Psychologia zaburzeń - ćwiczenia 5
R. 8. Zaburzenia odżywiania i inne szkodliwe dla zdrowia czynniki psychologiczne
Współcześnie podkreślany jest wzajemny wpływ ciała i psychiki dla zdrowia. Jest ono determinowane przez czas, miejsce i tryb życia = człowiek jest jednostką biopsychospołeczną.
Medycyna behawioralna - szerokie podejście do leczenia zaburzeń somatycznych, u podłoża których leżą domniemane czynniki psychospołeczne (biologiczne, psychologiczne - największy nacisk, społeczno-kulturowe), stanowiące główną przyczynę wystąpienia i/lub trwania choroby.
Zajmuje się: czynnikami psychologicznymi predysponującymi osobę do choroby somatycznej; sposobami redukcji skutków stresu dzięki zasobom osobistym; mechanizmami biologicznymi wpływającymi na zmiany fizjologiczne spowodowane stresem; procesami psych. mającymi wpływ na decyzji dot. zdrowia; czynnikami wpływającymi na stosowanie się do porad medycznych; skutecznością środków psych. w zmianie niezdrowego trybu życia i ich wpływie na chorobę.
Choroby psychogenne - wywołane i podtrzymywane przez przyczyny o charakterze psychologicznym.
Psychologia zdrowia - dziedzina zajmująca się udziałem psychologii w diagnozowaniu, leczeniu i zapobieganiu składnikom zaburzeń somatycznych (rozwój - lata 70.).
Przed DSM-III - większość chorób psychogennych klasyfikowano jako zab. psychofizjologiczne i koncentrowano się na chorobach układów. W DSM-III - podkreślenie czynników psychologicznych w chorobach somatycznych.
Oś I - „czynniki psychologiczne wpływające na stan medyczny”:
- zaburzenia psychiczne
- objawy psychologiczne
- cechy osobowości albo styl radzenia sobie
- nieprzystosowanie zdrowotne
- reakcje fizjologiczne w wyniku stresu
- inne, nieokreślone.
Diagnozy tej używa się, gdy stan medyczny określony na osi III wykazuje, że czynniki psych. odegrały dużą rolę w chorobie (Hafen i in, 1996: stany medyczne, na których występowanie, rozwój i utrzymywanie się mają wpływ czynniki psychologiczne - zob. tabela 8.1. str. 442).
ZABURZENIA ODŻYWIANIA
Anoreksja psychiczna‐ zaburzenie szczególnie uporczywe i zagrażające życiu; wskaźnik śmiertelności -
20% ‐ najwyższy spośród wszystkich zaburzeń psychiatrycznych. Śmierć następuje zazwyczaj w wyniku
fizycznych konsekwencji głodzenia się lub samobójstwa. Ciężkie przypadki anoreksji powodują nieodwracalny proces obumierania mózgu. Bulimia psychiczna rzadko kończy się śmiercią.
Różnice wynikające z płci
Anoreksja psychiczna i bulimia psychiczna to oddzielne zespoły, w DSM‐IV zakwalifikowane jako
zaburzenia odżywiania u dorosłych, w zasadzie nie występują przed okresem dojrzewania (szczególnie
bulimia) i rzadko po 25 roku życia. Kobiety stanowią 90%‐95% przypadków zachorowania ‐> różnice związane z płcią z pewnością mają wpływ na naturę i pochodzenia tych patologii. U mężczyzn występuje b. rzadko, około połowa mężczyzn o zaburzonych wzorcach zachowania to homoseksualiści, biseksualiści, albo osoby aseksualne.
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne w anoreksji
Anoreksja psychiczna (jadłowstręt psychiczny) rozpoznana jako osobne zaburzenie ponad 100 lat temu.
