1.Antropologia kulturowa Wyjaśnić pojęcia: antropologia, kultura, natura.

Antropologia kulturowa - dyscyplina nauk społecznych badająca organizację kultury, rządzące nią prawa, historyczną zmienność i etniczną różnorodność kultur w celu skonstruowania ogólnej teorii kultury. Jest to jeden z głównych działów szeroko rozumianej antropologii, zajmuje się badaniem kultury we wszystkich jej przejawach.

Antropologia - (z greki "ánthropos" - człowiek, "logos" - nauka), biologiczna nauka porównawcza o człowieku, jego pochodzeniu (antropogeneza), rozwoju osobniczym i rodowym oraz zróżnicowaniu rasowym. Opisuje kulturę, wyjaśnia i bada zjawiska innych dziedzin nauki (ekonomii, geografii, polityki, socjologii).

Kultura- (z łac. colere = "uprawa, dbać, pielęgnować, kształcenie") Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania). Pierwszą naukową definicje kultury sformułował Edward Tylor w 1871 roku - „kultura czyli cywilizacja jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje, zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa”.

Natura-NASCERE (coś co rośnie samorzutnie) Natura przeciwieństwo kultura.

2. Antropologia kulturowa - przedmiot i zakres.

Jest to nauka o człowieku, filozofia człowieka.

W Europie dzieli się ona na kilka odrębnych dziedzin (różnych gałęzi nauki):

• antropologia fizyczna(wchodzi w skład biologii)

• antropologia filozoficzna (wchodzi w skład filozofii)

• antropologia społeczna i kulturowa (wchodzi w skład nauk społecznych takich jak socjologia i nauki o kulturze. Antropologia ta pokrywa się częściowo z etnologią i etnografią)

Etnografia - zajmuje się opisem (jakiejś) kultury

Etnologia - dokonuje opisu kultury inaczej studia teoretyczno-wyjaśniające

Antropologia - opisuje kulturę, wyjaśnia i bada zjawiska innych dziedzin nauki (ekonomii, geografii, polityki, socjologii)

Socjologia kultury - zajmuje się kulturą społeczeństw cywilizowanych, nowoczesnych (czyli kulturą symboliczną)

Zadania antropologii kultury : analiza podobieństw i różnic kulturowych, analizowanie logicznej organizacji kultury.

Geneza antropologii spowodowała jej rozbicie na antropologię społeczną i kulturową.

Antropologia społeczna wywodzi się z tradycji socjologicznych. Bada ona społeczny wymiar rzeczywistości, zasady budowy struktury społecznej i prawa regulujące jej funkcje.

Antropologia kultury bada kulturę a przede wszystkim wartości, symbole i postawy.

Współcześnie uważa się, że ten podział jest nieuzasadniony bo kultura i społeczeństwo to całość, bo badać je należy całościowo, czyli holistycznie. Taka tendencja istnieje w Europie, w Ameryce istnieje tylko antropologia kultury.

Nowoczesna antropologia zrodziła się na początku XX w, a jej geneza sięga połowy XIX w. Dlaczego?

1. Nastąpił wtedy rozwój nauk a w szczególności nauk przyrodniczych, pojawiła się praca Darwina „O pochodzeniu gatunku”.

2. Rewolucja techniczna, która pociągnęła za sobą rozwój techniki, co pociągnęło rozwój geograficzny.

Antropologia zajmuje się nowym przedmiotem badań - akulturacją, czyli przemianami w społeczeństwie pierwotnym pod wpływem zderzenia się z cywilizacją zachodnią.

3.Miejsce antropologii wśród nauk.

Antropologia ma troistą postać, ponieważ:na mocy definicji jest ona „nauka o człowieku”, czyli tym samym można ją utożsamiać z naukami humanistycznymi jest nauka społeczną gdyż zajmuje się badaniem grup ludzkich posiada także cechy nauk przyrodniczych, przez tę gałąź, która znana jest jako antropologia fizyczna, która zajmuje się problemami ewolucji człowieka poczynając od jego cech zwierzęcych kończąc na obecnym podziale na grupy rasowe.

