Dokumetnacja techniczno eksploatacyjna:' narzucona przerz prawo energetyczne i budowlane, obowiazkowe opracowanie szczegolowej instrukcji caloksztaltu pracy urzadzen eksploatacyjnychProjektwanie urzadzen: niezawodna wspolpraca z siecia; bezpieczenstwo obslugi i otoczenia pracy , spelnienie wymogow ochrony srodowiska; zgodnoisc z innymi9 przepisami na podstawie rozporzadzen ministrow; zgodnosc z polskimi normami , oraz z innymi przepisami zwiazanymi z rodzajem energii; projekt techniczny: zbior rysunkow, obliczen i inne niezbedne dokumenty;l Badania koncowe - podlegaja urzadzenia warunkow tecnicznego odbioru; uzytkownik powinien uzyskac DTR DTR zawiera: Projekt techniczny urzadzenia z naniesionymi poprawkami instalacyjnymi; dokumentacje fabryczna danego urzadzenia, która dostaracza dostawca DTR, atesty, swiadectwa, protokoly kwaliwikacyjne;;1. dokuemnty przyjecia urzadzenia do eksploatacji w tym protokoly przxeprowadzonych prob rozruchyu urzadzen. 2. instrukcja ruchu i eksploatacji3. ksiazki i raporty pracy urzadzenia z zapisami zaklocen zapisanych w instrukcji; protokoly zawierajace wyniki badan i pomiarow; protokoly kontroli okresowych; ksiazka obiektu budowlanego. Przyjecie urzadzenia do pracy: war. 1. sprawdzenie kompletnosci dokumentacji technicznej, 2. przpeorwadzenie prob i pomiarow w zakresie umozliweienia stwierdzenia czy dane urzadzenie odpowiada war technicznym 3. sprawdzenie czy urzadzenie jest dopuszczone do ruchu i dziala zfgodnie z obowiazujacymi przepisami; 4. spr czy zostaly przeprowadzony odbior techniczny przez organ dozoru technicznego;; 5. spr czy stan urzadzenia i miejscejego uzitkowania odpowiada warunkom technicznym oraz wymogom bezpieczenstwa opracy , ochrony p.poz i p poraz. 6. sprawdzneie protokolu przyjecia do eksploatacji. Protokol zawiera: wyniki przeprowadzonych pomiarow odbiorczych; wykaz usterek i termin ich naprawy; wykaaz dokuemtow technicznych, n aterialow i czasci zamiennych; stwierdzenie czy spelnione sa wymogi BHP ppoz i pporaz; swierdzenie czy urzadzenie może być przyjete do pracy. Zasady prowadzenia eksploatacji: Prowadzeniem ruchu urządzeń mogą zajmować się osoby spełniające wymagania kwalifikacyjne określone rozporządzeniem MGiPS z dnia 28.04.2003 r. [18]. Wykaz osób upoważnionych do podejmowania decyzji ruchowych i zakres ichuprawnień powinien znajdować się w dokumentacji eksploatacyjno-ruchowej.Ruch urządzeń powinien być prowadzony zgodnie z procedurą określoną w instrukcji ruchu i eksploatacji opracowanej dla danego rodzaju urządzenia,zatwierdzonej przez kierownika zakładu. Zgodnie z rozporządzeniem MGiP z dnia20.12.2004 r. [21] plany remontów i wyłączeń z ruchu urządzeń wymagająuzgodnienia z operatorem prowadzącym ruch i eksploatację.Ruch urządzenia należy wstrzymać w razie stwierdzenia uszkodzeń lub zakłóceń.Ustawa − Prawo energetyczne [13] jak i wydane w oparciu o nią rozporządzenie MGiP z dnia 20.12.2004 r, a także ustawa − Prawo budowlane [12] i wydane w oparciu o nią rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. [15] nakładają obowiązek utrzymania należytego stanu technicznego urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych. Wymienione akty prawne nakładają obowiązek dokonywania i przeprowadzania: okresowej kontroli polegającej na sprawdzeniu stanu sprawności technicznej, okresowych przeglądów.Okresowe kontrole mające na celu utrzymanie należytego stanu technicznego mogą być realizowane w formie oględzin.ogledziny:— widocznych części urządzenia, osłon zabezpieczających,— ochrony przeciwporażeniowej,— napisów informacyjnych, ostrzegawczych oraz Oznaczeń,— gotowości ruchowej urządzeń automatyki i sterowania.Przeglądy powinny obejmować w szczególności:— oględziny w podanym wyżej zakresie,— ocenę stopnia zużycia lub