OPRACOWANE ZAGADNIENIA NA KOLOKWIUM:

1. Definicja zajęć korekcyjno-kompensacyjnych

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne - (łac. Correctus - poprawiony) usprawnianie deficytu rozwojowego

(łac. Compensatio - wyrównywanie) wyrównywanie braków lub deficytów

Wspieranie rozwoju funkcji zaburzonej przez sprawną lub mniej zaburzoną.

2. Cel działań zajęć korekcyjno kompensacyjnych

• Stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka

• Wyrównywanie dysharmonii rozwojowych - korygowanie zaburzonych funkcji:

• Ćwiczenie koncentracji uwagi - łatwiej doprowadzimy do procesu autokontroli

• Rozwijanie spostrzegawczości

• Usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej i sprawności manualnej

• Rozwijanie sprawności słuchowej i wzrokowej

• Kształtowanie umiejętności porównywania, segregowania i samokontroli

• Ułatwianie dzieciom opanowania wiadomości, umiejętności przewidzianych w podstawie programowej

• Zapobieganie powstawania wtórnych zaburzeń emocjonalnych w zachowaniu

• Wyrobienie u dzieci cech osobowości, warunkujących dalsze samodzielne funkcjonowanie w systemie szkolnym

• Rozbudzanie zainteresowań i wyrobienie właściwej motywacji do nauki

3. Zasady terapii zajęć korekcyjno-kompensacyjnych

• Zasady indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjno - kompensacyjnego:

• Konieczność indywidualnego programowania zajęć korekcyjnych

• Dostosowanie środków, metod dydaktycznych i wychowawczych do indywidualnych możliwości konkretnego dziecka

• Zasada powolnego stopniowania trudności w nauce czytania i pisania uwzględniającego złożoność tych czynności i możliwości percepcyjnych dziecka:

• Objętość materiału i przystępności dla dziecka

• Przechodzenie od ćwiczeń elementarnych do coraz bardziej złożonych

• Warunkiem przejścia do kolejnego stopnia poziomu ćwiczeń jest sprawne wykonywanie ich na niższym poziomie

• Zasada korekcji zaburzeń - ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności:

• Należy przeplatać ćwiczenia funkcji mniej sprawnych i bardziej sprawnych

• Stosować przerwy na odpoczynek

• Zasada kompensacji zaburzeń - łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z niezaburzonymi w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych.

• Zasada systematyczności:

• Ćwiczenia powinny odbywać się regularnie

• Czas trwania ćwiczeń percepcji słuchowej - kilka minut

• Czas trwania ćwiczeń sprawności manualnej, percepcji wzrokowej oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej do kilkunastu minut

• Zasada ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego:

• Związek terapeutyczny - między terapeutą a dzieckiem musi zaistnieć więź polegająca na wzajemnej akceptacji zaufaniu i sympatii

• Osobowość terapeuty - empatia, życzliwość, wyrozumiałość, opanowanie oraz konsekwencje w opanowaniu

• Atmosfera zajęć - bezpieczeństwo, tolerancja, serdeczność, szczerość

• Eliminowanie sytuacji stresujących - zapobieganie im

• Wyzwalanie w dziecku aktywności i potrzeby współdziałania w usuwaniu własnych kłopotów

• Etapy pracy terapeutycznej

1. Etap wstępny - przygotowawczy:

• Ćwiczenia stymulujące i korekcyjne zaburzonych funkcji percepcyjno motorycznych i koordynacji

• Ćwiczenia rozwijające ogólne sprawności ruchowe i sprawności manualne

• Ćwiczenia funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej na podstawie konkretnego materiału (obrazkowego) i abstrakcyjnego (geometrycznego i literowego - bez czytania)

• Ćwiczenia funkcji słuchowej na podstawie dźwięków świata otaczającego, muzyki i dźwięków mowy (ćwiczenia wrażliwości słuchowej, ćwiczenia rytmiczne, ćwiczenia słuchu fonematycznego i fonetycznego)

• Intensywne działanie psychoterapeutyczne

2. Terapia właściwa:

• Ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne mają na celu przezwyciężenie specyficznych trudności dzieci dyslektycznych w opanowaniu podstawowych umiejętności czytania i pisania