4.Subdyscypliny antropologii, nauki współpracujące z antropologią kulturowa.

- archeologia - dostarcza informacji o okresach rozwoju kultury, które nie pozostawiły dokumentów pisanych ale świadectwa materialne (celowe i niecelowe wytwory ręki ludzkiej)

- lingwistyka - dostarcza informacji w zakresie dwóch działów: lingwistyka posiadających pismo, lingwistyka języków niepisanych

- religioznawstwo - zasadnicze znaczenie ma problematyka wyobrażeń religijnych i obrzędowości religijnej

- antropologia filozoficzna - poszukuje odpowiedzi na pytanie o istotę społeczeństwa, jest to wspólne zainteresowanie dla antropologii kulturowej, wspólne jest też zainteresowanie człowiekiem jako całością, istotą człowieka.

5. Główne kierunki antropologii kulturowej

ewolucjonizm, dyfuzjonizm, funkcjonalizm, strukturalizm, psychokulturalizm

6. Ewolucjonizm jako kierunek antropologii. Twórcy kierunku.

Antropologia zrodziła się na gruncie fascynacji teorią ewolucji. Prawa ewolucji odpowiadają prawom ewolucji kultury.

Tezy ewolucjonizmu:

- człowiek wykazuje zawsze te same cechy psychiczne, niezależnie od rasy, epoki historycznej czy środowiska, a doświadczenie ludzkie postępuje tymi samymi drogami. (zasada o jedności rozumu ludzkiego - Adolfa Bastiana). Wszyscy jesteśmy tacy sami i mamy takie same możliwości rozwoju, ale na innym etapie historycznych. Kultury rozwijają się tak samo (kultury pierwotne - świadectwo rozwoju kultury europejskiej).

Johann Bachofen (1815-1887), Henry Morgan (1818-1881) - badał w terenie, Adolf Bastian (1826-1905), James John Frazer (1854-1941), John Lubbock (1834-1913), Edward Taylor (1832-1917) - I-wszy profesor antropologii, najsłynniejszy ewolucjonista.

Kierunek ten zakładał, że motorem rozwoju ludzkości jest naturalna wynalazkowość człowieka (różne grupy ludzkie mogą dokonać takich samych wynalazków).

Etnologia z zakresu kultury materialnej - przykłady: żeliwne poidła dla koni - wykorzystywane jako kwietnik (odtwarza się dzieje kultury materialnej charakterystycznej dla wcześniejszego rozwoju).

7. Główne założenia ewolucjonizmu:

1. Jedność świata przyrodniczego i ludzkiego oraz jedność wiedzy o tym świecie

2. Prawidłowość -rzeczywistość ludzka podlega tym samym prawom co świat przyrody.

3. Genetyzm -wyjaśnić zjawisko to dla ewolucjonistów określić jego genezę

4. Jednolitość natury ludzkiej -przyjmowano istnienie niezmiennych zasad funkcjonowania ludzkiego umysłu, to założenie pozwalało przyjmować, że w podobnych warunkach ludzkiego działania można oczekiwać podobnych sukcesów.

5. Zmienność -jej obecność jest podstawowym faktem, zajmowano się kierunkiem i mechanizmem zmiany niż wykrywaniem jej początku.

6. Globalny charakter zmiany -zmiana jednego z elementów kultury powoduje zmiany w jej innych elementach

7. Zmiana jako postęp -zmiana zawsze była ukierunkowana, tożsama z postępem, wszystko inne traktowane jako odstępstwo od reguły.

8. Nierównomierność postępu -różne sektory kultury nie rozwijają się równomiernie, oraz różne społeczeństwa rozwijają się w różnym tempie w odmiennych fazach rozwoju

9. Ciągłość i stopniowość postępu -ewolucja nie zna skoków, wszystkie elementy przechodzą łagodnie w swoje kolejne stadia i pomiędzy każdym z nich istnieje wiele stanów pośrednich.

