TEORIA POLITYKI - WYKŁADY

Chmaj , Żmigrodzki - Wprowadzenie do teorii polityki

Antoszewski, Herbut - Leksykon politologiczny

WYKŁAD I

Polityka, politologia, władza.

Polityka jest to aktywność społeczna

Politologia - nauka o polityce, wchodzi w skład nauk społecznych.

Polityka:

Z grec. polis - miasto z przyległościami

Z grec. politicon - społeczny, państwowy

politea - republika, forma sprawowania rządów

Polityka jest to świadoma działalność człowieka ( sztuka działania) mające na celu zdobycie, utrzymanie lub poszerzenie władzy.

Władza odnosi się tylko do ludzi

Władanie odnosi się do rzeczy, języka, części ciała.

Mieć władzę tzn. mieć możliwość wydawania i egzekwowania decyzji.

W literaturze przedmiotu wyróżnić można sześć zasadniczych sposobów definiowania władzy:

1. Definicja behawioralna (zachowanie) - Max Weber

„ Władza to możliwość narzucania czyjejś woli na zachowania innych osób”. Mając władzę możemy modyfikować zachowanie innych.

2. Definicja teleologiczna ( bada cele) - Bertrand Russell

Władza to spełnianie pewnych celów, wytwarzanie zamierzonych skutków.

3. Definicja instrumentalna - Kazimierz Opałek

Władza to możliwość stosowania różnych środków, a zwłaszcza przemocy.

4. Definicja strukturalna - Henryk Przybylski

Władza to szczególny rodzaj (stosunek) zależności pomiędzy rządzącymi a rządzonymi oparty o zasadę panowanie - podporządkowanie.

Rządzący (panowanie)

* * * * *

rządzeni (podporządkowanie)

elementy + relacje = struktura

5. Definicja „konfliktowa” - Stanisław Ossowski

Władza to możliwość podejmowania decyzji regulujących rozdział dóbr w sytuacjach konfliktowych.

6. Definicja zinstytucjonalizowanego wpływu - Paweł Gieorgica.

Władza jest powiązana z możliwością instytucjonalnego wpływu na innych tzn. władza to zdolność narzucania i egzekwowania decyzji.

Ad. 5

Konflikt w politologii to nieodłączny element. Konflikt jest nieunikniony, ale nie jest negatywny.

Mniej dóbr do podziału a więcej chętnych - konflikt nieunikniony.

Władza zawsze łączy się z konfliktem.

W literaturze są dwa stanowiska:

• Marks - konflikt można wyeliminować. W praktyce nie da się usunąć konfliktu. Władza udawała, że nie ma konfliktu.

• Alexis de Tocqueville - konfliktu nie da się wyeliminować, a nawet konflikt w pewnych sytuacjach może być konstruktywny (kiedy wyrasta nowa jakość, sytuacja jest lepsza po niż przed konfliktem)

Władza musi mieć wypracowane stanowisko i narzędzia.

Rządzenie

Rządzenie - ludźmi

Zarządzanie - majątkiem, budynkiem

Rządzenie i zarządzanie różni się stopniem samodzielności i odpowiedzialności (wyższy stopień - rządzenie)

Rządzenie to wykonywanie władzy państwowej, a więc proces podejmowania decyzji i ich realizacji za pomocą aparatu państwowego.

Legitymacja, legitymizacja, delegitymizacja

Legitymacja władzy

Legitymacja = prawomocność

Łac. legitimere - prawomocność

Legitymacja to stan

Legitymizacja to proces wiodący do zdobycia legitymacji ( nabywanie prawomocności - w wyborach).

Legitymacja władzy oznacza wytworzenie u poddanych przekonanie, że ci co rządzą są do tego uprawnieni, a sposoby nabywania władzy są prawowite.

Delegitymizacja władzy oznacza proces utraty prawomocności.

Teorie tłumaczące nabywanie prawomocności:

1. Teoria tradycyjna - władza pochodzi od Boga.

2. Teoria zgody.

Powstała na przełomie XVIII i XIX w. Powstała dzięki liberałom. Zakwestionowali teorię tradycyjną, najważniejsza jest jednostka. Wg liberałów tylko ta forma rządów ma legitymację, która gwarantuje obywatelom szeroką, świadomą partycypację w procesach politycznych.