Podstawowe cechy (DSM-IV):
· intensywny lęk przed przybraniem na wadze
· odmowa regularnego właściwego odżywiania
· bezpodstawne narzekanie na nadwagę
· spadek ciężaru ciała poniżej 85% należnej wagi (u osób, które rosną, o 15% mniejszy przyrost wagi w stosunku do wzrostu)
· zaburzenia obrazu własnego ciała -> niewłaściwy wpływ na samoocenę
· nieobecność przynajmniej 3 kolejnych miesiączek (u kobiet, które miesiączkują)
· nadaktywność
· wzorzec ostrego ograniczania diety albo przejadania się (przy istnieniu lub braku kompulsyjnego
zwracania) ‐> typ ograniczający i typ objadająco/przeczyszczający - stosowanie środków moczopędnych i przeczyszczających oraz lewatywy (drugi typ to cecha wspólna anoreksji i bulimii psychicznej)
· typ ograniczający - obsesyjna samokontrola w życiu codziennym, objawy obsesyjno - kompulsyjne,
trudności w życiu społecznym, izolowanie się od rówieśników
· typ objadająco/przeczyszczający lub wzorzec bulimii psychicznej - mniej ograniczeń i zahamowań, problemy z kontrolą impulsów innych niż jedzenie, np. nadużywanie szkodliwych substancji, ten wzorzec jest zazwyczaj dłuższy i związany z gorszymi prognozami na wyleczenie
· zaprzeczanie powadze swego zaburzenia.
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne w bulimii
Bulimia psychiczna (żarłoczność psychiczna) rozpoznana jako zespół psychiatryczny niedawno (w DSM‐II - 1968 - jeszcze jej nie ma).
Cechy:
· częste występowanie epizodów przejadania się waz z utratą kontroli nad tym procesem
· niewłaściwe zachowania mające na celu powstrzymanie przybierania na wadze (środki przeczyszczające, głodzenie się, zbyt intensywne ćwiczenia fizyczne, przyjmowanie leków tarczycowych na zintensyfikowanie przemiany materii)
· częstotliwość i trwanie tych zachowań - przynajmniej 2 razy w tyg. przez 3 miesiące (w anoreksji dodatkowo zaburzony obraz własnego ciała; anoreksja „góruje” nad bulimią z powodu większej śmiertelności)
· porażający lęk przed utyciem
· typ przeczyszczający - stosowanie przeczyszczających metod zapobiegających przybraniu na
wadze; w porównaniu z typem nieprzeczyszczającym ‐ więcej problemów psychicznych i
fizycznych (np. zakłócenie równowagi elektrolitycznej, niedobór minerałów, próchnica zębów)
· typ nieprzeczyszczający - np. nadmierne ćwiczenia fizyczne
· nigdy nie jest zadowolona, przytłoczenie poczuciem wstydu i winy, ukrywanie swojego
problemu, bolesna i nieskuteczna walka z impulsami przejadania się.
Poza anoreksją i bulimią w DSM‐IV wyróżnia się nieokreślone zaburzenie odżywiania - 1/3 pacjentek z zaburzeniami odżywiania cierpi na to; różnorodna kategoria, cechy wspólne dla anoreksji i/lub bulimii.
Wyjątek - napadowe objadanie się, cechy:
· traktuje się oddzielnie od bulimii typu przeczyszczającego
· przejadanie się w porównywalnym stopniu jak w bulimii, ale bez stosowania niewłaściwych
metod „kompensacyjnych” zapobiegających przybraniu na wadze (nawet ćwiczeń)
· nadwaga
Różnice diagnozowania
Różnice między normalnym a zaburzonym odżywianiem są nieostre i niejasne (wiele kobiet w
dzisiejszych czasach uważa się za grube i stosuje diety); fakt braku diagnozy anoreksji i bulimii nie świadczy o braku zaburzeń odżywiania. Rozróżnienie między anoreksją a bulimią nie jest jasne - wiele
osób spełniających obecnie kryteria bulimii w przeszłości zostało zdiagnozowanych jako chore na
anoreksję (rzadko odwrotnie).