10. Immanentność zmiany -dwojaki wewnętrzny i zewnętrzny charakter czynników zmiany (Spencer). Zasada te pełniła jedynie rolę dyrektywy metodologicznej nie zaś twierdzenia teoretycznego.

11. Zastosowanie metody porównawczej w celu ekstrapolowania w przeszłość zjawisk teraźniejszych -istota tej metody jest przekonanie, ze analiza zjawisk współczesnych może być źródłem informacji o zjawiskach dawnych.

8. A.Bastian, J.Bachofen, H.Morgan (główne dzieła myśli)

Bastian - „człowiek w historii” - teza o jedności psychicznej człowieka - dzięki tej jedności istnieją idee elementarne (wspólne dla wszystkich ludzi) i idee wtórne (ludowe) - odróżniają kultury. Zróżnicowanie kulturowe - zróżnicowanie idei ludowych.

Bachofen - „prawo macierzyste” - I-wsze studium rozwoju rodziny i systemu pokrewieństwa jako systemu społecznego (odkrył matriarchat - władza i dziedziczenie w rękach kobiet). Stadia rozwoju rodziny - (heteryzm - cała grupa stanowiła jedną wielką rodzinę, matriarchat - pochodzenie i majątek dziedziczone w rękach kobiet, patriarchat - władza i dziedziczenie w lini męskiej).

Morgan - badał plemię irokezów, „systemy powinowactwa i pokrewieństwa w rodzinie ludzkiej”. Przeprowadził badania ankietowe „Społeczeństwo pierwotne. Schemat rozwoju rodziny”. Rozwój wg Morgana odbywa się drogą powolnego gromadzenia doświadczeń. Dokonuje się dzięki odkryciom i wynalazkom, zapewniających zaspokojenie ludzkich potrzeb.

Najważniejsze są 3 czynniki rozwoju: I - umiejętność mówienia, II - posługiwanie się narzędziami, III - powstanie i rozwój instytucji społecznych.

Postulował śledzenie dwóch linii rozwojowych - wynalazków i instytucji.

Wyróżnił 3 stadia rozwoju ludzkości:

1. dzikość

2. barbarzyństwo

3. cywilizacja

9. J.Lubbock, E. Tylor, J. Frazer (główne dzieła, myśli)

Lubbock - „Początki cywilizacji, stan pierwotny człowieka i obyczaje dzikich współczesnych” - ewolucjonizm ma zawsze charakter progresywny. Istnienie matriarchatu - obalił. Stadia rozwoju religii: ateizm, fetyszyzm, totemizm, szamanizm, antropomorfizm, stadium bez nazwy - kiedy bóstwo staje się twórcą natury, religia staje się moralnością (religia i moralność).

Tylor - „Badania nad wczesną historią gatunku ludzkiego i rozwój cywilizacji”, „Kultura pierwotna, badania nad rozwojem mitologii, filozofii, religii, sztuki i zwyczajów (obyczajów)”, „Cywilizacja pierwotna”. Poświęcił swoje studia animizmowi. Animizm to wiara w duszę i duchy. Nauka o duszach i innych jestestwach nadprzyrodzonych (minimalistyczna definicja religii). Wyróżnił 3 stadia rozwoju religii : animizm, politeizm (wielobóstwo), monoteizm (jedynobóstwo - judaizm, islam, chrześcijanizm).

Stworzył teorię przeżytku kulturowego-chodziło o to że pewne elementy kultury jak praktyki, zwyczaje, wierzenia, które choć właściwie dla wcześniejszych etapów rozwoju przetrwały w późniejszych stadiach w formie zmodyfikowanej (relikty).

Frazer - „Złota gałąź - studium magii i religii” - charakterystyka religii pierwotnej. Stadia rozwoju społecznego.

Schemat religii:

1. magia - świat wodzony jest przez ponadludzkie siły, znane czarownikom

2. religia - świat kontrolowany jest przez istotę nadludzką, do której człowiek może zwracać się o pomoc

3. światopogląd naukowy - człowiek zdaje sobie sprawę ze swoich możliwości dzięki metodom logiczno-naukowym.

