Literatura

• A. Jarugowa, W. Malc, K. Sawicki: Rachunek kosztów, PWE, Warszawa 1979

• J. Matuszewicz: Rachunek kosztów, Finans-Serwis, Warszawa 2009

• K. Sawicki (red.): Rachunek kosztów, FRR w Polsce, Warszawa 2000

• E. Nowak E: Rachunek kosztów przedsiębiorstwa, Ekspert, Wrocław 2007

• S. Sojak: Rachunek kosztów. Podstawowe aspekty sprawozdawcze
  i decyzyjne, SKwP, Warszawa 2010

• B. Micherda: Rachunek kosztów i wyników, SKwP, Warszawa 2007

• E. Nowak, M. Wierzbiński: Rachunek kosztów, modele
  i zastosowanie, PWE, Warszawa 2010

• T. Naumiuk: Koszty w rachunkowości finansowej, Infor, Warszawa 2000

• G.K. Świderska (red.): Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, SKwP, Warszawa 2006

• K. Czubakowska, W. Gabrusewicz, E. Nowak: Podstawy rachunkowości zarządczej, PWE, Warszawa 2008

• A. Karmańska (red.): Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2006

• I. Sobańska: Rachunek kosztów. Podejście operacyjne i strategiczne, C.H.Beck, Warszawa 2009

• Rachunek kosztów. Zbiór ćwiczeń. Praca zbiorowa pod redakcją Anny Kostur, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Katowice 2007

Przykład 1

Dwa wydziały produkcji pomocniczej wykonały w bm. następujące świadczenia:

1.Warsztat naprawczy na rzecz:

• wydziału produkcji podstawowej 1 300 roboczogodzin

• administracji 150 roboczogodzin

• kompresorowni 200 roboczogodzin

2. Kompresorownia na rzecz:

• wydziału produkcji podstawowej 20 000 m3

• administracji 1 500 m3

• warsztatów naprawczych 4 000 m3

Koszty pierwotne wynoszą:

Wydział warsztatów naprawczych 11 400 zł

Wydział kompresorowni 38 250 zł

Należy dokonać rozliczenia kosztów działalności pomocniczej, stosując:

1. układ równań,

2. pominięcie wybranego świadczenia wzajemnego (mniej istotnego),

3. stawkę planowaną do świadczeń wzajemnych warsztatu naprawczego (10 zł/rbh)

4. stawkę planowaną do rozliczenia wszystkich świadczeń warsztatu naprawczego (10 zł/rbh).

Przykład 2

Przedsiębiorstwo produkuje masowo jeden rodzaj wyrobów.

Za normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych przyjmuje się 1 000 szt. wyrobów.

W bieżącym okresie wolumen produkcji wyniósł 800 szt. dla każdej kategorii kosztów.

• Koszty bezpośrednie wyniosły 4 000 zł

• Zmienne koszty pośrednie wytworzenia zmienne 1 600 zł

• Stałe koszty pośrednie wytworzenia 3 500 zł

• Koszty zarządu 1 000 zł

• Koszty sprzedaży 400 zł

Należy wyliczyć koszt wytworzenia produktu oraz ustalić wynik finansowy na sprzedaży 500 szt. wyrobów po cenie netto 30 zł/szt.

Przykład 3

Po rozliczeniu kosztów produkcji pomocniczej i kosztów wydziałowych na koncie Produkcja podstawowa zgromadzono następujące informacje:

Materiały bezpośrednie	2 000
Płace bezpośrednie	1 400
Inne koszty bezpośrednie	400
Koszty wydziałowe	600

W bieżącym miesiącu wytworzono 160 sztuk jednorodnych wyrobów gotowych oraz rozpoczęto produkcję 80 sztuk.

Należy ustalić koszt wytworzenia produktów gotowych i produkcji w toku wiedząc, że:

1. Produkcję w toku wyceniono wg kosztu planowanego na kwotę 944 zł

2. Stopień zaawansowania przerobu produktów w toku określono na 50% w stosunku do wyrobów gotowych.

3. Produkty gotowe wyceniono według kosztu planowanego na kwotę 3 584 zł

Przykład 4

Koszty poniesione w fazie produkcji obejmowały następujące pozycje:

Materiały bezp. 4 060 zł

Płace bezp. 2 320 zł

Koszty wydziałowe 1 740 zł

razem 8 120 zł

Efektem produkcji w danym okresie było 500 sztuk wyrobów gotowych oraz 200 sztuk rozpoczętych produktów przerobionych w 40%.

Należy przeprowadzić kalkulację kosztu wytworzenia przyjmując, że:

1. produkcja w toku wyceniana jest w pełnym układzie kalkulacyjnym (wg kosztu wytworzenia),

2. produkcja w toku wyceniana jest na podstawie materiałów bezpośrednich,

3. produkcja w toku wyceniana jest na podstawie kosztów bezpośrednich, materiały wydawane są jednorazowo na początku cyklu produkcyjnego.

Przykład 5

Konto Produkcja podstawowa wykazuje następujące pozycje kosztów

Pozycje kalkulacyjne	Produkcja w toku na początek okresu (Rp)	Koszty bieżącego miesiąca (Ko )
Materiały bezpośrednie	210.00	540.00
Koszty przerobu	81.00	757.50
Razem	291.00	1 297.50

Dane ilościowe o produkcji:

• remanent początkowy produkcji niezakończonej stanowiło 30 szt. wyrobów zaawansowanych w 30 % z punktu widzenia poniesionych kosztów przerobu,

• w bieżącym miesiącu przekazano do magazynu 100 szt. wyrobów gotowych,

• remanent końcowy stanowiło 20 szt. wyrobów przetworzonych w 50 % w stosunku do wyrobów gotowych.

