1. Prawne podstawy kosztorysowania

Podstawy dot. zamówień publicznych:

• Podstawowym aktem prawnym, który reguluje tryb ustalania cen jest „USTAWA O CENACH”

• 12.12.2001r.- weszła w życie ustawa (zastąpiła tę z 1982) o cenach

• Obecnie dla inwestorów prywatnych przy ustaleniu cen robót budowlanych obowiązuje jedynie art. 2 ust.1: „Ceny towarów i usług uzgadniają strony zawierające umowę, z zastrzeżeniem ust. 2” (który nie dot. cen za roboty budowlane= wolna amerykanka)

• Ustawa z dn. 29.01.2004r. Prawo zamówień publicznych

• Rozporządzenie ministra infrastruk. z 18.05.2004r. i z dnia 2.09.2004

• Ustawa o finansach 30.06.2005r.

• Prawo budowlane (aktualne z 2003).

Akty prawne zasadnicze i powiązane

W dziedzinie kosztorysowania zostało wydanych (opublikowanych) wiele aktów prawnych bezpośrednio dotyczących przedmiotu, jak też istnieje wiele innych w różnym stopniu powiązanych z tematem. Większość z tych aktów ulegało i ulega ciągłej i częstej nowelizacji oraz aktualizowaniu.

Do podstawowych aktów prawnych dotyczących kosztorysowania budowlanego można zaliczyć:

• Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 13 lipca 2001 r.
  w sprawie metod kosztorysowania obiektów i robót budowlanych (Dz. U. Nr 80, poz. 867);

oraz akty powiązane i aktualizacyjne (nowelizacyjne) m.in.:

1. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 22 kwietnia 2005 r.
   zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego
   (Dz. U. 2005 nr 75 poz. 664)

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r.
   w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego.
   (Dz. U. Nr 202 , poz. 2072)

3. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym
   (Dz. U. 2004 Nr 130, poz. 1389)

4. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r.
   Prawo zamówień publicznych
   (Dz. U. Nr 19 , poz. 177)

5. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 24 stycznia 2004 r.
   w sprawie metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego
   (Dz. U. z dnia 6 lutego 2004 r.) - Dz.U.04.18.172

6. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 2 października 2001 r.
   w sprawie szczegółowych zasad finansowania inwestycji z budżetu państwa.
   (Dz. U. Nr 133 Poz. 1480)

7. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO I BUDOWNICTWA
   z dnia 13 lipca 2001 r. w sprawie metod kosztorysowania obiektów i robót budowlanych.
   (Dz. U. Nr 80 Poz. 867)

8. Ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach
   (Dz. U. Nr 97 poz. 1050 z 2001 r.)

Podstawy prawne poza zamówieniami publicznymi:

• Nie ma tu podstaw prawnych o charakterze obligatoryjnym - można stosować Polskie Standardy Kosztorysowania lub Środowiskowe Metody Kosztorysowania Robót Budowlanych.

2. Techniczne podstawy kosztorysowania

• projekt techniczny i dokumentacja inwestycji

• przedmiar robót, obmiar robót, protokół…

• specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót

• założenia wyjściowe (dla kosztorysu inwestorskiego)- jednostronne, przyjęte przez inwestora (nieznany jeszcze wykonawca) dane techniczne, technologiczne

• dane wyjściowe

• specyfikacja istotnych warunków zamówienia

3. Finansowe podstawy kosztorysowania

Dla finansowych (cenowo-kosztowych) podstaw kosztorysowania należą:

• dla kalkulacji szczegółowej- stawki robocizny kosztorysowej (zł/r-g), ceny jednostkowe pracy sprzętu i transportu technologicznego (zł/m-g)m ceny jednostkowe materiałów oraz wskaźniki narzutów, kosztów zakupu kosztów pośrednich i zysku

• dla kalkulacji uproszczonej- ceny jednostkowe robót

• dla wykonawcy w warunkach gosp. rynkowej, istotniejsze znaczenie od publikowanych inf. cenowych, ma własna baza cenowa. Tworzona przez przedsiębiorstwo dla potrzeb własnych, uwzględnia specyfikę prowadzonych robót, specyfikę warunków lokalnych i lokalne ceny.

Dla kalkulacji szczegółowej: np.:

• miesięcznik „Błyskawica”

• kwartalniki: „Informacja o cenach…

…materiałów budowlanych”

…materiałów instalacyjnych”

…mat. elektrycznych”

„Informacja o stawkach robocizny kosztorysowej oraz cenach najmu sprzętu budowlanego”

Dla kalkulacji uproszczonej: np.:

• kwartalniki oparte o KNR: Biuletyn cen robót: …budowlanych inwestycyjnych i inżynieryjnych/ …instalacyjnych/ …elektrycznych itp.