Często z zaburzeniem odżywiania występują inne zaburzenia, np.:
· w anoreksji:
# depresja kliniczna
# zaburzenia obsesyjno ‐ komplsyjne (w typie ograniczającym się)
# nadużywanie substancji
# zaburzenia osobowości - silne stany lękowe (w typie ograniczającym się)
· w bulimii:
# nadużywanie substancji (typ objadająco-przeczyszczający się)
# depresja kliniczna
# uogólnione zaburzenie lękowe, fobie społeczne
#zaburzenia osobowości - zaburzenia z pogranicza lub inne z grupy B (dramatyczne, emocjonalne, wybuchowe)
· w napadowym objadaniu się:
# rzadziej niż w anoreksji (typ objadająco-przeczyszczający się) i bulimii występuje nadużywanie alkoholu i inne choroby
Zob. tabela 8.2, str.447 - różne kryteria diagnostyczne, porównanie anoreksji, bulimii i napadowego objadania się.
Rozpowszechnienie zaburzeń odżywiania
W ostatnich czterdziestu latach ‐ wzrost liczby zaburzeń odżywiania, szczególnie bulimii - bo zmieniły się
normy określające „idealne” rozmiary sylwetki - zew. motywacja.
Dodatkowo wew. motywacja - trudne do osiągnięcia poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości.
W Stanach występowanie zaburzeń odżywiania w pełnej postaci u dorastających dziewcząt i młodych
kobiet:
· 0.5 ‐ 1% w odniesieniu do anoreksji
· 1 - 3% w odniesieniu do bulimii
· 4% ‐ wszystkie zaburzenia odżywiania
· 10% Amerykanek przyznaje się do niektórych symptomów spełniających lub nie kryteria zaburzeń odżywiania (u niektórych to stan tymczasowy)
Zaburzenia odżywiania szerzą się dziś wśród mniej uprzywilejowanych warstw populacji.
Ogólne ryzyko i przyczyny zaburzeń odżywiania
Niezgodność obrazu własnego ciała z ideałem:
· przeciętna waga kobiet wzrasta sukcesywnie od 40 lat, a waga kulturowych ideałów atrakcyjności sukcesywnie spada
· trend społeczno‐kulturowy idealizujący szczupłą sylwetkę
· choroba zaczyna się często od „normalnej” diety
· presja ‐> kobiety rozwijają szkodliwe i trwałe zaburzenia w ocenie własnej „otyłości”
· niezgodność w postrzeganiu obrazu własnego ciała z idealną sylwetką propagowaną przez
media (rycina 8.1, str. 450)
· spadek poczucia własnej wartości (zazwyczaj nastolatki, młodych mężczyzn nie dotyka problem szczupłej sylwetki)
· pacjentki z napadowym objadaniem się nie przeceniają szczupłości (choć dyskredytują własne
ciało) w przeciwieństwie do anorektyczek i bulimiczek.
Czynniki biologiczne:
· dziedziczność - bo istnieją tendencje do pojawiania się problemów z odżywianiem w rodzinie
· granica wagi (Garner) - tendencja ciała do oporu wobec zbyt dużej różnicy od określonej, biologicznie determinowanej normy - waga ciała opiera się zmianie ‐> wzmożony apetyt przy odchudzaniu; ‐>patologiczna czujność w anoreksji, niekontrolowane objadanie się w bulimii
Podatność na psychopatologię:
· osoby z zaburzeniami odżywiania mogą mieć trudności w rozwiązywaniu życiowych problemów
· wysoki stopień wrażliwości i neurotyzmu‐>
· drażliwość, gniew, depresyjność, skoncentrowanie na sobie, impulsywność, podatność na
stresy
· wszelkie „negatywne uczucia” podnoszą ryzyko wystąpienia nie tylko zaburzeń odżywiania,
ale też innych objawów patologii (badanie podłużne)
· molestowanie seksualne - czynnik ryzyka wystąpienia różnych zaburzeń, też bulimii; molestowanie występuje przeważnie w kontekście większych patologii rodzinnych i to one mogą stanowić główny czynnik zwiększający podatność‐>
· związek (studium młodych kobiet w UK): molestowanie seksualne + patologie rodziny + bulimia psychiczna - związek poparty badaniami
Dysfunkcyjne style poznawcze:
· nieprawidłowy sposób myślenia i przetwarzania informacji z otoczenia, nieadekwatność w spostrzeganiu rzeczywistości
· myślenie dychotomiczne - wszystko albo nic (dobre‐złe, grube‐chude, ładne‐brzydkie) bez
normalnego stopniowania
· anorektyczka dostrzeże najmniejsze odchylenie od uznanego ideału kształtów jako coś obrzydliwego i wskazującego na okropne zaniedbania w samoograniczaniu się i w swoim charakterze
Zagrożenia i przyczyny anoreksji i bulimii
Anoreksja i bulimia - wspólne cechy osobowości i doświadczenia życiowe; nie ma subtelnych różnic
prowadzących albo do anoreksji, albo do bulimii.
