Ćwiczenia synergistyczne

- ćwiczenia prowadzone w oparciu o synergizmy mięśniowe

Synergizmy mięśniowe- utrwalone połączenia czynnościowe między grupami mięśniowymi, wykonanie dowolnego ruchu celowego zabezpieczone jest czynnością wielu zespołów mięśniowych. Ruch jest efektem działania agonistów, przy jednoczesnym rozluźnieniu antagonistów. Tę czynność wspomagają nieraz odległe grupy mięśniowe- synergiści. Odpowiadają też za stabilizację stawów, co ułatwia wykonanie ruchu, oraz dostosowują zmianę napięcia w grupie agonistów podczas wykonywania ruchu, w zależności od różnej wielkości oporów zewnętrznych. Nasilenie współpracy między poszczególnymi grupami mięśniowymi zależy m.in. od wieku osobniczego, stopnia sprawności psychoruchowej, współobecności stanów chorobowych (wyjątek- synergizmy bezwzględne- tu jest jednakowe nasilenie).

Wyróżniamy następujące rodzaje synergizmów:

• Względne- określają one połączenia czynnościowe mięsni leżących po stronach przeciwnych, mają charakter czasowy- wygasają po ok. 2 tygodniach, dlatego trzeba je często wykrywać, są osobniczo różne. Przykłady:

• dla mięśnia czworogłowego uda:

• zgięcie w stawie biodrowym z pozycji leżenia tyłem sterowane dołem

• odwodzenie i przywodzenie kończyny w stawie biodrowym

• zginanie i prostowanie w stawie skokowo- goleniowym

• przejście z siadu płaskiego do pozycji leżenia tyłem i powrót

• dla mięśnia naprężacza powięzi szerokiej:

• zginanie i prostowanie w stawie kolanowym

• zginanie i prostowanie w stawie skokowo- goleniowym

• zginanie i prostowanie w stawie biodrowym

• wyprost odcinka lędźwiowego kręgosłupa w pozycji leżenia przodem

• dla mięśnia krawieckiego:

• zgięcie w stawie biodrowym sterowane górą (siad z pozycji leżenia przodem)

• odwodzenie i przywodzenie kończyny w stawie biodrowym

• zginanie i prostowanie w stawie skokowo- goleniowym

• dla mięśni pośladkowych:

• zgięcie w stawie kolanowym

• wyprost odcinka lędźwiowego w pozycji leżenia przodem

• przywodzenie kończyny górnej po tej samej stronie w pozycji leżenia przodem

• Bezwzględne- mają charakter wrodzony u każdego z nas, są utrwalone w procesie filogenezy- np.:

• odruch ssania (pokarmowy)

• odruch obronny polegający na cofaniu ręki przy zadziałaniu czynnika bólowego

• zgięcie grzbietowe stopy- napięcie mięśnia czworogłowego uda

• zgięcie głowy- napięcie mięśni brzucha

• wyprost głowy- napięcie mięśni pośladkowych

• zgięcie grzbietowe ręki w pozycji nawrócenia przedramienia- napięcie mięśni trójgłowego ramienia

• zgięcie dłoniowe ręki w pozycji odwrócenia przedramienia- napięcie mięśnia dwugłowego ramienia

Rodzaje ćwiczeń synergistycznych:

• Ipsilateralne- ćwiczenia synergistyczne, w których do pobudzenia żądanego mięśnia wykorzystuje się ruchy w stawach nieunieruchomionych tej kończyny, w której się one znajdują. W ich prowadzeniu wykorzystuje się synergizmy bezwzględne

• Kontralateralne- ćwiczenia synergistyczne, w których do pobudzenia żądanego mięśnia wykorzystuje się ruchy przeciwną kończyną, bazują na wykorzystaniu domniemanych synergizmów względnych, np. wykonywanie jednych ruchów w innej części ciała powoduje, że napinają się mięśnie w kończynie chorej- tzw. przerzut kontralateralny

Warunki do zadziałania przerzutu kontralateralnego:

• Mięśnie muszą pracować z submaksymalnym oporem

• Ćwiczenia muszą objąć maksymalną ilość stawów pełnym zakresie ruchu

• Ćwiczenie odbywa się do maksymalnego zmęczenia

Wskazania:

• Planowane unieruchomienie części ciała (kończyny) w dalszym procesie leczenia- trzeba wykonać działania przygotowawcze, polegające na znalezieniu odpowiednich połączeń (synergizmów) i późniejsze ich wykorzystanie

• Mogą przyspieszyć zrost kości

• Mogą polepszyć wyniki transedukacji przeszczepionych mięśni w chorobie Heinego-Medina

• Najskuteczniejszy bodziec biologiczny dla rehabilitacji w dysfunkcjach narządu ruchu

Przeciwwskazania:

• Brak

Metodyka:

• Za pomocą tych ćwiczeń nie uzyskuje się wzmacniania mięśni, ale pozwalają one na opóźnienie występowania prostych zaników mięśniowych z nieczynności np. wskutek unieruchomienia gipsowego kończyny

• Zmiana co 10 dni ruchu, czy zespołu dynamicznego, który wywołuje przerzut pobudzenia w żądane miejsce narządu ruchu. Ponieważ stopniowo w czasie wygasa wielkość napięć mięśniowych opartych o synergizmy względne

• Ćwiczenia kontralateralne powinno wykonywać się 4 razy dziennie (2 razy przed południem i 2 razy po południu)

• Ćwiczenia konsensualne

- są podobne do ćwiczeń kontralateralnych i stosuje się je w przypadku ostrej postaci Zespołu Sudeka (duży obrzęk, ból). Polegają na tym, że ćwicząc z oporem zdrową kończyną- podobnie jak przy kontralateralnych, ale z mniejszym oporem i do mniejszego zmęczenia- wpływa się na polepszenie krążenia w chorej (często unieruchomionej) kończynie, a przez to także na trofikę, przyspiesza się proces leczenia i zmniejsza obrzęk.

25

---