Umowy -są najczęstszymi zdarzeniami cywilno-prawnymi. Przepisy regulujące umowy mają przeważnie charakter względnie obowiązujący. Przepisy części szczególnej prawa zobowiązań mają jednak charakter bezwzględnie obowiązujący.
Podział
1.umowy dotyczące przeniesienia praw - następuje przeniesienie prawa własności
-sprzedaż, zamiana, dostawa, kontraktacja, darowizna
2.umowy o używanie cudzych rzeczy
-najem, dzierżawa, użyczenie
3umowy o usługi -podmiot zobowiązuje się do dołożenia należytej staranności przy realizacji świadczenia i tylko w tym zakresie ponosi odpowiedzialność cywilno-prawną.
a)umowy oznaczonego rezultatu (umowa o dzieło, umowa o roboty budowlane)
b)umowy starannego działania (zlecenie, umowa agencyjna, komis, przewóz, spedycja, przechowanie, umowa składu)
1.umowy losowe. Zwykle mają charakter przyszły i niepewny.
-umowa ubezpieczenia, umowa dożywocia, umowa renty, przyrzeczenie publiczne
2.umowy z zakresu stosunków kredytowych
-pożyczka, umowa rachunku bankowego, umowa kredytu bankowego
3inne umowy np. umowa ugody
Cena -jest to określona kwota pieniężna, która wyraża wartość zamienną przedmiotu sprzedaży np. towar lub usługę.
Ze względu na skutki prawne ich naruszenia są rodzaje cen
-cena sztywna - właściwy organ ustala ściśle określoną cenę.
-Cena maksymalna - oznacza że określona jest górna granica ceny, której nie można przekroczyć. Jeżeli nastąpi nadpłata to kupujący ma roszczenie o zwrot tej kwoty.
-Cena minimalna - określona jest dolna granica ceny, której nie można przekroczyć.
-Cena wynikowa - odnosi się do sposobu obliczania ceny. Stosuje się w tym zakresie przepisy o cenie maksymalnej
Ze względu na podmiot ustalający
-cena urzędowa - ustala właściwy organ administracji państwowej
-cena regulowane - są ustalane przez sprzedawcę na podstawie określonych zasad ekonomicznych i prawnofinansowych
-cena umowna - ustalają wspólnie strony zawierające umowę oparciu o określone zasady ekonomiczne i prawnofinansowe. Występuje również w obrocie powszechnym gdzie strony ustalają cenę w oparciu o prawo podaży i popytu.
Ceny urzędowe i regulowane są cenami maksymalnymi chyba że właściwe przepisy stanowia inaczej.
Sprzedaż - przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać rzecz, a kupujący rzecz odebrać i zapłacić cenę
Obowiązki stron w umowie sprzedaży:
-przeniesienie własności rzeczy
-wydanie rzeczy
-udzielenie wyjaśnień o stosunkach faktycznych i prawnych dotyczących rzeczy
kupujący
-zapłata ceny
-odbiór rzeczy
-sposób wydania i odbioru rzeczy - Sposób wydania i odebrania rzeczy sprzedanej powinien zapewnić jej całość i nienaruszalność
-zwłoka w odbiorze rzeczy- sprzedawca może oddać rzecz na przechowanie na koszt i niebezpieczeństwo kupującego. Sprzedawca może również sprzedać rzecz na rachunek kupującego, po dodatkowym terminie . Musi niezwłocznie zawiadomić kupującego
-zbadanie przesyłki - jeżeli w trakcie przewozu nastąpił ubytek lub uszkodzenie rzeczy, kupujący obowiązany jest dokonać czynności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności przewoźnika.
Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady
-jest odpowiedzialnością majątkową
-wynika z ustawy
-dotyczy wad fizycznych i prawnych rzeczy
-jest odpowiedzialnością terminową
-jest niezależna od winy sprzedawcy
sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi gdy kupujący wiedział o wadach w chwili zawarcia umowy rzeczy oznaczonych co do tożsamości, wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku albo tzw. rzeczy przyszłych.
Wada fizyczna polega na:
-rzecz ma mniejszą wartość lub użyteczność niż to wynika z celu umowy albo jej przeznaczenia
-rzecz nie ma właściwości o których sprzedawca zapewniał
-rzecz zostaje wydana w stanie niezupełnym.