zauważonych usterek, — sprawdzenie prawidłowości wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej,— przeprowadzenie badań i pomiarów eksploatacyjnych, obejmujących m.in.:− pomiary parametrów technicznych określających wydajność i sprawność urządzenia,− badania skuteczności ochrony przeciwporażeniowej i rezystancji izolacji. Wyniki pomiarów powinny odpowiadać wartościom podanym w dokumentacji technicznej urządzenia. Jeżeli wyniki pomiarów wskazują na pogorszenie parametrów urządzenia w stosunku do badań przeprowadzonych poprzednio, to urządzenie należy poddać wzmożonemu nadzorowi zwiększając częstotliwość wykonywanych badań eksploatacyjnych Oględziny stacji bez stałej obsługi o napięciu górnym 6 kV i wyższymnależy przeprowadzać nie rzadziej niż raz w miesiącu, a o górnym napięciuniższymniż 6kV raz w roku. Podczas przeprowadzania oględzin stacji należy sprawdzićw szczególności:a) zgodność schematu ze stanem faktycznym,b) zgodność układu połączeń stacji z ustalonymi w programie pracy,c) zgodność położenia przełączników automatyki z aktualnym układem połączeń stacji,d) stan napisów i oznaczeń informacyjno-ostrzegawczych,e) stan transformatorów, przekładników i odgromników,f) gotowość ruchową układów zabezpieczeń, automatyki i sygnalizacji,g) działanie przyrządów kontrolno-pomiarowych i rejestrujących,h) stan i gotowość ruchową aparatury i napędów łączników,i) stan zewnętrzny izolatorów i głowic
kablowych,j) poziom oleju transformatorowego w urządzeniach,k) stan i gotowość ruchową urządzeń potrzeb własnych prądu przemiennegoi stałego,l) stan urządzeń i instalacji sprężonego powietrza,ł) działanie oświetlenia elektrycznego stacji,m) aktualny stan liczników rejestrujących zadziałanie odgromników i układówautomatyki łączeniowej,n) stan dróg, przejść, pomieszczeń, ogrodzeń i zamknięć przy wejściach dopomieszczeń ruchu elektrycznego i na teren stacji,o) stan fundamentów, kanałów kablowych, konstrukcji wsporczych instalacji wodnokanalizacyjnych,p) stan urządzeń ochrony przeciwporażeniowej,r) stan kabli i ich osprzętu,s) stan urządzeń grzewczych i wentylacyjnych oraz wysokość temperaturyw pomieszczeniach i warunki chłodzenia urządzeń,t) działanie łączy telefonicznych,u) stan i kompletność dokumentacji eksploatacyjnej znajdującej się w stacji,w) stan i warunki przechowywania oraz przydatność do użytku sprzętu ochronnego,z) stan sprzętu pożarniczego.1.8.2. PrzeglądyPrzegląd urządzeń stacji powinien obejmować w szczególności:a) oględziny w zakresie określonym w punkcie 1.8.1,b) sprawdzenie stanu technicznego transformatorów, przekładników iodgromników,c) sprawdzenie działania układów sterowania i sygnalizacji,d) sprawdzenie działania i współpracy łączników oraz ich stanu technicznego,e) sprawdzenie działania urządzeń i instalacji sprężonego powietrza,f) sprawdzenie działania urządzeń potrzeb własnych stacji prądu przemiennegoi stałego,g) sprawdzenie stanu połączeń głównych torów prądowych,h) sprawdzenie stanu osłon, blokad, urządzeń ostrzegawczych i innych urządzeńzapewniających bezpieczeństwo prac,i) konserwacje i naprawy,j) pomiary i próby eksploatacyjne określone w poniższej tabeli .instrukcja ruchu i eksploatacji: dok. Okreslajacy zasady zwiazena z ruchem urzadzen isntalacji sieci przylaczonej do systemu zasady: zasady przyłączania do sieci,• zakres, zasady i terminy przeprowadzenia okresowych przeglądów,• zasady postępowania w przypadku wystąpienia awarii, • procedury wprowadzania przerw i ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej, • sposób prowadzenia ruchu sieci, w tym: — programowanie pracy sieci, — prowadzenie dokumentacji ruchu sieciowego, — zakres współpracy ruchowej i eksploatacyjnej z innymi sieciami - dokumernt akltualcny prowadony przez inna wyznaczona osobe, -- obowiazek prowadzenia spoczywa na odbiorcy, a aktualizacja co najmniej raz na rok.. instrukcja ruchu szczegolowa i ogolna: 1. Przedmiot instrukcji - powinien określać jakiego urządzenia lub grupy urządzeń dotyczy instrukcja oraz dla kogo jest ona przeznaczona, z podaniem wymaganych kwalifikacji tych osób. 2. Podstawę opracowania instrukcji - określającą przepisy, dokumentację fabryczną, potwierdzenie przyjęcia urządzenia do eksploatacji. 