1. Tkanka - zespól komórek o podobnej budowie, wspólnym pochodzeniu, pełniących te same funkcję w organizmie

• W obrębie tkanki roślinnej połączone są blaszką środkowa od momentu swego powstania (czasami np. podczas dojrzewania owoców mięsistych, ulega rozpuszczeniu

• Protoplasty komórek w tkance połączone są ze sobą plazmodesmami, Tj cienkimi pasmami cytoplazmy

• Struktura tkanek roślinnych może być zwarta, gdy komórki stykają się całymi powierzchniami, lub luźna, gdy występują przestwory międzykomórkowa

2. Podział tkanek

1. Ze względu na rozwój

• Twórcze

• Stałe

• Na pochodzenie

• Pierwotne (pochodzą z merystemów pierwotnych)

• Wtórne (pochodzą z merystemów wtórnych)

• Na budowę:

• Tkanki jednorodne ( proste) - jednakowe komórki występują razem i tworzą jednorodny zespół (np. zwarcica, twardzica, miękisze)

• Tkanki niejednorodne (złożone) - w skład danej tkanki wchodzi kilka typów komórek (np. drewno, łyko)

3. Merystemy (tkanki twórcze) :

1. Zbudowane z komórek dzielących się, o cechach komórek embrionalnych, tzn. odnaczających się:

• małymi rozmiarami,

• cienką, pierwotną ścianą komórkową,

• stosunkowo dużymi jądrami,

• gęstą cytoplazmą,

• na ogół słabą wakuolizacją lub jej brakiem,

• brakiem przestworów międzykomórkowych

2. zadanie : wzrost roślin

3. 2 typy wzrostu:

• Ograniczony (dyfuzyjny) - odbywa się równocześnie we wszystkich kierunkach rozwijającego się organu, aby po osiągnięciu określonej wielkości lub kształtu równocześnie we wszystkich miejscach zakończyć; w ten sposób rosną np. liście, kwiaty, owoce

• Nieograniczony ( zlokalizowany) - odbywa się w ściśle określonych miejscach ciała rośliny przez cały okres jej życia, merystemy funkcjonujące przez całe życie rośliny (np. merystemy wierzchołkowe, kambium) lub organ rośliny nazywany merystemami wzrostu nieograniczonego; w ten sposób rośnie np. łodyga, korzeń

• Podział merystemów:

• Zarodkowe - występują w zarodku, który początkowo składa się wyłącznie z komórek merystema tycznych

• Pierwotne - wywodzą się bezpośrednio z merystemu zarodkowego, np. wierzchołkowe

• Wtórne - powstają z tkanek stałych np. miazga korkotwórcza

• Podział ze wzg. Na rozmieszczenie w roślinie :

• Wierzchołkowe - w wierzchołkach pędów i korzeni, tworzą stożki wzrostu

• Interkalarne ( wstawowe) - między dojrzałymi tkankami jako wstawki, np. w nasadach międzywęźli traw

• Boczne - w wewnętrznych partiach organów roślin równolegle do powierzchni tych organów, powodując ich przyrost na grubość, np. kambium

• Podział jądra i komórki :

1. Kariokineza

2. Cytokineza

• Podział jądra:

1. Mitotyczny - występuje 1 podział chromosomów i 1 podział jądra, nie daje 2 identycznych komórek siostrzanych, ponieważ jest jeszcze dziedziczenie cytoplazmatyczne

2. Mejotyczny

• U roślin mejozy = spory (w nielicznych przypadkach mejoza bezpośrednio prowadzi do powstania gamet). Spory dzielą się mitotycznie wytwarzając gametofity, w których niektóre komórki różnicują się na gamety

• Histogeneza - wyodrębnienie się tkanek, polegające na różnicowaniu się komórek; przebiega w następujących stadiach:

1. Merystem - komórki dzielą się i rosną

2. Komórek macierzystych tkanki - w komórkach zachodzą zmiany doprowadzające do determinacji kierunku ich rozwoju

3. Dojrzewania - zachodzi proces cytodyferencjacji, komórki przestają się dzieli, dalej rosną, nabierają cech strukturalnych charakterystycznych dla danej tkanki

4. Dojrzałości - tkanka pełni właściwe sobie funkcje

• Czas trwania życia komórek w stadium dojrzałości wynosi od kilku godzin do ponad 100 lat.

• W niektórych tkankach lub typach komórek stadium dojrzałości przypada na okres po obumarciu protoplastu. W tych przypadkach funkcje pełni tylko odpowiednio wykształcona ściana komórkowa ( np. w cewkach, naczyniach i komórkach sklerenchymy)

10. Cytodyferencjacja (różnicowanie się komórek) :

1. W niezróżnicowanej komórce merystema tycznej zachodzą wszystkie podstawowe procesy życiowe, również te, które są właściwe dla wyspecjalizowanych typów komórek

2. Komórka merystematyczna dysponuje wszystkimi organellami i strukturami, jakie obecne są w kom zróżnicowanych. Chociażby

3. Różnicowanie komórek polega raczej na wyeksponowaniu lub uwstecznieniu niektórych cech

4. W czasie różnicowania pewne typy organelli lub struktur zaczynają dominować, inne albo zanikają albo przestają się rozwijać

5. „los komórki jest funkcją jej położenia w organizmie”

11. Różnicowanie komórek jest efektem oddziaływań:

1. Czynników genetycznych - treści i układu informacji genetycznej oraz jej zmian (mutacji)

2. Czynników epigenetycznych - działających w związku z informacją genetyczną, ale nie tkwiących w niej samej; są to zmiany ekspresji informacji genetycznej wywołane czynnikami pochodzącymi z :