Materiały wydawane są do produkcji w całości z chwilą rozpoczęcia produkcji wyrobów.

Przeprowadzić kalkulację kosztów wytworzenia wyrobów stosując metodę:

1) kosztu przeciętnego,

2) kosztu okresu bieżącego (metoda FIFO).

Przykład 6

Przedsiębiorstwo produkuje masowo z tych samych surowców i przy zastosowaniu tych samych technologii dwa rodzaje wyrobów: F i P. Wyroby te różnią się od siebie wagą oraz pracochłonnością. Zróżnicowanie to (wyrażone wskaźnikami) oraz wielkość produkcji jest następujące:

Wyrób Waga Pracochłonność Produkcja gotowa Produkcja w toku

F 2 1 900 szt. 150 szt. w 20%

P 3 2 600 szt.

Produkcja w toku na początek okresu nie wystąpiła.

Poniesione w okresie sprawozdawczym koszty wynoszą:

• koszty wsadu materiałowego 9 750 zł

• koszty przerobu 11 715 zł

Obliczyć koszty jednostkowe wyrobów F i P wiedząc, że koszty wsadu materiałowego kształtują się proporcjonalnie do wagi (materiały wydawane są do produkcji na początku procesu technologicznego), a koszty przerobu do pracochłonności poszczególnych wyrobów.

Zadanie 7

Przedsiębiorstwo „Sigma” posiadające dwa, zróżnicowane pod względem specjalizacji technologicznej, wydziały produkcji podstawowej W-1 oraz W-2, wytwarzało w okresie sprawozdawczym różnorodne produkty na podstawie dwóch zleceń.

W badanym okresie poniesiono koszty wydziałowe w wysokości 480 000 zł, z czego przypadało na:

W-1 234 000,

W-2 246 000.

Wybrane wielkości charakteryzujące produkcję podstawową prezentuje tabela:

Informacje faktyczne za dany miesiąc

Wyszczególnieni	Ogółem	Zlecenie 1	Zlecenie 2
Materiały bezpośrednie	120 000	60 000	60 000
Robocizna bezpośrednia, w tym: W-1 W-2	100 000 60 000 40 000	60 000 50 000 10 000	40 000 10 000 30 000
Inne koszty bezpośrednie	108 000	82 000	26 000
Razem koszty bezpośrednie	328 000	202 000	126 000

Należy przeprowadzić kalkulację kosztu wytworzenia, przyjmując do rozliczenia kosztów pośrednich produkcji:

1. metodę jednolitego narzutu proporcjonalnie do robocizny bezpośredniej,

2. metodę zróżnicowanych stawek narzutu (dla poszczególnych wydziałów proporcjonalnie do robocizny bezpośredniej).

Zadanie 8

Przedsiębiorstwo produkcyjne „Delta” wytwarza dwa rodzaje wyrobów S i P. Ich produkcja odbywa się w dwóch wydziałach: obróbki i montażu.

Tabela przedstawia koszty wytworzenia, ilości oraz pracochłonność wyrobów S i P:

Wyszczególnienie	Wyrób S	Wyrób P	Razem
1. Materiały bezpośrednie	540	460	1000
2. Płace bezpośrednie z narzutami:
a) wydziału obróbki	120	80	200
b) wydziału montażu	60	40	100
3. Koszty wydziałowe:			900
a) wydziału obróbki			700
b) wydziału montażu			200
5. Czas pracy maszyn wydziału montażu	8 000 m/godz	6 000 m/godz	14 000 m/godz
6. Efekty produkcji
a) gotowe wyroby	300 szt.	300 szt.	600 szt
b) produkcja w toku	1 000 szt. - stopień przerobu 20%	200 szt. - stopień przerobu 50%	1 200 szt.

Na podstawie podanych informacji należy dokonać kalkulacji kosztu wytworzenia, rozliczając koszty wydziałowe (pośrednie produkcji) dwoma wariantami:

1. narzutem scalonym w stosunku do płac bezpośrednich poniesionych w obu wydziałach,

2. narzutami indywidualnymi, przyjmując za podstawę rozliczania kosztów wydziału obróbki czas pracy maszyn i urządzeń, a dla wydziału montażu płace bezpośrednie tego wydziału.

Przykład 9

Źródło: Rachunkowość zarządcza. Praca zbiorowa pod red. A. Jarugowej i I. Sobańskiej. Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce. Warszawa 1994.

Założenia:

Młyn parowy w drodze przemiału 10 t pszenicy wyprodukował:

5000 kg mąki bułkowej,

2000 kg mąki luksusowej,

800 kg mąki krupczatki,

2000 kg otrąb,

200 kg strat przemiałowych.

Cena zbytu 1 kg:

• mąki bułkowej wynosi 3,70 zł,

• mąki luksusowej 5,50 zł,

• mąki krupczatki 6 zł,

• otrąb 0,40 zł.

Koszt produkcji:

• koszty przemiału 1 590 zł

• 10 t pszenicy po 3 000 zł 30 000 zł

razem 31 590 zł

Należy skalkulować koszty produktów łącznych przy zastosowaniu następujących metod:

1) metody podziałowej ze współczynnikami (jako współczynniki przyjmuje się ceny zbytu poszczególnych produktów),

2) metody wartości pozostałych (metody resztowej) (za produkt główny uważa się przy tej metodzie tylko mąkę bułkową; koszty sprzedaży stanowią 8% ceny zbytu).

Przykłady na wykład „Rachunek kosztów” (dr Małgorzata Rówińska)

---