WYKLADY NR 4 :
MAKROEKONOMIA
Temat: Kontynuacja procesów reprodukcji w gospodarce. Tworzenie i podział dochodu.
Mamy mierniki dochodów w cenach rynkowych i cenach czynników wytwórczych. Te dwa rachunki winny być tożsame w warunkach wolnej konkurencji.
GNP- Gross National Product 1. PNB (Produkt Narodowy Brutto) i 2. PNN (Produkt Narodowy Netto); na ten produkt składa się 9 elementów:
amortyzacja straty
podatki pośrednie - subsydia
narzuty na świadczenia socjalne
podatki bezpośrednie
nierozdzielne zyski
pensje i place
dochody właścicieli przedsiębiorstw
inne dochody ludności z tytułu własności środków produkcji
dochody państwa z tytułu własności czynników wytwórczych
Trzy metody liczenia dochodu
suma wynagrodzeń czynników wytwórczych czyli rent (liczy się w cenach czynników wytwórczych)
produkcja nowo wytworzona w ciągu roku (liczy się w cenach rynkowych i cenach czynników wytwórczych)
konsumpcja i akumulacja w cenach rynkowych
Jaka jest różnica w produkcji globalnej, finalnej i końcowej na różnych szczeblach wytwarzania??
Produkcja globalna: Q= Cm + Ca + V + M; Produkcją w toku, przyrost rezerw i zapasów
Produkcja końcowa: ??????????????
Kiedy się wytwarza nadwyżka ekonomiczna?
Odp.: Wtedy, kiedy zasoby przepływają (w gruncie rzeczy cała gospodarka polega na przepływach strumieni czynników wytwórczych i alokacji zasobów, struktur). Dlatego przepływy, ta mechanika, dynamika przepływów, powoduje, iż tam powstają te nadwyżki.
Ciągi, przepływy różne w różnych zastosowaniach kapitału. Żywność nie produkuje się w warunkach najbardziej efektywnych, wbrew wpajanej Nam wiedzy.
Ostateczny efekt ekonomiczny, on się będzie artykułował ze względu na długość przepływu. Długości przepływu są różne. Wszyscy którzy uczestniczą w procesie, starają się mieć dochód albo zysk.
Struktura elementów tworzących GNP:
Wszystkie te elementy znajdują odniesienie do czynników wytwórczych, to są wynagrodzenia tych czynników.
Amortyzacja strat
Amortyzacja musi być rachunek brutto. A straty gdzieś trzeba zaksięgować fizyczną likwidację czynników wytwórczych
Podatki pośrednie „-„{minus} subsydia
Podatek pośrednie np. VAT (podatek cenotwórczy), akcyza; Podatki te są cenotwórcze, i tworzą dochód państwowy, są pobierane do budżetu państwa
Subsydia dotacja
podatki bezpośrednie
podatki bezpośrednie np. podatek dochodowy osób fizycznych i prawnych, podatek od nieruchomości, podatek od darowizn, podatek od psów (pobierany przez samorządy)
pensje i płace
pensje i płace wynagrodzenie czynnika pracy
narzuty na świadczenia socjalne
narzuty na świadczenia socjalne podatek bezpośrednie, wypłacanie celowego podatku, w celu zysku; odpisy na świadczenia socjalne, są odpisy od podatku bezpośredniego, zostaje on wliczony do dochodu
nie rozdzielone zyski = akumulacja;
zyski z tytuły własności czynników wytwórczych, czyli własności firmy, czyli dywidenda
zyski z tytułu różnych tytułów własności,
a więc akcji, obligacji, czynszów, czyli własności większej ilości czynników wytwórczych
skarbu państwa, z tytułu własności czynników wytwórczych;
Wynagrodzenia tych czynników jako swoiste efekty netto, albo brutto. Tenże miernik jest liczony w cenach rynkowych, tzn. dotyczy produktów finalnych. Może być liczony netto brutto, z amortyzacją lub bez amortyzacji.
DNP- Domestic National Product {tożsamy z GDP - Gross Domestic Product- czyli PKB} 3. PKB (Produkt Krajowy Brutto) i 4. PKN (Produkt Krajowy Netto liczy sobie 9 albo 8 elementów (gdyż niekiedy dolicza się amortyzację).
Jaka jest różnica między rachunkiem produktu narodowego brutto a krajowym brutto?
Odp.: Różnica polega na tym, że do rachunku dochodu narodowego wlicza się wszystkie przedsiębiorstwa które są zarejestrowane jako narodowe, ale niekoniecznie w kraju pracują, mogą pracować na całym świecie. Dochody są z tytułu kapitału, ewentualnie z tytułu czynnika ziemi.
