Teksty z Qumran
Kiedy na początku roku 1947 Muhammad ad Dib znalazł w grocie położonej nieopodal swojej rodzinnej wioski pierwsze zwoje ze śladami starożytnego pisma, mało kto zdawał sobie sprawę z ich wartości naukowej. Zwoje trafiły najpierw do rak patriarchy Kościoła syryjskiego, a następnie do archiwum Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Archeolodzy, historycy i bibliści uświadomili sobie, że odkryte zostały unikalne rękopisy z czasów biblijnych, mające ogromną wartość poznawczą.
W okolicy małej arabskiej wioski Chirbert Qumran rozpoczęto prace wykopaliskowe, które zaowocowały odnalezieniem dalszych zwojów z tekstami oraz pozostałości osady sprzed dwóch tysięcy lat. Do dziś odkryto 11 grot rozrzuconych na przestrzeni kilku kilometrów, w terenie poprzecinanym wąwozami i jarami. Pracą badawczą nad bezcennym znaleziskiem zajął się międzynarodowy zespół naukowców. Jednym z nich był Polak, Józef Milik.
Znalezisko z Qumran to duża ilość tekstów spisanych głównie na zwojach papirusowych i ukrytych w glinianych naczyniach. Nieliczne teksty spisane zostały na zwojach z cienkiej miedzianej blachy. Niektóre dotrwały do naszych czasów prawie nienaruszone, inne są znacznie uszkodzone. Naukowcy dostali też mnóstwo fragmentów pism zupełnie zniszczonych. Część z tych strzępków ma wielkość zaledwie kilku centymetrów kwadratowych. Większość odnalezionych zwojów spisana została w starożytnym języku hebrajskim lub aramejskim. Hebrajski był językiem liturgicznym Izraela oraz językiem Biblii. Po aramejsku zaczęto mówić w Judei na kilka wieków przed Chrystusem i w czasach Nowego Testamentu język ten wyparł z powszechnego użycia hebrajski. Rękopisy z Qumran zawierają prawie wszystkie księgi Starego Testamentu. Dzięki porównaniu z młodszymi manuskryptami tzw. Biblii masoreckiej okazało się, że tekst części najstarszych ksiąg Pisma Świętego był prawie identyczny z używanym obecnie. W Qumran znaleziono też wiele apokryfów, które nie weszły do kanonu Biblii hebrajskiej i katolickiej. Bardzo cennym znaleziskiem są fragmenty manuskryptów tych ksiąg Starego Testamentu, które przez wieki znane były wyłącznie z greckiego przekładu. Należą do nich między innymi ustępy z Księgi Tobiasza i Księgi Syracha. Inną grupę tekstów stanowią komentarze do ksiąg starotestamentowych. Najbardziej znany jest - zachowany w całości - komentarz do Księgi Habakuka. Inną grupę zwojów stanowią pisma wspólnoty zamieszkującej starożytną osadę leżącą na terenie dzisiejszego Qumran.
Są to przede wszystkim:
Reguła Zrzeszenia (Serek Hajjahad) - opisująca zasady wewnątrz wspólnoty.
Reguła Wojny (Milhamat) - opisująca kosmiczną walkę "synów światła" z "synami ciemności".
Hymny (Hadajot)
Fragmenty tzw. Dokumentu Damasceńskiego, który regulował życie sympatyków wspólnoty mieszkających poza osadą.</LI< ul>
Po owych odkryciach najistotniejsze stało się znalezienie odpowiedzi na pytanie: Kto zamieszkiwał osadę? Badania przeprowadzone między innymi metodą aktywnego izotopu węgla, mające określić wiek znalezisk, pozwoliły ustalić, że osada była zasiedlona od połowy II wieku p.n.e. do roku 68 n.e. opierając się na dziełach żydowskiego historyka Józefa Flawiusza, niektórzy badacze zaczęli utożsamiać mieszkańców pustynnej osady z wojowniczą sektą zelotów, walczących z Rzymianami o niepodległość. Za taką interpretacją miała przemawiać przebijająca ze zwojów gorliwość członków bractwa w przestrzeganiu Prawa Mojżeszowego oraz odkryte w ruinach ślady kuźni. Ważkim argumentem przemawiającym za tą hipotezą był dokument zwany Regułą Wojny. Osada miała być wg tej interpretacji bazą wypadową żydowskich patriotów. Większość badaczy nie zgodziła się jednak z takim stanowiskiem. W ruinach osady nie odkryto, po za trzema grotami od strzał, żadnej broni. Teksty wspólnoty poświęcone były przede wszystkim sprawom rytualnym i teologicznym. Dużo miejsca zajmują zagadnienia czasów ostatecznych. Obecnie przyjmuje się, że mieszkańcami Qumran byli esseńczycy - odłam judaizmu z czasów współczesnych Chrystusowi, którego członkowie gardzili wojna, mieszkali w odosobnionych osiedlach i słynęli z gorliwości w przestrzeganiu przepisów Prawa.
