Wykładowca: dr n. med. R. Gałuszka

Kinezyterapia wykład z ćwiczeń z dn. 01.04.2011
(piątek)

Zaliczenie: 8.05.2011

Poprawki i wpisy: 13.05.2011

Na następne zajęcia: strój na przebranie, niekrępujący ruchów, umożliwiający badanie.

• Ćwiczenia izometryczne (z prezentacji „Ćwiczenia Izometryczne”)

Cele:

- Podniesienie siły mięśniowej

- Uzyskanie przyrostu masy mięśniowej

- Wspomaganie pompy mięśniowej

- Przeciwdziałanie zanikom mięśniowym

- Utrzymanie aktywności mięśni w obrębie unieruchomionych odcinków ciała

Wskazania:

- unieruchomienia

- proste zaniki mięśni

- przypadki w których ruch w stawach nie jest wskazany

Chorego trzeba nauczyć wykonywania skurczów izometrycznych mięśni. Chory uczy się łatwiej napinania mięśni najpierw kończyny zdrowej, potem równocześnie kończyny zdrowej i chorej, a w końcu napinania kończyny chorej.

Przewidując konieczność unieruchomienia kończyny należy nauczyć chorego napinania mięśni przed założeniem unieruchomienia. Ćwiczenia izometryczne może chory wykonywać przy pomocy fizjoterapeuty lub sam.

Czas trwania skurczu izometrycznego - około 5 sekund, czas odpoczynku pomiędzy kolejnymi skurczami - 10 sekund.

Okres odpoczynku mięśnia po pracy statycznej mięśnia musi być dłuższy aby zapewnić dostateczne jego ukrwienie, które jest znacznie upośledzone w czasie skurczu izometrycznego. Liczba powtórzeń od 6 - 10.

• Trenini izometryczne (z prezentacji „Treningi Izometryczne”)

Ćwiczenia kształtujące siłę i wytrzymałość mięśniową należą do jednych z najczęściej stosowanych w kinezyterapii. Jak wiadomo, o sile mięśni decyduje cały szereg czynników, związanych m.in. z samym mięśniem, dopływem bodźców do jego pracy oraz warunkami biomechanicznymi czynności mięśniowej.

Siła mięśniowa jest cechą, która wykazuje ścisły związek z wytrzymałością, a także z szybkością ruchów, co ma zresztą duże znaczenie praktyczne. Dla zaspokojenia potrzeb życia codziennego niezbędne jest, bowiem pewne minimum siły mięśniowej, ale poparte też określoną wytrzymałością (wyrażoną m.in. zdolnością powtarzania ruchów w czasie), przy czym znane jest zjawisko kompensowania ubytków siły szybkością ruchu.

Mówiąc o metodach treningu siły mięśniowej, można najpierw ogólnie wskazać na metody oparte o skurcz izometryczny lub izotoniczny. Można też wyróżnić postępowanie bazujące na:

• krótkotrwałych wysiłkach maksymalnych (lub submaksymalnych) z niewielką liczbą powtórzeń;

• wysiłkach powtarzanych do granic zmęczenia;

• wysiłkach powtarzanych według określonych zasad (np. trening obwodowy czy interwałowy).

Spośród metod opartych o skurcz izotoniczny, w kinezyterapii najczęściej wykorzystuje się trzy podstawowe metody, bazujące na tzw. maksymalnym oporze (ciężarze) do dziesięciokrotnego dźwignięcia.

Trening oporowy według Mc Queena, który polega na 40 dźwignięciach wyżej wymienionego ciężaru maksymalnego, rozłożonych na 4 sety po 10 dźwignięć. Po każdym secie następuje dwuminutowa przerwa. Ćwiczy się 3 razy w tygodniu, a opór dobiera się co 1-2 tygodnie.

Znane są też inne odmiany tego treningu. Powyższy sposób jest tzw. odmianą „hipertoficzną" tego treningu. Istnieje też tzw. odmiana „siłowa", w której ćwiczy się 1 set z maksymalnym ciężarem do dziesięciokrotnego dźwignięcia, a następnie zwiększa się obciążenie i ćwiczy z maksymalnym ciężarem do 8-6 krotnego dźwignięcia, wykonując tylko 8 powtórzeń - itd., zależnie od kondycji pacjenta.