Natomiast rachunek produktu krajowego, dotyczy tylko tych podmiotów, które są zarejestrowane w kraju i w kraju produkują.
Mamy cztery mierniki w cenach rynkowych.
DPI- Disposable Personal Income 6. Dochód do dyspozycji gospodarstw domowych; liczony w cenach czynników wytwórczych; składa się na niego 4 elementy
Pensje i płace
Dochody przedsiębiorstw- dywidend jaki właściciel uzyskuje
Składa się z dochodu z własności różnych innych czynników wytwórczych
Transfery budżetowe = świadczenia np. stypendium, social security ( w USA)
NI- National Income 5. Dochód Narodowy; licząc go korzystamy z 7 elementów, dochód ten jest mierzony w cenach czynników wytwórczych:
narzuty na świadczenia socjalne
podatki bezpośrednie
nierozdzielne zyski
pensje i place
dochody właścicieli przedsiębiorstw
inne dochody ludności z tytułu własności środków produkcji
dochody państwa z tytułu własności czynników wytwórczych
Czy można powiedzieć, że w rachunku tego miernika nie wlicza się amortyzacji strat i nie wlicza się podatków pośrednich i subsydia??
Odp.: Nie można, gdyż te dwa elementy wliczone są do innych, które są już brutto (czyli już zostały opodatkowane i pobrana opłata amortyzacji)- były wliczone w pozostałe elementów wynagrodzeń czynników wytwórczych „były w cenie”.
Mierniki dają takie same wyniki, wyniki są tożsame, przy założeniu warunków wolnorynkowych, doskonała konkurencja. Jak jest niedoskonała konkurencja, gdy mamy monopol, oligopol, monopsonu, polipolu, czyli wszystkie te relacje miedzy dostawcą a odbiorcą w przepływach czynników wytwórczych one będą modelować ten wynik, Spowodują np. że rachunek, dochodu w cenach czynników wytwórczych będzie różny niż rachunek w cenach rynkowych.
MPS Material Product System; ten system pokazuje, że efekt nie jest sumą nakładu
Wstawka: Chińczycy wymyślili dwa w jednym, dwa ustroje w jednym państwie. Świetna koegzystencja, największa dynamika na świecie. Na prowincjach system nakazowo -rozdzielczy gospodarki centralnie zarządzanej, rozdysponowanej itd. W strefach ekonomicznych, których jest kilkadziesiąt, jest pełny kapitalizm. W tych strefach powstają nadwyżki ekonomiczne. Na prowincji chińskiej tworzą się deficyty, ale się kształci nieodpłatnie, w sposób nierynkowy, przygotowuje się kadry które za awans wysyła się do strefy ekonomicznej, i robi to partia komunistyczna. Nadwyżki są transferowane na pokrycie deficytu w tamtej gospodarce, i wszystko dzieje się w takich sposób, że per saldo mają największą dynamikę. Przy podnoszeniu poziomu rozwoju jednych i drugich, następuje zbliżenie, jeśli nie wyrównanie, zasoby kapitału ludzkiego są wielkie, siła robocza jest bardzo tania. Znaczyć to może, że nie ma konkurencji, ze względu na tę tanią siłę roboczą. Można to regulować administracyjnie, np. postawić embargo, ale to stworzy wielkie zamęt. Chińczycy są bezkonkurencyjni na wielu polach. To jest MPS, na wielkich rejonach rachunek.
MPS, się różni tym, że wlicza się tylko to co jest produkcyjne, produkty i usługi materialne. Niematerialnych usług się nie wlicza. Problem jest w tym, jak się to liczy. Paradoksy liczenia, trudności kwantyfikacji, MPS liczy się metodą;
Zakładową
Działową
Gospodarki narodowej
Wyobrażamy sobie, że liczymy dochód narodowy, w MPS metodą zakładową. Liczmy, że w kraju jest 15 tys. zakładów produkcyjnych, i każdy z zakładów produkuje produkcję globalną.
Pytanie jest tego rodzaju, czy możemy policzyć taki dochód narodowy, w ten sposób że w 15 tys. zakładów produkcyjnych policzymy produkcje globalną, dodamy tę produkcję metodą zakładową, i od tej sumy odliczymy koszty materialne, ewentualnie amortyzację i czy wyjdzie nam produkcja czyta netto?
ODP: Nie, gdyż wielokrotnie byśmy liczyli te same wielości. Każdy zakład liczyłby w kosztach materialnych liczyłby zasób, który przepływa miedzy przedsiębiorstwami.