Wady jawne - widoczne zewnętrznie
Wady ukryte - można zauważyć dopiero w czasie używania
Wada prawna - polega na tym, że rzecz sprzedana jest własnością osoby trzeciej
Kupujący w przypadku wad fizycznych może żądać:
-odstąpienia od umowy
-obniżenia ceny
-usunięcia usterki
-wymiany
wybór należy do kupującego
Aby móc korzystać z tych uprawnień kupujący musi spełnić warunki:
-zbadanie rzeczy
-zawiadomienie sprzedawcy o wykrytych wadach
-zgłoszenie roszczeń
Gwarancja jakości- jest dodatkową odpowiedzialnością majątkową za jakość rzeczy sprzedanej
Cechy : odpowiedzialność majątkowa gwarantowana sprzedawcy lub wytwórcy wobec kupującego, dotyczy tylko wad fizycznych, wynika z umowy, jest odpowiedzialnością terminową.
Gwarancja ma formę pisemną (karta gwarancyjna). Wynikają z niej następujące uprawnienia kupującego: żądanie usunięcia usterki, żądanie wymiany na rzecz wolną od wad. Kupujący dochodzi wg własnego wyboru. Przepisy kodeksowe regulujące gwarancję mają charakter względnie obowiązujący. nie może jednak zawierać postanowień, które naruszyłyby interes kupującego.
Darowizna - polega na tym, że darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.
Jest to umowa jednostronnie obowiązująca, konsensualna, nieodpłatna, rozporządzająca. Oświadczenie darczyńcy wymaga formy aktu prawnego. Umowa staje się ważna gdy oświadczenie zostanie spełnione. Odwołanie darowizny następuje przez złożenie oświadczenia w formie pisemnej wobec obdarowanego. Może to nastąpić z powodu niedostatku lub niewdzięczności
Najem - przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.. jest to umowa konsensualna dwustronnie zobowiązująca odpłatna i wzajemna. Stronami są wynajmujący i najemca.
Obowiązki stron
1.wydanie rzeczy, wydanie we właściwym stanie, utrzymanie rzeczy we właściwym stanie(dokonywanie napraw, wymiana części), odpowiedzialność z tytułu rękojmi
2.zapłata czynszu, uiszczenie świadczeń dodatkowych, jeżeli obowiązek taki wynika lub ustawy, piecza nad rzeczą, dokonywanie drobnych napraw (konserwacja,)
Dzierżawa - wydzierżawiający zobowiązuje się oddać rzecz dzierżawcy do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Jest to umowa konsensualna dwustronnie zobowiązująca odpłatna i wzajemna.
Obowiązki stron:
1.wydanie rzeczy, wydanie i utrzymanie rzeczy w stanie zdolnym do przynoszenia pożytków
2.zapłata czynszu, opłata podatków i innych ciężarów, dokonywanie drobnych napraw, wykonywanie swego prawa zgodnie z wymogami prawidłowej gospodarki.
Użyczenie - użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu , na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy przez czas oznaczony lub nieoznaczony. Jest umową realną jednostronnie zobowiązującą, nieodpłatną. Stronami są użyczający i biorący.
Umowa o dzieło - przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i wzajemna. Stronami są przyjmujący zamówienie i zamawiający.
Cechy dzieła : przyszły wytwór pracy fizycznej lub umysłowej człowieka, rezultat określony z góry, charakter materialny bądź nie, musi być obiektywnie wykonalne.
Obowiązki stron:
1.wykonanie dzieła, przy użyciu własnych narzędzi i materiałów i surowców chyba że inaczej w umowie, stosowanie się do poleceń i wskazówek zamawiającego, rozpoczęcie i wykonanie dzieła w czasie odpowiednim, odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady dzieła z tytułu rękojmi.
2.Zapłata wynagrodzenia, odebranie dzieła, obowiązek współdziałania przy wykonywaniu dzieła.
Zlecenie - przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Do umów o świadczenie usług o ile nie są uregulowane innymi przepisami stosuje się przepisy o zleceniu( korepetycje, nauczanie języka obcego, leczenie, przewóz). Konsensualna, dwustronnie zobowiązującą, jeśli jest odpłatna to jest wzajemna. Stronami są zleceniodawca i zleceniobiorca. Dopuszcza się wykonanie zlecenia przez osobę trzecią.
Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia - instytucja ta jest pozaumownym źródłem zobowiązania np. zapłata rachunku za sąsiada który przebywa w szpitalu, oddanie samochodu policjantowi który podejmuje pościg art. (752-757 k.c.).
Umowa ubezpieczenia - przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się płacić składkę. Konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i losowa. Stronami są ubezpieczyciel i ubezpieczający. Powinna być dokonana w formie pisemnej. Spełnienie świadczenia przez ubezpieczyciela jest zależne od zaistniałego zdarzenia losowego.
Umowa pożyczki -przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy albo taką sama ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna (gdy obowiązek odsetek wynika z umowy), wtedy jest też wzajemna. Strony to pożyczkodawca i pożyczkobiorca. Pożyczka powyżej 500 zł powinna być dokonana w formie pisemnej zwykłej.
