PZP - Wykład 1 - 08.03.2009, WPIA UŚ, prawo zagospodarowania przestrzennego


Prawo zagospodarowania przestrzennego

prof. dr hab. Teresa Kurowska

Egzamin: test jednokrotnego wyboru.

Wykład 1 - 08.03.2009r.

Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003.80.717) w art. 1 podaje definicję planowania. Ustawa określa zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej, zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczenia terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy.

Jednocześnie trzeba powiedzieć tak: planowanie i zagospodarowanie przestrzenne nie jest odrębną regulacją prawną, która by problematykę kształtowania ładu przestrzennego mogłaby samodzielnie regulować. Problematyka planowania przestrzennego jest połączona z planowaniem społeczno - gospodarczym. Założenia społeczno - gospodarcze zostały określone w ustawie z 6 grudnia 2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. 2006.227.1658) przekładają się na instrumenty które pozwalają na realizację ich w przestrzeni, a te instrumenty które pozwalają właśnie na realizację ich w przestrzeni określa cytowana przez mnie ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju podaje definicję polityki rozwoju w przeciwieństwie do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie podaje definicji planowania przestrzennego. Ustawa ta w art. 2 powiada, że przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno - gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenie konkurencyjności gospodarki oraz tworzenie nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej.

Polityka rozwoju ujęta jest na trzech płaszczyznach:

Polityka rozwoju kraju jest prowadzona na podstawie takich instrumentów jak strategie rozwoju. Strategie rozwoju jest to strategia rozwoju kraju, strategie sektorowe, strategie wojewódzkie, strategie rozwoju lokalnego.

Strategie ponadregionalne - występują w przypadku, gdy strategia obejmuje kilka sąsiadujących ze sobą województw

Stratega rozwoju kraju jest dokumentem planistycznym, w którym określone są: podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju kraju w ujęciu społecznym, gospodarczym i terytorialnym. Taką strategię kraju przygotowuje się na okres 7 lat. Plan rozwoju kraju jest opracowywany i uzgadniany przez ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego we współpracy z innymi ministrami. Minister ds. rozwoju regionalnego przedstawia projekt strategii z 2 miesięcznym wyprzedzeniem. Strategia rozwoju kraju jest przyjmowana w drodze ustawy. Prezes Rady Ministrów zobowiązany jest do 31 lipca każdego roku złożyć Sejmowi i Senatowi sprawozdanie ze strategii realizacji rozwoju kraju za rok poprzedni. Strategia rozwoju kraju podlega okresowej aktualizacji co najmniej raz na 4 lata.

Strategia regionalna jest dokumentem planistycznym, ale obejmującym dany sektor. Strategia regionalna powinna być zgodna ze strategią rozwoju kraju. Jest ona opracowywana na okres 7 lat.

Podobne wymagania są przy strategii ponadregionalnej (ponadwojewódzkiej), która może wykraczać poza okres realizacji strategii rozwoju kraju , jeżeli wynika to ze specyfiki rozwojowej w danym obszarze. W przeciwieństwie do strategii rozwoju kraju, która jest podje mowa w drodze ustawy, strategia sektora podejmowana jest w drodze uchwały.

Kolejnym instrumentem wdrażania strategii rozwoju kraju, strategii sektorowej oraz ponadregionalnej są tzw. programy operacyjne krajowe i regionalne. Są one współfinansowane z budżetu państwa oraz ze środków zagranicznych. Strategia rozwoju województwa są realizowane w formie regionalnych programów operacyjnych. Natomiast strategia rozwoju kraju może być również realizowana na podstawie umów i porozumień międzynarodowych, a także w ramach odrębnych programów w tym programów operacyjnych (Europejski Fundusz Społeczny). Programy operacyjne nie mogą wykraczać poza okres obowiązywania strategii rozwoju kraju. Programy operacyjne ujęte są w planie wykonawczym. Plany wykonawcze mają charakter skoordynowanego tematycznie programu operacyjnego. Zaś ten skoordynowany tematycznie program operacyjny może być ujęty w planie wykonawczym. Plan wykonawczy określa m.in.:

Za prawidłową realizację wykonania odpowiada konkretna instytucja zarządzająca. W odniesieniu do krajowego programu operacyjnego jest to albo odpowiedni minister resortowy albo minister ds. rozwoju regionalnego. Natomiast w przypadku regionalnych programów operacyjnych jest to zarząd województwa.

