Dokumentem(art. 115 & 14 kk) jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. W ujęciu kryminalnym jest to każdy przedmiot, który zawiera treść intelektualną utrwaloną za pomocą pisma. Dokumentem w kryminalistyce jest podłoże, na którym zawarta jest treść. Rodzaje dokumentów: Ze względu na wystawcę: Dokumenty publiczne(sporządzone przez przedstawicieli urzędów); Dokumenty prywatne (sporządzone przez osoby fizyczne). Ze względu na sposób naniesienia treści(technikę sporządzenia): Dokumenty sporządzone techniką wizualną(pismem widocznym, utajonym, ręcznym, maszynowym itp.); Dokumenty sporządzone techniką utrwalania dźwięków (nagrania). Ze względu na autentyczność: Dokumenty autentyczne; Dokumenty sfałszowane (podrobione, przerobione). W Polsce mamy obecnie 9 rodzajów powierzchni papierowych: matową; szorstką; satynową; gładzoną (dla tektury); groszkowaną; prążkowaną; tłoczoną; lekko marszczoną; marszczoną. |
Rodzaje atramentów: żelazo-garbnikowe; barwnikowe. Atramenty żelazo-garbnikowe oznaczane są jako niebiesko-czarne, zaś barwnikowe to kolory niebieskie, zielone, fioletowe i czerwone. rodzaje metod badania atramentu: fizyczne; chemiczne; fizyczno-chemiczne. Pierwsze z nich nie niszczą dokumentów, ale mają ograniczone możliwości. Metody chemiczne to przede wszystkim analiza chromatograficzna. Wiodąca metoda fizyczno-chemiczna to użycie spektrometru podczerwieni. Wraz z rozwojem technologicznym coraz większą rolę zaczyna odgrywać laser (przeważnie argonowo-jonowy). Oprócz atramentów bada się także ołówki. M. innymi grafitowe, rysunkowe, kopiowe. Także kalkę i tzw. atrament niewidoczny. Tak naprawdę każdy bezbarwny płyn może posłużyć jako taki atrament. Przerobieniem: czyli wprowadzeniem zmian do istniejącego dokumentu poprzez usunięcie pewnych dokumentu jego elementów i (lub) dodanie nowych. Np. zmiany kwoty na czekach. Podrobieniem: czyli wyprodukowaniem nowego dokumentu na wzór istniejącego oryginału lub utworzenie dokumentu fikcyjnego. Np. wyprodukowanie fałszywego dowodu rejestracyjnego. Najczęściej spotykane ślady fałszowania: Prześwit; Plamy o innym zabarwieniu niż pozostała powierzchnia dokumentu; Matowa, porowata powierzchnia papieru; Ślady wygładzenia powierzchni; Różnice w środku kryjącym lub narzędziu pisarskim; Różnice w kroju czcionki; Niewłaściwe rozmieszczenie tekstu; Niewłaściwe wypełnienie dokumentu; Źle dobrany papier; Odbitka niewłaściwego stempla; Brak zgodności fragmentów pieczęci. Rodzaje dokumentów ze względu na dobór odpowiedniej techniki badań: Dokumenty, które po wyprodukowaniu i wprowadzeniu do obiegu nie wymagają żadnych uzupełnień(banknoty, znaczki, losy loteryjne); Dokumenty, które wymagają odpowiednich uzupełnień pismem ręcznym, maszynowym, odciskiem pieczęci itp.(dokumenty tożsamości, książeczki oszczędnościowe, dowody rejestracyjne itp.);Dokumenty sporządzone odręcznie(notatki, listy, podania itp.). Zakres badań klasycznych: Identyfikacja osób na podstawie pisma ręcznego; Wnioskowanie o cechach osobo poznawczych(wiek, wykształcenie, zawód, miejsce zamieszkania, zainteresowania itp.) autora i wykonawcy wypowiedzi pisemnej; Badania identyfikacyjne podpisów(wykonawstwo i autentyczność); Identyfikacja grupowa i indywidualna maszyn do pisania; Identyfikacja grupowa i indywidualna pieczęci, stępki, pieczątek. Zakres badań technicznych: Ustalenie autentyczności dokumentu; Identyfikacja technik wykonania dokumentu: - techniki poligraficzne; - inne techniki(igłowe, termiczne, atramentowe, laserowe, cyfrowe itp.); Identyfikacja indywidualna i grupowa urządzeń drukujących, tradycyjnych i nowoczesnych(drukarki