Klimat- jest to naturalny przebieg stanów pogodowych określony dla danego obszaru na podstawie wieloletnich obserwacji. Wielkości fizyczne opisujące klimat: a) średnia roczna temperatura powietrza oraz jej rozkład w ciągu roku; b) średnia roczna suma opadów i ich rozkład w ciągu roku; c) amplituda temperatur; d) okres wegetacji- jest to liczba dni ze średnią dobową temperaturą powietrza większą niż 5 stopni Celsjusza. Anomalia klimatyczne- obszary na których klimat w sposób zdecydowany odbiega od klimatu jaki powinien występować na tym obszarze. Wyróżniamy następujące anomalia: termiczne (np. Islandia), wilgotnościowe (np. Nabib) za anomalia klimatyczne odpowiadają prądy morskie. Czynniki geograficzne wpływające na klimat: a) szerokość geograficzna- ze względu na strefy oświetlenia wyróżniamy następujące strefy klimatyczne: okołorównikowa, zwrotnikowa, podzwrotnikowa, umiarkowana, okołobiegunowa; b) rodzaj podłoża( ląd i obszar wodny)- na różny stopień nagrzewania się tych obszarów w obrębie stref klimatycznych tworzą się typy klimatów. W strefie umiarkowanej: typ morski, przejściowy, kontynentalny, monsunowy; c) barwa podłoża- szata roślinna, gęstość zabudowy, tworzy się klimat lokalny; d) ukształtowanie terenu- tworzy się klimat górski; e) prądy morskie- wpływają na anomalia klimatyczne. Charakterystyka stref klimatycznych: a) okołorównikowa- duża wilgotność, deszcze zenitalne: b) zwrotnikowa- pustynie: c) podzwrotnikowa- basen morza śródziemnego; d) umiarkowana- centralne części Europy, Ameryki Północnej: c) okołobiegunowa- obszary powyżej koła podbiegunowego. |
Typy klimaty strefy umiarkowanej: a) klimat morski- występuje w Anglii i Irlandii, częste opady deszczu równomiernie rozłożone w ciągu roku, występowanie mgieł porannych i nocnych, duża wilgotność powietrza, średnia temperatura zimowa nie spada poniżej zera, łagodne zimy, mała amplituda temperatur, dwie pory roku wiosna i zima; b) klimat przejściowy- występuje w europie -środkowej wpływa na niego oddziaływanie oceanu Atlantyckiego oraz kontynentu Euro- Azjatyckiego największe opady występują w okresie letnim, średnia temperatura zimy spada w okolice zera, jest to obszar występowania czterech pór roku; c) klimat kontynentalny- obejmuje obszar Rosji, charakteryzuje się małymi opadami deszczu, duża amplituda temperatur, lata upalne i suche, zimy mroźne i śnieżne; d) monsunowy- występuje głównie w strefie klimatu zwrotnikowego, ale swoim zasięgiem obejmuje również strefę umiarkowaną. Klimat górski - charakterystycznym elementem jest piętrowy układ roślin związany ze zmianą temp. Zmieniający się z wysokością. Średnio ok. 1oC na każde 100m wysokości. Występują charakterystyczne wiatry: a) wiatr dolinny- z dolin w kierunku szczytów, występuje w okresie porannym i popołudniowym. Spowodowany on jest nagrzewaniem się mas powietrza, b) wiatr zboczowy- występuje w porze wieczornej w wyniku ochładzania się powietrza. Ciężkie powietrze opada ze szczytów w kierunku dolin, c) wiatr bora- są to wiatry, które występują na granicy morza oraz obszarów górskich. Powstaje podobnie jak wiatr zboczowy. Może występować w różnych porach dnia. Osiąga duże prędkości. Najbardziej znany jest mistral, który występuje w rowie Radana (Francja).Zjawisko fenowe - jest to rodzaj wiatru, który powstaje na obszarach górskich jeżeli po obu stronach garbusa górskiego pojawią się dwa różne układy baryczne (wyż i niż). Zjaw. fenowe w tatarach nosi nazwę halnego. W wyniku przepływu powietrza z wyżu do niżu powietrze pokonując łańcuch górski. Zawiera wilgoć, która ulega skropleniu tworząc opady deszczu. Po przekroczeniu łańcucha górskiego powietrze jest już osuszone. Schodząc w dół ulega szybkiemu nagrzaniu co powoduje wzrost prędkości. Cechy wiatru fenowego: jest ciepły, osiąga duże prędkości, Skutki: zniszczenie szaty roślinnej w górach, w porze wiosennej roztapia śnieg znajdujący się na górach wywołując powodzie, wpływa na osoby, które mają choroby układu krążenia, wpływa negatywnie na psychikę człowieka. Zjawisko monsunowe - występuje w Azji połud-wsch i poł. W strefie klimatu zwrotnikowego w wyniku oddziaływania na siebie dużych obszarów morskich (Ocean Indyjski) oraz dużych powierzchni lądowych (kontynent Azji). Jest to zjawisko sezonowe. Wyróżniamy monsun letni i zimowy: a) monsun letni- nad wodami morskimi w wyniku wychłodzenia wód w okresie zimowym. Tworzy się wyż baryczny. W tym samym czasie nad szybko wygrzewającym się lądem azjatyckim powstaje niż baryczny. Masy powietrza przemieszczają się znad oceanu w kierunku lądu przenosząc ze sobą duże ilości mas wilgotnego powietrza; b) monsun zimowy- występuje w okresie od września do kwietnia, cyrkulacja powietrza ulega zmianie, ląd wychładza się szybciej powstaje nad nim wyż baryczny nad wodami oceanu ze wzglądu które zgromadziły letnie ciepło tworzy się układ niżowy. Powoduje to przemieszczanie się mas powietrza z nad lądu w kierunku oceanu, powietrze to jest suche i ciepłe z często występującymi silnymi wiatrami. Na obszarze występowania cyrkulacji monsunowej nie występują stały wiatr zwane pasatami. Zjawisko bryzy morskiej- jest to zjawisko podobne do cyrkulacji monsunowej które ma charakter lokalny (w strefie linii brzegowej morza lub jeziora). |