• półroczniki oparte o KNR

Dla zakładania zieleni: „ICRZ” (firmy ORG w Poznaniu)- jedyny taki informator w PL.

4. Normatywne podstawy kosztorysowania

Dodatkowo: RZECZOWE PODSTAWY KOSZTORYSOWANIA

Obejmują normy pracy ludzi (R), sprzętu (S) i zużycia materiałów (M) na jednostkę robót, niezbędne do kalkulacji kosztorysowej. Zestawione w stosowne katalogi:

Podstawowymi katalogami zawierającymi zestawy norm są:

• Katalog Scalonych Nakładów Rzeczowych

• Kat. Nakładów Rzeczowych

Kalkulacja indywidualna

kosztorysowych norm nakładów rzeczowych

Podstawy normatywne kosztorysowania

Nakłady rzeczowe opublikowane w katalogach lub w Biuletynach Informacyjnych, mogą stanowić podstawę do opracowania rzeczowej części kosztorysów szczegółowych.

Różnorodność robót budowlanych i montażowych oraz remontów budowlanych nie pozwala na objęcie katalogami nakładów rzeczowych wszystkich rodzajów robót.

Dotyczy to w szczególności robót nietypowych, remontów budowlanych oraz robót remontowo-montażowych maszyn, urządzeń i rurociągów technologicznych, których organizacja i technologia wykonania uwarunkowane są odrębnymi cechami. W takich przypadkach istnieje konieczność stosowania w kalkulacji kosztorysowej nakładów rzeczowych ustalonych w drodze kalkulacji indywidualnej. Możliwość i celowość stosowania takiej kalkulacji wynika z metod kosztorysowania obiektów i robót budowlanych.

Metody określają jedynie podstawę ustalenia normatywnych nakładów rzeczowych robocizny (R), materiałów (M) i pracy sprzętu (S) w materiałach analitycznych dla indywidualnego kalkulowania tych nakładów.

Warunki, w jakich może być stosowana kalkulacja indywidualna nakładów rzeczowych.

Kalkulację indywidualną nakładów rzeczowych stosuje się w przypadkach, gdy:

• brak jest dla tych robót nakładów normatywnych w odpowiednich katalogach nakładów rzeczowych,

• z projektu wynika, że technologia wykonania robót odbiega od przyjętej w odpowiednim katalogu,

• warunki terenowe występujące na placu budowy odbiegają od przeciętnych,

• są takie ustalenia w założeniach lub danych wyjściowych do kosztorysowania.

Nakłady rzeczowe ujęte w katalogach nakładów rzeczowych powinny - z teoretycznego punktu widzenia - być wystarczające dla potrzeb kosztorysowania robót budowlanych i montażowych. W warunkach, jednak dużej różnorodności tych robót, jak również postęp techniczny w rozwiązaniach konstrukcyjnych i technologii wykonania robót, uniemożliwiają objęcie bazą normatywną wszystkich rodzajów robót i ich odmian. Na skutek braku norm pracy (KNP) bądź nie dokonanych dotychczas wdrożeń nowych rozwiązań konstrukcyjno-montażowych, w niektórych katalogach pominięto niektóre rodzaje robót, przewidując w przyszłości ich uzupełnienie.

Dotyczy to przykładowo: KNR 7-04 „Montaż urządzeń oczyszczalni ścieków”,
KNR 7-12 „Roboty malarskie antykorozyjne i chemoodporne”.

Ponadto w katalogach przeznaczonych do montażu maszyn i urządzeń, normatywy nakładów rzeczowych obejmują, w zasadzie, powtarzalny przedmiot montażu, pomijając - ze względów zrozumiałych - nakłady dla maszyn i urządzeń o charakterze unikalnym. Istnieją również obiektywne trudności w ustalaniu normatywnych nakładów rzeczowych dla robót remontowo-montażowych maszyn i urządzeń, ze względu na ich różnorodność o odrębną specyfikę i brak katalogów norm pracy (KNP).

Tak więc w katalogach nakładów rzeczowych istnieją i będą istnieć luki, które pozostają do wypełnienia w drodze kalkulacji indywidualnej nakładów rzeczowych.