Głodzenie się może prowadzić do tego, że takie symptomy jak irytacja i złość będą fałszywie uznawane
za wyróżniający aspekt osobowości.
Osobowość:
· w anoreksji:
# duży dystans emocjonalny, zahamowanie poznawcze
# preferowanie rutyny, ustalonego porządku, przewidywalnego środowiska, kłopoty z przystosowaniem się do zmian
# konformizn i uległość
# unikanie ryzyka, niepokój w sytuacjach stresowych
# skłonności perfekcjonistyczne
· w bulimii:
# bardzo zróżnicowana osobowość
# cechy podobne do tych u anorektyczek
# chwiejność emocjonalna
# impulsywność
# też nadmierny perfekcjonizm negatywna samoocena
#lęk przed dorosłością (też w anoreksji)
Wzorce rodzinne:
· w anoreksji (komentarze anorektyczek na temat rodziców):
#matki: dominujące, natrętne, apodyktyczne, ambiwalentne w okazywaniu uczuć
#ojcowie: niedostępni emocjonalnie
#obiektywny opis rodziców anorektyczek jest podobny:
- głęboka i ambiwalentna walka z rodzicami o autonomię i tożsamość
- ograniczona tolerancja na dysharmonie lub napięcie psychologiczne
- nacisk na „właściwe” zachowanie i przestrzeganie reguł
- sterowanie dzieckiem przez rodziców, zniechęcanie do dążeń autonomicznych
- słabe umiejętności rozwiązywania konfliktów
- pielęgnowanie troski o szczupłą sylwetkę, dietę i dobry wygląd
- dzieci pozbawione wsparcia rodziców
-rodzice komunikują się z córkami w nieprawidłowy, skomplikowany sposób, wysyłając im podwójne komunikaty (jednocześnie wsparcie uczuciowe i lekceważenie dla ich prób wyrażania siebie)
Indywidualizm i autonomia chorej dziewczyny, jej bunt, przejawia się w samoograniczeniach, w
dążeniu do perfekcyjnie szczupłej sylwetki. Utrzymuje się na „autonomicznej” pozycji niestrudzenie, z
zaciętym uporem.
Hilda Bruch - światowy autorytet w leczeniu anoreksji - uważała, że osoba z anoreksją stara się ukryć
nierozwinięta, amorficzną jaźń poprzez inność, nawet unikalność, i robi to w niezwykle niezależny sposób.
· w bulimii:
# wiele podobieństw z anoreksją psychiczną
- wysokie wymagania rodziców
- dieta innych członków rodziny
- krytyczne komentarze innych członków rodziny na temat sylwetki, wagi lub sposobu odżywiania się
- kwestionowanie autonomii córek
- silna kontrola w interakcji rodziców z córkami bulimicznymi - zachęca to córki do atakowania samych siebie i budowania zdeprecjonowanego obrazu własnej osoby
Leczenie i jego wyniki
Hospitalizacja połączona z leczeniem psychologicznym.
· anoreksja:
# leczenie trwa niezwykle długo
# stosuje się terapię poznawczo ‐ behawioralną
· bulimia:
# niezwykły sukces terapii poznawczo ‐ behawioralnej w leczeniu bulimii psychicznej
# terapia farmakologiczna (leki antydepresyjne) jest mniej skuteczna
Połączenie obu terapii daje tylko niewiele większa skuteczność niż stosowanie samej terapii poznawczo ‐ behawioralnej.
