukcji i idealizacji

redukcji (od ogółu do szczegółu) (tu zalicza się pedagogika w indukcji od szczegółu do

ogółu badany element rzeczywisty i tworzymy ogólną

zasc)

Podział nauk ze względu na główne zadania badawcze.

nauki teoretyczne nauki praktyczne

( rozwiązujemy problemy (rozważamy problemy praktyczne)

teoretyczne)

NAUKI

FORMALNE EMPIRYCZNE

logika matematyka przyrodnicze społeczne(humanistyczne pn. pedagogika)

fizyczne biologiczne

Klasyfikacja Michała Hellera

nauki

formalne realne

logika matematyka empiryczne humanistyczne

powtarzalność niepowtarzalność

zjawisk (zaliczamy tu zjawisk (zaliczamy tu

pedagogikę) pedagogikę)

KLASYFIKACJA NAUK

nauka

teologia wiedza przyrodzona

filozofia nauki szczegółowe

formalne realne

(dedukcyjne) (indukcyjne)

humanistyka przyrodoznawstwo

nauki o kulturze ekonomia etnologia, psychologia,

prawoznawstwo socjologia, pedagogika biologiczne fizyczno chemiczne

Martinus J. Langeveld:

NAUKI

„czyste” doświadczalne

o przyrodzie o duchu

zależne od sposobów i niezależne od sposobów

norm wartościowania i norm wartościowania.

Różnice między naukami teoretycznymi i praktycznymi

nauki teoretyczne (czyste) nauki praktyczne

↑ ↑

wiedzieć dla samej wiedzy poznać by wiedzieć co należy zrobić

↑ ↑

intencja teoretyczna intencja praktyczna

Język pedagogiki, potoczny język pedagogiczny

Język potoczny - język naturalny rozwijający się żywiołowo, często się zmienia, niezależny od ingerencji ludzkich, rozwija się według własnych prawidłowości zawiera wiele pojęć nieścisłych i wieloznacznych, obrazowy, skrótowy, spontaniczny, nieoficjalny, niespecjalistyczny, nie zawsze staranny.

Język naukowy - powstaje

• w wyniku dostosowania słów z języka potocznego do określonych treści z danej dziedziny nauki, czyli przez nadanie im charakteru uściślonego i jednoznacznego.

• w wyniku tworzenia pojęć nowych, uformowanych specjalnie dla potrzeb danej nauki.

Formalizacja języka

Podstawowe pojęcia, które już istnieją w danej nauce, są dokładnie precyzowane i ujednolicane. Czynności związane z uściślaniem pojęć w nauce nazywa się formalizacją języka.

W języku potocznym wymagany stopień ścisłości jest mniejszy niż w nauce.

Narzędzia uściślania pojęć (formalizacji)

• definiowanie pojęć

• eksplikacja

Definiowanie pojęć - trzy składniki definicji:

1. Definiendum

termin definiowany wyrażenie o mało wyraźnym lub nieznanym znaczeniu, które trzeba ustalić za pomocą definicji.

2. Definiens

wyrażenie , którego sens jest znany i za pomocą którego określa się termin definiowany.

3. Spójka definicyjna

Łączy „definiendum” i „definiens”. Zwroty spójki definicyjne: - nazywamy, - znaczy to samo,

- należy rozumieć, - jest to, -wtedy i tylko w tedy.

Cele eksplikacji

• Przetwarzanie luźnych określeń w pojęcia naukowe i jednoznaczne.

• Doskonalenie pojęć, które już w nauce istnieją, a które muszą ulec zmianie w wyniku jej dalszego rozwoju.

Fazy eksplikacji

1. Wybór Explicandum.

• Wyrażenie , które poddawane jest eksplikacji. Jest to wyrażenie, które już w nauce istnieje, a które musi ulec zmianie w cyklu jego dalszego poznania.

2. Wstępne wyrażenie Eplicandum.

• Wyjaśnienie o jakie znaczenie danego terminu chodzi.