3. Teoria przekonania społecznego.

Powstała w USA w XX w. ( Lipset, Fridrich, Easton…). Legitymację posiada każdy podmiot, który zostanie uznany za „słuszny i władczy w sferze politycznej”. Jeśli obywatele uznają dyktatora, to on ma legitymację władzy. Koncepcja ta łączy 3 płaszczyzny:

- prawną

- psychologiczną

- socjologiczną

4. Teoria behawioralna.

Mówi, jak się zachować, aby sięgnąć po władzę. Dotyczy ona instrumentów pozyskiwania prawomocności tj. przymus, manipulacja, socjotechnika itp.

WYKŁAD II

Legitymacja władzy i rodzaje przywództwa wg Maxa Webera.

Klasyczną już teorie prawomocności stworzył niemiecki socjolog Max Weber. Zadając sobie pytanie o istotę prawomocności i sposób jej utrzymania doszedł do wniosku, że podstawową cechą państwa jest „legitymowane użycie siły”, a władza jest skuteczna, gdy rządzeni traktują istniejące stosunki panowania jako wiążące.

Weber przedstawił zatem 3 czyste typy panowania ( 3 rodzaje przywództwa) w zależności od pochodzenia legitymacji władzy:

• Panowanie tradycyjne - opiera się na przekonaniu, że prawomocność istniała zawsze. Źródłem władzy jest dziedziczony status społeczny ( monarchie).

• Panowanie charyzmatyczne - z gr. charisma - rzadki dar, specyficzne cechy przywódcy, szczególne cechy osobowościowe. Przywództwo nietrwałe. W okresach kryzysów, rewolucji społeczeństwo potrzebuje takich przywódców ( Stalin, Hitler, Wałęsa, Piłsudzki, Dalej Lama, Mao Tse-tung). Charyzmy nie można dziedziczyć. Przywódca sam wskazuje swojego następcę. Mamy określone kanony, normy czym taki przywódca ma się wyróżniać. Z grona uczniów charyzmatyka wybierają następcę ( wybór papieża).

• Panowanie legalne - Max Weber uważał, iż przywództwo legalne to rezultat stopniowego rozwoju państwa i społeczeństwa. Podstawą jest wiara w prawo, a nie w mit rządzącego. Ten system plus rozwój religii to zdanie Webera przyczyna tak wysokiego cywilizacyjnego rozwoju świata zachodniego.

Funkcje władzy - kierunek działania.

1. Funkcje ogólne - sensu largo (szeroko) - władza musi realizować.

- integracyjna - władza ma spajać, nie dopuszczać do rozdziałów, rozłamów.

- dystrybucyjna - władza dzieli dobra materialne i niematerialne. (budżet państwa)

- strukturotwórcza - władza tworzy struktury, które umożliwiają nam dostęp do władzy (ścieżki awansu).

2. Funkcje szczegółowe - sensu stricto (wąsko) - władza powinna realizować.

- władza ustanawia normy prawne

- uruchamianie środków finansowych by ta norma była egzekwowana

- mianowanie aparatu państwowego

- ściąganie i redystrybucja podatków

- działanie na arenie międzynarodowej.

Władza ażeby działać sprawnie musi realizować wszystkie funkcje ogólne i przynajmniej większość funkcji szczegółowych.

Metody badawcze i funkcje nauk społecznych.

Ćwiczenie:

1. Podaj własny przykład problemu związanego z realizacją przez władzę funkcji integracyjnej. (wejście do UE - referendum).

2. Podaj własny przykład sytuacji, w której istniało zapotrzebowanie na przywódcę charyzmatycznego. (Solidarność - Lech Wałęsa)

3. Jacy badacze opowiadali się za teorią przekonania społecznego wyjaśniającą istnienie prawomocności. ( Lipset, Fridrich, Easton)

4. Podaj przykład realizacji przez władze funkcji ochronnej. ( przywileje socjalne, bezpieczeństwo)

5. Co twoim zdaniem różni władzę polityczną od innych typów władzy i czy pojęcie władzy politycznej oznacza to samo co pojęcie władzy państwowej.

Władza polityczna w znaczeniu sensu stricto należy do partii, która zwyciężyła w wyborach.

Władza państwowa należy do podmiotu wskazanego w konstytucji.