# „behawioralny” aspekt terapii : znormalizowanie wzorców odżywiania - przerwanie przejadania się i
przeczyszczania oraz nauka regularnego spożywania małych ilości pokarmu
# „poznawczy” element dotyczy dysfunkcyjnych wzorców myślenia - „wszystko albo nic”. Pacjentka otrzymuje rzetelne informacje i doświadcza, że spożywanie „złego” jedzenia nie musi prowadzić do całkowitej utraty kontroli nad odżywianiem.
· napadowe objadanie się:
# adaptowanie techniki poznawczo ‐ behawioralnej do szczegółowych przypadków
Zaburzenia odżywiania mają charakter psychiczny i można określić je jako zaburzenia impulsywnej kontroli - nadmiernej u anorektyczek, a niedostatecznej u bulimiczek i pacjentek z napadowym objadaniem się.
OGÓLNE CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE W ZDROWIU I CHOROBIE
Badania wykazują, że procesy emocjonalne i umysłowe wpływają na zdrowie i chorobę.
Zdrowie, postawy i umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych
Nastawienie i cechy osobowości wpływające na stan zdrowia:
- poczucie bezsilności i beznadziejności - przyspiesza rozwój arteriosklerozy (ataki serca i udar)
- optymizm - bufor przeciw chorobie; przesadny - zaniedbania zdrowotne
Dwie twarze optymizmu
Pozytywny aspekt - poczucie skuteczności, zdolność do radzenia sobie z przeciwnościami
Defensywny typ - obronne zaprzeczanie, niechęć, niezdolność do uznania choroby, objawów lub zagrożenia; ryzyko problemów zdrowotnych
Mały optymizm - poczucie bezradności może być połączone ze złym stanem zdrowia, np.:
- Peterson i Seligman (1987) - negatywna postawa u baseballistów - problemy zdrowotne w przyszłości
- Peterson i współ. (1998) - wzrost śmiertelności wśród intelektualistów, którzy traktowali negatywne wydarzenia jak katastrofy
- studenci Harvardu o pesymistycznym nastawieniu (25l.) - wzrost podatności na choroby somatyczne w wieku 45-60 lat.
Negatywne emocje i choroby somatyczne
Decyduje indywidualny charakter umiejętności radzenia sobie - np. wzorzec zachowania typu A (kiedy zwykłe problemy powodują ekstremalne zachowania) znaczne ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.
Każdy rodzaj negatywnego afektu wzmaga ryzyko choroby (!).
Ale: poprzez związek z neurotyzmem neg. emocja wywołuje silniejsze skargi na zdrowie, które nie mogą być udokumentowane medycznie (neurotyzm - większe ryzyko neg. wydarzeń w życiu, które są związane z wystąpieniem choroby).
Stres u osoby predysponowanej- przyspiesza i pogłębi zaburzenia somatyczne (model podatność-stres), może też pogłębiać i podtrzymywać choroby, np. migreny, artretyzm reumatyczny.
Czynniki psychologiczne a stan zdrowia oraz proces przezwyciężania choroby
Pozytywne emocje ochrona przed chorobą somatyczną i szybki powrót do zdrowia. To komplikuje rzeczywistą skuteczność metod leczenia - wiara w powodzenie terapii poprawia szanse powrotu do zdrowia, nawet jeśli terapia nie przynosi skutków (efekt placebo). Fakt, że zawód lekarza przetrwał do XX wieku (mimo braku skutecznych leków wcześniej) jest manifestacją tego efektu.
Reakcja „Walcz albo Uciekaj”
Od najdawniejszych czasów możliwa jest natychmiastowa mobilizacja energii - część współczulna AUN.
Walter B. Cannon - nazwał ten fakt reakcją „walcz albo uciekaj” - alternatywna funkcja: ucieczka. Dziś reakcje te są przestarzałe - brak sposobów rozładowania stanów podwyższonej fizycznej gotowości uszkodzenie tkanek, nadciśnienie.
Manifestacje pobudzenia AUN - reakcja alarmowa, pierwsza faza na sygnał „do walki”:
- przyspieszony oddech i bicie serca
- wzmożone pocenie się
- zwiększone napięcie mięśni, rumieńce
- rozszerzenie źrenic
-także: podwyższone ciśnienie krwi, więcej cukru we krwi, przenoszenie krwi do mięśni obwodowych i zwiększone wydzielanie silnych neuroprzekaźników.
