Spostrzeganie - jest to złożony układ procesów dzięki któremu powstaje subiektywny obraz rzeczywistości. Spostrzeganie traktowane jest jako wewnętrzne reprezentowanie przedmiotu spostrzeganego. Jest ono sensomotoryczne czyli spostrzeganie figuralne jest to wyodrębnie się w polu postrzeżeniowym figur czyli punktów, lini, plam. Jest ono możliwe gdy nie znamy przedmiotu.
Semantyczno operacyjne jest to spostrzeganie przedmiotów czyli osób, rzeczy, zdarzeń sytuacji. Inaczej spostrzeganie przedmiotowe.
Stałości spostrzegania - Wielkość, kształt, jasność, barwa.
Wyobraźnia - jest to proces psychiczny gdzie istotą jest twórcze przekształcenie poprzedniego doświadczenia i stworzenie na jego podstawie nowych obrazów. Wyobraźnia jest twórcza, odtwórcza, słuchowa, wzrokowa.
Pamięć - jest to proces gromadzenia, przechowywania ubiegłych doświadczeń i użycie ich w odpowiedniej sytuacji.
Fazy procesów pamięciowych - zapamiętywanie , przechowywanie, odtwarzanie.
Rodzaje pamięci -obrazowa, mechaniczna, logiczna, mimowolna, dobrowolna, bezpośrednia, odroczona.
Mechanizmy pamięci - ikoniczna(ultrakrótka), krótkotrwała, długotrwała.
Cechy pamięci - trwałość, dokładność, szybkość, pojemność, gotowość.
Teorie zapominania - zacieranie śladów pamięciowych, teorie interferencyjne, wygasanie, tłumienie
Uczenie się - proces prowadzący do modyfikacji zachowania człowieka w wyniku posiadanych doświadczeń. Oparte jest na pamięci długotrwałej. Uwarunkowanie klasyczne - styczność bodźców w czasie, powtarzanie reakcji. Aby nastąpiło skojarzenie 2 bodźców czas świecenia lampki odległość czasu musi nastąpić jedna po drugim.
Prawidłowości - powtarzanie,
wygasanie, generalizacja bodźca lub reakcji(nauczenie jednostki tylko na wybrany bodziec i tylko taka reakcja zostaje wzmocniona) ,
różnicowanie, Różne aspekty wzmocnień (nierególarne, przypadkowe), odroczenie reakcji bądź wzmocnienia, wzmocnienie wtórne (Oparte na warunkowaniu klasycznym które powoduje że bodziec warunkowy dobrze wyuczonej reakcji jest wzmacniany)
Myślenie - jest to łańcuch operacji umysłowych za pomocą których powtarzamy informacje czyli treści zakodowane w postrzeżeniach, wyobrażeniach, pojęciach.
Struktura czynności myślenia:
Inf o świecie która jest materiałem myślenia
(myślenie sensoryczno motoryczne, konkretno wyobrażeniowe, pojęciowe.
Operacje służą do przetwarzania materiału. Analiza synteza, porównanie -podobieństwa i różnice, abstrachowanie - wyodrębnienie istotnej cechy danego przedmiotu i pojęcie cech nie istotnych, uogólnianie -łączenie wyodrębnionych cech w całość by stanowiły cechy istotne danego przedmiotu lub pojęcia
Reguły uporządkowanie kolejnych operacji Algorytmiczne - wzór który daje rozwiązanie problemu. Heurystyczne - jest to myślenie intuicyjne nie gwarantujące rozwiązanie problemu.
Fazy rozwiązywania problemu -
Dostrzeżenie problemu, analiza sytuacji problemowej, wytwarzanie pomysłów rozwiązania, weryfikacja pomysłów.
Rola myślenia w rozwiązywaniu problemów
Problem jest to rodzaj zadania którego nie potrafimy rozwiązać przy posiadani aktualnej wiedzy.
Problemy otwarte ,zamknięte, konwergencyjne, dywergencyjne.
Myślenie Twórcze
Dotyczy określonej klasy problemów, które najczęściej nazywane są problemami twórczymi.