Umowa rachunku bankowego -bank zobowiązuje się wobec posiadacza rachunku na czas oznaczony lub nieoznaczony do przechowywania jego środków pieniężnych oraz do przeprowadzenia na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych, konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna, wzajemna. Stronami są bank i posiadacz rachunku.
Umowa kredytu bankowego - bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony określona kwotę środków pieniężnych na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie oraz do zwrotu wykorzystywanego kredytu wraz z odsetkami w terminie umówionym a także do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu. Konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i wzajemna. Powinna być dokonana w formie pisemnej zwykłej.
Poręczenie - przez umowę poręczenia zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Konsensualna, jednostronnie zobowiązująca, odpłatna (jeżeli wynika z umowy).istnienie długu głównego i jego rozmiar decydują o istnieniu i rozmiarze długu pomocniczego. W braku odmiennego zastrzeżenia w umowie poręczyciel jest odpowiedzialny jako współdłużnik solidarny. Oświadczenie poręczyciela musi być złożone w formie pisemnej zwykłej pod rygorem nieważności. Poręczyciel jeśli spełnił świadczenia ma roszczenia regresowe wobec dłużnika.
PAPIERY WARTOŚCIOWE, PRZEKAZ
Papiery wartościowe to dokumenty które inkorporuja określone w swej treści prawo podmiotowe (najczęściej wierzytelności). Realizacja tego prawa jest zależna od posiadania tego dokumentu (materializacja papierów wartościowych).
Funkcje papierów wartościowych : kredytowa, płatnicza, gwarancyjna, obiegowa, legitymacyjna.
Podział
1.Ze względu na funkcje prawne :a) papiery, które wyrażają uprawnienia do wierzytelności pieniężnych (weksle, czeki, obligacje, bony pieniężne) b) papiery które zawierają uprawnienia do rozporządzania towarem znajdującym się pod pieczą wystawcy dokumentu (konosamenty, dowody składowe domów składowych, warranty) c) papiery które inkorporują prawa udziałowe (akcje w spółce akcyjnej)
2.ze względu na zasady obrotu papierami wartościowymi: a) papiery imienne, które legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu, osoba ta może przenieść przysługujące jej prawo na inny podmiot tylko w drodze przelewu (cesji) i wydania dokumentu .b) papiery na zlecenie - legitymują osobę imiennie wskazaną lub przez nią wymienioną albo dalszych nabywców, natomiast zbycie prawa własności papieru na inny podmiot poprzez umieszczenie odpowiedniej notatki z podpisem oraz wydanie dokumentu. c) papiery na okaziciela - które nie wymieniają osoby uprawnionej, uprawnionym jest każdy który ten papier posiada, obrót następuje przez przeniesienie własności dokumentu i wręczanie dokumentu.
Obrót papierami wartościowymi ma charakter pierwotny i wtórny. Pierwotny polega na sprzedaży przez emitera. Wtórny powstaje w wyniku dalszej zamiany posiadanych papierów na gotówkę i jej lokaty w innych papierach. Publiczny obrót papierami wartościowymi polega na propozycji nabycia, nabywaniu praw emitowanych w serii papierów wartościowych wykorzystując w tym celu środki masowej komunikacji albo inny albo w inny sposób jeśli skierowane to jest do więcej niż 300 osób albo do nieoznaczonego adresata z wyjątkiem sytuacji określonych przez przepisy prawa. Zgodę na wprowadzenie papierów wartościowych do takiego obrotu wyraża Komisja Papierów Wartościowych, która jest centralnym organem administracji rządowej w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi. Rejestrację papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu prowadzi Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych działający w formie spółki akcyjnej.
Weksle - p.w. w którym wystawca przyrzeka zapłatę określonej sumy pieniężnej albo poleca zapłatę tej sumy osobie trzeciej. Wystawca przyjmuje bezwarunkową odpowiedzialność za zapłatę weksla.
Wyróżniamy : weksel własny - (wystawca przyrzeka bezwarunkowo zapłacić oznaczoną sumę pieniężną na rzecz lub na zlecenie wskazanej imiennie osoby remitenta), weksel trasowany - (wystawca weksla poleca trasatowi bezwarunkowo zapłacić na ręce remitenta określoną kwotę pieniężną)
Weksel własny zawiera : wyraz weksel, oznaczenie terminu płatności, przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty określonej kwoty pieniężnej, określenie remitenta, oznaczenie daty i miejsca weksla, podpis wystawcy. W przypadku trasowanego dodatkowo nazwisko trasanta. W przypadku obrotu wekslami zbywca zwany jest indosantem natomiast nabywca indosatariuszem. Ze względu na formę Indos zupełny i indos „in blanco”.ze względu na funkcję prawną: indos własnościowy, pełnomocniczy (inkasowy), zastawniczy.