Jak się do takiego problemy dochodzi? Można liczyć zakładowo, ale trzeba od takiej produkcji globalnej odjąć obroty wewnętrzne w działach i przedmioty pracy spoza działów. Czyli przepływy wewnętrzne + to, co przypłynęło spoza działów dodatkowo. Tak wyczyszczoną produkcje dopiero trzeba dodać, i wtedy spełnia się podstawowa zależność, którą mamy poćwiczyć na ćwiczeniach,
Pytania na ćwiczenia:
Dlaczego tylko w skali gospodarki narodowej produkcja finalna jest równa produkcji czystej brutto? A w skali zakładu i gałęzi nie,
A w jakiej to skali produkcja finalna brutto jest równa produkcji czystej brutto.
Gdyż na poziomie zakładów, ze względu na różną drogę od surowca do produktu finalnego mogą być zupełnie różne relacje tych wielkości, ale w skali gospodarki narodowej, gdy mamy już zamkniętą sytuację finalnie to produkcja finalna, przeznaczona do konsumpcji w danym roku musi być równa produkcji czystej brutto dochodowi wytworzonemu. Oczywiście, ale tylko w warunkach gospodarki wolnej konkurencji.
MPS: te rachunki były trudne, istniała możliwość popełnienia błędu, Centrala Komisja Planowania Gospodarczego, miała wyobrażenie, że jest większy dochód do podziału niż on był w istocie. Było więcej kosztów niż efektu, a na papierze było inaczej. Dochodziło takie coś jak buble. Tworzyła to ponadnormatywne zapasy, rezerwy, nie było popytu na buble. Buble zawyżały rachunek dochodu. Można powiedzieć, iż rachunek MPS jest narażony, na wiele niedoskonałości, które mechanizm rynkowy likwiduje.
Dochód narodowy jest ważnym miernikiem dobrobytu cywilizacji, ale nie jest wystarczający, z tego względu, iż nie jest w stanie zmierzyć np. renty krajobrazu, renty dobrostanu środowiska, rachunek nie pokaże nam problemu wolnego czasu. Dobrobyt jest pojęciem subiektywnym.
20 Równań opisujących podział dochodu wg SNA:
Y= C+I
Y=YD=C+S
C+I=Y=C+S
I=S
Y=C+I+G
GS= G+TR
YD=Y-TA+TR
C+S=YD=Y-TA+TR
Y=C+S+TA-TR
C+I+G=Y=C+S+TA-TR
S-I=G-TA+TR
G+TR>TA
G+TR<TA
G+TR=TA
Y=C+I+G+B
C+S=YD=Y-TA+TR-P+L
C+I+G+B=Y=C+S+TA-TR+P-L
S-I=G+TR-TA+B+L-P
Y=C+I+G+B+EX-IM
Y=C+I+G+B+NX
C+I+G+B+EX=C+S+TA-TR+P-L+IM
S-I=(G+TR-TA)+(B+L-P)+NX
C+I+G+B+NX=Y=YD-TA-TR-P+L=C+S+TA-TR+P-L
Y- dochód narodowy wytworzony
YD- dochód do dyspozycji
C- konsumpcja
S- oszczędności
I- inwestycje
L- kredyty (udzielane pożyczki)
G- rząd
B- bank
TA- podatki
P- płatnik
TR- transfery czynników
NX- saldo handlowe (różnica miedzy EX a IM)
Interpretuje podział od strony podmiotów, które mają dochody a przez to tworzą popyt. Pierwsza strona równań jest popytowa, a druga strona jest wydatkowa. Ci co mają dochody i tworzą popyt, ponoszą wydatki na podaż.
Dwie strony równania są następujące, z jednej strony dochody i popyt, z drugie strony mamy wydatki i podać. Gospodarstwa domowe czyli ceny, czyli ci co konsumują, z drugiej strony przedsiębiorstwa i inwestorzy, dochód narodowy do podział wytworzony albo netto, pierwotnie został wytworzony przez te dwa podmioty,
Podmioty mają dochody z czynników wytwórczych, które tworzą popyt i dzielą realizując ten popyt, i dzielą te swoje dochody na zaspokojenie określonych wydatków, czyli na realizację podaży. I żeby była równowaga to muszą te równania być te wszystkie spełnione.
A ile można zainwestować, żeby była równowaga?
Odp.: Tyle ile da się zaoszczędzić, Nie rozdrabniając na oszczędności finansowych, kapitałowych i oszczędności rzeczowych. Da się tyle zainwestować, ile da się oszczędzić.
Metoda idealizacji i konkretyzacji.
16-10-2006
2