opisy-okazow, Geologia studia, Geologia historyczna, Okazy


Kambr-ordowik-sylur

Ramienionogi zawiasowe

Od kambru do dziś

W kambrze i wczesnym ordowiku znajdowały się w cieniu ramienionogów bezzawiasowych. Powszechne od ordowiku. W mezozoiku stały się rzadsze niż małże. Można je pomylić z małżami, od których odróżnia je oś symetrii przebiegająca w poprzek skorupek.

Kambr-ordowik-sylur

Archeocjaty

Kambr

Podobne do gąbek oraz koralowców. Odróżnia je obecność dwóch ścian, między którymi mogą znajdować się przegrody.

Kambr-ordowik-sylur

Graptolity właściwe

Ordowik - wczesny dewon

Szkielet kolonii złożony z niewielkiej, stale redukowanej liczby gałązek. W ordowiku - często 2 gałązki. W sylurze i dewonie - 1 gałązka, a szkielety poszczególnych osobników (teki) umieszczone w jednej strony gałązki (rodzaje Monograptus, Cyrtograptus, Spirograptus).

Dendroidy - razem z graptolitami właściwymi zaliczane do graptolitów; zasięg: kambr - wczesny karbon; posiadały szkielety kolonii złożone z wielu gałązek

Kambr-ordowik-sylur

Łodzikowate

Od późnego kambru do dziś

Rozkwit w ordowiku i sylurze; później zostały zastąpione przez amonitowate (inna grupa głowonogów).

Orthoceras - gł. sylur, syfon w pobliżu centrum muszli

Endoceras - syfon po stronie brzusznej, gł. ordowik, na przekroju kołnierzyki syfonalne łączą się ze sobą

Kambr-ordowik-sylur

Trylobity

Kambr - perm

Bardzo rozpowszechnione w kambrze i ordowiku; rzadsze w sylurze i dewonie; rzadkie w karbonie i permie.

Asaphus - gł. wczesny ordowik; duże pygidium; rozszerzona glabella; częsty w narzutniakach

Kambr-ordowik-sylur

Volborthella

Wczesny kambr

Możliwy przodek głowonogów (a więc łodzikowatych i amonitowatych); małe trójkątne muszle w zielonkawym piaskowcu glaukonitowym

Kambr-ordowik-sylur

Ramienionogi bezzawiasowe

od kambru do dziś

(rodzaje Lingula, Obolus)

Brak zawiasu; skorupki z fosforanu wapnia i substancji organicznej, co daje charakterystyczny połysk muszli. Dominowały w kambrze i wczesnym ordowiku, później zastąpione przez ramienionogi zawiasowe.

Piaskowiec obolusowy - dolny ordowik

Dewon

Ramienionogi zawiasowe

Powszechne w dewonie, przeżywały wówczas szczyt swojego rozwoju.

Chonetes - powszechny w narzutniakach; głównie późny sylur (rodzaj Protochonetes); charakterystyczny długi i prosty brzeg zawiasowy, czasami z zachowanymi ząbkami.

Spirifer - charakterystyczny dla dewonu Gór Świętokrzyskich

Dewon

Stromatoporoidy

od ordowiku do końca dewonu

Grupa paleozoicznych gąbek masywnych i gałązkowych. Szkielet wewnętrzny zbudowany z siatki elementów poziomych i pionowych.

Amphipora - gałązkowy stromatoporoid, powszechny w dewonie.

Dewon

Amonitowate

dewon - kreda

Nie należy mylić z amonitami - amonity to tylko jedna z grup główonogów amonitowatych. Poszczególne grupy amonitowatych można rozróżnić za pomocą linii przegrodowej.

Goniatyty - linia goniatytowa; dewon - wymieranie perm/trias.

Clymenia - linia agoniatytowa; charakterystyczny sposób zwijania muszli; famen (dewon górny).

Dewon

piaskowiec plakodermowy

Piaskowiec z odciskami płytek pokrywających ciało ryb pancernych (plakoderm). Charakterystyczny dla wczesnego dewonu (Góry Świętokrzyskie).

Dewon

Tentakulity

Grupa o niepewnej przynależności taksonomicznej. Powszechne w sylurze i dewonie. Stożkowata muszla z poprzecznymi pierścieniami.

Dewon

Koralowce paleozoiczne

ordowik - perm

Wyginęły podczas wymierania perm/trias. Od triasu środkowego zastąpione przez koralowce Scleractinia.

Rugosa - osobnicze lub kolonijne, posiadają septa; szczyt rozwoju w dewonie i wczesnym karbonie.

Tabulata - kolonijne, brak przegród; szczyt rozwoju w ordowiku i sylurze, w dewonie też popularne (powszechny rodzaj Favosites), ale w cieniu Rugosa.