Biorąc zatem pod uwagę istniejący i przewidywalny stan w zakresie normatywnych nakładów rzeczowych, kalkulacja indywidualna tych nakładów powinna być stosowana w takich przypadkach, gdy:

1. przedmiot kosztorysowania tj. obiekt lub jego element, konstrukcja, roboty bądź maszyna i urządzenie - nie występują w katalogach,

2. przedmiot kosztorysowania różni się całkowicie pod względem konstrukcyjnym w całości lub w elementach składowych od występujących w bazie normatywnej,

3. parametry techniczne przedmiotu kosztorysowania nie mieszczą się w granicach podanych odpowiednio w katalogach,

4. z dokumentacji projektowej lub z warunków lokalnych budowy wynika konieczność zastosowania odmiennej organizacji i technologii wykonania robót od podanej w założeniach szczegółowych katalogu, o ile warunki te mają bezpośredni wpływ na pracochłonność wykonania robót oraz rodzaj koniecznego do zastosowania sprzętu lub środków transportu technologicznego.

5. zgodnie z projektem zastosowany jest inny materiał podstawowy i wpływający na pracochłonność wykonania robót.

Ilustracją wyznaczonych wyżej warunków stosowania kalkulacji indywidualnych nakładów rzeczowych mogą być następujące przypadki:

1. Przedmiotem kosztorysowania są roboty malarskie antykorozyjne konstrukcji stalowych przy zastosowaniu farb tiksotropowych. Nakłady dla takiego rodzaju powłoki malarskiej nie są ujęte w KNR 7-12, gdyż w czasie jego opracowywania, farby tego rodzaju nie były wdrożone do stosowania. Na powyższe roboty malarskie występuje więc konieczność zastosowania i opracowania analizy indywidualnej.

2. W rozdziale 01 KNR 2-05 „Konstrukcje metalowe - konstrukcje stalowe hal i budynków szkieletowych” podano nakłady rzeczowe dla hal typu ciężkiego o największej masie elementu do 60 ton oraz masie konstrukcji na 1 m2 powierzchni hali do 400 kg. Dla każdego zatem tego typu obiektu o masie konstrukcji ponad 400 kg/m2 należy zastosować indywidualną kalkulację wszystkich nakładów rzeczowych.

3. Ze względu na specjalne przeznaczenie systemowej hali stalowej o konstrukcji kratowej i słupowo-wiązarowej z suwnicami, wymagana jest obudowa ciężka, np. z płyt lub bloków, zamiast metalowej lekkiej obudowy, do której konstrukcja stalowa hali systemowej jest przystosowana. Z tego względu musi ulec zmianie konstrukcja pod obudowę. Przy niezmienionych zatem pozostałych elementach konstrukcyjnych hali, dla których istnieją normatywne nakłady rzeczowe w KNR 2-05, zaistnieje konieczność dokonania indywidualnej kalkulacji nakładów rzeczowych dla montażu konstrukcji stalowej pod obudowę oraz montażu obudowy cięzkiej.

4. W nakładach rzeczowych dla hal o prostokątnej siatce słupów oraz dla budynków szkieletowych uwzględniono w KNR 2-05 tradycyjną metodą montażu. Natomiast dla hal o kwadratowej siatce słupów - metodą blokową.

Oznacza to, że w przypadku zastosowania w praktyce innej technologii wykonania robót montażowych, należy wielkość nakładów rzeczowych robocizny (R) i pracy sprzętu (S) kalkulować indywidualnie.

5. Dla robót spawalniczych, ujętych w KNR 7-09 „Rurociągi technologiczne i armatura” przyjęto grupy i gatunki stali produkowane w kraju. W przypadku zastosowania stali pochodzącej z importu, która posiada wyższą wytrzymałość niż polska stal G-17, istnieje konieczność przy spawaniu elektrodami polskimi, zastosowania kalkulacji indywidualnej bądź odpowiedniego współczynnika do nakładów podanych w katalogach.

Dane wyjściowe do sporządzania kalkulacji indywidualnej
nakładów rzeczowych.

Dane wyjściowe do sporządzania kalkulacji indywidualnej są w zasadzie analogiczne jak w przypadku kalkulacji kosztorysowej, opartej na bazie normatywnej. Dane te obejmują:

• projekt obiektu lub robót, a w przypadku robót remontowych projekt ten może być zastąpiony protokółem typowania robót, określającym rodzaje oraz ilości przewidywanych robót,

• specyfikację techniczną wykonania i odbioru robót ,

• przedmiar robót,

• założenia lub protokół ustalenia danych wyjściowych do kosztorysowania, uwzględniający przedmiot zamówienia, lokalizację i technologię wykonania robót, dane dotyczące zaopatrzenia w materiały i urządzenia, ich transportu, szczegółowe warunki organizacji i metody wykonania robót itp.,

• projekt organizacji robót wraz z planem zagospodarowania placu budowy,

• techniczną dokumentacją budowy.