Weksel „nie na zlecenie” jest papierem wartościowym imiennym. Wtedy zbycie prawa następuje w formie cesji
Czeki - pw. jako sformalizowana odmiana przekazu jest zwykle środkiem zapłaty. Występują trzy podmioty: wystawca, trasant i remitent
Wyróżniamy ze względu na podmiot uprawniony: czeki imienne, na zlecenie, na okaziciela,
Szczególne rodzaje: czek kasowy, rozrachunkowy, zakreślone, podróżnicze, bankierskie.
Elementy czeku nazwa „czek”, polecenie bezwarunkowego zapłacenia oznaczonej sumypieniężnej, nazwisko osoby która ma zapłacić (trasanta), oznaczenie miejsca płatności, oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku, podpis wystawcy czeku.
Akcja - jest to określony ułamek kapitału akcyjnego, ogół praw i obowiązków akcjonariusza wobec spółki, dokument jako pw. Inkorporujący określone prawa udziałowe.
Elementy akcji: firma i siedziba spółki, sąd rejestrowy i liczbę rejestru, data zarejestrowania spółki i emisji akcji, wartość nominalna, liczba, seria, rodzaj danej akcji, uprawnienia szczególne akcji, wysokość dokonywanej wpłaty przy akcjach imiennych, ograniczenia co do przeniesienia własności, przepisy statutu o związanych z akcją obowiązkach do świadczeń na rzecz spółki. Akcja musi być opatrzona pieczęcią spółki oraz podpisem zarządu.
Wyróżniamy akcje imienne i na okaziciela.
Obligacje - to pw. emitowany w serii w którym emitent stwierdza że jest dłużnikiem właściciela obligacji, oraz zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji.
Emitentami mogą być: podmioty gospodarcze z osobowością prawną, gminy, związki komunalne oraz miasto stołeczne Warszawa, inne podmioty posiadające osobowość prawną, które są upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw np. Skarb Państwa, NBP i inne banki.
Obligacja powinna spełniać warunki : powołanie podstawy prawnej, nazwa i siedziba emitenta, miejsce i numer wpisu do właściwego rejestru lub wskazanie gminy będącej emitentem, nazwa obligacji i cel emisji, wartość nominalna i nr kolejnej obligacji oraz seria, miejsce i data wystawienia obligacji oraz data nabycia, data od której nalicza się oprocentowanie, wysokość tego oprocentowania, terminy i miejsce jego płatności oraz warunki wykupu, oznaczenie obligatariusza przy obligacji imiennej, ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennej, podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu emitenta.
Obligacje mogą być imienne i na okaziciela.
Emisja obligacji może nastąpic poprzez:
-publiczną subskrypcję
-propozycję nabycia do indywidualnych adresatów w liczbie nie większej niż 300 osób
Emitent odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji, natomiast podmioty które udzieliły zabezpieczeń odpowiadają do wysokości udzielonego zabezpieczenia..
Przekaz - jest czynnością jednostronną o podwójnym upoważnieniu. Przekazujący upoważnia inny podmiot (przekazanego) do wykonania we własnym imieniu, ale na rachunek przekazującego określone świadczenia, a jednocześnie upoważnia odbiorcę przekazu do odbioru tego świadczenia we własnym imieniu. Stosunek między przekazującym a przekazicielem nazywa się stosunkiem pokrycia, natomiast między przekazującym a odbiorcą określa się stosunkiem waluty. Dopiero gdy przekazany oświadczy odbiorcy przekazu, że przekaz przyjmuje obowiązany jest względem odbiorcy do spełnienia oznaczonego świadczenia.
Prawo działalności gospodarczej
Prawo gospodarcze dotyczy dwóch sfer:
-obrotu gospodarczego
-zagadnień, które towarzyszą obrotowi gospodarczemu (przepisy prawa cywilnego)
Obrót gospodarczy
Zbywca (przedsiębiorstwo) - stosunek zobowiązania - Nabywca
Obrót powszechny
Zbywca (każdy) - stosunek zobowiązania - Nabywca
Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.
Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca zagraniczny - osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą,
Mały przedsiębiorca uważa się przedsiębiorcę, który w poprzednim roku obrotowym:
-zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
-osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 7 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 5 milionów EURO.
Nie uważa się jednak za małego, przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali posiadają:
-więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji,
-prawa do ponad 25% udziału w zysku,
-więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).
Średni przedsiębiorca uważa się przedsiębiorcę, nie będącego małym przedsiębiorcą, który w poprzednim roku obrotowym:
-zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
-osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 40 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 27 milionów EURO.
