Prawo Cywilne

mgr Grzegorz Karaś - Sędzia Sądu Okręgowego we Wrocławiu

Egzamin ostatni wykład 29 maj:

Test zamknięty ok. 21 pytań

Wykład 1 - część ogólna prawa cywilnego

Wprowadzenie:

Istota prawna:

Prawo to zespół norm wydawanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem prawnym.

Prawo służy osiągania przez państwo określonych i pożądanych z punktu widzenia państwa jako całości celów

Definicja normy prawnej.

Norma prawna jest wynikająca z przepisów prawa reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, której wykonanie jest zagwarantowane przymusem państwowym.

Norma prawna zagwarantowana jest przymusem państwowym, jej stosowanie nie jest zależne wyłącznie od woli adresatów tej normy.

Brak zachowania zgodnego z normą prawna powoduje uruchomienie mechanizmów działania przymusu prawnego w celu zagwarantowania wypełnienia tej normy prawnej.

Cechy normy prawnej.

Norma prawna charakteryzuje się następującymi cechami:

• Ma charakter ogólny - nie odnosi się do konkretnego, zindywidualizowanego podmiotu, każdy kto znajdzie się w sytuacji opisanej przez normę prawną ma obowiązek zachowania się w sposób wskazany z normy prawnej

• Ma charakter dwustronny - z każdej normy wynika z jednej strony obowiązek określonego zachowania się określonej osoby.

Elementy normy prawnej.

• Hipoteza - jest to sytuacja, w jakiej zastosowania będzie miała dana norma prawna

• Dyspozycja - jest to część normy pranej, która wskazuje oczekiwany sposób zachowania normy prawnej, dyspozycja jest zabronione lub dozwolone

Rodzaje norm prawnych

• Normy bezwzględnie obowiązujące (imperatywne)

• Normy względnie obowiązujące (dyspozytywne)

Przepis prawny - jest to elementarna jednostka redakcyjna (artykuł, paragraf, ustęp) aktów normatywnych (ustaw, rozporządzeń)

Stosunek prawny - jest to obowiązek społeczny uregulowany przez prawo. Składa się z:

• Prawo podmiotowe,

• Obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu,

• Podmiot prawa,

• Podmiot obowiązku,

• Przedmiot stosunku prawnego.

Stosowanie prawa - posługiwanie się przepisami prawa w celu podejmowania decyzji.

Prawo cywilne:

Prawo publiczne - reguluje stosunki prawne, w których po jednej stronie występuje organ państwowy lub samorządu terytorialnego lub tez innej organizacji powołanej mocy prawa realizacji interesów państwa.

Organy te wyposażone są w kompetencje do władczego kształtowania sytuacji osób indywidualnych lub podmiotów zbiorowych

Prawo publiczne ustanawia bezpośredni przymus realizowany prze organy państwowe w razie nieposłuszeństwa normom tej gałęzi prawa. Organy państwowe realizują imperium państwa w zakresie realizacji interesów ogółu

Środkami do realizacji (wymuszenia) poddania się normom prawa publicznego są różnorakie sankcje nakładania na podmioty obowiązujące.

Prawo prywatne - reguluje stosunki prawne pomiędzy równorzędnymi (autonomicznymi) podmiotami, którym przysługują określone własne, prawnie chronione strefy praw majątkowych i niemajątkowych (osobistych)

Prawo cywilne jest najszerszą i najbardziej rozbudowana gałęzią prawa prywatnego. Charakteryzuje się nieograniczonym ani przedmiotowo ani podmiotowo zakresem zastosowania.

Wyróżniamy:

• Prawo pracy

• Prawo rodzinne

• Prawo handlowe

• Prawo spółdzielcze

• Prawo cywilne w ujęciu wąskim (regulowane przez Kodeks cywilny)

Źródła prawa cywilnego:

• Kodeks cywilny - ustawa z dnia 23.04.1964 r.,

• Ustawa z dnia 06.07.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - reguluje organizację ksiąg wieczystych oraz problematykę hipotek,

• Najważniejszym źródłem przepisów prawa procesu jest Kodeks postępowania cywilnego (Ustawa z 17.11.1964 r.),

• Regulacje z zakresu prawa rodzinnego znajdują się w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym

• Regulacje z zakresu prawa pracy zostały zamieszczone w kodeksie pracy

• Regulacje z zakresu prawa spółek znajduję się w Kodeksie spółek

Działy prawa cywilnego

• Cześć ogólna prawa cywilnego - obejmuje ona instytucje i zasady wspólne dla całego prawa cywilnego, w tym zwłaszcza problematykę czynności prawnych, podmiotów i przedmiotów prawa cywilnego oraz praw podmiotowych.