Dla potrzeb kalkulacji indywidualnej nakładów rzeczowych, niektóre spośród w/w danych powinny być jednak bardziej wyeksponowane i uszczegółowione, niż w przypadku kalkulacji opartej na bazie normatywnej katalogu.

W projekcie obiektu lub robót, względnie w protokóle dotyczącym robót remontowych, wskazany jest szczegółowy podział obiektu bądź robót na części, zespoły, a nawet elementy z uwzględnieniem jednostki charakteryzującej, parametrów technicznych, masy itp. oraz dostosowanych do tego podziału opisów technologicznych.

W przypadku montażu konstrukcji metalowych, maszyn i urządzeń z projektu powinny wynikać również: podział na elementy wysyłkowe, sposób ich zabezpieczenia i składowania.

Przy ustaleniu nakładów rzeczowych na montaż maszyn i urządzeń - wskazane jest korzystanie zarówno z katalogów dla tych maszyn jak i dokumentacji techniczno-ruchowej, sporządzonej przez producenta.

Dokumentacja ta zawiera szczegółowe dane odnośnie do warunków dostawy urządzeń, ich masy oraz ilości poszczególnych zespołów lub elementów.

Ponieważ podstawę do kalkulacji nakładów rzeczowych z reguły stanowią katalogi norm pracy (KNP ), stąd przedmiar robót powinien być dostosowany do jednostek obmiaru i ich podziału przyjętego w katalogu norm pracy, który zastosowany będzie do ustalenia nakładów rzeczowych.

Obok przedmiaru robót, szczególnie istotnymi danymi do ustalenia nakładów rzeczowych - jest projekt technologii wykonania robót, uwzględniający ich organizację.

Z projektu tego wynika:

• ilość wykonawców,

• skład brygady roboczej,

• ilość i rodzaj sprzętu wraz z jego parametrami technicznymi i wydajnością,

• odległość transportu technicznego materiałów i montowanych maszyn i urządzeń ze składowiska przy obiektowego do strefy montażowej,

• długość torów pod dźwigowych lub powierzchni dróg montażowych itp.

Są to dane, bez których trudno w sposób prawidłowy sporządzić kalkulację indywidualną nakładów rzeczowych.

Porównanie zatem poziomu organizacji i technologii wykonania robót będących przedmiotem kalkulacji indywidualnej z poziomem przyjętym w katalogu, pozwala na, jak to ma przeważnie miejsce w praktyce, zastosowanie w kalkulacji nakładów rzeczowych - analogii, względnie interpolacji lub ekstrapolacji, z uwzględnieniem obowiązujących nakładów rzeczowych ujętych w katalogu.

Dane wyjściowe do sporządzania kalkulacji indywidualnej nakładów powinny uwzględniać całość wymogów wynikających z metod kosztorysowania.

Podstawy kalkulacji indywidualnej nakładów rzeczowych robocizny
i pracy sprzętu.

Nakłady rzeczowe robocizny ( R )

Do ustalenia indywidualnych nakładów rzeczowych robocizny (R), przyjmuje się następujące podstawy:

1. aktualne katalogi norm pracy - wydawane centralnie jako katalogi wzorcowe,

2. branżowe katalogi norm pracy,

3. zakładowe katalogi norm pracy,

4. normy pracy ustalane indywidualnie przy zastosowaniu dostępnej metody (analityczno-obliczeniowej, względnie doświadczalnie).

Nakłady rzeczowe pracy sprzętu ( S )

Zasadniczą podstawę do ustalenia indywidualnych nakładów pracy sprzętu i środków transportu technologicznego stanowi uzgodniony między stronami - zamawiającym i wykonawcą robót - harmonogram pracy danego sprzętu na budowie (głównie sprzętu ciężkiego). Harmonogram ten powinien być zgodny z protokółem ustalenia danych wyjściowych do kosztorysowania, przy czym czas pracy sprzętu uwzględnionego w tym harmonogramie powinien wynikać z:

• czasu zatrudnienia brygady roboczej, której praca związana jest technologicznie z pracą danego sprzętu,

wydajność pracy tego sprzętu w konkretnych warunkach.

5. Przedmiar i zasady przedmiarowania robót budowlanych

PRZEDMIAR ROBÓT: ilość robót przewidzianych do wykonania + sprzęt + technologie robót

Norma PN-ISO 67047-2 (z 2000r.): Budownictwo. Terminologia, Terminy stosowane w umowach.

