12.Instrumenty międzynarodowej polityki handlowej

Najogólniej można podzielić na : cła, środki parotaryfowe i środki pozataryfowe.

*Cło jest opłatą pobieraną od towaru zagranicznego w związku z przekroczeniem przez niego granicy celnej. Głównym zadaniem ceł jest ochrona poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, a niekiedy także bilansu płatniczego. Według kryterium sposobu ustalania stawek celnych można wyodrębnić 3 ich rodzaje:

- cła wartościowe- ustalane od wartości towaru

- cła specyficzne- ustalane od jednostki fizycznej towaru ( np. tony, pary, sztuki)

- cła kombinowane- np. 20% oraz dodatkowo 10dolarów za tonę

Cła mogą być ustalane na czas nieograniczony lub mieć np. charakter sezonowy.

*Środki parataryfowe działają podobnie jak cła, a więc służą ograniczeniu wymiany przez podwyższenie ceny dobra krajowego lub pobudzeniu eksportu przez obniżenie ceny dobra krajowego( np. subsydia). Należą do nich różnego rodzaju opłaty importowe, minimalne ceny importu, subsydia eksportowe, depozyty importowe itp.

*Środki pozataryfowe- ich liczba jest bardzo duża, gdyż zainteresowane kraje wprowadzają coraz to nowe bariery, bardziej skuteczne od dotychczasowych i mniej przejrzyste.

Szczególnym instrumentem polityki handlowej jest również zamiana kursu waluty- zwiększenie lub obniżenie kursu waluty krajowej wyrażonej w walutach obcych

Do środków parotaryfowych i pozataryfowych zaliczamy:

• Cła i postępowania antydumpingowa i antysubwencyjne. Są to środki walki z nieuczciwą konkurencją. Jeśli kraj zastosuje takie środki to partner nim dotknięty ma prawo do obrony.

• Subsydia eksportowe- ich zadaniem jest pomoc państwa w zwiększaniu sprzedaży za granicą przez poprawę konkurencyjności towarów krajowych na rynku zagranicznym. Państwo godzi się na subsydiowanie prywatnego eksportu( dopłacanie różnicy między wyższą ceną wyrobu krajowego a jego niższą ceną na rynku światowym lub w innej formie). W celu np. pobudzania produkcji i eksportu technologicznie zaawansowanych gałęzi przemysłu, gdzie nakłady są bardzo wysokie a efekt produkcyjny trudny z góry do przesadzenia/

• Dumping- jego istota jest zblizona do subsydium, różnica polega na tym, ze dumping jest stosowany przez przedsiębiorstwa, subsydia zaś przez rząd. Istotą dumpingu jest sprzedawanie takich samych produktów po różnych cenach.

• Zmienne opłaty wyrównawcze- stanowią różnicę między zmienną ceną rynku światowego na dany towar i stałą w danym czasie ( gwarantowaną przez rząd) ceną rynku wew.

• Ograniczenia ilościowe- nazywane są także kwotami lub kontyngentami. Oznaczają wprowadzenie ściśle określonego limitu dopuszczalnej wielkości importu (lub eksportu)

• Przeszkody techniczne, wymagania sanitarne i weterynaryjne- każdy kraj ma prawo stosować własne normy i standardy w celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania wyrobów, odpowiedniej ich jakości, zdrowotności itp.

10. Pojęcie międzynarodowych stosunków gospodarczych

Nauka o międzynarodowych stosunkach gospodarczych należy do dynamicznie rozwijających się dziedzin teorii ekonomii w jej szerokim rozumieniu. Ma to oczywiście ścisły związek z dokonującymi się przemianami w strukturze współczesnej gospodarki światowej. Współczesne międzynarodowe stosunki gospodarcze to stosunki między krajami o różnych ustrojach i poziomach rozwoju gospodarczego, a także różnych perspektywach rozwojowych. Konstruktywny rozwój tych stosunków staje się we współczesnym świecie w coraz większym stopniu obiektywną koniecznością ekonomiczną. Wzrasta bowiem sama współzależność gospodarcza między krajami, grupami krajów i kontynentami. Przyrost ludności powoduje, że świat się zagęszcza, rozwój nauki i techniki stwarza możliwości wszechstronnego rozwoju ludzkości a zwiększająca się możliwość komunikowania i pokonywania dużych odległości sprawie, ze świat się niejako relatywnie kurczy. Rysują się jednak realne trudności i niebezpieczeństwa (wzrasta zagrożenie dla naturalnego środowiska człowieka, wyczerpywanie się tradycyjnych zasobów naturalnych ). Powstające złożone problemy społeczne, ekonomiczne i ekologiczne wymagają zaangażowania ogromnych środków finansowych i rzeczowych oraz umiejętności i kwalifikacji ludzi. Są to problemy tak poważne, ze rozwiązywanie ich przekracza możliwości poszczególnych krajów, a nawet grup krajów i wymaga skoordynowanej działalności w skali światowej.