3. Klauzulę zatwierdzenia instrukcji do stosowania z podaniem nazwiska i podpisem zatwierdzającej. Część szczegółowa instrukcji określa: 1. Ogólną charakterystykę urządzenia określającą: — przeznaczenie urządzenia, — podstawowe parametry, — schematy i układy połączeń, typy aparatury, rodzaje i wielkości zabezpieczeń. 2. Obsługę urządzenia z określeniem: — czynności związanych z uruchomieniem i zatrzymaniem urządzenia, — zasady postępowania w razie awarii, pożaru lub innych zakłóceń, — obowiązków osób obsługi, określających zakres tych obowiązków i uprawnień, — sposobu prowadzenia zapisów czynności ruchowych, odczytów wskazań przyrządów. 3. Wymagania w zakresie konserwacji urządzenia określające: — zakres planowanych oględzin, przeglądów i terminy ich przeprowadzenia, — zakres przeprowadzanych planowanych prób i badań oraz pomiarów kontrolnych z podaniem terminów ich przeprowadzania, — zasady kwalifikowania urządzenia do remontu. 4. Zakres wymagań dotyczących ochrony przed porażenim, pożarem, wybuchem. Instrukcja współpracy zawiera:• jedno-kreskowy schemat z podstawowymi danymi o aparaturze sieci odbiorczej,• typy i nastawy zabezpieczeń,• układ pracy - podstawowy i rezerwowy (awaryjny),• minimalną moc bezpieczną dla ludzi i urządzeń,• wykaz osób upoważnionych do prowadzenia rozmów ruchowych z podaniemśrodków łączności,• postępowanie obsługi w przypadku wystąpienia zakłócenia, w tym brakułączności z organami dyspozytorskimi operatora systemu rozdzielczego,• tryb postępowania przy planowaniu prac i wyłączeń z tym związanych,• zakres, terminy i sposoby przekazywania danych do operatora systemurozdzielczego,• warunki uruchomienia i odstawienia ewentualnych urządzeń wytwórczychodbiorcy,• inne istotne ustalenia wynikające z określonych indywidualnych potrzeb. Prace wykonywane bez polecenia nie wymagają uzyskania zgody na ichrozpoczęcie i realizację od osób sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeńelektroenergetycznych.Bez polecenia dozwolone jest wykonywanie:1) czynności związanych z ratowaniem życia i zdrowia ludzkiego,2) zabezpieczenia urządzeń i instalacji przed zniszczeniem,3) prac eksploatacyjnych określonych w instrukcjach wykonywanych przezuprawnione i upoważnione osoby.Na polecenie ustne mogą być wykonywane wszystkie prace, które niewymagają polecenia pisemnego. Polecenia te mogą być wydawane przez osobydozoru bezpośrednio, telefonicznie lub drogą radiową.Na polecenie pisemne wykonuje ię prace w warunkach szczególnegozagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego,
wymagające zastosowania odpowiednichśrodków zabezpieczających.Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjachelektroenergetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życialudzkiego wymagających pisemnego polecenia należą prace:1) konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe znajdujących się pod napięciem,2) wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lubczęści znajdujących się pod napięciem,3) przy wyłączonych spod napięcia, lecz nie uziemionych urządzeniachelektroenergetycznych lub uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemień -uziemiaczy nie jest widoczne z miejsca pracy,4) przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napięciaelektroenergetycznych linii napowietrznych w przęsłach rzyżujących