• Przedmiar- dokument przetargowy, przygotowany zazwyczaj w znormalizowanej formie, zawierający: opis robót (w kolejności technologicznej), nakład, ilość i sposób wykonania robót.

Pod takim tytułem jak wyżej, zamieszczono w "Standardach" rozdział, którego do tej pory nie było. Argumentem dla wyodrębnienia tego zagadnienia stało się usankcjonowanie przedmiaru robót jako składnika dokumentacji projektowej opisującej przedmiot zamówienia oraz wpływ jakości jego sporządzenia na sprawność przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia i to nie tylko publicznego ale również zamówienia realizowanego ze środków prywatnych.

Informacje zawarte w tym rozdziale jednoznacznie określają przeznaczenie przedmiaru, a także jego zawartość i części składowe. Wyjaśnienie tego zagadnienia było niezmiernie istotne wobec wydania przez Ministerstwo Infrastruktury dwóch rozporządzeń do ustawy

Prawo zamówień publicznych:

1. z dnia 18 maja 2004r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. z 2004r., nr 130, poz.1389),

2. z dnia 2 września 2004r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-uzytkowego (Dz.U. z 2004r., nr 202, poz.2072, z późniejszymi zmianami),

które spowodowały szereg wątpliwości i roztrząsanie problemu przedmiaru na wszystkich możliwych gremiach i przy każdej okazji. Istotą problemu jest podwójna rola przedmiaru:

1. pierwsze rozporządzenie dotyczy przedmiaru stanowiącego podstawę sporządzenia kosztorysu inwestorskiego,

2. drugie - przedmiaru opisującego przedmiot zamówienia.

Stąd też przy tym samym nazewnictwie - zawartość przedmiaru w jednym i drugim przypadku jest nieco inna, ponieważ inne jest ich przeznaczenie.

Zasady przedmiarowania:

• P. nie wzgl. robót tymczasowych

• Powinien zawierać: nr pozycji przedmiaru, kod pozycji, nr specyfikacji,, nazwę i opis pozycji, obliczenie ilości jednostek miary dla pozycji przedmiaru, jednostkę miary, ilość jednostek

• Powinien odnosić się do specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót

Ogólne zasady przedmiarowania robót

Przed przystąpieniem do wykonania kosztorysu na budynek lub obiekt dokonuje się obliczenia ilości robót budowlanych, która będzie stanowić podstawę do wynagrodzenia kosztorysowego za ich wykonanie.

Pojęcie „przedmiarowania” lub „obmiarowania” robót budowlanych określa ogólnie Polska Norma PN-ISO 6707-2.

Dokładniej można ją zdefiniować następująco:

„przedmiar robót - opracowanie, obejmujące zestawienie planowanych robót w kolejności technologicznej ich wykonania, wykaz materiałów, ilości i sposób wykonania robót - jednostek przedmiarowych, wskazanie podstaw do ustalania szczegółowego opisu robót lub szczegółowy opis robót obejmujących wyszczególnienie i opis czynności wchodzących w zakres robót, sporządzane przed wykonaniem robót na podstawie dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót”,

oraz

„obmiar robót - opracowanie obejmujące zakres, jak wyżej, lecz sporządzone po wykonaniu robót na podstawie księgi obmiaru”.

A zatem, przez określenie

„przedmiarowanie” należy rozumieć ustalenie - na podstawie dokumentacji projektowej - rodzajów i ilości robót, które muszą być wykonane podczas budowy określonego obiektu.

Natomiast

Ilość robót faktycznie wykonanych ustala się w „obmiarze robót” w oparciu o dane zawarte w dokumentacji projektowej, jeżeli obiekt wykonany jest zgodnie z tą dokumentacją, lub o wymiary wzięte z natury, jeżeli wymiary obiektu lub poszczególnych jego elementów odbiegają od wymiarów projektowych.

Obliczone ilości robót stanowią integralną część projektu. Formularz z ustaloną ilością robót do projektu stanowi podstawę do określenia wartości kosztorysowej budowy obiektu.

Zawsze trzeba mieć na uwadze, że jedną z głównych przyczyn nieprawidłowego ustalenia wartości robót są błędy w określeniu ilości robót. Od prawidłowego ustalenia ilości robót w znacznym stopniu zależy jakość całej dokumentacji kosztorysowej.

Przy określaniu ilości robót należy ściśle przestrzegać zasad ustalonych w katalogach (zawsze należy dokładnie zapoznawać się opisami znajdującymi się w katalogach).