3. Ścisłe wyjaśnienie eksplicatum oraz włączenie go do systemu pojęć.

• Formułowanie wyrażenia „exsplicatum” które zastępuje termin wyjaśniany (explicandum).

• Włączenie „eksplicatum” do systemu pojęć danej nauki, przez co nadany zostaje mu charakter naukowy.

NA POZNANIA POTOCZNE SKŁADAJĄ SIĘ

1. Podmiot poznania ( człowiek który poznaje)

2. Przedmiot poznania ( to do czego poznanie się odnosi)

3. Relacja poznawcza ( relacja między podmiotem a przedmiotem poznania i powstającą pomiędzy nimi treść)

RODZAJE LUDZKIEGO POZNANIA

1. Poznania dyskusywne

• za pomocą rozumu i zmysłów.

2. Poznanie intuicyjne

• występuje przed poznaniem dyskusywnym, polega na wglądzie w istotę poznawanej rzeczywistości( poznanie przez intuicję).

3. Poznanie kontemplacyjne

• Oglądanie rzeczywistości bez świadomości samego poznania

4. Poznanie przez objawienie

• Poznanie przez wiarę lub taki rodzaj poznania, który sprawia, że podawane informacje przyjmujemy za prawdziwe i słuszne.

CECHY LUDZKIEGO POZNANIA

1. Aspektywność - skupia się na jednej stronie poznanego ( badanego )przedmiotu

2. Sukcesywność - przedmiot jest poznawany sukcesywnie w następujących po sobie aktach poznania.

3. Refleksyjność - umiejętność poznania samego siebie

• troska o wszechstronność, wieloaspektowość, globalność.

• uwzględnia wszelkie procesy, zjawiska, fakty, które są przedmiotem jego zainteresowań

• wiernie odzwierciedla całą rzeczywistość wychowania i zachowuje w niej relacje społeczne, kulturalne, historyczne, polityczne.

• uwzględnianie indywidualnego uwarunkowania każdego człowieka

• ważną rolę odgrywają w nim stanowiska światopoglądowe, społeczne, kulturalne, polityczne.

SUBDYSCYPLINY PEDAGOGICZNE

DZIAŁ PEDAGOGIKI W UJĘCIU WERTYKALNYM

1. Pedagogika praktyczna - to pedagogika na poziomie konkretnej praktyki i empirii, obejmuje konkretne rodzaje nauczania i wychowania.

2. pedagogika eksperymentalna( opisowa koniec XIXw)- uogólnia doświadczenia i bada eksperymentalnie te prawa, które rządzą zjawiskami (fenomenami) w wychowaniu (są one ujmowane od strony biologicznej, psychologicznej, socjologicznej, kulturalnej wnosi wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej i wychowawczej

3. Pedagogika normatywna ( początek XX w) wnosi do pedagogiki teorię wartości wychowawcze. Korzysta z innych nauk takich jak filozofia człowieka ,antropologia filozoficzna, aksjologia, teoria kultury, bada naturę człowieka, wytwory kultury, rozważa kwestie światopoglądowe i na ich podstawie wartości, oraz cele ideały, które powinny być uwzględnione w wychowaniu( jak powinno być).

4. Pedagogika teoretyczna (czysta) jest to dział NAJWYRZSZY obejmujący całości badany przedmiot, w oparciu o zebrany materiał empiryczny, eksperymentalny i normatywny, dostarczony przez poprzednie działy, zmierza do tworzenia ogólnej teorii rzeczywistości w ramach cech i kompetencji poszczególnych dyscyplin, poszukując zarazem jej podstaw sensów i wartości.

DZIAŁ PEDAGOGIKI W UJECIU HORYZONTALNYM ( M Nowak)

kryterium podziału zakres omawianej problematyki

• Pedagogika ogólna

• Antropologia pedagogiczna

• Filozofia wychowania

• Dydaktyka ogólna

• Polityka oświaty i wychowania

Pedagogika ogólna

• zrodziła się z refleksji nad problemami celów i skutków wychowania

• podejmowanie i badanie problemów, które mają powszechny i uniwersalny zasięg, a tym samym mają wpływ n przebieg i skuteczność procesu wychowana.