• Dalsze usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych

• W nauce czytania stosowana jest metoda sylabowa

3. Doskonalenie umiejętności czytania i pisania:

• Dalsze prowadzenie ćwiczeń korekcyjno-kompensacyjnych

• Działania ukierunkowane na opanowanie przez dziecko umiejętności poprawnego czytania i pisania

Postępowanie terapeutyczne w nauce czytania i pisania etap II:

• UTRWALANIE RÓŻNICOWANIA LITER BEZ KOJARZENIA ZNAKU GRAFICZNEGO Z DŹWIĘKIEM ((DOBIERANIE PAR JEDNAKOWYCH LITER, SEGREGOWANIE LITER, WYSZUKIWANIE DANEJ LITERY W TEKŚCIE, ITP.)

• UTRWALANIE ZNAJOMOŚCI LITER W SKOJARZENIU Z DŹWIĘKIEM

• DOBIERANIE PAR LITER MAŁYCH I WIELKICH, DRUKOWANYCH I PISANYCH

• PISANIE LITER ODPOWIADAJĄCYCH PIERWSZEJ GŁOSCE

• PISANIE LITER ODPOWIADAJĄCYCH PIERWSZEJ GŁOSCE NAZWY OBRAZKA - DOTYCZY LITER OPANOWANYCH I UTRWALONYCH WZROKOWO

• WPROWADZENIE I UTRWALENIE POJĘCIA SAMOGŁOSKI I SPÓŁGŁOSKI

• TWORZENIE SYLABY DWULITEROWEJ OTWARTEJ

• STAŁA SPÓŁGŁOSKA + ZMIENNA SAMOGŁOSKA

• ZMIENNA SPÓŁGŁOSKA + STAŁA SAMOGŁOSKA

• CZYTANIE, ROZPOZNAWANIE WZROKOWO-SŁUCHOWE I ZAPISYWANIE SYLAB

• SAMODZIELNE UKŁADANIE SYLAB WYPOWIADANYCH PRZEZ NAUCZYCIELA, CZYTANIE SYLAB, PRZEPISYWANIE LUB PISANIE Z PAMIĘCI

• CZYTANIE I ROZPOZNAWANIE CAŁYCH SYLAB DWULITEROWYCH OTWARTYCH, WYSŁUCHIWANIE SAMOGŁOSEK NA KOŃCU SYLABY I SPÓŁGŁOSEK NA POCZĄTKU SYLABY, PISANIE SYLAB Z PAMIĘCI I ZE SŁUCHU

• CZYTANIE SYLAB W KRÓTKICH EKSPOZYCJACH

• UTRWALANIE CZYTANIA I ROZPOZNAWANIA SYLAB, PISANIE SYLAB Z PAMIĘCI I ZE SŁUCHU

• TWORZENIE WYRAZÓW DWUSYLABOWYCH Z SYLAB OTWARTYCH

• PIERWSZA SYLABA STAŁA + DRUGA ZMIENNA

• PIERWSZA SYLABA ZMIENNA + DRUGA STAŁA

• USPRAWNIANIE CZYTANIA SYLAB I CAŁYCH WYRAZÓW DWUSYLABOWYCH, CZYTANIE WYRAZÓW W KRÓTKICH EKSPOZYCJACH, PISANIE WYRAZÓW Z PAMIĘCI I ZE SŁUCHU

• TWORZENIE SYLAB ZAMKNIĘTYCH TRZYLITEROWYCH PRZEZ ŁĄCZENIE SYLABY OTWARTEJ ZE SPÓŁGŁOSKĄ (ROZSYPANKI SYLABOWE I LITEROWE) MA+K, LA+S

• CZYTANIE CAŁYCH WYRAZÓW TRZYLITEROWYCH I ROZPOZNAWANIE WYRAZÓW WYPOWIADANYCH PRZEZ NAUCZYCIELA, PISANIE WYRAZÓW

• ANALIZA DŹWIĘKOWA WYRAZÓW TRZYGŁOSKOWYCH: WYSŁUCHIWANIE SAMOGŁOSKI W ŚRODKU WYRAZÓW ORAZ SPÓŁGŁOSEK NA POCZĄTKU I NA KOŃCU, PISANIE WYRAZÓW