10. Zasadnicze cechy kierunku dyfuzjunizmu.

DYFUZJA - rozprzestrzenianie się elementów kulturowych, przenikanie elementów z jednej kultury do drugiej. Powstał po 1880r. Jego cechami są: uznanie kontaktów międzykulturowych za główną przyczynę decydującą o dynamice rozwoju kultury, traktowanie kultury jako zbioru elementów tworzących kompleksy o odmiennej dla poszczególnych obszarów (areałów, kręgów) kombinacji cech, koncentracja uwagi na zapożyczeniach, minimalizowanie roli ewolucji kulturowej oraz preferowanie interpretacji historycznej i geograficznej (zmienności kultury w czasie i przestrzeni)

11. Dyfuzjonizm. Podział na szkoły,twórcy kierunku.

DYFUZJONIZM - opozycja wobec ewolucjonizmu.

To historyczny kierunek w antropologii, cel - pytanie o przeszłość i drogi rozwoju kultur ludzkich, I-wsza faza postewolucjonistyczna. Szkoła kulturowo-hostoryczna.

Twórcy kierunku: Ferdynand Ratzel, Leo Frobenius, Fritz Graebner, Wilhelm Schmidt, Smith, Perry.

Zanegowali tezę, że mechanizmem rozwoju człowieka jest wynalazkowość. O rozwoju decyduje

Teza Ratzela - podobieństwa między elementami różnych kultur muszą być wynikiem dawnych kontaktów i migracji. Mówiła się o rozprzestrzenianiu się elementów kulturowych, następcy całych kompleksów kulturowych.

„ Powstanie kultur afrykańskich”

Kilka szkół:

• wczesna szkoła historyczna - Graebner, Ankermann

• szkoła niemiecko-austriacka - Schmidt, Koppers

• szkoła angielska - Smith i Perry

• dyfuzjonizm amerykański

Elementy kulturowe przenoszone z jednej kultury do drugiej powodowały przyspieszenie rozwoju, powstała tzw. Koncepcja kręgów kulturowych- zespół zjawisk powiązanych funkcjonalnie. Inaczej nazywana luźnym zespołem wynalazków.

12. Dyfuzjonizm. Podział świata na kultury w ujęciu o. Wilhelma Schmidta.

Schmidt - wędrują i wywierają swój wpływ nie tylko poszczególne elementy kulturowe lub małe ich grupy lecz także całe zamknięte w sobie kompleksy kulturowe. Taki kompleks obejmuje wszystkie potrzebne kategorie ludzkiej kultury, tzn. ekologię, gospodarkę, społeczeństwo, obyczaje, religię. Miały się przenosić w świecie i być zapożyczane całe zasoby życia. Zawsze istniało kilka kultur zasadniczych, które rozprzestrzeniały się w całym świecie. Wyodrębnił trzy podstawowe stadia rozwoju kultury:

-zbieracko-łowiecki

-pasterski

-rolniczy

Dyfuzjonizm - koncepcja młodsza od ewolucjonizmu. Dyfuzja decyduje o charakterze kultur.
13. Funkcjonalizm- twórcy kierunku i 3 nowości w antropologii

Funkcjonalizm - kultura jako narzędzie zaspokojenia ludzkich potrzeb.

FUNKCJONALIZM - od niego zaczyna się nowoczesna antropologia. Powstał w latach 20-stych XX wieku. Zrodził się w Wielkiej Brytanii za sprawą B. Malinowskiego i A. Radcliffe-Brown.

Początek funkcjonalizmu wiąże się z książką Malinowskiego „Argonauci zachodniego Pacyfiku”.