Określenie ilości robót budowlanych dla każdego obiektu sprowadza się do następujących czynności:

• prawidłowego i całkowitego wyjaśnienia charakteru i ilości robót, które będą wykonywane przy wznoszeniu konkretnego budynku albo obiektu;

• określenia ilości konstrukcji albo rodzajów robót w jednostkach obmiaru przyjętych w odpowiednim katalogu, na podstawie którego będzie liczona wartość kosztorysowa obiektu budowlanego.

Przy przedmiarowaniu, wielkość robót określa się liczbą jednostek miary, dostosowanych do charakteru robót. Nie zawsze jednostki miary korespondują dokładnie z fizycznymi wielkościami, odpowiadającymi tym jednostkom.

Jednostkami miary mogą być: metr sześcienny (np. konstrukcji betonowych, robót ziemnych), metr kwadratowy (np. powierzchni wykonanych posadzek, tynku, malowania), metr bieżący (np. ułożonych rurociągów), tona (np. montowanej konstrukcji metalowej) itp.

Normy kosztorysowe określają wysokość nakładów potrzebnych do wykonania jednostki miary konstrukcji lub roboty i są dostosowane do określonych jednostek miary i przyjętych zasad przedmiarowania robót.

Jak z powyższego wynika, przedmiar robót powinien być wykonany wyłącznie w takich jednostkach miary, dla których ustalone są normy kosztorysowe, stanowiące podstawę wyceny robót.

Przy opracowywaniu przedmiarów wskazane jest korzystanie z gotowych formularzy, które zmuszałyby opracowującego do tabelarycznej formy zapisów. Taki układ zapisów wpływa na skrócenie pisanego tekstu, zmniejsza możliwość popełniania błędów w przedmiarach wskutek opuszczenia pewnych robót oraz ułatwia sprawdzenie przedmiaru.

Formularze do przedmiarowania robót powinny zawierać co najmniej następujące kolumny - (patrz przykład dalej):

• podstawa obliczeń,

• opis i obliczenie ilości robót - w której podaje się wzory obliczeniowe,

• jednostka miary,

• ilości - w której podaje się końcowy wynik obliczeń.

6. Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót

To odrębny dokum. Nie wchodzący w skład dokumentacji projektowej. Opracowanie zawierające zbiory wymagań niezbędne do określenie standardu i jakości wykonania robót budowlanych, właściwości wyrobów budowlanych oraz oceny prawidłowości wykonania robót.

Cel: uzupełnienie dokumentacji projektowej za pomocą opisów technicznych pozwalających na jednoznaczne określenie przedmiotu zamówienia na roboty budowlane, w szczególności w zakresie wymagań jakościowych i warunków technicznych wykonania i odbioru robót oraz ustalenia podstaw do wyceny tych robót.

Opracowanie to składa się z 10 pktów:

1. Część ogólna, 2.wymagania dot. Właściwości wyrobów i materiałów, 3. Wymagania dot. Sprzętu i maszyn, 4. Wymagania dot. środków transportu, 5. Informacje dot. Wykonania robót, 6. Opis działań związanych z kontrolą, badaniami, odbiorem robót…, 7. Wymagania dot. Przedmiaru/obmiaru, 8. Opis sposobu odbioru robót, 9. Opis sposobu rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących, 10. Dokumenty odniesienia

7. Rodzaje i funkcje kosztorysów

Rodzaje kosztorysów - podział ze wzgl. na:

• zakres: k. przedsięwzięć, obiektów, rodzajów robót

• dokładność: k. wstępne, generalne, szczegółowe

• przeznaczenie: k. inwestorskie (jedyny z podst. prawnymi - prawo budowlane), ofertowe, dodatkowe (zamienne), powykonawcze

O ostatecznej formie i zakresie kosztorysu decyduje:

• w odniesieniu do kosztorysu ofertowego ZAMAWIAJĄCY, w założeniach wyjściowych kosztorysowania

• w odniesieniu do pozostałych rodz. kosztorysu ZAMAWIAJĄCY i WYKONAWCA w wyniku obustronnych ustaleń

Kosztorys inwestorski- jest przygotowywany przez zamawiającego w celu ustalenia najbardziej dokumentem przedkładanym drugiej stronie.

ZADANIA:

• w trybie bezprzetargowym - ułatwia negocjacje ceny

• w trybie przetargowym- ułatwia ocenę propozycji cenowych różnych oferentów

Ust. o zamówieniach publ. nakłada na inwestora obowiązek posiadania kosztorysu inwestorskiego przed każdym zamówieniem publicznym (bez wzgl. na jego wartość), za wyjątkiem zlecenia robót w trybie zamówienia z wolnej ręki. Określona k. inwestorskim wartość zamówienia (NETTO) decyduje o trybie udzielania zamówienia publicznego oraz o wymogach dot. procedury przetargowej.