Są one obiektywnie nowe, społecznie ważne, problemy otwarte. MT dokonuje się w sytuacjach dywergencyjnych jest czynnością heurystyczną.
Cechy umysłu twórcy - silna motywacja, wytrwałość, upór, introwertyk, krytyczni niezależność myślenia i działania, brak równowagi emocjonalnej.
Zdolność - to takie różnice indywidualne które sprawiaja przy jednakowej motywacji i uprzednim przygotowaniu poszczególni ludzie osiągają niejednakowe rezultaty w uczeniu się
Inteligencja - Hilgaed jest to co mierzą testy inteligencji
A geneotyp człowieka,
B oddziaływanie geneotypu i środowiska
C to co mierzą testy inteligencji
Teoria hierarchiczna, t. Dwóch czynników Spearmana, Cattella, T czynników równorzędnych.
Różnice indywidualne
Koncepcja Hipokratesa: sangwinik, choleryk, melancholik, flegmatyk
Typologia Kretachnera - schizotymik, cyklotymik, iksotymik
Koncepcja Pawłowa - silny, zrównoważony, ruchliwy, powolny, niezrównoważony z przewagą pobudzenia i słaby
Emocje
Są wynikiem odzwierciedlenia naszego stosunku do rzeczywistości a także są to procesy kształtujące zachowanie człowieka
Cechy emocji:
Znak pozytywny negatywny
Intensywność czas trwania, siła
Treść emocji zróżnicowanie spowodowane sytuacjami
Komponenty procesu emocjonalnego
Pobudzenie emocjonalne które wyraża się:
Wzrost napięcia mięśniowego, wzrost intensywności procesów umysłowych, pobudzenie autonomicznego układu nerwowego.
Znak emocji dodatni radość ujemny, złość, smutek
Czynniki wywołujące emocje
Pierwotne i wtórne bodźce emocjonalne, rozbieżność miedzy oczekiwaniami a rzeczywistością.
Reakcje emocjonalne występują w formie
1)Wzorów eksperymentalnych
2)Określonych zachowań wyładowujących emocje
3)Określonych zmian w stanie świadomości
4Gotowość do określonych stosunków z otoczeniem
Prawa YERKESA DODSONA
1)W miarę wzrostu intensywności emocji rośnie sprawność działania ale tylko do pewnego momentu, później zaczyna spadać.
2)Im trudniejsze działanie tym jest niższa intensywność emocji jest potrzebna aby uzyskać najwyższą sprawność działania.
Frustracja
Nazywamy samą przeszkodę która pojawia się na drodze do realizacji celu.
Przyczyny: czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, konflikty motywacyjne, konfliktowa struktura osobowości
Następstwa - agresja, fiksacja (sztywność myślenia), regresja(zachowanie z okresu wcześniejszego)
Długotrwałe następstwa Neurotyzacja osobowości, zahamowanie rozwoju osobowości trudności w socjalizacji.
Temperament
Strelau. Jest to zespół formalnych i względnie trwałych cech zachowania przejawiających się w sile reagowania oraz czasowych parametrach reakcji
Cechy formalne
1)Reaktywność - stała intensywność reagowania na bodźce. Są ludzie nisko (mało wrażliwi) i wysoko(mocno wrażliwi) reaktywni.
Wysoko reaktywni posiadają mechanizm wzmacniania stymulacji co powoduje że potrzebna jest im niewielka siła bodźca żeby wywołać wrażenie czyli działanie czy odwrotnie.
Nisko reaktywni posiadają mechanizm tłumienia stymulacji który powoduje że docierające do niego bodźce są tłumione dlatego potrzebna jest większa siła bodźca aby nastąpiła reakcja wrażenia.
2)Aktywność - jest to potrzeba działania. Istnieje odwrotna zależność między reaktywnościa a aktywnością tzn. nisko są aktywni a wysoko są mało aktywni, bierni.
3)Ruchliwość - jest to zdolność przechodzenia z jednego zadania na drugie.
4)Szybkość - określa się czas który upływa od bodźca do reakcji.
5)Trwałość reakcji - wyraża się czasem reakcji poza utrzymywaniem się bodźca.
Zespół cech formalnych - temperament wpływa na zachowanie człowieka nie zależnie od treści tego zachowania.