Nauka to działalność świadoma człowieka, której celem jest poznanie rzeczywistości i ewentualnie zmiana rzeczywistości.

Funkcje nauki:

1. Funkcja opisowa (deskryptywna) - stwierdzić stan istniejący i opisać go, bądź stwierdzić, że taki stan nie istnieje.

2. Funkcja wyjaśniająca (eksplanacyjna) - odpowiedź na pytanie dlaczego? - związki przyczynowo - skutkowe.

3. Funkcja instrumentalna - jakie podjąć działania, jakich użyć środków?

4. Funkcja prognostyczna - przewidujemy jak dane zjawisko będzie wyglądało w przyszłości.

5. Funkcja ideologiczna - ogólne, ogólnospołeczne wartości staramy się realizować.

Metodologia metod badawczych

Metoda to sposób postępowania mający charakter trwały.

1. Metoda porównawcza (komparystyczna) - najstarsza i najprostsza. Porównujemy i opisujemy co najmniej dwa stanowiska ( odpowiedni dobór porównywanych stanowisk, zjawisk)

2. Metoda behawioralna - zawsze tam, kiedy badamy zachowanie przy pomocy narzędzi znanych z socjologii (ankiety, sondy, sondaże, wywiady, teoria gier)

3. Metoda ilościowa - wszędzie tam, gdzie opisujemy zjawisko za pomocą danych liczbowych.

4. Metoda empiryczna - Henryk Groszyk zaproponował jak te metodę dostosować do nauk społecznych.

5. Metoda decyzyjna - USA - metoda, która rozwija się i ma najszersze zastosowanie. Badamy zjawisko poprzez pryzmat wydanych decyzji.

6. Metoda analizy systemowej - twórca D. Easton - Metoda ta bada zależności pomiędzy systemem, a jego otoczeniem przyjmując założenie, iż system oddziaływuje na otoczenie, a otoczenie działa na system.

PAŃSTWO

Państwo - etymologia

Gr. polis - suwerenna struktura terytorialna

Rzymskie civitas - gmina pełnoprawnych obywateli

civitas - państwo obywateli rzymskich

res publika - rzecz publiczna, wspólnota wszystkich obywateli

res publika - republika - forma rządów w państwie

res publika - republika - nazwa własna państwa

imperium - imperium rzymskie

Średniowiecze - eksponowano czynnik terytorialny. Określano państwo jako kraj - terra. Wynikało to z podróży, odkryć terytorialnych. Doktryna patrymonialna - nacisk na ziemię.

Pierwsze nowoczesne określenie państwa powstało w XV w. we Włoszech (stato) i wywodziło się z języka łacińskiego od czasownika stare (stawać się) i rzeczownika status (warunki bytu). Status civitatis - państwo obywateli. Status recitali - państwo króla.

W języku polskim nazwa państwo wywodzi się od pan - pan, władca.

W nauce można spotkać różnorodne użycia terminu państwo:

1. Państwo jako obszar, na którym żyją ludzie (kraj).

2. Państwo jako ogół ludzi żyjących w danych granicach (społeczeństwo).

3. Państwo jako organizacja ludzi posiadająca wewnętrzną więź (organizacja).

4. Państwo jako część organizacji państwowej, która ma władzę nad innymi (aparat państwowy, ośrodki decyzyjne).

5. Państwo jako podmiot własności państwowej (Skarb Państwa, fiskus).

Problemy w definiowaniu państwa:

1. Definicje funkcjonalne - chodzi o funkcje jakie to państwo realizuje.

2. Definicje elementarne - jakie elementy są potrzebne aby było państwo.

3. Definicje psychologiczne.

4. Definicje socjologiczne - procesy społeczne, zjawiska społeczne, relacje między grupami.

5. Definicje klasowe - Lenin o państwie.

Wykład III

DEFINICJE PAŃSTWA

Definicja trójelementowa:

Jellinek - Żeby istniało państwo potrzebna jest ludność, terytorium i władza zwierzchnia.

Krytycy tej definicji zwracali uwagę na fakt, że nie pojawiła się w częściach składowych suwerenność. Suwerenność jest istotna, ale nie jest warunkiem koniecznym, aby mówić o państwie.

Wykład IV

Definicje funkcjonalne - poprzez pryzmat funkcji, któro państwo pełni.