3 nowości:

1. podejście systemowe-kultura stanowi całośc

2. punktem wyjścia i dojścia każdego antropologa powinien być teren;

3. Utylitaryzm- wszystko w kulturze służy czemuś, każdy element w kulturze słuzy czemuś

14. Funkcjonalizm strukturalny. Twórca podkierunku i jego dzieła. Terminy: struktura społeczna, forma strukturalna.

Funkcjonalizm strukturalny. Jest mniej zainteresowany potrzebami jednostki, bardziej interesuje go miejsce jednostki w systemie społecznym, konstrukcja tego systemu.

Opowiadał się on za:

• metodologiczną jednością nauk przyrodniczych i społecznych

• zasadnicza sprzecznością pomiędzy funkcjonalizmem z jednej strony a ewolucjonizmem i dyfuzjonizmem z drugiej

• sądził iż antropologia społeczna należy do grupy nauk nomotetycznych i jest skazana na brak wyjaśnień historycznych.

• Centralną kategorią jego koncepcji było pojecie struktury społecznej czyli trwałych stosunków interpersonalnych będących konsekwencją zróżnicowania społecznego.

Twórca- A. Radcliffe-Brown (1881 - 1955) - prof. uniwersytetu, prezes królewskiego instytutu antropologii w Londynie. Prowadził badania na wyspach Andamańskich w pobliżu Indii.

Jego dzieła: „W klasie szkolnej”; „Wyspy andomańskie”; „struktura i funkcje w społecznościach pierwotnych”.

Struktura społeczna-jest to układ trwałych stosunków interpersonalnych, będących konsekwencją zróżnicowania społecznego. To uporządkowanie osób.

Forma strukturalna-zestaw wartości i interesów w danej społeczności. Jest głównym czynnikiem trwania społeczeństwa.

15. Uniwersalne warunki trwania społeczeństwa wg. A. R. Radliffe-Browna

1.koaptacja-wzajemne przystosowanie wartości i interesów na drodze ich konwengeracji, ograniczenie konfliktów i standaryzacji zachowań, wierzeń i postaw emocjonalnych.

2.instytucjonalne formy neutralizacji konfliktów społecznych

3.działania społeczne na rzecz ciągłości strukturalnej systemu społecznego

4.substrat materialny-

5.dzialalnośćrzeczywiste, konkretne objawy działalności instytucji.

6.funkcja instytucji- cos co jest koncowym produktem, właściwym rezultatem dzialanosci.

16. Funkcjonalizm klasyczny. Twórca kierunku, dzieła. Definicja kultury, potrzeby, instytucji.

Funkcjonalizm klasyczny - rozpoczął się od krytyki, polemiki z ewolucjonizmem i dyfuzjonizmem. Twórcą był B. Malinowski. Jego dzieła monografia jako najwłaściwsza metoda dla antropologii (1884-1942).

1922 r. - książka „Argonauci zachodniego Pacyfiku”, 1929 r. - „Życie seksualne dzikich w pn-zach Malanezji”, 1935 r. - „Ogrody koralowe i ich magia”, 1944 r. - „Szkice z teorii kultury” (podsumowanie jego teorii kultury).

Podstawowym zadaniem antropologii powinno być ukazanie mechanizmów rządzących współczesnymi strukturami, a nie rekonstrukcja struktur minionych (społeczeństwa pierwotne współcześnie istniejące).

Przyjął założenie, że kultura stanowi niepodzielną całość. Twierdził, że kulturę należy badać empirycznie jako niepodzielną całość.

Zarzucano mu ahistoryzm (nie zwraca uwagi na historię).

Kultura - jest integralną całością służącą zaspokojeniu ludzkich potrzeb (cała kultura ma spełniać określone funkcje). Kultura jest systemem rzeczy, działań, postaw, w którym każda część istnieje jako środek do celu.

Mówi o 2 uwarunkowaniach życia ludzkiego:

• biologiczne

• kulturowe

Potrzeba - to system warunków w ludzkim organizmie w układzie kulturowym i w relacji ich obu do naturalnego środowiska co jest wystarczające i konieczne dla przetrwania grupy i organizmu.