Optimum aktywacji - występuje u każdego człowieka jest to optymalny poziom pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego. W zależności od reaktywności są różne sposoby dochodzenia do owego optimum.
Typowe cechy nisko reaktywnych
Większa łatwość przystosowania się do otoczenia
Słaba reakcja na kary
Skłonność do zachowań agresywnych
Skłonność do psychoterapii
Działanie w godz. Popołudniowych i wieczorem
Umiejętność pracy bez przerwy
Wyższa potrzeba osiągnięć
Wyższa samoocena
Niższy poziom lęku
Odmienne preferencje seksualne
Stres
Biologiczny jest to zespół zmian fizjologicznych organizmu zachodzących w odpowiedzi na bodźce szkodliwe.
Psychologiczny to zmiany zachodzące w psychologicznych mechanizmach czynnościowych regulacyjnych pod wpływem różnego rodzaju sytuacji trudnych.
Źródła stresu
Zakłócenia - przeszkody pojawiające się w realizacji celu. Przeciążenia- otoczenie wymaga od nas więcej niż możemy wykonać. Stawianie za wysokiej poprzeczki Zagrożenia- zdolność kompetencji może poruszyć poczucie własnej wartości
Deprywacja - brak czegoś lub nie zaspokojenie jakiejś potrzeby
Charakterystyka stresu
Podwyższenie poziomu aktywacji, pojawienie się silnych emocji, motywacja do przezwyciężenia stresu
Teoria LAZARUSA
Określa jako relację między osoba a otoczeniem która oceniana jest jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi
Rodzaje oceny poznawczej
Ocena pierwotna - jest osądem o znaczeniu danej tranzakcji do dobrostanu człowieka. Ocenia on czy jego aktualna konfrontacja z otoczeniem aranżuje dla niego ważne cele i wartości.
Ocena wtórna - zawiera oszacowanie dostępnych danej osobie strategii radzenia sobie ze stresem ze względu na koszty i prawdopodobieństwo sukcesu.
Model reakcji na stres
1)Zmiany o charakterze nie specyficznym: fazy mobilizacji, roztrojenia destrukcji.
2)Zmiany o charakterze specyficznym: działania zwalczające stres, działania obronne
3)Zmiany w sferze ekspansji emocjonalnej
Odporność na stres jest to zdolność utrzymania uprzedniego kierunku sprawności i poziomu organizacji zachowania się pomimo występowania stresu.
Czynniki warunkujące odporność na stres
Rodzaj zadania jakie człowiek ma do wykonania
Stan psychofizyczny jednostki
Stałe właściwości jednostki: cechy układu nerwowego, doświadczenia, samoocena.
Wielka piątka
1)Ekstrawersja dotyczy społecznego funkcjonowania człowieka. Określa jakość i intensywność interreakcji społecznych, poziom aktywności. Osoby takie są aktywne, optymistami, towarzyskie, otwarte na ludzi. Niskie natężenie tej cechy to wstrzemięźliwość, zamykanie się w sobie, trzymanie się na uboczu
2)Ugodowość - jakość ustosunkowania się do ludzi, od współczucia i przyjaźni do antagonistycznych postaw wobec innych. Wysokie natężenie to pomoc, skłonność do wybaczeń, pogodne. Niskie podejrzliwi, cyniczni.
3)Sumienność - odnosi się do zadaniowej sfery człowieka. Wysoka sumienność odpowiedzialna ambitna, wytrwała. Niska leniwa o słabej woli, mało odpowiedzialna, nastawiona hedonistycznie.
4)Stabilność emocjonalna - odnosi się do emocjonalnej sfery reagowania oraz realizmu w myśleniu i odporności na stres. Osoby stabilne są opanowane, pewne siebie, odporne na stres, myślą realistycznie
5)Otwartość na doświadczenia - oznacza tendencje do poszukiwania nowych doświadczeń. Ludzie otwarci są określani jako inteligentni, twórcze, o szerokich horyzontach. Przeciwieństwo to osoby konwencjonalne, przyziemne, mało inteligentne
Osobowość
Hilgard jest to zorganizowana struktura cech indywidualnych i sposób zachowania, która decyduje o specyficznych sposobach przystosowania się do środowiska.