• PRZEKSZTAŁCANIE WYRAZÓW ZŁOŻONYCH Z TRZECH LITER PRZEZ ZMIANĘ ŚRODKOWEJ SAMOGŁOSKI, PIERWSZEJ I OSTATNIEJ SPÓŁGŁOSKI: LAS - LOS, KOC - NOC, SOK - SOS

• PRZEKSZTAŁCANIE WYRAZÓW TRZYLITEROWYCH JEDNOSYLABOWYCH W DWUSYLABOWE PRZEZ DODANIE SAMOGŁOSKI: KOT - KO-TY, LAS - LA-SY,

• TWORZENIE WYRAZÓW DWUSYLABOWYCH Z SYLAB MIESZANYCH:

• SYLABA OTWARTA + ZAMKNIĘTA (KO-REK)

• SYLABA ZAMKNIĘTA + OTWARTA (LAS-KA)

• TWORZENIE WYRAZÓW DWUSYLABOWYCH Z SYLAB ZAMKNIĘTYCH (SER-DAK, WAR-KOT); ROZPOZNAWANIE, CZYTANIE.

• TWORZENIE SYLAB TRZYLITEROWYCH ZE ZBIEGIEM SPÓŁGŁOSEK PRZEZ ŁĄCZENIE SPÓŁGŁOSKI Z SYLABĄ OTWARTĄ: G-RA, K-TO

W TYM PRZYPADKU NALEŻY OPRACOWAĆ WSZYSTKIE WYRAZY ZNACZĄCE I OPRACOWAĆ ĆWICZENIA Z WYRAZAMI BEZSENSOWNYMI

• WYRAZY JEDNOSYLABOWE ZE ZBIEGIEM SPÓŁGŁOSEK NA POCZĄTKU I NA KOŃCU:

• ŁĄCZENIE SPÓŁGŁOSKI Z SYLABĄ ZAMKNIĘTĄ: K+ROK, S+MAK

• ŁĄCZENIE SYLABY ZAMKNIĘTEJ ZE SPÓŁGŁOSKĄ: KOR+T, MOP+S

• DOSTAWIANIE SPÓŁGŁOSEK NA POCZĄTKU I NA KOŃCU SYLABY ZAMKNIĘTEJ: K+LOP+S, P+LUS+K

• DOWOLNE ZESTAWIANIE SYLAB RÓŻNEGO TYPU - TWORZENIE WYRAZÓW, CZYTANIE, ROZPOZNAWANIE, CZYTANIE W KRÓTKICH EKSPOZYCJACH I PISANIE WYRAZÓW WIELOSYLABOWYCH, UKŁADANIE ZDAŃ I KRÓTKICH TEKSTÓW, CZYTANIE I PISANIE ZDAŃ I TEKSTÓW

Doskonalenie umiejętności czytania i pisania etap III:

CELEM ĆWICZEŃ JEST OPANOWANIE PRZEZ DZIECKO UMIEJETNOŚCI POPRAWNEGO CZYTANIA I PISANIA POPRZEZ ELIMINOWANIE DYSORTOGRAFII

KOLEJNOŚĆ ĆWICZEŃ:

• DWUZNAKI (SZ, CZ, CH, DZ, DŻ)

• GŁOSKI MIĘKKIE (Ś, Ź, Ć, DŹ, Ń)

• DWUZNAKI I TRÓJZNAKI OZNACZAJĄCE GŁOSKI MIĘKKIE (CI, DZI, SI, NI, ZI)

• RÓŻNICOWANIE PISOWNI I - J

• UTRATA DŹWIĘCZNOŚCI W WYGŁOSIE I ŚRÓDGŁOSIE

• ZASTĘPOWANIE LITER Ę, Ą GRUPAMI LITEROWYMI OM, EM, ON, EN

• PISOWNIA Ó, RZ, H

5. Planowanie zajęć

• ĆWICZENIA KOREKCYJNE ZABURZONYCH FUNKCJI - NA MATERIALE KONKRETNYM, GEOMETRYCZNYM I WERBALNYM.