Jeśli chodzi o zadania instytucji zarządzającej musimy się odnieść do art.. 26 ustawy. Między innymi ma w szczelności wykonywać obowiązki wynikające z Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11.07.2006 roku ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności.

Zadania instytucji zarządzającej:

Koszty kwalifikowane to koszty potwierdzone odpowiednimi dokumentami - przelewy, faktury.

Instytucja zarządzająca może w drodze porozumienia powierzyć instytucji pośredniczącej część zadań związanych z realizacją programu operacyjnego.

W ramach programu operacyjnego mogą być dofinansowane:

Lista programów w ramach programów operacyjnych regionalnych jest przyjmowana przez zarząd województwa w formie uchwały, która jest ogłaszana w dzienniku urzędowym województwa.

Te programy operacyjne mają wymiar gospodarczy ich realizacja wymaga przełożenia na przestrzeni, czyli zastosowanie instrumentów prawnych, które pozwolą na zabudowę terenu. Tutaj właśnie przechodzimy na grunt ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ustawa ta jest głównym aktem prawnym normującym kwestie w zakresie kształtowania ładu przestrzennego na szczeblu kraju, województwa, gminy. Ponieważ kształtowanie ładu przestrzennego to jest nic innego jak poprzez odpowiedni środek prawny taki jak studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego lub plan miejscowy wywieranie wpływu na stopień industrializacji określonych terenów, czy też obszarów objętych działaniem planistycznym. To działalnie planistyczne jest także związane z rozwojem infrastruktury technicznej. Jeżeli budujemy, lokalizujemy inwestycje celu publicznego jakim jest np. budowa mieszkań, a więc budownictwa wysokiego to jest to zawsze połączone z budowa urządzeń infrastruktury technicznej bo są to urządzenia towarzysząc. Natomiast jeśli budujemy swój własny dom to w palnie zagospodarowania przestrzennego nasza nieruchomość powinna leżeć w obszarze, w którym plan zagospodarowanie przestrzennego ma ściśle określone przeznaczenie pod budownictwo jednorodzinne. A więc kształtowanie ładu przestrzennego prowadzi do zurbanizowania oraz rozwoju infrastruktury technicznej koniecznej dla funkcjonowania terenu zurbanizowanego. Niektóre działania gospodarcze, które są przenoszone poprzez plany województwa z planu krajowego do planu województwa a następnie wkomponowywane za pomocą planu miejscowego, one są wprowadzane w celu realizacji ustaleń, i założeń programu tzw. strategii rozwoju kraju, województwa bądź tez gminy. Teraz rozumiemy jak to jest wszystko połączone. Można omawiać piękne plany, strategie, programy, ale to wszystko należy zrealizować w przestrzeni, dane inwestycje należy zlokalizować w przestrzeni. Żeby ona mogła zostać zlokalizowana w przestrzeni to potrzebne jest pewne instrumentarium prawne, które na to pozwoli. A te zadania, działania wprowadza się poprzez plan krajowy - strategia rozwoju kraju, strategie wojewódzkie - strategie rozwoju regionu, jeśli gmina opracuje taką gminną strategie to też jest wprowadzana, ale za pośrednictwem studium. Jest to instrument, do którego zlewają się wszystkie źródła, środki z różnych źródeł.

Instrumenty:

  1. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Tutaj należy odwołać się do art. 9 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który mówi, że w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zwanego studium. Studium składa się z dwóch części: tekstowej i graficznej. W studium uwzględnia się określone koncepcje przestrzennego zagospodarowania, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa i strategię rozwoju gminy, jeżeli gmina taką strategię posiada. Studium opracowuje się dla gminy, czyli dla gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy. Opracowanie studium jest obligatoryjne. Ponadto studium nie jest przepisem prawa miejscowego, ale jest aktem wewnętrznym administracji, bo ono wiąże tylko organy administracji samorządowej i rządowej, czyli nie wiąże obywateli (wiąże wewnątrz, a nie wiąże ma zewnątrz). Studium jest wiążące dla organów, które go opracowują. Jednocześnie jest ono aktem wiążącym wójta, burmistrza i prezydenta miasta przy opracowywaniu projektu planu miejscowego (art. 9 ust. 4) - ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych. Jak się buduje …………………… na Odrze koło Raciborza to jest to inwestycja o znaczeniu ponadregionalnym. Dlatego, że nie obejmuje ona tylko miasta Raciborza, tylko zlewnie wód na granicy dwóch województw. W związku z tym jest to program operacyjny obejmujący nie tylko jedno województwo, a więc jest to program ponadregionalny. I ta inwestycja musi znaleźć swoje środki z budżetu państwa, ponieważ gmina jak i województwo nie jest w stanie wybudować. Inwestycja ta będzie realizowana wówczas, gdy zostanie wpisana (czyli znajdą się na nią środki) do rejestru przedsięwzięć rządowych. Jeżeli tak się stanie to inwestycja ta jest wprowadzana do planu województwa, a następnie zgodnie z art. 9 do studium gmin, dla których ta inwestycja będzie realizowana. Ważne jest to, że na ten cel musza być zapewnione środki i jednocześnie organ wykonawczy będzie wydawał w tej materii decyzje administracyjne różnego rodzaju. W takim studium, które jest niczym innym jak wyrazem kształtowania polityki gruntowej w gminie określa się m.in.:

Jeżeli gmina wprowadza takie ustalenie do studium, to studium stanowi przepis szczególny wymagający dla terenu wyznaczonego w studium uchwalenia planu miejscowego. Uchwalenie planu miejscowego nie ma charakteru obligatoryjnego, chyba że przepis odrębny tak stanowi. Czyli tym przepisem odrębnym będzie także studium, jeżeli w studium takie ustalenie znalazło swój zapis (czyli wymieniony został teren, dla którego ustala się plan miejscowy). To właśnie jest ten przepis szczególny - odrębny. Ustala się także w studium obszary, dla których wymagane jest przeprowadzenie scalenia i podziału nieruchomości. Przeprowadzenie scalenia i podział nieruchomości reguluje ustawa z 21.08.1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Podstawą wszczęcia postępowania scaleniowo - podziałowego jest istnienie obowiązującego planu miejscowego, czyli wniosek musi być zgodny z ustaleniami planu miejscowego.

  1. PLAN MIEJSCOWY

Plan miejscowy pozwala na realizację inwestycji, bo stanowi on podstawę do wydawania indywidualnych decyzji z zakresu administracji. Plan miejscowy jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, aktem normatywnym. Jest aktem, którego treść wpływa na wykonywanie prawa własności zgodnie z art. 6 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Art. 6 ust. 1: Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtują, wraz z innymi przepisami, sposób wykonywania prawa własności nieruchomości.

Tutaj musimy odwołać się do treści art. 140 KC: W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Artykuł ten wyznacza granice i treść prawa własności, m.in. także nieruchomości. Należy zadać sobie pytanie, w jaką sferę uprawnień właścicielskich te ustalenia studium będą wpływały. Właściciel może swoje prawo wykonywać poprzez korzystanie jak i rozporządzanie rzeczą. Ustalenia planu miejscowego będą wpływały tylko na jedną sferę - korzystania. Właściciel może korzystać z nieruchomości zgodnie ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem (przeznaczenie przedmiotu swego prawa, czyli nieruchomości), a przeznaczenie zostaje ustalone w planie miejscowym. Czyli jeżeli w planie miejscowym, w którym jest ta nieruchomość jest przeznaczony pod budownictwo mieszkaniowe wysokie oraz drogę publiczną to nie ma możliwości, żeby wybudować sobie tam dom. Dzieje się tak, Bi w planie zagospodarowania przestrzennego inne przeznaczenie zostało ustalone. Czyli ja posiadam prawo własności do nieruchomości położonej na tym obszarze, ale nie mogę korzystać wbrew przeznaczeniu, które zostało ustalone w planie miejscowym. Jeżeli wystąpię z wnioskiem do organu architektoniczno - budowlanego o wydanie pozwolenia na budowę to dostaje decyzję negatywną, ponieważ wniosek jest sprzeczny z ustaleniami planu miejscowego. Gdyby natomiast jakimś cudem udało mi się uzyskać zgodę (np. błąd urzędnika, „załatwienie sobie”), a ktokolwiek powziął by informację, że otrzymałam taką decyzję administracyjną i wiedział o tym, że w planie miejscowym jest to przeznaczone na inne cele, ma prawo złożyć odpowiedni wniosek do organu nadzorującego, czyli kolegium o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej, jakim jest pozwolenie budowlane wydanym z rażącym naruszeniem prawa. Organ nadzorujący (kolegium) patrząc na plan nie miałby najmniejszej wątpliwości, ze zachodzą przesłanki do wszczęcia postępowania, ponieważ w planie jest inne przeznaczenie.