• opracowuje ogólne zasady koncepcji metody badań rzeczywistego wychowania

• bada i uzasadnia związek wychowawczy z innymi dziedzinami wiedzy

• tworzy podstawy do badań empirycznych za pomocą teorii

Teoria wychowania

• zajmuje się analizą procesu wychowania i jego ujęciom

• szczegółowo definiowanie wychowania jego wymiary, aspekty, cele, środki oraz metody

• wskazuje na instytucje i środowiska w których odbywa się wychowanie

Filozofia wychowania i nauczania

• wyjaśnia cechy i struktury poznania w pedagogice

• ukazuje i uzasadnia zadania i wychowania, jego cele, podstawowe czynniki wychowawcze ich wartości oraz sens.

Polityka oświatowa

• dostosowanie politycznych podstaw dla działań politycznych w dziedzinie wychowania

• dokonywanie systematyczności z problemów powstających w dziedzinie działalności politycznych oraz doświadczeń i wychowawczych

• analizuje uwarunkowane okoliczności i czynniki wpływające na system oświaty

• planowanie i prognozowanie oświaty

Propozycje usystematyzowania poszczególnych dyscyplin tworzących pedagogikę

5. Modele hierarchiczne

Podstawowe dyscypliny pedagogiczne

Pedagogika ogólna .

Historia oświaty i wychowania oraz doktryn i nurtów pedagogicznych

Teoria wychowania (moralno społeczno estetycznego, społecznego, politycznego, fizycznego)

Dydaktyka (technologia kształcenia)

Szczegółowe dyscypliny pedagogiczne ( wyznaczone linią rozwoju człowieka)

• pedagogika rodziny

• pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna

• pedagogika szkolna ( w tym szkoły ogólnokształcące, szkoły zawodowe)

• pedagogika szkoły wyższej

• pedagogika dorosłych ( andragogika)

• pedagogika specjalna ( w tym rewalidacyjna, resocjalizacja, rehabilitacja)

• teoria kształcenia równoległego ( edukacja równoległa)

• teoria kształcenia równoległego ( edukacja permanentna)

• pedagogika ludzi starych ( gerontologia)

Dyscypliny pedagogiczne odpowiadające głównym obszarom działalności człowieka

• pedagogika społeczna

• pedagogika kultury

• pedagogika pracy

• pedagogika zdrowia

• teoria wychowania technicznego

• teoria wychowania obronnego

• pedagogika czasu wolnego i rekreacji

Dyscypliny pomocnicze i z pogranicza

• pedagogika porównawcza

• pedeutyka

• polityka oświatowa

• ekonomika oświaty

• organizacja oświaty i wychowania

• filozofia wychowania

• socjologia wychowania

• biologia wychowania

• informatyka i cybernetyka edukacyjna

Modele demokratyczne - charakteryzują się tym że pozwalają zauważyć autonomię każdej dyscypliny wiedzy, a jednocześnie wzajemne relacje między dyscyplinami

• są to modele, w których poszczególne dyscypliny wzajemnie się dopełniają i wchodzą w interakcję

Według St. Kunowskiego

• Nauki pedagogiczne,

historia wychowania,

kulturologia wychowania( badany stosunek kultury do pedagogiki),

antropologia wychowania( nauka o istocie i naturze egzystencji człowieka),

biologia wychowania( nauka o biologicznych podstawach wychowania),

psychologia wychowania,

socjologia wychowania,

filozofia wychowania ( ujmuje wychowanie w świetle filozofii człowieka i filozoficz. wartości)

teologia wychowania ( ujmuje wychowanie w swe tle objawienia)

• Nauki bezpośrednio współdziałające z pedagogiką lub jej działaniami i dziedzinami wychowania.