Nie uważa się jednak za średniego, przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali i średni posiadają:
-więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji,
-prawa do ponad 25% udziału w zysku,
-więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy).
Zasady podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest
-wolne dla każdego (sposób jest dowolny i w różnych sektorach chyba, że są ograniczenia)
-na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
-inne - zasada uczciwej konkurencji
Firma jest nazwą, pod którą kupiec rejestrowy prowadzi przedsiębiorstwo.- nazwa zastrzeżona dla spółek kapitałowych
Kupiec może pozywać i być pozywany pod firmą.
Firma spółki akcyjnej albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatek w pierwszym przypadku "spółka akcyjna", w drugim - "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością". Nazwiska osób nie mogą być umieszczone w firmie bez ich zgody lub zgody ich spadkobierców.
Jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub wysyłkowej za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci informatycznych lub druków bezadresowych, jest obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych:
-oznaczenia przedsiębiorcy,
-numeru, pod którym przedsiębiorca wpisany jest do rejestru przedsiębiorców, wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego,
-siedziby i adresu przedsiębiorcy.
Przedsiębiorca jest obowiązany do zamieszczania na towarach lub na ich opakowaniach wprowadzanych do obrotu informacji w języku polskim zawierających:
-oznaczenie przedsiębiorcy - producenta towaru i jego adres,
-nazwę towaru,
-inne oznaczenia i informacje wymagane na podstawie odrębnych przepisów.
Przedsiębiorca jest obowiązany do:
-dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego tego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca,
-zawiadomienia urzędu skarbowego, właściwego ze względu na podatek dochodowy, o posiadaniu rachunku bankowego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą,
Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:
-poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
-wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
-wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,
-ochrony osób i mienia,
-transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych,
-budowy i eksploatacji albo wyłącznie eksploatacji autostrad płatnych oraz dróg ekspresowych, do których stosuje się przepisy o autostradach płatnych,
-zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych,
-rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych.
Koncesja ma charakter uznaniowy. Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji administracyjnej. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.
Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji, zwane dalej "promesą". W promesie można uzależnić udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją.
-W postępowaniu o udzielenie promesy stosuje się przepisy dotyczące udzielenia koncesji.
-W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy.
-W okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie, chyba że:
-uległy zmianie dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy albo
-wnioskodawca nie spełnił wszystkich warunków podanych w promesie,
Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach odrębnych ustaw.
Zezwolenie nie ma charakteru uznaniowego. Organ zezwalający wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, że spełnione zostały wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia.
Wydawanie, odmowa wydania i cofnięcie zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.
Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony.
Zezwolenie może być wydane na czas oznaczony:
-na wniosek przedsiębiorcy,
-jeżeli przepisy odrębne tak stanowią.
Krajowy Rejestr Sądowy
Rejestr składa się z:
-rejestru przedsiębiorców,
-rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
-rejestru dłużników niewypłacalnych.
Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe mające siedzibę w miastach będących siedzibą wojewody i obejmujące swoją właściwością obszar województwa, zwane dalej "sądami rejestrowymi".
Urzędy skarbowe i gminy jako zadania zlecone wykonują czynności pomocnicze związane z prowadzeniem Rejestru, polegające na zapewnieniu zainteresowanym:
-wglądu do Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD),
-dostępu do urzędowych formularzy wniosków wymaganych ustawą,
-informacji o wysokości opłat określonych ustawą, sposobie ich uiszczania oraz o właściwości miejscowej sądów rejestrowych.
Każdy wpis do KRS ma charakter konstytucjonalny, tzn. nabywa prawa po wpisie do rejestru.
Kodeks spółek handlowych
Spółkami handlowymi są:
-spółka jawna, -spółka partnerska, -spółka komandytowa, -spółka komandytowo-akcyjna, -spółka z ograniczoną odpowiedzialnością -spółka akcyjna.
Które powstają w wyniku zawarcia umowy handlowej. Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.
Spółka osobowa - spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną,
Spółka kapitałowa - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną,
Spółka jednoosobowa - spółkę kapitałową, której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza,
Spółki dzielimy na
-osobowe
-kapitałowe
Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp. j."
Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.
Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.
Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego; lub w odrębnej ustawie. Wykonywanie wolnego zawodu w spółce może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie.
W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.p." Firmy z oznaczeniem "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz skrótu "sp.p." może używać tylko spółka partnerska.
Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.
Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.k." Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem "spółka komandytowa". Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej.
Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się:
-w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy - przepisy dotyczące spółki komandytowej,
-w pozostałych sprawach - odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.
Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50.000 złotych.
Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "S.K.A." Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem "spółka komandytowo-akcyjna". Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej.
Umowa spółki stanowi, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne.
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 50.000 złotych. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 500 złotych. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego.
Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "spółka z o.o." lub "sp. z o.o."
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu.
Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy. W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna. W przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników.
Uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników. Bez odbycia zgromadzenia wspólników mogą być powzięte uchwały, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być powzięte, albo na głosowanie pisemne.
Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
-Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
-Osoby podpisujące statut są założycielami spółki.
-Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie.
-Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka akcyjna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "S.A."
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 500.000 złotych. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 złoty.
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie.
W spółce akcyjnej ustanawia się radę nadzorczą. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Rada nadzorcza nie ma prawa do wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.
Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań, o których mowa w art. 395 § 2 pkt 1, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny. W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki.
Uchwały walnego zgromadzenia, poza innymi sprawami wymienionymi w niniejszym dziale lub w statucie, wymaga:
-rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków,
-postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,
-zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego,
-nabycie i zbycie nieruchomości lub udziału w nieruchomości, chyba że statut stanowi inaczej,
-emisja obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa,
Spółki kapitałowe mogą się łączyć między sobą oraz ze spółkami osobowymi; spółka osobowa nie może jednakże być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną. Spółki osobowe mogą się łączyć między sobą tylko przez zawiązanie spółki kapitałowej. Nie może się łączyć spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości.
Połączenie może być dokonane:
-przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie), (inkorporacja)
-przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki (łączenie się przez zawiązanie nowej spółki). (fuzja)
Spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna (spółka przekształcana) może być przekształcona w inną spółkę handlową (spółkę przekształconą). Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową przez jej wspólników. Przepis ten nie narusza przepisów art. 26 § 1-4. Do przekształcenia spółki cywilnej w spółkę handlową inną niż spółka jawna stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną spółkę handlową. Nie może być przekształcana spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości.
Prawo rodzinne i opiekuńcze- jest to zespół przepisów regulujących stosunki wynikające z: małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia, opieki, kurateli.
Przepisy te mają przede wszystkim charakter bezwzględnie obowiązujący, niemajątkowy, i prawa podmiotów są niezbywalne.
Pokrewieństwo -jest to stosunek prawny między określonymi osobami, który oparty jest na biologicznych więzach krwi łączących te osoby. Pokrewieństwa w linii prostej i bocznej.
Powinowactwo -powstaje w momencie zawarcia małżeństwa. Jest to stosunek prawny między małżonkiem a krewnym drugiego małżonka. Trwa ono pomimo ustania małżeństwa (rozwód).
Zasady prawa rodzinnego i opiekuńczego:
1.równouprawnienia kobiet i mężczyzn
2.laicyzacji małżeństwa (małżeństwo jest instytucją świecką)
3.monogamia
4.trwałości małżeństwa
5.ochrona dobra dziecka
Małżeństwo - jest to instytucja świecka której treść wyraża się w określonym przez przepisy prawa trwałym związku mężczyzny i kobiety.
Przesłanki: a) materialne: odmienność płci, jednoczesna obecność nupturientów (istnieje wyjątek że może zastąpić pełnomocnik), złożenie zgodnych oświadczeń woli, złożenie tych oświadczeń przed Kierownikiem Urzędu Cywilnego lub duchownym. b) przesłanki formalne: przedstawienie odpowiednich dokumentów, złożenie pisemnego oświadczenia o tym że nie istnieją przeszkody (naruszenie tych przesłanek nie ma wpływu na ważność związku. c) zakazy: nie mogą te przesłanki wystąpić w momencie zawarcia małżeństwa. Jeśli jednak choćby jedna z nich wystąpiła to małżeństwo jest ważne może być jednak unieważnione. Większość zakazów ma charakter względny (wiek nupturientów), bezwzględny (krewni, niedorozwój umysłowy). Wyrok unieważniający małżeństwo ma charakter konstytutywny. Skutki prawne podobne jak przy rozwodzie. Różnice : powrót do nazwisk, jeśli unieważnienie po śmierci to utrata prawa dziedziczenia, ustanie stosunku powinowactwa.