• ĆWICZENIA KOREKCYJNO - KMOPENSACYJNE ZABURZONYCH FUNKCJI W KOORDYNACJI Z FUNKCJAMI LEPIEJ OPANOWANYMI (NA MATERIALE KONKRETNYM - SŁOWNYM I LITEROWYM), ĆWICZENIA CZYTANIA I PISANIA

• ĆWICZENIA RELAKSACYJNE

• ODDZIAŁYWANIA PSYCHOTERAPAEUTYCZNE

6. Zadania i obowiązki specjalisty terapii pedagogicznej

• PROWADZENIE ZAJĘĆ KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNYCH DLA UCZNIÓW Z ZABURZENIAMI I ODCHYLENIAMI ROZWOJOWYMI LUB SPECYFICZNYMI TRUDNOŚCIAMI W UCZENIU SIĘ

• PROWADZENIE PORAD I KONSULTACJI DLA UCZNIÓW

• PROWADZENIE PORAD, KONSULTACJI, WARSZTATÓW I SZKOLEŃ DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI W ZAKRESIE POSIADANYCH KOMPETENCJI

• PROWADZENIE DZIAŁAŃ PEDAGOGICZNYCH MAJĄCYCH NA CELU:

• ROZPOZNAWANIE I ZASPOKAJANIE INDYWIDUALNYCH POTRZEB ROZWOJOWYCH I EDUKACYJNYCH UCZNIA

• ROZPOZNAWANIE INDYWIDUALNYCH MOŻLIWOŚCI PSYCHOFIZYCZNYCH UCZNIA, WYNIKAJĄCYCH ZE SPECYFICZNYCH TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ

• ROZPOZNAWANIE U UCZNIÓW RYZYKA WYSTĄPIENIA SPECYFICZNYCH TTUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ

• ROZPOZNAWANIE ZAINTERESOWAŃ I UZDOLNIEŃ UCZNIÓW (MIĘDZY INNYMI Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ) ORAZ ZAPLANOWANIE WSPARCIA ZWIĄZANEGO Z ROZWIJANIEM ZAINTERESOWAŃ I UZDOLNIEŃ UCZNIÓW

7. Aspekty postępowania terapeutycznego

• ASPEKT PSYCHOTERAPEUTYCZNY - WYWIERANIE WPŁYWU KSZTAŁTUJĄCEGO POSTAWĘ ŚWIADOMEGO UCZESTNICTWA UCZNIÓW W PROCESIE PRZEZWYCIĘŻANIA TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ:

• DOPROWADZENIE DO ZROZUMIENIA I PRZEJŚCIOWEGO ZAAKCEPTOWANIA PRZEZ UCZNIA JEGO WŁASNYCH TRUDNOŚCI PRZYSTOSOWAWCZYCH WOBEC STAWIANYCH MU WYMAGAŃ

• ZMOBILIZOWANIE UCZNIA DO AKTYWNEGO DZIAŁANIA MIMO ISTNIEJĄCYCH PRZESZKÓD I NAUCZENIE GO SPOSOBÓW POKONYWANIA NIEPOWODZEŃ

• WZBUDZANIE W UCZNIU WIARY WE WŁASNE SIŁY I MOŻLIWOŚCI, WSPIERANIE GO W DĄŻENIU DO OSIĄGANIA SUKCESÓW

• ASPEKT PSYCHOKOREKCYJNY - STOSOWANIE WIELU ZABIEGÓW KOREKTYWNYCH I USPRAWNIAJĄCYCH, KTÓRE ZMIERZAJĄ DO OSIĄGNIĘCIA ZGENERALIZOWANEJ SPRAWNOŚCI CAŁOKSZTAŁTU FUNKCJI I PROCESÓW PSYCHOFIZYCZNYCH ZAANAGAŻOWANYCH W PROCES UCZENIA SIĘ W OGÓLE, A W NAUKĘ CZYTANIA I PISANIA W SZCZEGÓLNOŚCI:

• USPRAWNIANIE, KOREKTA I KOMPENSACJA FUNKCJI ELEMENTARNYCH W OBRĘBIE PERCEPCJI SŁUCHOWEJ, WZROKOWEJ I KINESTETYCZNO-RUCHOWEJ