W organizmie pojawia się określony warunek np. głód, w kulturze muszą być narzędzia jego zaspokojenia, a środowisko naturalne musi nim umożliwić jej zaspokojenie.

Najmniejszą częścią systemu kulturowego jest INSTYTUCJA.

Poprzez instytucje zaspokajane są potrzeby ludzkie

2 definicje instytucji:

1. jest to zorganizowany system działań ludzkich

2. są to ludzie realizujący te działania

17.Klasyfikacja potrzeb człowieka według B. Malinowskiego

3 grupy potrzeb:

• potrzeby podstawowe (I-go rzędu) - potrzeby biologiczne - te które decydują o przetrwaniu organizmu - metabolizm; reakcja kulturowa - zapewnienie organizmowi środków do metabolizmu; reprodukcja gatunków; bezpieczeństwo organizmu.

• Potrzeby II-go rzędu - potrzeby pochodne

• Potrzeby III-go rzędu - potrzeby integratywne

Potrzeby pochodne - społeczne (funkcjonowanie ludzi w grupie społecznej) - produkcja narzędzi i dóbr konsumpcyjnych, reakcja kulturowa - system gospodarczy; potrzeba kodyfikacji i regulacji zachowań, reakcja kultury - system kontroli społecznej; transmisja kultury, reakcja kultury - socjalizacja (kulturowo uwarunkowany sposób wprowadzania człowieka w kulturę), organizacja zbiorowego działania, organizacja polityczna danej grupy.

Potrzeby integratywne - potrzeby intelektualne, które realizują następujące reakcje kulturowe: wiedza, religia, magia, etyka, moralność i sztuka - kultura symboliczna (ma realizować nasze potrzeby).

18.Unwersalne elementy składowe instytucji według B. Malinowskiego.

Instytucje mają swoistą strukturę - każda składa się z 6 elementów. Karta czyli zespół wartości umożliwiających zorganizowanie się ludzi; personel - grupa ludzi wraz z podziałem obowiązków i autorytetów; normy - wymagane umiejętności od tych ludzi, zwyczaje, normy prawne obowiązujące członków instytucji; substrat materialny - narzędzia i urządzenia jakimi dysponuje grupa ludzi którzy wykonują zadania; działalność - konkretne i rzeczywiste objawy działalności instytucji; funkcja instytucji - właściwy rezultat o zorganizowanej działalności (różny od karty).

19. Zasada relatywizmu kulturowego według F. Boasa.

Postawa przeciwna postawie etnocentrycznej. Polega na dostrzeganiu wielkości i różnorodności innych kultur oraz uznaniu, że sposoby myślenia różnych zbiorowości dają się rozumieć tylko w odniesieniu do ich własnego kontekstu, reguł czy wartości. Każda z kultur rozwija się na swój własny sposób, a nie wg jednolitych praw.

20.Szkoła kultury i osobowości. Zadania antropologii i definicja osobowości według F. Boasa. Wymień orientacje szkoły i ich prekursorów.

F.Boas- był geogr. Fizykiem, etnografem,badał Eskimosów na ziemi Baffima, badał Indianin Kwakiukiu, był prof.antropologii w Columbijskim uniwersytecie, odrzucił ewolucjonizm.

Wprowadził postulat Historyczności kultury- istnieje pojecie czasu linearnego.

Wyznaczył 3 kierunki badań: 1.relacja człowiek-natura 2. człowiek-człowiek 3. świadomość człowieka (indywidualne reakcje na zdarzenia, kultury)- prawda, psychologiczna- jak twórcy i uczestnicy kultury są postrzegani

Dwa założenia w budowaniu kultur

-kazde zjawisko kult. to skutek wydarzeń historycznych

- procesy psychiczne wszystkich ludzi są tożsame uzależnienie od czasu.

Boas zwalczał dyskryminację rasową. Odrzucił koncepcje PRAJĘZYKA.
Dziełem Boasa jest szkoła kultury i osobowości „CULTURAL PERSONALITY APPROACH”. Zadaniem jej było wskazac wzajemną relacje pomiedzy jednostka a kultura jako czynnik konstytucyjny całość systemu kulturowego.