8. Rola i procesy delokalizacji w gospodarce światowej. ( nie mogę więcej znaleźć)

Delokalizacja- przenoszenie poszczególnych zakładów, gałęzi produkcji z krajów o wysokich kosztach produkcji do krajów o mniejszych kosztach produkcji.

Delokalizacja to przemiany w międzynarodowej fragmentacji aktywności gosp., które maja swój początek w dostosowaniu się przedsiębiorstw do zmieniających się warunków wew. i zew.

Zjawisko delokalizacji przedsiębiorstw jest nie tylko bezpośrednią przyczyną utraty miejsc pracy, ale może również ze sobą nieść związane z tym problemy, takie jak zwiększone koszty świadczeń socjalnych, które musi ponosić rząd, rosnące wykluczenie społeczne i ogólnie niższy wzrost gospodarczy spowodowany częściowo ogólnym spadkiem popytu. Należy ponadto wspomnieć o tym, że w najlepszym razie, przenoszenie produkcji przemysłowej za granicę może się przyczynić do zwiększenia praw socjalnych w krajach przyjmujących inwestycje oraz wiąże się każdorazowo z koniecznością transferu know-how; w rezultacie może ono w poważnym stopniu przyczynić się do zmniejszenia przewagi komparatywnej oraz do dalszego zwiększania konkurencyjności przeniesionej działalności.

2. Problemy globalne we współczesnej gospodarce światowej
Przyczyn pojawienia się problemów globalnych należy upatrywać w procesie rozwoju gospodarczego. SA one w znacznym stopniu nieunikniona konsekwencją postępu cywilizacyjnego, a zwłaszcza postępu technicznego, wzrostu liczby ludności i internacjonalizacji procesu gospodarowania.
Cechą charakteryzującą problemy globalne jest ich światowy charakter, czyli sytuacja, w której zjawiska gospodarcze zachodzące w jednym kraju oddziałują na procesy gospodarcze w innych krajach. Dane zagrożenie staje się, zatem problemem globalnym wówczas, gdy w sposób istotny dotyczy większości państw bez względu na osiągnięty poziom rozwoju gospodarczego i panujący w nich system polityczny. Do problemów globalnych można np. zaliczyć kwestię rozbrojenia, wyżywienia czy ubóstwo Trzeciego Świata.

Postęp techniczny umożliwię przede wszystkim coraz szersze korzystanie przez człowieka z zasobów przyrody. Wraz ze stałym wzrostem liczby ludności jest on także przyczyna zwiększania obszaru penetracji gospodarczej człowieka, co z kolei powoduje wiele zagrożeń uznawanych dziś za globalne( np. wyczerpanie zasobów energii, niszczenie środowiska.) Postęp techniczny prowadzi do powstawania problemów globalnych także dlatego, ze jego warunkiem jest najczęściej wzrost podziału pracy i handel międzynarodowy.

Bardzo istotną cecha problemów globalnych jest ich wyjątkowa złożoność, zależność od działania wielu czynników i wzajemne powiązanie.