Dzięki odczytanym zwojom z Qumran wiadomo dziś wiele o wspólnocie religijnej esseńczyków. Pozostawali oni w opozycji do oficjalnego judaizmu. Występujące w tekstach określenie "Człowiek Kłamstwa" mogło oznaczać któregoś z urzędujących w Jerozolimie arcykapłanów. Mieszkańcy osady stosowali kąpiele rytualne, mieli własny kalendarz liturgiczny i własne przepisy dotyczące spożywania pokarmów. Ich wiara była naznaczona oczekiwaniem bliskiego końca czasów. Innym typowym rysem tekstów qumrańskich jest dualizm. Członkowie wspólnoty są "synami światłości", a pozostali ludzie "synami ciemności". Tajemniczą postacią pojawiającą się w tekstach z Qumran jest Mistrz Sprawiedliwości. Jako jego przeciwnika autorzy tekstów wymieniają Człowieka
Kłamstwa.
Po ogłoszeniu pierwszych wyników prac nad zwojami pojawiło się mnóstwo domysłów na temat związków doktryny qumrańskiej z Jezusem z Nazaretu i z pierwszymi chrześcijanami. Do tej pory co pewien czas ukazują się publikacje popularnonaukowe, które dowodzą, że doktryna chrześcijańska, a nawet większość tekstów Nowego Testamentu powstały przed Jezusem i można się o tym przekonać, analizując odkrycie znad Morza Martwego. Wielu poważnych qumranologów odrzuca takie twierdzenia jako zbyt idące spekulacje. Teksty zwojów mimo kilku cech wspólnych wykazują też bardzo istotne różnice w porównaniu z wiarą pierwszych chrześcijan. Oczekiwany jest nie jeden Mesjasz, lecz dwóch, w tym jeden z rodu Aarona. Mesjasz esseńczyków ma być tryumfującym wodzem Izraela, a nie umęczonym człowiekiem wydanym jako ofiara za grzechy świata. Zbawienie według tekstów esseńskich obejmuje wyłącznie członków narodu wybranego, i to też nie wszystkich. Dostąpić go mogą jedynie "czyści" członkowie wspólnoty. Sporo zamieszania w badaniach wywołał strzępek papirusu, będący według wielu naukowców najstarszym istniejącym fragmentem ewangelii wg świętego Marka. Papirus jest jednak bardzo zniszczony, a ślady pisma tak niewyraźne, że nie ma zgody nawet co do tego, czy znaki na nim można uznać za litery alfabetu greckiego. Liczne publikacje podają czytelnikom sensacyjną wersję wydarzeń związanych z odkryciem tekstów z Qumran.
Koncepcja spisku Watykańskiego
Według autorów takich jak Michel Baignet czy Barbara Tiering zwoje znad Morza Martwego zawierają prawdę o początkach chrześcijaństwa. Prawda ta jest nie do pogodzenia z oficjalną nauką Kościoła. W związku z tym Watykan utajnił większość z najbardziej "kompromitujących" pism i uniemożliwia ich publikację. Z kilku przyczyn koncepcja ta nie odpowiada prawdzie. Właścicielem większości manuskryptów jest obecnie państwo Izrael, które raczej trudno posądzić o tajne porozumienie z Watykanem. Pierwsze teksty rękopisów zostały opublikowane w roku 1948. Do prac nad tekstami zaproszono międzynarodowy zespól badaczy, w skład którego wchodzą zarówno Żydzi, ateiści, jak i chrześcijanie różnych wyznań. O dopuszczeniu do badań zwojów nie decyduje przynależność religijna, lecz fachowa wiedza i doświadczenie. Obecnie ponad 80% rękopisów opublikowano już w wydawnictwach fachowych. Wedle zapewnień kierującego zespołem redakcyjnym profesora Emanuela Tova z Izraela do końca 2000 roku wszystkie teksty z Qumran zostaną ogłoszone drukiem. Trudności jakie napotykali badacze rękopisów , związane były z samym rodzajem badanego materiału. Praca nad rekonstrukcją zniszczonych fragmentów zwojów jest żmudna i pochłania dużo czasu. Należy jednak pamiętać, że publikacja tekstów to jeszcze nie to samo co ich tłumaczenie. Przez wiele lat zawartość większości zwojów z Qumran dostępna będzie wyłącznie dla ludzi znających język hebrajski i aramejski.