• SYNCHRONIZOWANIE FUNKCJI ELEMENTARNYCH W INTEGRACJE O RÓŻNYM CHARAKTERZE I RÓŻNYCH WARIANTACH

• ASPEKT PSYCHODYDAKTYCZNY - KSZTAŁTOWANIE PRAWIDŁOWYCH UMIEJĘTNOŚCI SZKOLNYCH, A PRZEDE WSZYSTKIM CZYTANIA I PISANIA NA MIARĘ AKTUALNYCH MOŻLIWOŚCI I PRZYSZŁYCH POTRZEB UCZNIA ORAZ WYMAGAŃ PROGRAMOWYCH:

• SPECJALNA METODA NAUKI CZYTANIA I PISANIA, SKORELOWANA ŚCIŚLE Z INDYWIDUALNYM PODŁOŻEM MOŻLIWOŚCI PSYCHOFIZYCZNYCH UCZNIA

• ODPOWIEDNIO DOBRANE MODELE ĆWICZEŃ KORYGUJĄCYCH BŁĘDY, A TAKŻE USPRAWNIAJĄCYCH TEMPO, TECHNIKĘ ORAZ OPERATYWNOŚĆ PROCESÓW CZYTANIA I PISANIA

• ASPEKT OGÓLNOROZWOJOWY - POBUDZANIE I WSZECHSTRONNE USPRAWNIANIE PSYCHOFIZYCZNEGO I EMOCJONALNO-SPOŁECZNEGO ROZWOJU:

• AKTUALIZOWANIE, UZUPEŁNIANIE, I POSZERZANIE WIEDZY OGÓLNEJ I SZCZEGÓŁOWEJ Z RÓŻNYCH DZIEDZIN

• ROZWIJANIE ZAINTERESOWAŃ, ZAMIŁOWAŃ ORAZ UMIEJĘTNOŚCI ORGANIZOWANIA I SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO

• PODNOSZENIE WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ I SPRAWNOŚCI RUCHOWEJ

8. Analizator kinestetyczno-ruchowy

OBAJAWY ZABURZEŃ ROZWOJU ANALIZATORA KINESTETYCZNO RUCHOWEGO:

• Obniżenie precyzji szybkości ruchów docelowych:

• Dzieci z zaburzeniami piszą wolno i brzydko

• Litery są nierówne, zbyt małe lub zbyt duże wykraczają lub nie dochodzą do linii (tzw. Pismo dysgraficzne)

• Współruchy (synkinezje) - dodatkowe ruchy niepotrzebne z punktu widzenia celu i efektu wykonywanej czynności (ruchy nóg, tułowia, szyi, języka)

• Wadliwa regulacja napięcia mięśniowego (tonusu) - dziecko zbyt mocno lub zbyt słabo naciska pióro, ołówek czy długopis - konsekwencją SA nierówne linie, łuki i kąty liter

• Lateralizacja ustala się między 7 a 10 rokiem życia:

• Lateralizacja jednorodna

• Lateralizacja niejednorodna-skrzyżowana

• Lateralizacja skrzyżowana w zakresie oko-ręka - trudności w kształtowaniu się koordynacji wzrokowo-ruchowej

• Zaburzenia wynikające ze skrzyżowanej lateralizacji:

• Obniżona sprawność w zakresie obu rąk

• Opóźnienia w rozwoju orientacji przestrzennej i koordynacji wzrokowo - ruchowej




CZYTANIE I PISANIE A ZABURZENIA KINESTETYCZNO - RUCHOWE:

• Mylenie liter i cyfr o podobnym kształcie, a innym układzie w przestrzeni

• Odwracanie kształtów liter i cyfr (inwersja statyczna) - zaburzone odtwarzanie kształtów liter w pisaniu, błędne rozpoznawanie liter asymetrycznych w czytaniu

• Inwersja dynamiczna:

• Przestawianie kolejności liter w wyrazach i cyfr (KOT - TOK, SOK - KOS)

• Przestawianie liter w dwuznakach (SZ - ZS)

• Zmiana kolejności sylab w wyrazach (MATA - TAMA)

• Połączenie inwersji statycznej i dynamicznej może powodować pismo lustrzane - odwrócenie zarówno kształtów, kolejności jak i kierunku kreślenia liter

• Lateralizacja jednorodna lewostronna:

• Trudności natury technicznej (konieczność pisania lewą ręką od strony lewej do prawej)

• Dziecko leworęczne powinno siedzieć po lewej stronie praworęcznego sąsiada

---