Istotną cechą problemów globalnych są ważne konsekwencje wiążące się z nie rozwiązaniem tych problemów lub także ze zwłoką w podejmowaniu środków zaradczych. W niektórych przypadkach zaostrzanie się problemów globalnych mogłoby doprowadzić do poważnego zagrożenia życia lub zdrowia znacznej części ludzkości, a w krańcowym przypadku do upadku cywilizacji. Takie konsekwencje może spowodować np.: wojna nuklearna, załamanie równowagi ekologicznej , trwały deficyt podstawowych surowców.
Następne cechy problemów globalnych związane są ze sposobem ich rozwiązywania. Złożoność problemów prowadzi do powstania złożonych przedsięwzięć zmierzających do ich rozwiązania, które dotyczą wielu sfer życia społecznego. Za bardzo dobry przykład może posłużyć globalny problem wyżywienia, którego rozwiązanie wymaga głównie intensyfikacji produkcji rolnej w krajach rozwijających się. W tym celu konieczne jest odpowiednie wyposażenie techniczne rolnictwa tych krajów, m.in. w maszyny i urządzenia służące adaptacji osiągnięć agrotechnicznych do warunków lokalnych.

Jedną z najistotniejszych cech problemów globalnych, również związanych z ich sposobem pokonywania, jest to, że najczęściej ich rozwiązywanie jest możliwe jedynie wówczas, gdy odpowiednie przedsięwzięcia obejmują swym zasięgiem cały świat.

Za problemy globalne uznać należy:
- niebezpieczeństwo wojny nuklearnej;
- nie kontrolowany przyrost ludności;
- wyczerpywanie zasobów energii i surowców;
- sytuację krajów rozwijających się;
- kryzys zadłużeniowy oraz
- zagrożenie środowiska naturalnego.
Najczęściej poruszanym problemem na arenie międzynarodowej jest wciąż rosnące zagrożenie środowiska naturalnego (efekt cieplarniany, dziura ozonowa, wycinanie lasów, erozja gleby oraz brak wody) .

6. Plan Marshala- program pomocy gospodarczej Stanów Zjednoczonych dla Europy, mający służyć odbudowie gospodarek poszczególnych krajów po drugiej wojnie światowej; uchwalony przez Kongres w 1948 r. Plan Marshalla zaproponowano wszystkim państwom europejskim, łącznie z ZSRR i krajami Europy Środkowej. Państwa uczestnicy otrzymywały z USA pomoc w postaci towarów, które były niezbędne do odbudowy gospodarek, zaś środki finansowe ze sprzedaży tych dóbr były przeznaczane na inwestycje. Propozycja amerykańska, zmierzająca do zachowania gospodarczej całości Europy w warunkach wolnego handlu i gospodarki rynkowej, była nie do zaakceptowania przez ZSRR wobec sowieckich planów narzucenia pełnego podporządkowania gospodarczego i zmilitaryzowanej gospodarki państwowej krajom Europy Środkowo-Wschodniej. Państwa satelickie ZSRR - niezależnie od rzeczywistych interesów tych krajów i stanowiska ich rządów (zdominowanych już zresztą uprzednio przez partie komunistyczne) - musiały się podporządkować nadrzędnemu interesowi hegemona i woli Stalina. Wzmocnienie europejskiej współpracy w odbudowie i powołanie instytucji koordynujących pomoc gospodarczą (OECC) miało stanowić według Moskwy ingerencję w sprawy wewnętrzne państw podporządkowanych ZSRR. Jednocześnie jako "alternatywę" Moskwa przedstawiła propagandowo tzw. plan Mołotowa, czyli reorientację związanych dotychczas wymianą z Europą gospodarek środkowoeuropejskich na wymianę z ZSRR. Wymuszona przez ZSRR odmowa uczestnictwa Polski i Czechosłowacji w Planie Marshalla była przypieczętowaniem podziału stref wpływów w Europie (rozszerzenie podziału ze sfery politycznej na ustrojowo-gospodarczą) i na kilkadziesiąt lat odizolowała kraje Europy Środkowo-Wschodniej od reguł gospodarki rynkowej (w tym wzajemnie wymienialnych walut) i jednolitego rynku europejskiego. Lata 1948-1952 były okresem najszybszego wzrostu w gospodarczej historii Europy. W krajach objętych programem Planu Marshalla produkcja przemysłowa wzrosła w tym okresie o 35%. Produkcja rolna przewyższyła znacząco wskaźniki przedwojenne. W konsekwencji wzrost dobrobytu zakończył społeczną i polityczną destabilizację w krajach zachodnioeuropejskich charakterystyczną dla lat 1944-1947 i związaną z depresją gospodarczą i trudnymi warunkami życia po zniszczeniach II wojny światowej. Konsekwencją ówczesnych decyzji politycznych były z jednej strony: szybka odbudowa, rozwój gospodarczy i integracja krajów Europy Zachodniej uczestniczących w planie, z drugiej zaś: budowa w krajach Europy Środkowej autarkicznej upaństwowionej komunistycznej gospodarki niedoboru podporządkowanej budowie przemysłu ciężkiego - zbrojeniowego, energochłonnej i centralnie sterowanej z Moskwy (bezpośrednio i za pośrednictwem RWPG). Z jednej strony zainicjowane zostały zatem procesy, które doprowadziły do powstania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i w konsekwencji Unii Europejskiej, z drugiej zaś strony kraje Europy Środkowej zostały decyzją Stalina odizolowane na kilkadziesiąt lat od europejskich procesów integracyjnych i pozbawione walut swobodnie wymienialnych. Jest to m.in. podstawowa geneza dzisiejszych zapóźnień infrastrukturalnych krajów Europy Środkowej (w tym Polski) w stosunku do pozostałych krajów UE i zasadniczej różnicy w poziomie PKB i poziomie życia między tymi dwoma regionami Europy.