• Cytoplazmy

• Innych komórek

• Środowisko

• Merystem wierzchołkowy korzeni

1. Wierzchołek korzenia składa się z:

• Czapeczki (pełni funkcje ochronne)

• Komórek merystema tycznych (dzielących się)

• Strefy wzrostu (komórki powiększają swe rozmiary, tylko w tej strefie następuje wydłużanie się korzenia)

• Strefa tkanek stałych (komórki osiągnęły rozmiary i kształty ostateczne)

• Merystem wierzchołkowy łodygi:

1. Różnią się od wierzchołkowych korzeni, ponieważ obejmują zawiązki liści i pędów bocznych, natomiast nie mają czapeczki

2. Można wyróżnić strefy:

• Pramerystem - z tkanki niezróżnicowanej

• Pierwotny - wykazują pewien stopień zróżnicowania; 2 regiony: praskórka->epiderma , prakambium, pramiękisz

• Różnicowania się

• Tkanek stałych

• Organogeneza:

1. Zbudowaną z tkanek wyodrębniającą się część organizmu przystosowaną do wykonywania jednej (lub wielu) ściśle określonych funkcji - nazywamy organem; podstawowe: korzeń, łodyga, liść oraz rozmnażania się: rodnie, plemnie, zarodnie, kwiaty, owoce

2. Zawiązki podstawowych organów roślin nasiennych znajdują się już w zarodku:

• Zawiązek korzenia - korzeń zarodkowy

• Zawiązek pędu - pęd zarodkowy

• Liście zarodkowe - liścienie

• U roślin nagozalążkowych występuje wiele liścieni

• Pęd zarodkowy, 2 strefy:

1. Nadliścieniowa - epikotyl; znajduje się powyżej miejsca, w którym przytwierdzone są liścienie

2. Podliścieniowa - hipokotyl

3. W czasie kiełkowania jako pierwszy pojawia się korzeń zarodkowy. Delikatne komórki na jego wierzchołku, tworzące merystem pierwotny, są osłonięte warstwą komórek miękiszowych zwaną czapeczką

4. Następnie pojawia się łodyga. Jej stożek wzrostu nie ma osłony z tk miękiszowej, stąd też łodygi kiełkujących siewek są zwykle haczykowato zagięte.; przebija się one zagięciem przez podłoże,

TKANKI STAŁE

1. Tkanki miękiszowe

1. Stanowią główną masą organów roślinnych; wypełniają w nich znaczne przestrzenie nie zajęte przez innego rodzaju tkanki i łącz się w organizmie roślinnym w jedną całość

2. Miękisz w rozwoju filogenetycznym dał początek innym tkankom poprzez stopniowe różnicowanie się

3. W obrębie miękiszów wyróżniamy komórki równowymiarowe (parenchymatyczne) lub wydłużone (prozenchymatyczne)

4. Ściany komórkowe są słabo zgrubiałe (miękisz cienkościenny), żywe, elastyczne, celulozowe, rzadko zdrewniałe; sprzyja to wymianie substancji w komórkach

5. W miękiszu grubościennym - jamki ułatwiające wymianę

2. Miękisz asymilacyjny:

1. Zieleniowy - bogaty w chlorofil; odpowiada za fotosyntezę

2. Znajduje się w nadziemnych częściach roślin, przede wszystkim w liściach i łodygach zielonych

3. W liściach miękisz asymilacyjny mieści się między skórką górną i dolną, w tzw. Mezofilu (śródliściu); występuje najczęściej jako miękisz palisadowy i gąbczasty, przy czym ten ostatni jest zaopatrzony w liczne przestwory międzykomórkowe - u dwuliściennych; u jednoliściennych - nie jest zróżnicowany

3. Miękisz spichrzowy:

1. Bezbarwnym występuje we wszystkich organach roślin wyższych,

2. Zbudowany z komórek dużych, izodiemetrycznych

3. Tkanka żywa, bogata w substancje zapasowe, gromadzi różne ciała stałe (skrobia), płynne (woda) i gazowe(powietrze)

4. U roślin drzewiastych - tk miękiszowa o charakterze spichrzowym występuje w postaci miękiszu drzewnego i łykowego, promieni rdzeniowych i rdzenia

4. Miękisz przewietrzający :

1. Aerenchyma - występuje u roślin wodnych i bagiennych, żyjących w środowisku o ograniczonym dostępie powietrza

2. Zbudowany z cienkich ścian i silnie rozwiniętych przestworów międzykomórkowych; zlokalizowany jest w liściach, łodygach i korzeniach, głównie w korze pierwotnej

3. Służy jako tkanka wentylacyjna i gromadząca powietrze

TKANKI OKRYWAJĄCE

1. Ochraniają całą powierzchnię rośliny przed:

1. Utratą wody i nadmiernym parowaniem

2. Wnikaniem do rośliny pasożytów

3. Mechanicznymi uszkodzeniami

4. Nadmierną ciepłotą lub zimnem

5. Utratą substancji odżywczych

6. Innymi substancjami

2. Zależnie od sposobu powstawania mogą być :

1. Pierwotne - skórka (epiderma, ryzo derma)

2. Wtórne - peryderma

3. Tkanki wewnętrzne okrywające:

1. Endoderma

2. Hipoderma

3. Egzoderma

4. Skórka (epiderma)

1. otacza rośliny na zewnątrz i równocześnie pośredniczy w wymianie substancji z otoczeniem:

2. Na korzeniach - ryzo derma

3. Tk żywa, często kształtu tafelkowatego lub wydłużonego, regularnie ułożonych i ściśle do siebie przylegających

4. Jest z reguły jednorzędowa, nie ma jamek ani przestworów międzykomórkowych

---