Rażąca rozbieżność między ceną kalkulowaną w k. inwestorskim, a ceną ofertową może wskazywac na brak spójnośći założeń wstępnych do kosztorysowania (warunki realizacji) niesolodnej kalkulacji ceny ofertowej lub o błędzie w kalkulacji inwestorskiej.

K. inwestorski stanowi dla inwestora podstawę do wystąpienia do np. banku o kredyt lub dotację na wykonanie robót.

Kosztorys ofertowy - służy do ustalenia propozycji ceny. Cena wyliczona przez wykonawcę w kosztorysie ofertowym jest ceną za jaką jest skłonny zrealizować zlecane roboty.

Przygotowywany przez wykonawcę:

• w trybie przetargowym- jako skł. oferty przetargowej

• w trybie bezprzetargowym- na zakończenie negocjacji przedumownych

Stanowi podstawę do:

• planowania ilości zasobów ludzkich, materiałowych i sprzętowych

• określenia przewidywanych wpływów i wydatków

• rozliczenia robót

K. dodatkowy (zamienny) - służy do ustalenia zmiany ceny wyliczonej w k. ofertowym i zapisanej w umowie

podstawy sporządzania: dokumentacja budowy, k. ofertowy w zakresie cen jednostkowych

K.POWYKONAWCZY - do ustalenia wynagrodzenia wykonawcy za wykonane roboty; sporządza go wykonawca po wykonaniu robót; dot. zwykle robót, których zakres rzeczowy i ilościowy jest trudny do jednoznacznego ustalenia w etapie zawierania umowy. Podst. obliczenia jest obmiar robót i zapisane w umowie podstawy i zasady kalkulacji ceny kosztorysowej.

Funkcje kosztorysu

Kosztorys składa się z wielu jednostek składowych o różnorodnej postaci naturalnej.

W przypadku działalności budowlanej pełni on z natury rzeczy szereg funkcji dla uczestników procesu inwestycyjnego, a m.in.:

a) funkcję planowania - określającą rozmiary zużycia czynników produkcji w wyrazie wartościowym i rzeczowym o charakterze zmiennym i starym, a to umożliwia planowanie ogółu nakładów i spodziewanych przychodów z realizacji planowanego przedsięwzięcia,

b) funkcje analityczno-porównawczą - umożliwiającą przez porównania szacunkowej wartości przedmiotu zamówienia po stronie inwestora i wartości kosztorysu ofertowego przesądzają o wyborze najkorzystniejszej ceny, jaką może zapłacić inwestor a w wysokości możliwej do uzyskania przez wykonawcę,

c) funkcje informacyjną - ponieważ odwzorowuje przyszłą rzeczywistość na podstawie realiów dnia dzisiejszego w całym okresie realizacji przy uwzględnieniu istniejących podstaw technicznych,

d) funkcje decyzyjna - ponieważ dostarcza danych (tak dla inwestora jak i wykonawcy), umożliwiających podejmowanie decyzji w zakresie rynku zaopatrzenia, źródeł finansowania, kierunku inwestowania, tworzenia oferty wykonawczej, wyboru wykonawcy itp., co owocuje określeniem ogólnych rozmiarów wartości zamówienia - nakładów u inwestora oraz wielkościprzychodów u wykonawcy,

e) funkcję kalkulacyjna - w wyniku różnorakich obliczeń, przeliczeń i rozliczeń pozwala na ustalenie wartościowych rozmiarów niejednorodnych procesów rzeczowych w wymiernej wartości pieniężnej tak po stronie przyszłych przychodów i kosztów, jak i wyników. Jest wyznacznikiem z jednej strony ceny ofertowej, a z drugiej wartości zamówienia, o ile zostaje zaakceptowana,

f) funkcje negocjacyjna - jako że rzeczowo-wartościowe jego elementy w ujęciu cząstkowym i całościowym stanowią kanwę negocjacji warunków uprawniających do zlecenia i podjęcia realizacji określonego przedsięwzięcia,

g) funkcję kontrolną - zapewnia możliwość śledzenia, kontrolowania, analizowania i weryfikowania przebiegu realizacji w porównaniu do założeń ofertowych i uzgodnień umownych. Umożliwia ocenę efektów w toku realizacji oraz porównania przychodów i kosztów po zakończeniu,

h) funkcje rozliczeniowo-rozrachunkową - w wyniku dokumentowania zaszłości w kolejnych okresach realizacji określających wiarygodnie w ujęciu wartościowym i rzeczowym z jednej strony należności, a z drugiej zobowiązania przy uwzględnieniu zmniejszeń czy zwiększeń z tytułu jakości czy też wcześniejszych rozliczeń,

i) funkcję pomiaru ogólnej efektywności - w rezultacie wyliczeń sumy nakładów i spodziewanych efektów u inwestora oraz wielkości kosztów i przychodów po stronie wykonawcy. W każdym przypadku prognoza i osiągnięty stan musi pokazywać nadwyżką efektów (E) nad sumę nakładów (N) u inwestora, a nadwyżką przychodów (P) nad sumą kosztów (K) u wykonawcy