drogikolejowe, wodne i kołowe, ,7) przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej liniinapowietrznej o napięciu 1 kV i powyżej, jeżeli drugi tor linii pozostaje podnapięciem,8) przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się podnapięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcjielektrycznej,9) przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych staleprzez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach, 11) wewnątrz zbiorników i pomieszczeń, w których mogą znajdować się gazy lubciecze trujące, żrące, duszące, palne lub wybuchowe,12) ;; Polecenie wykonania pracy powinno w szczególności określać:1) zakres, rodzaj, miejsce i termin wykonania pracy,2) środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy,3) liczbę osób skierowanych do pracy,4) pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, pełniącychfunkcje:a) koordynującego lub dopuszczającego, przez podanie stanowiska służbowegolub imiennie,b) kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowników -imiennie,5) planowane przerwy w pracy.Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawione:1) kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczającemu,2) na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu pracy. kierownaie pracami w ekspl urtz el-en.: do 1kV 0,3-0,7 m;; do 110kV 1,1-2,1;; 220kv 2,5 - 4,1;; 400kV 3,5-5,4m, 750 kV 6,4 - 8,4m Dopuszczający obowiązany jest:1) przygotować miejsce pracy,2) dopuścić do wykonywania pracy,3) sprawdzić wykonanie pracy,4) zlikwidować miejsce pracy po jej zakończeniu.Kierujący zespołem pracowników może występować jako:− kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych,− kierujący zespołem pracowników nie będących zespołem pracownikówkwalifikowanych.Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych obowiązany jest:1) dobrać pracowników o umiejętnościach zawodowych dpowiednich dowykonania poleconej pracy,2) sprawdzić przygotowanie miejsca pracy przyjąć je od dopuszczającego, jeżelizostało przygotowane właściwie,3) zaznajomić podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy,występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i w bezpośrednim sąsiedztwieoraz warunkami i metodami wykonywania pracy,4) zapewnić wykonywanie pracy w sposób bezpieczny,5) egzekwować od członków zespołu stosowania właściwych środków ochronyindywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu,6) nadzorować przestrzeganie przez podległych pracowników przepisów bhpw czasie wykonywania pracy. Kierujący zespołem ma prawo wyłączyć sięz bezpośredniego udziału w wykonywaniu pracy spełniając funkcje kontrolne,jeżeli zaistnieją szczególne warunki związane z zachowaniem bezpieczeństwapracy,7) powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy.Koordynujący obowiązany jest:1) skoordynować wykonawstwo poleconych prac z ruchem urządzeń,2) określić czynności łączeniowe związane z przygotowaniem miejsca pracy,3) wydać zezwolenie na przygotowaniem miejsca pracy, dopuszczenie do pracyi likwidację miejsca pracy,4) podjąć decyzję o uruchomieniu urządzeń elektroenergetycznych, przy którychbyła wykonywana praca,5) zapisać w dzienniku operacyjnym ustalenia wynikające z ww. punktów.Nadzorujący obowiązany jest:1) sprawdzić przygotowanie miejsca pracy i przyjąć je od dopuszczającego, jeżelizostało przygotowane właściwie,2) zaznajomić nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznegowykonywania pracy,3) sprawować ciągły nadzór nad pracownikami, aby nie przekraczali granicywyznaczonego miejsca pracy,4) powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy.Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie prac różnych zespołówpracowników, w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnejpracy na jednym obiekcie.