Kelly Jest to system informacji o świecie zewnętrznym i samym sobie zakodowanym w pamięci jednostki i będący wynikiem jej doświadczeń
EKSTRAWERTYK to towarzyska posiadająca wielu przyjaciół potrzebująca bodźców wewnętrznych, nie lubiąca samotności, działająca pod wpływem sytuacji w jakiej się znajduje. Impulsywna, optymistyczna, ruchliwa, łatwo wpadająca w gniew, agresywna jej życie uczuciowe nie jest poddane kontroli intelektu.
INTROWERTYK Lubi zajmować się przeszłością, lubi czytać książki, ma mało przyjaciół, wymagająca, sumienna, posiada opinię człowieka na którym można polegać, stosunek do przyszłości jest pesymistyczny, uczucia poddaje szczególnej kontroli, Jest jednostka wrażliwą
Motywacja
Proces motywacyjny to proces regulacji który pełni funkcje sterowania czunnościami tak aby doprowadziły one do osiągnięcia określonego wyniku. Aby powstał proces motywacyjny musza być dwa warunki: wynik musi być urzyteczny, oraz podmiot musi mieć przeświadczenie że wynik da się osiągnąć z prawdopodobieństwem większym od zera
M = f(U*P) gdzie U= N*G
U urzyteczność P prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu M motyw f funkcja
Urzyteczność wyniku ma składnik wewnętrzny napięcie motywacyjne N oraz składnik zewnętrzny wartość gratyfikacyjna G.
Napięcie motywacyjne to N to specyficzny stan pobudzenia wyrażający się w tendencji do pojęcia aktywacji. Może mieć charakter dodatni gdy formułuja się dążenia do lepszego niż dotychczas zaspokojenia potrzeb podejmowanie nowych form aktywności, aspiracje, ideały .Ujemny gdy człowiek coś traci, niezaspokojenie potrzeb, doznaje niepowodzenia, coś mu zagraża
Od czego zależy wielkość napięcia motywacyjnego
Od czasu deprywacji potrzeb
Od poziomu aspiracji
Od wielkości zagrożenia
Od stanu psychofizycznego jednostki
Formy redukcji napięcia motywacyjnego
Uzyskanie pożądanego stanu rzeczy,
Opanowanie napięcia w sposób spontaniczny
Napięcie podlega zmianom na skutek cyklicznych zmian
Usuwanie przez inne silne napięcia, podrażnienia
Poprzez specyficzne oddziaływania czynników biochemicznych.
Antycypowana wartość gratyfikacyjna G
Obiekt rzecz osoba posiada wartości gratyfikacyjne jeżeli można zredukować napięcie motywacyjne. Zależy ona od: Antycypowanej wielkości, jakości wyniku, ubiegłych doświadczeń, dostępność wyników.
Subiektywne prawdopodobieństwo osiągnięcia wyniku
Ocena prawd. Zależy od mimowolnych doświadczeń stopnia urzyteczności wyników, od wielkości motywacji od stopnia wielkości.
Wpływ motywacji na procesy poznawcze
W postrzeganiu wyraża się przecenianie wielkości, jasności, głośności czyli cech ułatwiających wyróżnienie figur z tła
W procesach pamięciowych wyróżnia się w ułatwianiu zapamiętywania i przypominania sobie tych treści które mają związek z gratyfikacją
W zakresie wyobraźni i fantazji wyraża się skłonność do wyobrażenia sobie tego co jest związane z gratyfikacją
W zakresie myślenia wyraża się w modyfikacji toku myślenia tak aby wyniki były zgodne z dominującym procesem emocjonalno motywacyjnym
Prawa YENKERSA DODSONA
1)W miarę wzrostu intensywności motywacji czynność wykonywana jest do określonego poziomu krytycznego coraz lepiej po czym zaczyna pogarszać się aż do zupełnej dezorganizacji
2)Im trudniejsze zadanie tym mniejsza intensywność motywacji wystarcza do osiągnięcia warunków optymalnych i konsekwencji tym wcześniej pojawiają się objaw pogorszenia