Grocjusz - Państwo to zrzeszenie doskonale wolnych ludzi w celu korzystania z prawa oraz dla dobra powszechnego.

Definicje psychologiczne:

Leon Petrażycki - Państwo jako pewne wyobrażenie ( władcze stosunki międzyludzkie, dlaczego poddajemy się decyzjom, dlaczego je respektujemy)

Definicje socjologiczne - nawiązują do społecznej własności, państwo jako własność społeczna.

Arystoteles - Państwo to samowystarczalna wspólnota

Wesołowski - Państwo to zespół ludzi występujących jako członkowie lub funkcjonariusze określonych instytucji i posiadający z tej racji określone prerogatywy.

Definicje klasowe - odmiana definicji socjologicznych - państwo jako podmiot panowania klasowego.

Lenin - Państwo to maszyna w rękach klasy panującej służąca do dławienia oporu i ujarzmiania jej przeciwników klasowych.

Powstanie państwa.

Doktryny powstania państwa dzielimy na trzy grupy:

- starożytne,

- średniowieczne,

- współczesne.

Doktryny średniowieczne

1. Doktryna teologiczna (teistyczna) - łączenie powstania państwa z działaniami nadprzyrodzonymi ( Egipt, Grecja, Rzym również w starożytności)

Są dwa nurty:

1. Św. Augustyn - państwo to potwierdzenie istnienia Boga. Bóg to stwórca państwa. Państwu należy być posłusznym.

2. Św. Tomasz - uważał, że istota władzy wywodzi się od Boga, a państwo jest wytworem ludzi. Państwo nie jest doskonałe. „Władza źle nabyta” - np. w wyniku podboju, użycia siły - takiej władzy można wymówić posłuszeństwo.

2. Doktryna patriarchalna - ogłoszona w 1680 r. przez Roberta Filmera (filozof, który był utrzymywany przez dwór królewski).Uważał, że państwo powstało w procesie mechanicznego łączenia rodów w plemiona, plemion zaś w większe całości aż do państwa włącznie przy zachowaniu zasady patriarchalnej władzy. Starał się udowodnić iż król posiada władzę jako patriarcha swego rodu i spadkobierca biblijnego Adama.

Te koncepcję skrytykował John Locke.

3. Doktryna patrymonialna - u źródeł władzy państwowej leżała własność ziemi, koncepcja ta ujmowała państwo jako dziedziczną własność dynastii panującej.

Doktryny współczesne

1. Umowy społecznej - J.J. Rousseau wielu zwolenników: Tomasz Hobbes, John Locke, Spinoza, Grocjusz. Traktuje ona państwo jako wynik paktu, umowy zawartej pomiędzy suwerennym władcą a poddanymi. Zdaniem Rousseau władza nie wywodzi się od Boga, ale tylko z woli obywateli. W takim państwie wszyscy zrzekają się części swojej wolności na rzecz wszystkich. Apatrydyzm - bezpaństwowość, apatryda - bezpaństwowiec.

2. Podboju - rozpowszechniła się w wieku XIX - łączy genezę państwa z podbojem i przemocą ( w starożytności - Kalikles, Trazymach)

Leon Gumplowicz - Państwo powstało poprzez podbój rządzonych przez rządzących i powstanie każdego państwa łączy się z aktem siły.

3. Rozwarstwienia klasowego - Fryderyk Engels - na początku była mała i nieskomplikowana społeczność, która zaczęła się rozpadać i powstały antagonistyczne klasy społeczne.

4. Socjologiczna - Leon Duguit - Genezę państwa wywodzi się ze społecznego podziału pracy, żeby solidaryzować różnorodne interesy społeczne.

5. Psychologiczna - powstała na początku XX wieku - Leon Petrażycki - Państwo powstało dzięki przeżyciom prawnym - ludzie posiadający świadomość konieczności okazywania posłuszeństwa innym.

FUNKCJE PAŃSTWA

Funkcja - musi mieć punkt odniesienia

Funkcja państwa to zasadnicze kierunki działania państwa wynikające z celów i zadań jakie winno ono spełniać.