System ten nie wyewoluował, aby reagować na drobne problemy, stąd jego nierozładowane skutki prowadzą do patologii.
Dunbar i Alexander - chroniczne wewn. źródła zagrożenia mogą wpływać na stan zdrowia, np. stres w przewlekłych zaburzeniach lękowych; również pewne rodzaje raka - stres osłabia funkcje immunologiczne organizmu (nie tylko etap „alarmowy”, ale też „oporu”).
Czynniki psychospołeczne i układ immunologiczny
Reakcje ukł. immunologicznego są znane dzięki badaniom próbek krwi lub płynów ustrojowych.
Zależność między okolicznościami potencjalnie stresującymi i obniżoną odpornością - większa podatność na infekcje i inne neg. wpływy. Stres i choroba są współzależne. Należy wziąć też pod uwagę indywidualne różnice w reakcji na stres.
Składniki ludzkiego układu immunologicznego
Układ immunologiczny:
gałąź humoralna - aktywność limfocytów B i przeciwciał, które one wytwarzają
gałąź komórkowa - limfocyty T
Gdy organizm zostaje zaatakowany przez antygeny, limfocyty B i T aktywizują się i rozmnażają, by rozpocząć działanie. Limfocyty B (ze szpiku kostnego) tworzą przeciwciała krążące w surowicy krwi - ich rolą jest wykrywanie obcych antygenów pochodzących od organizmów chorobotwórczych i przekazywanie inf. do limfocytów T (z grasicy), które wraz z innymi kom. układu odpornościowego zwalczają intruzów.
Wielostopniowe reakcje ukł. immunologicznego:
Niszczenie pewnych typów antygenów, zwłaszcza niebakteryjnych (wirusy i kom. nowotworowe)
Regulacja i pobudzanie innego podziału ukł. odpornościowego
Zakończenie reakcji immunologicznej wraz z ustąpieniem zagrożenia.
Działanie limfocytów B i T - wspierane przez naturalnych zabójców (makrofagi = komórki żerne inicjujące aktywność limfocytów obu rodzajów i granulocyty). Mózg jest bardzo zaangażowany w kontrolę działania obronnego organizmu.
Psychospołeczne przyczyny reakcji immunologicznych
AIDS - ilustracja związku stres-reakcja obronna org. stres osłabia uszkodzony system ochronny i jego reakcje u nosiciela HIV.
Interwencje zachowawcze (aerobik) pozytywne skutki psychologiczne i odpornościowe w grupach nieobjętych wysokim ryzykiem i w początkowej fazie zakażenia u homoseksualistów.
Depresyjny nastrój homoseksualistów powiązany jest ze wzmożoną aktywnością HIV-1 (depresja wpływa negatywnie na ukł. immunologiczny, wzmaga też prawdopodobieństwo ryzykownych zachowań u mężczyzn niezakażonych).
Eksperyment Strauman, Lemieux i Coe (1993) - manipulowano samooceną badanych cytotoksyczność naturalnych zabójców obniżyła się wraz ze spadkiem samooceny (szczególnie u osób pełnych niepokoju lub cierpiących tuż przed eksperymentem na zakłócenia nastroju).
Celowe wystawienie na wirusa przeziębienia grupę poddanych kwarantannie zdrowych ochotników - ochotników niektórych infekcja górnych dróg oddechowych (oddechowych tych, którzy przeżywali stresujące wydarzenia, doświadczali napięcia i neg. emocji przed zetknięciem z wirusem).
Wessie (1992) - silny związek między zmiennymi nastrojami i uszkodzoną funkcją immunologiczną (w części niezależny od konkretnych sytuacji lub wydarzeń mogących wywoływać depresję).
Depresyjny afekt - mniejsza ilość białych ciałek krwi w wyniku ataku obcych protein, obniżona aktywność makrofagów i mniejsza ogólna liczba różnych białych krwinek w obiegu; powrót do zdrowia po depresji jest utrudniony.