Osobowość- biologicznie zdeterminowana, emocjonalna, intelektualna charakterystyka która przesądza o sposobie reagowania jednostki na kulturę w której żyje.

Prekursorzy: R.F. Benedict; M. Mead; R.Linton; J.Whitine; A.Kardiner; M.J. Herskovits; A.L. Koeber; R.Lowie; C.Wissler; A.A.Goldenweiser;

W tej szkole wyróżnia się kilka orientacji:

-jezyk, związek kultury, języka i osobowości

-konfukcjoruktoniz

-lingwokulturonizm

21.Psychokulturalizm E.Sapira.

Napisał „kultura język osobowości”

Obszar zainteresowania antropologa to: kultura, język, osobowość. Należy rozumieć to jako trzy różne aspekty tej samej rzeczywistości która stanowi przedmiot antr.kult. Tą rzeczywistością jest świat czł-ka swoisty tylko dla niego swiat kultury. Kultura, język osobowość streszczają w sobie wszystko co człowiekowi i tylko jemu jest właściwe.

Uznawał ze kultura zawsze pozostaje własnościa ludzi którzy ją tworzą nieustannie i wciąż na nowo za każdym razem kiedy spotykaja innych i wchodzą z nimi w interakcje i wówczas manifestują takie czy inne zachowanie.

Sapir odwoływał się do widzenia dziecka- dla niego kultura nie jest gotowa czy dana lecz stale ja się odkrywa, przyswaja stopniowo, nigdy w całości.

Sapir nawołuje do zachowania drobiazgowej ostrożności przy interpretowaniu „innych kultur”.

22. Funkcje języka według E. Sapira

-komunikacja: pochodne

-konsolidacja grupowa (solidaryzacja)

-socjalizacja (kiedy język staje się narzędziem dzialania, współdziałania, poznania)

-kumulacja kultury i przekaz historyczny

- rozwijanie indywidualności

- determinacja postrzegania rzeczywistości

23. Konfiguracjonizm R. F. Benedict. Jej dzieła. Pojęcie kultury. Tezy. Klasyfikacja kultur.

Konfiguracjonizm-kultura jako układ klocków

Jej dzieła: „Wzory kultur”; „Koncepcja Ducha opiekuńczego w Amer PN.”; „Bajki Indian cochiti”; „Mitologia ziemi”; „Rasa nauka i polityka”; „Chryzantema i miecz:Wzory kultury japońskiej”

Klasyfikacja kultur: kultura apollińska-kultura Indianin Zuni i dionizyjska-kultura Kwakiutlów

Pojęcie:R.F. Benedict ujmował kulture jako systematyczna i zintegrowana konfiguracje wzorów zachowania i myslenia o jednolitym charakterze.Owa konfiguracja jest swoista całością zorganizowana wokół wzoru dominującego i okresla ona zasadnicze cechy osobowości jednost.uczestniczacych w danej kulturze. Okresla wzór jako dominujacy albo podstawowy.

24. Wymien i podaj interpretacje 3 przypadków kultur wg.R.F.Benedict.

1. kultura Kwakiutlów z pn-zach.wybrzeża Ameryki

2. Zuni z Nowego Meksyku

3. plemię z wyspy Dobu

Ad.1Glówną zasada realizowania w kulturze Kwakiutów jest współzawodnictwo o prestiż społeczny. Ma ono charakter powszechny, otwarty i unormowany.

Ad.2Indianie Zuni pozbawieni są instynktu rywalizacji a głownym elementem własnej kultury czynia rytuał.

Ad.3Wszystkie dzialania społeczne mieszkańców wyspy Dobu SA przesiąknięte lękiem i poczuciem zagrożenia. W tej kulturze głodu wszechogarniającym ideałem jest rywalizacja ale ukryta podstępna i nieunormowana.

25.Konfiguracjonizm M.Mead. Jej dzieła. Pojęcie kultury. Wzór podstawowowy,wzory kulturowe.