• Prawo rzeczowe - obejmuje normy odnoszące się do praw wobec rzeczy w szczególności określają własność i inne prawa rzeczowe.

• Prawo zobowiązań - zawiera normy regulujące stosunki wynikające ze zobowiązań (umów, czynów niedozwolonych i innych zdarzeń prawnych). W prawie zobowiązań możemy wydzielić część ogólną regulującą ogólne normy odnoszące się do wszystkich umów.

• Prawo spadkowe - …

Stosunek cywilnoprawny - jest to stosunek społeczny regulowany przez Prawo cywilne, w stosunku tym wszystkie podmioty równorzędne względem siebie.

Koniecznymi elementami każdego stosunku cywilno prawnego są:

• Prawo podmiotowe

• Obowiązek

Podmioty stosunków cywilnoprawnych. Mogą być:

• Rzeczy - w rozumieniu prawa cywilnego, istniejące części przyrody występujące w stanie pierwotnym lub przetworzonym niezależnie od tego czy mają wartość majątkową. Na pojęcie rzeczy składają się:

• Wyodrębnienie z przyrody i

• Materialny charakter.

Rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego nie mogą być zwierzęta, do nich jednak stosujemy odpowiednio przepisy o rzeczach.

Rodzaje rzeczy:

• Ruchome (oznaczone, co do gruntu lub co do tożsamości)

• Nieruchomości (są zawsze rzeczami oznaczonymi, co do tożsamości) do nieruchomości należą:

• Grunty

• Budynki

• Części budynków (elementy wyodrębnione budynków, np. winda, klatka schodowa)

Części składowe rzeczy - wszystko, co zostało dołączone do rzeczy… Np. okna, winda dołączona do budynku.

Przynależności - przynależność jest to samoistna rzecz ruchoma, która pozostaje w związku z inną rzeczą ruchomą bądź nieruchomością (rzeczą główną)

Pożytki - dodatkowy zysk z posiadania rzeczy.

• Pożytki naturalne rzeczy - np. płody rolne (owoce, zborze, drewno)

• Pożytki cywilne z rzeczy - np. czynsz z najmu lub dzierżawa

• Pożytki z prawa

• Przedmioty inne niż rzeczy - Poza przedmiotami będącymi rzeczami występują w obrocie typy przedmiotów stosunków prawnych i praw. Do najważniejszych z nich należą:

• Przedmioty materialne niebędące rzeczami - do nich zaliczamy:

• Ciecze i gazy (dopóki znajduje się w stanie wolnym (np. nie będzie to woda w rzece tylko woda w butelce, lub benzyna w cysternie

• Kopaliny (np. węgiel, piasek, żwir, ropa naftowa)

• Zwierzęta w stanie wolnym (np. ryby)

• Przedmioty niematerialne,

• Energia (np. cieplna, elektryczna, jądrowa)

• Dobra intelektualne (utwory, idee, pomysł)

• Dobra osobiste (dobra dotyczące godności, płci, moralności)

• Pieniądze

• Papiery wartościowe

• Przedsiębiorstwa - jest zorganizowany zespół składników materialnych i nie materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.

Osoba fizyczna (art. 8-32 KC).

Zdolność prawna - jest to zdolność człowieka do bycia podmiotem stosunków cywilnoprawnych. Człowiek od urodzenia posiada zdolność prawną.

Zdolność do czynności prawnych - oznacza zdolność do skutecznego i ważnego podejmowania czynności prawnych w tym zawierania umów.

W odniesieniu do osób fizycznych występują trzy stany

1. brak zdolności do czynności prawnych (nie ukończyły 13 roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie)

2. ograniczona zdolność do czynności prawnych (Ukończyły 13, ale nie ukończyły 18 roku życia lub są częściowo ubezwłasnowolnione) może zawierać umowy, musi mieć zgodę przez przedstawiciela ustawowego lub opiekuna

3. pełna zdolność do czynności pranych (Osoby pełnoletnie lub osoby przez zawarcie związku małżeńskiego)

Osoby prawne (art. 33-43 KC) - Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególnie przyznają osobowość prawną.

Skarb Państwa - jest polityczną i społeczna organizacją społeczeństwa pełniąca swoje zadania w formie działań władczych. Ze względu, że Skarb Państwa jest w istocie samo państwo to istnieje tylko jeden Skarb Państwa.

Jednostki samorządu terytorialnego:

• gmina

• powiat

• województwo

Pozostałe osoby prawne:

• Spółki kapitałowe prawa handlowego (Spółki Akcyjne, Spółki Z O.O.)

• Jednostki organizacyjne (Spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyne)

Czynności prawne - Czynności prawna to taka czynność podmiotu prawa, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego poprzez założenie odpowiedniego oświadczenia woli.

---