Funkcje zewnętrzne - wynikają z faktu, że każde państwo działa w otoczeniu innych państw:

• Defensywna (obrony)

• Ofensywna (ataku)

• Utrzymania istniejącego stanu rzeczy ( status quo)

Funkcje wewnętrzne - związane są z sytuacją na terytorium państwa, obejmuje zarówno skutki działania organów państwowych jak i pokojowe współżycie pomiędzy grupami oraz władzą a obywatelami:

• Socjalna

• Ochronna

• Kulturalno - wychowawcza

• Adaptacyjna (włączenie nowych mechanizmów)

• Innowacyjna ( inicjowanie nowych procesów społecznych ale i hamowanie procesów niepożądanych)

• Ekonomiczna - państwo wpływa na gospodarkę

CEL ISTNIENIA PAŃSTWA

Cel istnienia państwa - coś do czego się dąży - jest to świadomie wskazany, wybrany stan rzeczy, uznany przez dany podmiot za pożądany, godny starań aby go osiągnąć.

Cele dzielimy na dwa rodzaje:

1. Wewnętrzne - trwanie, utrzymanie się przy życiu

2. Zewnętrzne - cel zmienia się w zależności od etapów rozwoju państwa. Cele zewnętrzne w państwie są wyznaczane przez jednostki i grupy sprawujące władzę. Szczególnie ważne cele bywają przedmiotem debaty publicznej, ponieważ opinie o celach są zróżnicowane w państwie demokratycznym przybierają postać sporów na temat racji stanu.

Racja stanu - zespół najżywotniejszych wewnętrznych i zewnętrznych interesów państwa preferowanych w jego działalności.

Klasyfikacja państw - typy i formy państwa - to całokształt cech państwa wyrażających jego klasowy charakter.

Typy państw:

• Państwo niewolnicze

• Feudalne

• Kapitalistyczne

• Socjalistyczne

Wykład V

Pierwszego podziały państw dokonał Arystoteles na:

Państwa A :

• Monarchia

• Arystokracja

• Politea (republika)

Państwa B:

• Tyrania

• Oligarchia

• Demokracja

Współcześnie na formę państwa wpływają:

• Stosunki międzynarodowe

• Stosunki narodowościowe

• Stosunki społeczne

• Tradycja

• Zadania realizowane przez państwo

Podział państw ze względu na:

1. Reprezentacja najwyższej władzy w państwie (forma rządu)

- monarchia

- republika - to tylko tyle, że nie ma króla, nie jest synonimem demokracji, nie musi być demokracją

2. Charakter ustroju państwowego (wewnętrzny podział, urządzenie państwa oraz stosunek państwa do władzy)

- państwa unitarne

- państwa złożone

3. Reżim polityczny (zbliżony do systemu i ustroju) (sprawowanie władzy)

- państwa demokratyczne

- państwa niedemokratyczne (autorytarne)

SYSTEM - USTRÓJ - REŻIM POLITYCZNY

System to zespół skoordynowanych elementów mających pewna strukturę.

System polityczny ( 1977 r. w konstytucji ZSSR pojawiło się słowo system i zastąpiło słowo ustrój)

Trzy koncepcje systemu politycznego:

1. Koncepcja instrumentalna - system to całokształt działających instytucji politycznych oraz stosunków miedzy nimi, a także systemy normatywne, na podstawie których one działają (elementy to instytucje).

2. Koncepcja systemowa - D. Easton - system to analizowanie systemowe.

3. Koncepcja behawioralno - funkcjonalna - system to układ tworzący płaszczyznę artykułowania interesów (inicjatywa obywatelska, obywatele maja prawo do strajków, wybory) samoregulacji (przez rząd) zapewniającej dynamiczną równowagę społeczną.

Ustrój polityczny (urządzenie) - Antoszewski - to pojecie prawnicze określające strukturę organizacyjną, kompetencje i określenie prawem wzajemnych zależności organów państwa.

Reżim polityczny - pojecie neutralne, jest podsystemem normatywnym, określa normy, reguły.

System polityczny

Podsystem normatywny Podsystem behawioralny

(normy, reguły) (zachowania)

Reżim polityczny - D. Easton - tworzą wszystkie wartości (wolność, równość, sprawiedliwość, niepodległość) i zasady ustrojowe (zasady prawne), struktura autorytetów (przywódcy niekoniecznie polityczni, naukowcy), formalne (z przepisami) i nieformalne (z obserwacji) reguły gry politycznej oraz wynikające z nich zależności pomiędzy podmiotami politycznymi.