Plan miejscowy jest podstawa prawną, czyli tym przepisem, który wprowadza ograniczenia w sferze korzystania z nieruchomości. Taką decyzję wydał NSA m.in. w wyroku z dnia 6.10.1999 roku. Wyposażenie Rady Gminy do organu stanowiącego w kompetencje do wiążącego określenia treści prawa własności nieruchomości jest niczym innym jak wyrazem władztwa planistycznego - art.6 ust. 1. Z tego wynika, że daleko idące są konsekwencje uchwalenia planu miejscowego. Rada Gminy jest zobowiązana do ustawicznego czuwania nad zasadnością i prawidłowością realizacji ustaleń planistycznych, prawotwórczych kompetencji swoich oraz kontroli organów wykonawczych (wójt, burmistrz, prezydent miasta) w zakresie realizacji ustaleń planu. Czyli w zakresie wydawania decyzji administracyjnych jak i w zakresie kontroli tychże czynności, które podejmuje organ wykonawczy w trakcie opracowywania projektu i po jego opracowaniu, czyli po jego uchwaleniu przez Radę Gminy. Niejednokrotnie jest tak, że następstwem podjęcia, czyli uchwalenia planu miejscowego, w którym tereny zostają przeznaczone na cele publiczne jest wydanie decyzji administracyjnej w celu wywłaszczenia nieruchomości na realizację tego celu (wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego). W takich szczególnych przypadkach, gdy mamy do czynienia z drogą krajową typu autostrada wówczas postępowanie wywłaszczające wszczyna wojewoda. Konsekwencją wydania takiej decyzji jest ograniczenie prawa własności. TK wypowiedział się na temat ograniczenia własności w związku z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego - wyrok z dnia 07.02.2001 roku. W wyroku ten TK wskazał, że wszelkie ograniczenia własności ustanowione w planach miejscowych muszą być zgodne z normami konstytucyjnymi, wyznaczającymi granice ingerencji prawotwórczej w prawo własności. Naruszenie tego prawa może doprowadzić do stwierdzenia nieważności uchwały Rady Gminy przez organ sprawujący nadzór nad samorządem, czyli w tym przypadku przez wojewodę. Jak nastąpi zatwierdzenie uchwały - zatwierdzenie studium lub miejscowego planu zagospodarowania podlega z urzędu przesłania wojewodzie (sprawdzenie zgodności lub niezgodności z przepisami prawa).

Co do zasady koszty sporządzenia studium i miejscowego planu zagospodarowania obciążają budżet gminy. Jeśli z wnioskiem o plan miejscowy wystąpi inna osoba fizyczna bądź prawna to ona ponosi koszty związane ze zmiana planu miejscowego. Koszty związane z uchwaleniem bądź zmianą studium, które odnoszą się do inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym obciążają odpowiednio budżet państwa, województwa lub powiatu. W treści art. 14 ust. 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym czytamy, że plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego. Oznacza to, ze jest on aktem normatywnie powszechnie obowiązującym wszystkich, a więc zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne, w tym jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, w tym także organy rządowe i samorządowe. Ustalenia planu wiążą na zewnątrz, mają one charakter takiego przepisu ustawy jak akt normatywny. Oczywiście wszystko w granicach obszaru dla którego miejscowy plan zagospodarowania został ustalony. Należy pamiętać, że np. w postępowaniu o zniesienie współwłasności nieruchomości sąd zasięga opinii wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta co do zgodności proponowanego podziału z ustaleniami planu miejscowego. Co prawda tą opinią nie jest wiązany, ale jest zobowiązany tę opinię zasięgnąć.

Nie ma obowiązku opracowywania planu miejscowego wynika to także z art. 14 ust. 7 ustawy, który mówi, że plan miejscowy sporządza się obowiązkowo jeżeli wymagają tego przepisy odrębne. Jednocześnie tym przepisem jest studium!!! W ślad podjęcia czynności, która byłaby sprzeczna z obowiązującymi przepisami można wszcząć postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej, która byłaby sprzeczna z ustaleniami planu miejscowego. Dotyczy to decyzji o lokalizacji celu publicznego, decyzji pozwolenie na budowę i decyzji o warunkach zabudowy.


Wyszukiwarka