Trening z progresywnie wzrastającym oporem (wg De Lorme'a i Watkinsa), który polega na 30 dźwignięciach odpowiedniego ciężaru, rozłożonych na 3 sety po 10 dźwignięć. W każdym secie jednak stosuje się odmienny opór. W pierwszym z nich wykorzystuje się tylko 50% maksymalnego ciężaru do dziesięciokrotnego dźwignięcia, w drugim 75% tego ciężaru, a w trzecim - cały (100%). Po każdym secie następuje dwuminutowa przerwa. Ćwiczy się 4 razy w tygodniu, a opór dobiera się także co 1-2 tygodnie.

Program Oxfordzki (wg Zinovieff) jest treningiem z progresywnie malejącym obciążeniem. Ćwiczy się 5 razy w tygodniu po dziesięć setów. Tylko w pierwszym secie wykorzystuje się maksymalny ciężar do dziesięciokrotnego dźwignięcia, a w każdym następnym odejmuje się po pół kilograma.

Siła mięśniowa jest cechą plastyczną, bardzo podatną na wszelkie oddziaływania - zarówno te o charakterze kształtującym (ćwiczenia kształtujące, treningi siłowe), jak i czynniki degradujące, takie jak bezczynność i unieruchomienie.

Pomijając oczywiste wskazania do wykonywania ćwiczeń opartych o skurcz izometryczny mięśnia (zwykłe, krótkie i długie ćwiczenia izometryczne) warto zwrócić uwagę na fakt, że w ćwiczeniach tych zakres przyrostu siły i masy mięśniowej jest ograniczony i uwarunkowany nie tylko zadanym obciążeniem i intensywnością treningu.

• Test Lovetta (do tego polecam prezentację Test mięśniowy polski - Test Lovetta)

Mięśnie testujemy w Skali Lovetta. Mięśnie testowane nie mogą być mięśniami spastycznymi. U swastyka oceniamy je skalą Ashworta.

Skala Lovetta (sześciostopniowa)

• 0 - 0%

• 1 - 10% (do 15%)

• 2 - 25%

• 3 - 50%

• 4 - 75%

• 5 - 100%

Wszystkie wartości to wartości procentowe mięśnia zdrowego!

Ad. 0 - brak śladu skurczu przy próbie wykonania czynnego ruchu. Pozycja do testowania nie ma znaczenia; ma być wygodna dla testującego, gdyż pacjent ruchu nie wykona.

Ad. 1 - ślad skurczu przy próbie wykonania ruchu czynnego; do ruchu nie dojdzie, więc pozycja jak przy 0.

Ad. 2 - jest to możliwość wykonywania ruchu w pełnym zakresie ruchomości stawowej w warunkach pewnego odciążenia w płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny podparcia. Np. przy testowaniu odwodzicieli pacjent leży przodem; przy testowaniu zginaczy, pacjent leży na boku.

Ad. 3 - jest to zdolność do wykonywania ruchu w pełnym zakresie ruchomości bez odciążania w płaszczyźnie prostopadłej do płaszczyzny podparcia. Jest to ruch przeciwko grawitacji. Np. odwodziciel uda - pacjent leży na brzuchu i próbuje wykonać przeprost uda; test dźwigaczy uda - siedzi i ma za zadanie dźwignąć podudzie.

Ad. 4 - ruch tak jak przy 3 z możliwością pokonania niewielkiego oporu.

Ad. 5 - w pełni zdrowy mięsień; możliwość ruchu jak 3 z możliwością pokonania subiektywnie dużego oporu.

Subiektywnie czyli dostosowany do możliwości pacjenta.

Wyjątkiem w 4 i 5 są mięśnie brzucha. W naszej populacji mięśnie brzucha mają możliwość pokonania jedynie opór grawitacji.

- na 4 - robią to osoby młode lub lekko wytrenowane.

- na 5 - robią to osoby tylko te, które systematycznie ćwiczą.

W przypadku, gdy zdolność jest wyższa niż na punkt, dodajemy „+”. Np. „1+”. „2+”.

Przy 0 i 1 nie ma wymuszonej pozycji, ale zaleca się pozycję na 3. Prawdopodobnie skurcz mięśnia w takiej sytuacji jest lepiej wyczuwalny.

Przykładanie oporu - im dalej od mięśnia tym trudniej go unieść. Wg prawa biomechaniki im dłuższa dźwignia tym trudniej unieść ciężar. Przeważnie opór ustawia się na ok. ¹/₃ długości.

Przy odciążeniu używamy swojej ręki. Jednak jeżeli mamy zdolności do wspomagania ruchu podtrzymujemy pacjenta na podwieszce. Wtedy linka utrzymuje ciężar. Ustawiamy ją powyżej linii stawu.

---