Kosztorysy opracowuje się metodą kalkulacji uproszczonej lub szczegółowej, uwzględniającej:

a) opis technologii i organizacji wykonywania robót,

b) specyfikację istotnych warunków technicznych wykonania i odbioru robót,

c) zestawienie ilość robót podane w przedmiarze lub obmiarze robót,

d) ceny jednostkowe robót - w metodzie uproszczonej,

e) ceny czynników produkcji i nakłady rzeczowe - w metodzie szczegółowej,

f) cenę lub wynagrodzenie kosztorysowe, określające wartość robót lub obiektów

budowlanych.

8. Obliczenie kosztów robót wg formuły szczegółowej

Kalkulacja szczegółowa polega na obliczaniu ceny kosztorysowej jako sumy iloczynów:

ilości robót, jednostkowych nakładów rzeczowych i ich cen jednostkowych oraz doliczonych

odpowiednio kosztów pośrednich i zysku, z uwzględnieniem podatku od towarów i usług - według

wzoru I:

Ck =  L · (n · c + Kpj + Zj) + PV

lub według wzoru II:

Ck =  (L n  c) + Kp + Z + PV

przy czym:

(L · n · c) - koszty bezpośrednie (R, M, S)

n · c =  r n · Cr +  m n · Cm +  s n · Cs

n - jednostkowe nakłady rzeczowe (n_r, n_m, n_s),

c - jednostkowe ceny nakładów rzeczowych (C_r, C_m, C_s),

Kp - koszty pośrednie,

Z - zysk,

P_v - podatek od towarów i usług (VAT).

9. Obliczenie kosztów robót wg formuły uproszczonej

Kalkulacja uproszczona polega na obliczeniu ceny kosztorysowej jako sumy iloczynów

ustalonych jednostek przedmiarowych robót i ich cen, scalonych jednostek jednorodnych robót, elementów lub obiektów, z uwzględnieniem podatku od towarów i usług - według wzoru:

Ck = j V  L C  PV

w którym: Ck - cena kosztorysowa,

L - ilość jednostek z przedmiaru lub obmiaru robót,

P_V - podatek od towarów i usług (VAT),

C_j - cena jednostkowa robót łącznie z kosztami pośrednimi (Kp) i zyskiem kalkulacyjnym (Z), obliczona według formuły:

Cj =Rj + Mj + (Kzj) + Sj + (Ksj) + Kpj + Zj

w której:

R_j - wartość kosztorysowa robocizny za jednostkę przedmiarową robót,

M_j - wartość kosztorysowa materiałów na jednostkę przedmiarową robót (wraz z kosztami

zakupów.

Kz_j - koszty zakupu na jednostkę przedmiarową robót - w przypadku ich wydzielenia,

S_j - wartość kosztorysowa pracy sprzętu i środków transportu technologicznego wraz z kosztami jednorazowymi na jednostkę przedmiarową robót lub

Ks_j - koszty jednorazowe sprzętu na jednostkę przedmiarową robót - w przypadku ich wydzielenia,

Kp_j - koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót,

Z_j - zysk kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową robót.

Kalkulację uproszczoną można stosować dla:

a) rodzajów robót (asortymentów),

b) elementów obiektów,

c) obiektów.

10. Zadanie na opracowanie kosztorysu złożonego z 2-3 pozycji

Na podstawie podręcznika „kosztorysowanie obiektów i robot budowlanych” Eugeniusza Smoktunowicza, POLcen, Warszawa 2001 r. (amw)

Zgodnie z Polską Normą PN-ISO 6707-2 Budownictwo - Terminologia - terminy stosowane w umowach, specyfikacja techniczna robót została określona następująco: specyfikacja techniczna wykonania robót - dokument zawierający wyszczególnienie wymagań wykonywanych robót.

Wykaz KNP - do roku 1982, obowiązujących jako obligatoryjne, a obecnie jako dobrze przygotowanych dla potrzeb kalkulacji indywidualnej nakładów rzeczowych - patrz załącznik wykaz katalogów.

---