• nauki formalne ( logika z metodologią, naukoznawstwem, cybernetyka nauka o kierunku informatycznym jest pomocna w organizowaniu nauczania - prakseologia)

• nauki realne (demografia, ekonomika kształcenia i oświaty, higiena z naukami medycznymi)

• nauki aksjologiczne (estetyka, etyka)

• nauki współdziałające z pomocniczymi działaniami pedagogiki, historia polityczna, społeczna, gospodarcza, kultury itd. socjologia pracy, zawodów miast i wsi, przemysłu i kultury masowej.

ŹRÓDŁA PEDAGOGIKI WG. ST. KUNOWSKIEGO

1. oparte na pracy wychowawczej

• stanowi je wszelkiego rodzaju praktyka wychowawcza z dziećmi, dorosłymi, młodzieżą odbywającą we wszelkiego rodzaju instytucjach wychowawczych.

2. oparte na biernym doświadczeniu empirycznym zwłaszcza z przeżywaniem i refleksją, obserwacją, i badaniem zjawisk wychowawczych zwierają się we wspomnieniach pamiątkach, listach, dokumentach.

3. opartych na wszelkiego rodzaju ideologiach odnoszących się do różnych światopoglądów idei społeczno politycznych, kulturalnych, zawierających się w dziełach sztuk pięknych szczególnie literatury i malarstwa.

4. oparte na teorii - składają się na nie wszelkie teorie dotyczące istoty natury i istnienia człowieka, na ich podstawie budowana jest zgodna z doświadczeniem i praktyką wychowawczą wiedzą o wszechstronnym rozwoju człowieka.

ZADANIA PEDAGOGICZNE

1. grupa zadań

• gromadzenie wiedzy w rzeczywistości wychowawczej

• dokładny opis wyników tej obserwacji

• stwierdzenie jak zaobserwowane wcześniej i opisane procesy wychowawcze przebiegają w rzeczywistości

2. grupa zadań

• ogólne zebranie wyników obserwacji

• formułowanie wyników przedstawionych prawidłowości przebiegów procesów wychowawczych

• ukazanie związków i zależności pomiędzy obserwowanymi zjawiskami wychowawczymi

• wyjaśnienie tych związków celem ukazania, które są niepożądane, a które pożądane wychowawczo

3. grupa zadań

• Formułowanie podstawowych norm i zasad niezbędnych do przekształcenia rzeczywistego wychowania

• ustalenie celów i zasad wychowania w oparciu o rozwój człowieka

• ustalenie metod potrzebnych do realizacji celów wychowawczych.

• sprawdzanie skuteczności metod tych w praktyce wychowawczej

• ukazywanie sposobów rozwiązania różnych problemów wychowawczych

• opracowanie głównych wytycznych dla organizacji działalności wychowawczej celem zwiększenia jej efektywności

Okońa

FUNKCJA DESKRYPTYWNA

• oparta jest na obserwacji i diagnozie całego systemu edukacji

• rozpoznaje wszelkie zakłócenia występujące w systemie edukacji oraz ustala ich przyczyny

FUNKCJA EKSPLARACYJNA

• wyjaśnia podstawowe zjawisko i problem edukacji

• wyjaśnia prawidłowości rządu wychowaniem

• te prawidłowości wyjaśnia w procesach uczenia się nauczania i wychowania oraz funkcjonowaniu placówek edukacyjnych.

• w poszukiwaniu tych prawidłowości stosuje szereg metod pedagogicznych

FUNKCJA PERSPEKTYWNA

• dotyczy przyszłości, odpowiada na pytania, co będzie?, jakie będzie? itp.

• dzięki dostarczeniu niezbędnych programów umożliwia przewidywalność zjawisk wychowawczych

FUNKCJA PRAKTYCZNO - INNIWACYJNA

• dostarcza praktyce pedagogicznej podstaw teoretycznych

• łączy teorię z praktyką za pomocą nauk publikowanych, opartych na przesłankach praktycznych.

---