3. USA w gospodarce światowej ( nie wiem czy to o to chodzi)!!!!

Stany Zjednoczone są i jeszcze długo będą czołowym gospodarczo krajem świata. Dziś jest to gigant dominujący nad innymi siłą swojej gospodarki i dynamizmem innowacyjnym. To także centrum finansowe współczesnego świata i jego największa siła militarna. Współczesna rola USA czyni, że każda analiza stanu i perspektyw gospodarki światowej zaczyna się od spojrzenia na ten kraj. Jest prawdą, że ostatnie wyniki gospodarcze niepokoją. W ubiegłym roku byliśmy świadkami systematycznego spadku wartości amerykańskiej waluty, wysokiego deficytu budżetowego i handlowego, rosnącej nierównowagi w handlu z Chinami. Każde niepowodzenie w USA to dla gospodarki światowej złe wiadomości - oznaczają, że największy importer na świecie będzie musiał zwolnić tempo wzrostu. Jeżeli Amerykanie będą mieli kłopoty, może również spaść wartość dolara. niebezpieczeństwo ekonomiczne na skalę światową w przypadku rozszerzenia wojny na Iran. Uważają, że zaangażowanie się USA w działania wojenne w Iraku, Iranie, Afganistanie i Pakistanie na dłuższą metę zagrozi gospodarce USA i gospodarce światowej. Spodziewane konsekwencje to: szybki wzrost zadłużenia, masowy odpływ kapitału, załamanie kursu amerykańskiej waluty i rynków akcji, recesja i duże bezrobocie. Te procesy przenosząc się na gospodarkę światową wywołałyby niestabilność systemu walutowego, spadek wartości rezerw dolarowych w świecie (wszak amerykański dolar jest waluta światową)wzrost inflacji, stóp procentowych. Nośnikiem poważnych kłopotów byłby wówczas wzrost cen ropy nawet do 150 USD/baryłkę. Zadłużenie i to rosnące, zawsze jest powodem do poważnego zaniepokojenia. Jednak ocenę jego wysokości zaczniemy od spojrzenia na jego poziom w innych krajach. W Niemczech dług publiczny jest na poziomie ok. 52%, we Francji - 43%, a w Japonii - 79%. Oznacza to, że poziom zadłużenia federalnego USA na poziomie 36,8%PKB w porównaniu z wyżej zaprezentowanymi krajami nie jest wysoki. Jeśli jednak spojrzeć na to zadłużenie z dłuższej perspektywy, to można zauważyć, że w 1974 r. było ono na poziomie 23,9%, a w latach 2001 - 2006 wzrósło z 33% do ok. 37%. Mimo, że w wartościach bezwzględnych to duże wartości, to jednak w stosunku do amerykańskiego PKB tak deficyt (według szacunków Biura Budżetowego Kongresu USA deficyt budżetu federalnego pozostanie blisko lub poniżej 1%PKB do końca prezydentury G. W. Busha), jak i dług publiczny jeszcze nie niepokoją (chociaż dług federalny wzrósł w latach 2003 - 2006 o 1,4 bln USD).

---