Dewon

Pierwsze rośliny

Pierwsze pewne skamieniałości roślin lądowych (naczyniowych) pochodzą z późnego syluru. Pierwsze rośliny zaliczano dawniej do psylofitów, obecnie do ryniofitów, trymerofitów i zosterofilofitów.

Od wczesnego dewonu powszechne były widłakowate, w tym rodzaj Drepanophycus. Jeszcze w dewonie widłakowate zaczęły tworzyć pierwsze lasy.

Karbon

Kalamity

Należały do skrzypowatych. Można pomylić je z kordaitami, od których kalamity odróżnia obecność poprzecznej segmentacji pnia. Powszechne w późnym karbonie.

Karbon

Kordaity

Przedstawiciele karbońskich i permskich nagonasiennych. Skamieniałości podobne są do kalamitów, od których kordaity odróżniają się brakiem węzłów, czyli segmentów, dzielących poprzecznie pień.

Karbon

Produktidy

Grupa ramienionogów. Szczególnie powszechne w karbonie oraz permie.

Gigantoproductus - skamieniałość przewodnia dla wczesnego karbonu; cechy charakterystyczne: jedna ze skorupek silnie wypukła, duże rozmiary (co najmniej kilka cm).

Karbon

Karbońskie widłakowate

Powszechne w górnym karbonie Europy

Lepidodendron - na powierzchni pnia widoczne są ślady po liściach, tworzące charakterystyczny, rombowy deseń.

Sygilaria - ślady po liściach rozmieszczone są w rzędach równoległych do pnia.

Stygmaria - pędy widłakowatych, płożące się i stanowiące część systemu korzeniowego tych roślin; na powierzchni stygmarii widoczne są ślady po odrastających od nich korzeni, rozmieszczone nieregularnie; stygmarie ulegają mniejszej kompakcji niż lepidodendron i sygilarie

Perm-trias

Amonitowate

Grupy amonitowatych rozróżniamy na podstawie linii przegrodowej.

Goniatyty - linia goniatytowa; od dewonu do wymierania perm/trias

Ceratyty - linia ceratytowa (nie zawsze); perm - trias

Fyllocerasy - mezozoik, ich linia przegrodowa była bardziej pofalowana niż w przypadku ceratytów

Perm-trias

Ramienionogi zawiasowe

Począwszy od triasu ramienionogi coraz bardziej ustępowały małżom. Mimo to wciąż występowały jeszcze licznie, zwłaszcza w osadach wapienia muszlowego (~trias środkowy).

Terebratula - rodzaj powszechnie występujący w triasie, wyróżniający się jajokształtną, dwuwypukłą i gładką muszlą, z dwoma fałdami.

Tetractinella - często spotykana w osadach wapienia muszlowego; ramienionóg o muszli wyposażonej w silnie wypukłe żebra.

Jura

Amonity

Grupa amonitowatych występująca w jurze i kredzie. Bardzo dobre skamieniałości przewodnie.

Macrocephalites - najwyższa część środkowej jury (kelowej); muszla inwolutna, pękata, gęste, rozdwojone żebra, ujście niemal okrągłe

Perisphinctes - późna jura, muszla planispiralna, żebra rozgałęziające się dychotomicznie (nie na całej długości)

Quenstedtoceras - przełom środkowej i późnej jury; muszla konwolutna, żebra z zatokami; amonit borealny; z keloweju okolic Łukowa pochodzą liczne, spirytyzowane muszle tego rodzaju

Jura

Koralowce Scleractinia

Pojawiły się w środkowym triasie. Od koralowców paleozoicznych odróżnia je obecność przegród (których nie ma w Tabulata) oraz wielu osi symetrii (Scleractinia wykazują symetrię sześciopromienną)

Kreda

Jeżowce

Grupa szkarłupni, szczególnie popularna w jurze i kredzie. Szkielety wyposażone są w system pięciu pasów ambulakralnych.

Conulus - rodzaj powszechnie występujący w turonie (późna kreda) Polski

Kreda

Małże

Inoceramy - grupa jurajskich i kredowych małży; muszle wydłużone, nierównoboczne, z koncentrycznymi żebrami; niektóre gatunki przydają się jako skamieniałości przewodnie

Ostrygowate - powszechne w mezozoiku; rodzaje Ostrea, Lopha i inne

Perm-trias

Fuzulinidy

Grupa otwornic o dużych skorupkach, dostrzegalnych gołym okiem, występujących masowo w skałach górnego karbonu oraz permu. Obok numulitów były to największe otwornice w historii.

Kenozoik

Numulity

Grupa wielkich otwornic, powszechnie występujących w wapieniach eocenu, w Polsce między innymi w Tatrach.

Kenozoik

Fauna z Korytnicy

Bogata fauna małży, ślimaków oraz koralowców znajdowanych w iłach w Korytnicy (S krawędź Gór Świętokrzyskich), która w badenie (miocen) stanowiła płytką zatokę na północnym końcu morza Paratetyda.

4



Wyszukiwarka