Prawa i obowiązki małżonków
O charakterze niemajątkowym
Obowiązki : wspólne pożycie, wierność, wzajemna pomoc, współdziałanie dla dobra rodziny
Prawa: wzajemna reprezentacja, wybór nazwiska
O charakterze majątkowym. Małżeński ustrój majątkowy może wystąpić w postaci: A) ustrój ustawowy, B) ustrój umowny
Ada) ustawowy wyodrębniamy trzy masy majątkowe: majątek wspólny, i majątki odrębne współmałżonków
Wspólny - są to przedmioty nabyte przez małżonków podczas trwania związku małżeńskiego, w jego skład wchodzą: pobrane wynagrodzenia, premie, inne świadczenia uregulowane przez przepisy szczególne, pobrane wynagrodzenia za usługi cywilne, dochody z majątku wspólnego, przedmioty służące do prowadzenia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa nawet jeśli zostały nabyte ze środków należących do majątku odrębnego małżonka (ciągnik), inne przedmioty nabyte w drodze spadku lub darowizny gdy testator lub darczyńca tak postanowił.
Współwłasność która obejmuje majątek wspólny małżonków nazywa się wspólnością ustawową lub wspólnością dorobkową. Charakteryzuje się ona : 1) niemożnością rozporządzania nieokreślonym udziałem, 2) niemożnością zaspokojenia się wierzycieli z udziału, 3) niemożnością żądania podziału majątku wspólnego.
Zarząd majątkiem wspólnym polega na tym że:
-każdy z małżonków jest współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym
-każdy z małżonków może dokonywać samodzielnie czynności w ramach zwykłego zarządu
-do dokonania czynności przekraczających zwykły zarząd potrzebna jest drugiego małżonka
Majątek odrębny - który jest własnością każdego z małżonków
- czas nabycia, sposób nabycia (darowizny, testament, przeznaczenia rzeczy(odzież instrumenty), charakter prawny - składniki niemajątkowe( alimenty, renta, zadośćuczynienie, nagrody za osobiste osiągnięcia, majątkowe prawa autorskie
Adb) umowny - modyfikacja ustroju ustawowego, należy dokonać w formie aktu notarialnego (intercyzy), zarówno w czasie trwania związku jak i przed powstaniem. Są trzy postacie ustroju umownego:
1.ustrój rozszerzający - polega na tym, że w drodze porozumienia stron wprowadza się określone składniki z majątku odrębnego do wspólnego
2.ustrój ograniczający - polega na przesunięciu zgodnie z wolą stron elementów z majątku wspólnego do majątku odrębnego.
3.Ustrój wyłączający wspólność ustawową - polega na tym że małżonkowie posiadają tylko majątki osobiste.
Odpowiedzialność małżonków za zobowiązani: wierzyciel może żądać zaspokojenia swoich roszczeń z majątku odrębnego, wspólnego a także obu majątków odrębnych.
Ustanie małżeństwa -śmierć, uznanie za zmarłego, rozwód.
Przesłanki pozytywne: zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Przesłanki negatywne: wydanie orzeczenia mogłoby naruszyć dobro wspólnych małoletnich dzieci, sprzeczność z zasadami współżycia społ. (nieuleczalna choroba), gdy orzeczenia żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu, wyjątek (niewinny małżonek wyraża zgodę).
Skutki rozwodu - ustanie małżeństwa z momentem uprawomocnienia się wyroku. Sąd rozstrzyga o winie rozkładu, wykonaniu władzy rodzicielskiej, obowiązek alimentacyjny, wspólnym mieszkaniu, na wniosek jednego z współmałżonków sąd może orzec o podziale majątku wspólnego.
Władza rodzicielska -jest to zespól wzajemnie powiązanych ze sobą uprawnień i obowiązków rodziców względem majątku i osoby małoletniego dziecka. Władza jako prawo podmiotowe ma charakter niezbywalny a przepisy są bezwzględnie obowiązujące. Powstanie władzy rodzicielskiej powstaje z momentem: urodzenia dziecka lub jego uznania, przyznanie jej przez sąd, przywrócenie władzy rodzicielskiej, powstania przysposobienia.
Treść władzy rodzicielskiej:
-piecza i wychowanie dziecka (miejsce zamieszkania dziecka, posłuszeństwo, prawo zwrócenia się do sądu o odebranie dziecka od osoby nieuprawnionej.
-Przedstawicielstwo ustawowe
-Zarząd majątkiem dziecka (w ramach zwykłego zarządu, gdy przekracza wymagana jest zgoda sądu rodzinnego i opiekuńczego).
Formy ingerencji sądu opiekuńczego w sprawowanie władzy rodzicielskiej:
-ograniczenie władzy rodzicielskiej (gdy zagrożone dobro dziecka)
-zawieszenie władzy rodzicielskiej (gdy jest przemijająca przeszkoda)
-pozbawienie władzy rodzicielskiej (trwała przeszkoda, nadużycie władzy rodz., rażące zaniedbanie obowiązków)
skutki prawne pozbawienia władzy rodz. - a) ustanie praw i obowiązków wynikających z władzy rodz., ustanowienie opieki, można orzec o zakresie kontaktów, inne. Jeśli ustaną przyczyny to sąd może przywrócić władzę rodzicielską.