komputerowe, kopiarki); Badania dokumentów zniszczonych:- spalonych; - zbutwiałych; - podartych; Ujawnienie pisma wgłębionego; Ustalenie wieku dokumentu(względnego i bezwzględnego); Fizykochemiczne badania podłoża; Fizykochemiczne badania środków kryjących(past długopisowych) Ślady mechanoskopijne są to narzędzia oraz ślady działania tych narzędzi. Powstają w trakcie zetknięcia się dwu lub więcej przedmiotów o określonej twardości działających na sobie z odpowiednią siłą pod właściwym kątem. Rodzaje śladów: Ślady w postaci odkształceń podłoża w miejscu kontaktu z narzędziem(wgniecenia, zarysowania, ześlizg, cięcie; Ślady w postaci zmian pierwotnej geometrii danego przedmiotu(odłamanie, odprysk, rozdarcie). Podział śladów narzędzi ze względu na rodzaj podłoża na którym wystąpiły: Występujące na metalu; Występujące na masach plastycznych; Występujące na szkle; Występujące na drewnie; Występujące na ciele; Występujące na wyrobach włókienniczych. Podział narzędzi ze względu na przeznaczenie: Powstałe w cyklu produkcyjnym- wykorzystywane przez sprawców przestępstw(np.: ślusarskie, stolarskie); Powstałe w cyklu produkcyjnym- przystosowane do dokonywania przestępstw; Wyprodukowane celowo do dokonywania przestępstw. Narzędzia specjalnie skonstruowane do popełnienia przestępstw: Raki- do prucia kas pancernych; Wytrychy- do otwierania zamków; Łamaki- do łamania wkładek zamków bębenkowych; Wyrywacze- do wyrywania drzwi i zamków; Żabki- do rozbierania krat; Łomy- do wyważenia drzwi, wyrwania pałąków z kłódek. Podział narzędzi ze względu na sposób działania ich na podłoże: Skrawające(piłki do metali, wiertła); Tnące jedno i dwustronne(szczękowe)(nóż, przecinak, nożyce); Zgniatające, ściskające (plombowanie, cechowniki); Rozpierające i unoszące (podnośniki samochodowe, liny); Uderzające tępe(młotek); Uniwersalne(kombinerki). Ujawnienie śladów mechanoskopijnych: W pomieszczeniu(w szczególności na urządzeniach zabezpieczających- drzwi, ramy, kraty); Na innych urządzeniach wymagających użycia siły lub narzędzi(sejfy, pojazdy); Na ciele osoby lub na zwłokach(obrażenia); Na odzieży(uszkodzenia). Zabezpieczenie techniczne śladów mechanoskopijnych: Zabezpieczenie wraz z podłożem lub jego częścią(wycięcie lub odcięcie części przedmiotu- odległość cięcia, oznaczenie końcówek, strony); Odmodelowanie śladu(silikon); Zebranie z podłoża i przeniesienie do innego opakowania; Sfotografowanie(jako forma dodatkowa lub samoistna). Mechanoskopia- Jest działem techniki kryminalistycznej, zajmujący się badaniem śladów powstałych w skutek wzajemnego mechanicznego oddziaływania narzędzia użytego przez z sprawcę z podłożem, Formy badań: Badania identyfikujące- co to jest?, od czego pochodzi dany ślad?, w jaki sposób powstał?; Badania porównawcze- polegają na wyszukaniu w materiale dowodowym i porównawczym takich samych cech, umożliwiających identyfikację grupową i indywidualną; Badania na całość- stwierdzające czy dane części stanowiły przed rozdzieleniem jeden obiekt. Zakres badań mechanoskopijnych: Identyfikacja narzędzi i innych przedmiotów na podstawie śladów ich użycia; Badanie mechanicznych urządzeń zamykających; Badanie autentyczności oznaczeń identyfikacyjnych naniesionych na różnych podłożach; Badanie identyfikacyjne znaczków, cechowników i numeratorów; Określenie sposobu mechanicznego uszkodzenia przedmiotu; Określenie czy przedmioty stanowiły całość; Określenie kierunku i zwrotu siły oraz sposobu stłuczenia lub uszkodzenia szyb; Badanie plomb i plombownic; Identyfikacja maszyn(matryc i głowic) do produkcji płyt CD; Badanie monet i wyrobów jubilerskich.