Wsakżniki do oceny stanu: wskaznik rezystancyjny, pojemnościowy, próby napieciowe... Typu rezystnacyjnego: Ri - izolacji(najczesciej), współczynnik absorbcjiKa=R60/R15 (dla 20st Ka>=1,3) (rys), prąd skrośny - Is;;; Is prad skrosny - wskaznik bardziej dokladny w ocenie stanu izolacjui, gdy Is wzrasta szybciej niż U swiadczy to o oslabieniu izolacji (rys)Wskaźniki typu pojemnosciowego:pojemnosc badanego urzadzenia;; współczynnik stratnosci tg delta(rys) - moc czynna wydzielania w dielektryku w bilansie mocy nei ma znaczeani ale ma wplyw na rezystancje. P=U*I*cos fi= U*Ic*tg delta,,,, Ic=omega*C*U; P= omega*C*U2*tg delta : omega wsp stratnosci, tg delta - kat stratnosci. Tg delta = Ir/Ic = 1/R*C*omega;;; Stwierdzenie wlasnosci jakosci izolacji = V1=tg delta1, V2=tg delta2 tg delta=( V1*tg d1 + V2*tg d2)/V1+V2, Obserwując tg delta obserwujemy pogarszajace się wlasnosci izolacyjne izolacji.
Pojemność badanego urzadzenia w stalej temp i wilgotnosci,,, jeżeli nastepuje zmiana w dwoch kolejnych probach to możemy podejrzewac nieskutecznosc pomiaru.... 3 metody pomiarowe: 1. mostkiem Scherniga, zalezanosci pojemnosci od f czestotliwosci, 3. zaleznosci C od temperatury. Pomiar zawilgocenia: 1. pomiar pojemnosci - te same wady co pomiar R przy pomocy induktora(rzadko)(2. pomair zalezny od f - 2Hz i 50Hz - rzadko bop problem z f=2Hz, C2/C50<= 1,2-1,3 jeśli wiekszy to zawilgocone, 3. Poprzez zmiany pojemnosci wraz z temp - dla suchej bez zmian, zawilgocona - duze zmiany.: dla 20 i 80 st - C80/C20 <= 1,2, Próby napieciowe: wykonywane przy odbiorze fabrycznym napieciem 80% ap probierczegoi czas ograniczony do 1 min, bda się także zmiany pradu w ciagu 1 min ... napiecie3zmienne - wymaga mocnych ukł zasilajacych, napiecie stałe dostarczenia dostatecznie duzej mocy do badanego urządzenia. Ogólne zasady pomiaru rezystancji: 10-20st C, wilg wzgl: 40-75%; metody pomiaru: megaomomierze, miliampreromierze wyskalowane w ohmach, techniczne, mostkowa(rys);; pomiary wsp stratnosci prowadzi się dla trafo >100mva lub 220kv. SIEC NAPOWIETRZNA ITP.: pomiary okresowe : >220kv 3x na dobe, reszta 1 na rok podczas max obciazenia, a linie <1kv 1 na 3 lata;;; siec napowietrzna ogledziny: stan tech kontr wsporczych, lacznikow, slupow, inst odgromowej i p poraz, odstepu od ziemi innych obiektow;; nie wolno: wchodzic na slupy,m przechodzi podlinia, zblioac się do zerwanej lini. (I kat2x w roku, Iikat 1 w roku, III 1 na 2 lata).. przeglady: I i II raz na 10lat, III raz na 5;;; Przeglad: rezyst uziemien roboczych, ochronnych, w liniach IIIkat spr zerowanie - skutecznosc;;; pomiar napiec razenia udarowego i krokowego;;;;KABEL: przeglady I i II raz na 2l, III w razie potrzeby( spr ciaglosci zyl, pomiar rezyst zyl wzgl siebie (nie powinny się roznic o wieciej niż 30%), pomiar pradu uplywowego, pojemnosci zyli ich rezystancji, spr wytrzymalosci izolacji. )