Inne przyczyny: uzyskanie pełnoletności, ubezwłasnowolnienie rodzica, zawieszenie władzy rodz., przysposobienie - przez to ustaje władza rodz. Naturalnych rodziców.
Przysposobienie - powstaje w wyniku wydania orzeczenia sądu opiekuńczego. Adopcja tworzy stosunki prawno rodzinne między przysposobionym a przysposabiającym takie jak między rodzicami i dziećmi. Do przysposobienie niezbędne jest: osoba przysposabiana musi być nieletnia, pełna zdolność do czynności prawnych osoby przysposabiającej, odpowiednia różnica wieku, zgoda określonych osób (współmałżonka, przysposobionego który ukończył 13 lat, rodziców przysposobionego, opiekuna)
Rodzaje przysposobienia -
1.przysposobienie pełne, (przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa wobec przysposabiającego i jego krewnych, ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa wobec swoich krewnych oraz prawa i obowiązki wobec niego, skutki przysposobienia rozciągają się na i zstępnych przysposobionego)
2.niepełne (przysposobiony i jego zstępni nabywają prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa tylko względem przysposabiającego, utrzymane są określone prawa i obowiązki pomiędzy przysposobionym a jego krewnymi)
3.całkowite (ma miejsce wtedy gdy rodzice dziecka złożą przed sądem opiekuńczym zgodę na przysposobienie swojego dziecka bez wskazywania osoby przysposabiającej. Skutki jak w przysposobieniu pełnym, dodatkowo (nie jest dopuszczalne uznanie przysposobionego, ani sądowe ustalenie jego pochodzenia, nie jest możliwe rozwiązanie przysposobienia, sporządza się nowy akt urodzenia wpisując przysposabiających jako rodziców)
Obowiązek alimentacyjny - jest to powinność osoby zobowiązanej do dostarczania środków utrzymania i wychowania dla osoby uprawnionej.
Cechy:
-charakter bezwzględnie obowiązujący
-specyficzny przedmiot świadczenia (środki utrzymania - środki wychowania)
-charakter osobisty
-realizacja prawa do alimentacji nie jest ograniczona w czasie
-świadczenia alimentacyjne jako świadczenia okresowe ulegają przedawnieniu po 3 latach.
-Obowiązek nie jest zależny od określonego zachowania się osoby uprawnionej (poprawne stosunki uprawnionego wobec zobowiązanego)
Źródła obowiązku alimentacyjnego -pokrewieństwo, przysposobienie, powinowactwo, obowiązek między byłymi małżonkami.
Przesłanki alimentacyjne 1) podstawowe - niedostatek, niemożność samodzielnego utrzymania, istotne pogorszenie sytuacji materialnej. 2) dodatkowe - wyłączna wina lub jej brak , zgodność obowiązku z zasadami współżycia społecznego.
Zakres świadczeń alimentacyjnych -wysokość świadczeń alimentacyjnych wynika z: 1- usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej 2) zarobkowych i majątkowych możliwości osoby zobowiązanej, które mają charakter zmienny. Każda ze stron może żądać zmiany wysokości świadczeń w zależności od zaistniałych okoliczności. Organem egzekucyjnym jest komornik. Kodeks pracy umożliwia egzekucję świadczeń z wynagrodzenia do wysokości 3/5 tych należności.
Fundusz alimentacyjny -możliwość wypłacenia w świadczeń w przypadku bezskuteczności egzekucji. Świadczenia te nie mogą przekraczać 30% wynagrodzenia pracownika w gospodarce narodowej i nie więcej niż to wynika z orzeczenia sądu. Fundusz prowadzi ZUS.
Opieka to instytucja prawna służąca do ochrony osoby która tej pomocy potrzebyje. Opiekę ustanawia sąd opiekuńczy.
1.Opieka nad małoletnim
2.Opieka nad osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną
Na treść opieki składa się:
-piecza i wychowanie podopiecznego
-przedstawicielstwo ustawowe
-zarząd majątkiem podopiecznego
Nadzór nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej sprawuje sąd opiekuńczy
Kuratela - jest instytucją prawną zapewniającą przede wszystkim prowadzenie spraw osoby która takiej pomocy potrzebuje.
Kuratelę ustanawia się na wniosek lub z urzędu i ma ona charakter przejściowy.
Wyróżnia się : 1) kuratela dla osoby częściowo ubezwłasnowolnionej, 2) dla osoby nieobecnej, 3) dla osoby ułomnej, 4) dla dziecka poczętego a jeszcze nie urodzonego, 5) dla podopiecznego, 6) dla osoby prawnej.