M.Mead- kultura to konfiguracja harmonijnie ze sobą powiązanych wzorów zachowań
jednostka jest zdeterminowana przez kulturę, jej osobowość to rezultat procesów socjalizacji w kulturze i epoce.

Jej dzieła: Dojrzewanie na Samoa, Dorastanie na Nowej Gwinei (1929); Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych(1933);Charakter Balijski (1942) ; Jeżynowa zima (1978)

26.Interpretacja kultury Saomańczyków i przedstawicieli plemienia Manus wg.M.Mead

Samoa-konformiści uważaja za nietaktowne konkurowanie i chec wybicia się. To biedna ludność dla ktorej bogactwo nie stanowi istotnej wartości.Cenia wewnetrzna harmonie święty spokój właściwe sobie miejse. Wierność małzenska wywołuje u nich ironie, Cenia urok osobisty umiejętności rzemieślnicze i krasomowcze.

Cechy mieszkańców: tolerancja, brak przezyc emocjonalnych, najważniejsze SA kryteria wieku i plci, konwenanse na codzien(wymiana grzeczności, niewerbalne komunikaty).

Prostota kultury i brak rygoryzmu w relacjach społ. daje możliwość indywidualnego zróżnicowania i swobody wyboru.

MANUS- Ludzie dążą do indywidualnego sukcesu ekonomicznego.Oznacza to uznanie społeczne, wzór wychowania i wartość sukcesu indywidualnego.

Cenione są nst.wartości: wstrzemięźliwośc seksualna przez4 lata, słucha głosów przodow, gromadzenie majątku, kontakty handlowe, zaradność w niebezpieczeństwach i w przeciwnościach losów, formalizm, konkurencja dominuje nad współpracą, dominuje realizm i praktycyzm.

27. Typologia kultur wg.M.Mead.

1.postfiguratywna- to taka, w której młode pokolenie staje przed czymś nowym i wykorzystuje to lepiej niż poprzednicy. Jest w tym lepsze i szybsze, a starszym pozostaje tylko uczyć się od niego. Jest to kultura występująca współcześnie, właściwa dla społeczeństw postindustrialnych, gdzie rozwój technologii jest niezwykle szybki.

2.konfiguratywna-wystepuje współdziałanie różnych pokoleń.Nowa Gwinea żyje przeszłością,słucha przodków. Zderza się przeszłośc z przyszłością i tworzą się nowe relacje miedzy pokoleniami. Oczekiwanie tez lepszej przyszłości. oprócz tradycyjnego przekazu, zachodzi również wzajemne uczenie się rówieśników od siebie.

3.prefiguratywna-Kultura XXw. Kiedy na oczach jednego pokolenia odbywa się zmiana wiedzy jak również i obyczajów,że wszystkie pokolenia są zmuszone do równorzędnego uczenia się i przystosowania do nowych warunkow zycia. Nad obyczajowością dominuje poczucie wytwarzania tu i teraz naszej przyszłości.

28. Problem z uznaniem dorobku M. Mead (konflikt Derek Freeman contra M.Mead)

W 1983 roku Derek Freeman z uniwersytetu w Canberze opublikował pracę „Margaret Mead a Samoa: stworzenie i obalenie antropologicznego mitu". Freeman prowadził na Samoa wieloletnie badania. Nauczył się perfekcyjnie miejscowego języka. Został nawet jednym z samoańskich wodzów plemiennych. Zebrał ogromny materiał na temat obecnej i przeszłej obyczajowości Samoańczyków. W swojej pracy gruntownie ośmieszył wszystkie tezy Maead, która przedstawiała Samoa jako „raj wolnej miłości", a jej praca stała się biblią m.in. Hipisów. Okazało się bowiem, że na wyspach nie tylko panuje surowa etyka seksualna, lecz wielkim szacunkiem w społeczeństwie cieszy się dziewictwo.

Antropologia kultury 1

stopień niższy, średni i wyższy.

---