Stany wywołujące osłabienie funkcji immunologicznej:
- depresja
- bezsenność
- biegi maratonowi
- loty kosmiczne
- śmierć współmałżonka
- opieka nad osobą chorą psychicznie
- codzienne wahania nastroju (obniżona liczba komórek żernych żernych studentów medycyny podczas egzaminów).
Psychoneuroimmunologia
CUN- mózg jako mechanizm pośredniczący interakcją między stanami psych. a ukł. immunologicznym psychoneuroimmunologia (bada interakcje w kontroli mózgu nad reaktywnością immunologiczną w oparciu o kontrolę nad procesami nerwowymi, neurochemicznymi i endokrynologicznymi).
Oś Podwzgórze-Przysadka-Kora Nadnerczy
Przetwarzanie w mózgu stresujących wydarzeń - podwzgórzowa aktywacja przysadki- stymulacja kory nadnerczy - negatywnych i pozytywny wpływ na funkcjonowanie ukł. Immunologicznego.
Kortykosteroidy (kortyzon) - stosowane, gdy osłabienie ukł. immunologicznego jest pożądane (np. artretyzm reumatyczny - choroba z autoagresji).
Inne neurochemikalia i funkcje immunologiczne
Nowe badania i koncepcja - podważenie osi podwzgórze-przysadka-kora nadnerczy wiele innych hormonów (wzrostu, testosteron, estrogen, też endorfiny) też reaguje na stres i wpływa na f. immunologiczne.
Odkrycie - wypustki nerwowe w grasicy, śledzionie i węzłach limfatycznych - bezpośrednia kontrola nerwowa komórek obronnych; powierzchnia białych ciałek krwi - receptory dla substancji chemicznych.
Warunkowe osłabienie immunologiczne
Osłabienie immunologiczne jako wynik warunkowania klasycznego - przyswojona reakcja na uprzednią stymulację neuronalną, nawet stymulację psychiczną (myśli, obrazy), o ile towarzyszą jej wydarzenia regularnie osłabiające układ odpornościowy, np. to wywołane śmiercią współmałżonka trwa 1-3 lata, co jest wynikiem powtarzających się obrazów (które są warunkową stymulacją powodującą osłabienie poprzez skojarzenie ich z przeszłością).
Immunologiczne sprzężenie zwrotne
Dwukierunkowy wpływ psychospołecznych czynników stresujących i układu immunologicznego; status immunologiczny też wpływa na istniejące stany umysłu i możliwość zachowań poprzez wpływ na poziom neurochemikaliów we krwi, które z kolei wpływają na stan mózgu (np. depresja psychologiczna jako skutek stresu - czynniki stresujące osłabiają ukł. immunologiczny sygnały chemiczne do mózgu, które owocują depresją).
Toksyczność czynników stresujących
Stres - predysponuje, kondensuje i wzmacnia wzorzec przyczynowy choroby lub pogarsza obecny stan, nawet stres związany z terapią.
Stres pourazowy, trwający długo - destrukcyjne skutki dla zdrowia (np. problemy ze zdrowieniem u ofiar nadużyć seksualnych), grozi też załamaniem się innych układów.
Styl życia jako czynnik zagrażający zdrowiu
Aspekty życia odpowiedzialne za niektóre poważne problemy fizyczne:
- dieta (przejadanie się, zbyt wiele produktów wysokotłuszczowych i zbyt mało naturalnych)
- brak ćwiczeń
- palenie tytoniu
- ochłodzenie stosunków rodzinnych
- rozwód
- nadużywanie alkoholu i leków
- codzienne sytuacje stresowe
- nieskuteczne metody radzenia sobie z codziennymi problemami
Czynniki stylu życia (np. używanie prezerwatyw) odgrywają ważną rolę w m. in. chorobie wieńcowej serca, wypadkach samochodowych, śmierci spowodowanej alkoholem (3 główne przyczyny śmierci w Ameryce).
Nawet w przypadku zachowań niepodważalnie szkodliwych (palenie tytoniu) - trudna jest zmiana stylu życia, bo żadne argumenty nie przemawiają do ludzi w danej chwili zdrowych - zmiana szczególnie trudna w uzależnieniach z powodu natychmiastowej i dużej nagrody.
10