1. Podstawy diagnostyki laboratoryjnej

Diagnostyka laboratoryjna:

• To dział medycyny zajmujący się dostarczaniem informacji o stanie zdrowia pacjenta na podstawie badań materiału biologicznego. Jest ulubionym przedmiotem każdego studenta medycyny

• Przedmiotem badań są wybrane cechy fizyczne, morfologiczne, biochemiczne, immunologiczne przydatne w różnicowaniu zdrowia i choroby oraz w ocenie funkcji narządów i tkanek.

Aby racjonalnie wykorzystać informacje dostarczane przez diagnostykę lekarz powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu:

• Zaburzeń na poziomie molekularnym i subkomórkowym, które powodują choroby lub są ich następstwem

• Zmian wywołanych przez te zaburzenia w ilościowym lub jakościowym składzie materiału biologicznego

• Rodzaju stosowanych i dostępnych testów laboratoryjnych oraz właściwych dla nich wymagań przedanalitycznych

• Zasad doboru badań odpowiednich do rozwiązania określonego problemu medycznego

• Zasad interpretacji wyników badań z uwzględnieniem czynników wpływających i wiarygodności diagnostycznej

Racjonalna Diagnostyka Laboratoryjna:

• Uzyskanie prawidłowego rozpoznania przy optymalnym nakładzie środków, czyli:

• Stosowanie właściwych metod diagnostycznych (badania powinny się uzupełniać a nie powielać)

• Interpretowanie wszystkich wyników

• nie zlecanie badań diagnostycznych przed zakończeniem pełnego badania lekarskiego

Diagnostyka Laboratoryjna- fazy:

• Faza Przedanalityczna

• Faza Analityczna

• Faza Postanalityczna

• Znajomość Kosztów

• Faza Przedanalityczna

• Rodzaje próbek:

• krew

• mocz

• płyn mózgowo-rdzeniowy

• punktaty

• ślina

• kał

• rozmazy

• Dezynfekcja skóry

• Pobieranie próbek

• Transport próbek

• Możliwość popełnienia błędu w fazie przedanalitycznej

• Czynniki wpływające zmieniające się w krótkim czasie:

• Błąd przy przygotowaniu chorego

• Czas pobrania w przebiegu choroby

• Hemoliza wywołana sztucznie

• Zbyt późne oddzielenie surowicy

• Metabolizm in vitro

• Niedostateczne wymieszanie próbek

• Zanieczyszczenie próbek

• Rozcieńczenie

• Niewłaściwy rodzaj próbki

• Transport i przechowywanie

• Używki, leki, choroba

• Wysiłek fizyczny, stres

• Czynniki wpływające nie zmieniające się lub utrzymujące się długotrwale:

• Wiek, płeć

• Faza cyklu miesięcznego, ciąża

• Masa, powierzchnia ciała

• Pochodzenie etniczne

• Czynniki zakłócające:

• Hemoliza, żółtaczka, lipemia

• Probówki wirówkowe z żelem

• Leki

• Przeciwciała heterogenne i autoprzeciwciała

• Nadmiar antygenu, reakcje krzyżowe i brak swoistości

• Zużycie substratu

• Faza analityczna:

• Dokładność

• Absolutna

• Porównywalna

• Ograniczona przez metodę

• 
  Precyzja

• 
  Odchylenie standardowe (SD)

• Współczynnik zmienności (CV)

• Zapewnienie jakości- kontrola jakości

• Faza postanalityczna- Interpretacja wyników

• Zakresy referencyjna

• Czułość i swoistość

• 
  Wartość predykcyjna

• Częstość występowania choroby i wskazania do badań

• Krytyczna różnica

• Wiarygodność

• Wartości skrajne

• Konstelacje wyników

• Kontrola przebiegu, porównanie z poprzednim wynikiem

• Wyniki oczekiwane w odniesieniu do choroby

• Wybór badań i interpretacja

• Znajomość kosztów:

• Zależność między kosztami a korzyściami

• Znaczenie ustalenia rozpoznania i kontroli leczenia

• Diagnostyka etapowa

• „Ceny”

Strona2

---