WYKŁAD 8 23.11.2005

Łuskonośne (Squamata)

Iguania

Legwany (Iguanidae)

Agamy (Agamidae)

Kameleony (Chamaeleonidae)

Scleroglossa

Gekony (Gekkonidae)

Amfisbeny (Amphisbaenidae)

Teju (Teiidae)

Zwinkowate =“jaszczurki właściwe” (Lacertidae)

Scynki (Scincidae)

Padalcowate (Anguidae)

Warany (Varanidae)

Helodermy (Helodermatidae)

Mozazaury (Mosasauridae)

Węże (Serpentes)

Scolecophidia

3 pierwotne rodziny podziemnych węży

Alethinophidia

3 pierwotne rodziny

Macrostomata

Dusiciele (Boidae)

Boa (Boinae)

Pytony (Pythoninae)

6 mniejszych rodzin

Połozowate (Colubridae)

Zaskrońcowate (Natricinae)

Połozowate s. str. (Colubrinae)

Zdradnicowate (Elapidae)

Żmijowate (Viperidae)

Żmije (Viperinae)

Grzechotniki (Crotalinae)

Węże (serpentes)

Organy wydłużone, tylko jedno zwykle prawe płuco z tyłu kontynuuje się jako worek powietrzny, do oddychania w czasie połykania zdobyczy.

Zanik nóg, u niektórych tylko szczątki tylnych

Kręgi: duża liczba - ok. 200, max 500!

Dodatkowe stawy w kręgach: *zygosfen - z przodu kręgu

*zygantrum - z tyłu kręgu

CZASZKA

Brak otworu ciemieniowego i k. łuskowej oraz górnego łuku skroniowego.

Gałęzie żuchwy luźno połączone.

Uproszczone ucho i oko

Oko:

-zrośnięte powieki tworzą tzw. okulary

-brak pierścienia twardówkowego

-brak ciała rzęskowego: akomodacja poprzez zbliżanie i oddalanie soczewki do i od siatkówki(wtórnie jak u bezowodniowców)

Ucho:

-brak ucha środkowego.

-brak błony bębenkowej.

-odbierają drgania z powietrza i podłoża przez powłoki ciała(somatic hearing) - dokładnie nie wiadomo jak działa ten skomplikowany mechanizm.

Pochodzenie węży

Na pewno spośród Sleroglossa, ale nie ustalono, od których. Istnieją dwie hipotezy.

1. poprzez stadium podziemne, wtedy mogą być najbliżej spokrewnione z Amphisbaenidae i Dibamidae

2. Przez stadium wodne, byłyby najbliżej spokrewnione z Varanoidea(do której należały mozozaury). Kopalne węże pochodzą ze środowiska wodnego.

Scolecophidia

-małe podziemne, końce ciała tępo zaokrąglone, oczy zredukowane, łuski gładkie

-kości czaszki mocno ze sobą połączone, mało ruchome, szczeki krótkie

-jako jedyne odżywiają się drobnymi bezkręgowcami

Np. Liotyphlops beui

Alethinophidia

-prokinetzm - staw miedzy kością nosową a czołową

-rozluźnienie połączenia między mózgoczaszka a szczęką

Np. Anilius scytale - Am. Płd., żywi się wydłużonymi kręgowcami głownie płazami

MACROSTOMATA

-szczęka: 8 ogniw kinematycznych, elementy lewe i prawe mogą poruszać się niezależnie

-k. kwadratowa i żuchwowa wydłużona

-duże poprzeczne łuski brzuszne

-aparat jadowy

Trzy typy budowy zębów jadowych:

1. Niejadowite mało zróżnicowane.

2. u najpierwotniejszych jadowych zęby jadowe położone z tyłu szczeki.

3. zęby jadowe w przednim położeniu.

4. zęby jadowe w przednim położeniu, ale potrafią się składać.

Jady węży - Macrostomata - mieszaniny, głównie białek

• hemolizyny - rozkładają erytrocyty

• hemoraginy - rozkładają śródbłonek

• miotoksyny

• neurotoksyny

powstały z enzymów trawiennych przez duplikacje genów, np. neourotoksyny i miotoksyny powstały z fosfolipazy A.

Węże posiadają narządy dołkowe do podczerwieni, zlokalizowane na głowie za otworami nosowymi.

Dusiciele (Boidae)

-Boa

-Dusiciele

Zdradnicowate (Elapidae)

Np. Naje haje - Kobra egipska

Np. Micrurus brasiliensis - najbardziej jadowity

Z Elapidae powstały 2 grupy morskie:

1. Leticaudia - wychodzą, aby złożyć jaja

2. Hydrophinae - zanikły łuski, bocznie spłaszczony ogon do poruszania się w wodzie, oddychanie skórne jedynie owodniowce bez płuc. Zamiast płuca maja worek powietrzny, żyworodne, rozmnażają się w wodzie.

Żmijowate (Viperidae)

-Żmije (Viperinae)

-Grzechotniki (Crotalinae)

Grzechotka występuje tylko u osobników z Ameryki

Lokomocja węży

• pierwotnie - undulacja

• Macrostomata, 2 modyfikacje undulacji

1. Akordeonowa - używana przez węże w norkach




2. Sidewinding - zarzucanie pętli na piasku *bokiem do przodu - Żmijowate

Płynięcie do przodu - fala skurczu od przodu ku tyłowi(istotna role odgrywają tutaj łuski)

Archozauromorfy (Archosauromorpha)

Rynchozaury (Rhynchosauria)

2 inne grupy

Archozaury (Archosauria) od Triasu

Crurotarsi

Krokodylowe (Crocodylia) od Triasu

Aligatory (Alligatoridae)

Krokodyle (Crocodylidae)

Gawiale (Gavialidae)

Ornithodira

Pterozaury (Pterosauria) Trias-Kreda

Rhamphorhynchoidea, Trias-Jura

Pterodactyloidea, Jura-Kreda

Dinozaury (Dinosauria), Trias-Kreda

Gadziomiedniczne (Saurischia)

Ptasiomiedniczne (Ornithischia), Jura-Kreda

Archozauromorfy (Archosauromorpha)

• k. skokowa i piętowa zestawiają się wklęsło wypukłym stawem

• podział na: *Rynchozaury (Rhynchosauria)

*Archozaury (Archosauria)

Rynchozaury (Rhynchosauria)

-przystosowane do twardego pokarmu i kopania.

-stopy z wielkimi pazurami do kopania(odkopywanie roślin?)

-szczeki, zwłaszcza k. przedszczękowa, tworzą swoisty dziób

-uzębienie: 2 górne szeregi miedzy nimi rynienka, w którą wchodziły zęby żuchwy(tak jest u tuatare)

Archozaury (Archosauria)

-od Triasu

-okno przedoczodołowe(fenestra antorbitalis)

-okno żuchwowe(fenestra mandibularis)

-brak otworu ciemieniowego

-uzębienie tekodontyczne, zęby brzeżne bocznie ściśnięte, podniebienne zredukowane(zwykle brak)

-jajorodność

-opieka rodzicielska nad zniesionymi jajami i młodymi

-skorupka jajka jest źródłem węglanu wapnia u Archeozaurów wiec nie może być zredukowana




-zarówno ptaki jak i krokodyle mają mięśniowe żołądki z gastrolitami,(Od Orzech - co ma piernik do wiatraka?- Nie wiem)

Wykład 8

5

---