Funkcje reżimu:

1. Ustalanie granic swobody działania politycznego bez narażania się na sankcje za działania antysystemowe. Reżim określa granice, do której możemy się posunąć, poza nią występują sankcje, możemy być ukarani.

2. Ustalanie hierarchii podmiotów polityki. (kto jest kim w polityce, jakie są zależności)

Podział reżimów:

1. Demokratyczne

Przykładowy podział:

1. - demokratyczny konsensualny

- demokratyczny westminsterski

2. - demokratyczny parlamentarny

- demokratyczny prezydencki

2. Niedemokratyczne

- autorytarny

- totalitarny

Totalitaryzm pojawił się z rozwojem faszyzmu, ale także Machiavelli w „Księciu”

Totalitaryzm - idea państwa, która przenika każdą sferę życia. Jest zaprzeczeniem państwa obywatelskiego.

Nic nie jest obojętne władzy państwowej i nic nie powinno się dziać bez jej wiedzy.

Założenia doktrynalne:

1. Państwo pierwotne jest wobec społeczeństwa.

2. Przezwyciężanie podziału na to co społeczne i państwowe. Zycie społeczne podlega kontroli państwa.

3. Prawo nie wiąże władzy państwowej. Władza państwowa jest ponad prawem, może go modyfikować.

Autorytaryzm

W państwie autorytarnym występuje negacja liberalizmu, demokratycznych rządów, odrzucenie wolności, pluralizm i oparcie relacji w państwie o tzw. autorytet formalny.

Prawomocność władzy wynika z faktu posiadania władzy, a wzmacniają ją szczególne cechy przywódcy.

Celem państwa jest porządek społeczny i niemożność jego podważenia. Negowana jest legitymacja pochodzące z wyborów, a opozycje w państwie jest eliminowana.

DECYDOWANIE POLITYCZNE

Teoria decydowania politycznego pojawiła się w USA w XX wieku, przez Europe Zachodnią dotarła do Polski. ( Pietraś, Bodnar)

Istotą decydowania jest wyobrażenie sobie rzeczywistości pożądanej, porównanie jej z rzeczywistością istniejącą a następnie wybór sposobów postępowania by rzeczywistość istniejącą zmienić w pożądaną.

Co wyróżnia politykę?

Siła oddziaływania, zasięg oddziaływania

Czym jest decyzja?

Jan Zieleniewski - Decyzja to dokonanie nielosowego (świadomego) wyboru w działaniu.

Dwa słabe punkty definicji:

1. Celu - w jakim celu dokonujemy decyzji

2. Działanie - uwzględnienie działania pomijając, że brak działania może być decyzją.

Istotność celu:

Steinbruner - ważny jest cel podjętych działań. Jest to warunek konieczny decyzji. Decyzje bezcelowe nie są decyzjami, tylko zwykłymi działaniami.

Wg Chmaja i Żmigrodzkiego :

Decyzje to nielosowy akt wyboru działania dokonany z co najmniej dwóch wariantów w związku z przekształceniem rzeczywistości istniejącej w pożądaną.

Wg Pietrasia:

Decyzja to akt nielosowego (a więc świadomego) wyboru działania lub zaniechania politycznego.

Decyzja sensu largo to nielosowy wybór działania lub zaniechania (Pietraś)

Decyzja sensu stricto to nielosowy wybór działania. ( Chmaj, Żmigrodzki)

Niedecyzja to nielosowy wybór zaniechania.

Decyzja polityczna to nielosowy wybór działania lub zaniechania politycznego dokonywany przez ośrodek decyzyjny na gruncie polityki.

W ramach tej definicji możemy wyróżnić:

- element procesowy (nielosowy wybór)

- element podmiotowy ( ośrodek decyzyjny)

- element przedmiotowy (pole polityki)

- element wykonawczy ( działanie lub zaniechanie)

Niedecyzje

W zależności od momentu, w którym nastąpi zaniechanie taki jest rodzaj niedecyzji:

1. Niedecyzja kunktatorska - oznacza taktyczne zaniechanie podjęcia decyzji.

2. Niedecyzja neglekcyjna, niedbała - polega na tym, że ośrodek decyzyjny nie widzi problemu.

3. Niedecyzja omisyjna - strategiczne zaniechanie (konwersja) podjęcia decyzji.

4. Niedecyzja remisyjna - nie ma określonego stanu pożądanego.

5. Niedecyzja symboliczna - polityk wie jaki jest stan pożądany, ale nie określa środków do jego uzyskania ( metody sprzeczne z ideologią)

6. Niedecyzja optatywna - decyzja jest gotowa zablokowana w fazie wyjścia (brak implementacji decyzji - decydent rozmyślił się z realizacji decyzji)

KLASYFIKACJA DECYZJI:

1. Ranga i charakter czasowy.

- decyzje strategiczne - perspektywiczne

- decyzje taktyczne - bieżące

- decyzje operatywne - doraźne w sprawach mało istotnych

2. Wiedza dostępna decydentowi.

- decyzje podejmowane w warunkach pewności

- decyzje podejmowane w warunkach niepewności

- decyzje podejmowane w warunkach ryzyka

3. Adresat.

- decyzje ogólnospołeczne

- decyzje partykularne - do wybranej grupy

- decyzje indywidualne

4. Szczebel wydawania decyzji

- decyzje międzynarodowe

- decyzje narodowe

- decyzje lokalne

5. Stopień doskonałości:

( optymalizacja decyzji - wybór najlepszej z możliwych decyzji)

- decyzje całościowo optymalizowane

- decyzje częściowo optymalizowane

- decyzje zadawalające (ale nie optymalizowane)

- decyzje niezadawalające

- decyzje nietrafne (błąd polityczny)

6. Związek pomiędzy potrzebami społeczeństwa a możliwościami decydentów

- decyzje przyczynowe

- decyzje celowościowe

7. Stopień wiedzy dostępnej decydentowi oraz zamiar realizacji decyzji

- decyzje realne

- decyzje symboliczne

- decyzje pozorne

- decyzje nonsensowne

PROCES DECYZYJNY - jest to całokształt działań prowadzonych od chwili zaistnienie problemu decyzyjnego do momentu wprowadzenia decyzji w życie.

Mc Donough - wyróżnił 8 faz:

1. sygnał o niezaspokojeniu potrzeb społecznych

2. dostrzeżenie problemu przez ośrodek decyzyjny

3. zbieranie informacji na temat problemu

4. selekcja informacji

5. przygotowanie alternatywnych wariantów rozwiązań

6. konsultacje wariantów z grupami społecznymi

7. wybór jednego z możliwych działań

8. realizacja decyzji i ewentualna kontrola

Pietraś - wyróżnił 6 faz:

1. problem zostaje uświadomiony przez ośrodek decyzyjny

2. ogólne decyzje proceduralne czy zająć się problemem

3. konkretna decyzja proceduralna

4. decyzje merytoryczne o charakterze teologicznym

5. decyzje merytoryczne o charakterze metodologicznym (jakimi metodami te cele osiągnąć)

6. implementacja decyzji

OŚRODEK DECYZYJNY - to mechanizm podejmowania decyzji politycznych będący elementem systemu politycznego państwa lub elementem międzynarodowych struktur decyzyjnych.

PODZIAŁ OŚRODKÓW DECYZYJNYCH:

1. poziom decyzyjny

- narodowe

- międzynarodowe

2. wg miejsca w systemie:

- ośrodki będące organami państwa

- ośrodki nie będące organami państwa

- ośrodki nieformalne

- frakcje polityczne

3. wg ich trwałości

- ośrodki istniejące stale

- ośrodki powoływane doraźnie, ad hoc

4. wg skłonności do ryzyka

- ośrodki ze stałą tendencją do podejmowania działań i decyzji ryzykownych

- ośrodki powstrzymujące się od podejmowania działań ryzykownych

5. wg struktury wewnętrznej

- ośrodki zorganizowane hierarchicznie

- ośrodki zorganizowane niehierarchicznie

SYTUACJA DECYZYJNA - to system zmiennych niezależnych skłaniających decydenta do podjęcia działań.

PODZIAŁ SYTUACJI DECYZYJNYCH ( Pietraś):

1. rzeczywiste i wyobrażone

2. wewnętrzne i zewnętrzne

3. normalne i kryzysowe

Implementacja decyzji politycznych to proces urzeczywistnienia ( wprowadzenia w życie) tej decyzji za pomocą określonych metod i środków.

14

---