Komórka jest to najmniejsza strukturalna i funkcjonalna jednostka organizmów żywych zdolna do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych (takich jak przemiana materii, wzrost i rozmnażanie). Komórka roślinna różni się od komórki zwierzęcej m.in. tym, że posiada ona lizosomy, gdzie zachodzi nie tylko proces trawienia komórkowego wchłoniętych pokarmów, ale także rozkład niepotrzebnych już cząsteczek, posiadanie ściany komórkowej, która odpowiada za ochronę i stanowi szkielet komórki oraz obecność plastydów odpowiedzialnych za chociażby proces fotosyntezy (chloroplasty). Kształt komórki zależy od funkcji jaką pełni i od rodzaju tkanki, której jest elementem. Pod względem kształtu komórki roślinne można podzielić na: parenchymatyczne o kształcie kuli, prozenchymatyczne o silnie wydłużonej budowie w jednym kierunku.

Ściana komórkowa komórki roślinnej zbudowana jest głównie z celulozy. Ściany komórek powstałych w procesie przyrostu pierwotnego roślin są miękkie i elastyczne (co pozwala na stałe dzielenie się i powiększanie, co jest znaczną zaletą, ponieważ znajdują się one głównie w tkankach merystematycznych i miękiszowych). Przekształcenia ściany komórkowej są spowodowane czynnikami fizycznymi lub chemicznymi, ale podlegają im głównie ściany komórek, które powstały podczas rozrostu wtórnego rośliny. Głównymi procesami powodującymi te przekształcenia, są: - DREWNIENIE

- KUTYNIZACJA

- MINERALIZACJA

- KORKOWACENIE

-ŚLUZOWACENIE

Błona komórkowa zbudowana głownie z fosfolipidów, glikolipidów, które tworzą podwójną warstwę, białek błonowych związanych lipidami. Odbywa się przez nią wybiórczy transport, otacza komórkę i utrzymuje różnice stężeń niektórych jonów.

Cytoplazma tworzy środowisko wewnętrzne komórki. W nim zachodzą bardzo liczne reakcje biochemiczne. Dzieli się na:

-CYTOZOL - płynną fazę cytoplazmy, zawierającą wodę, białka, lipidy, kwasy tłuszczowe, aminokwasy, sole wapnia, magnezu, sodu i inne substancje,

-BĘDĄCE W NIEJ ORGANELLE.

Jądro komórkowe jest największą strukturą komórkową. Kształt najczęściej kulisty. Otoczona podwójną błoną. Na terenie jądra występuje jąderko (może ich być kilka). Wypełnione jest sokiem jądrowym. Zawiera materiał genetyczny komórki.

Wakuola (wodniczka) to mniejsze lub większe pęcherzyki oddzielone tenoplastem (błoną). Wypełnione płynem, zawierającym wodę, sole mineralne, organiczne substancje zapasowe i odżywcze, metabolity wtórne. Są nieliczne i duże. Utrzymuje odpowiednie uwodnienie komórki. Gromadzi substancje odżywcze. Wodniczki roślinne zawierają enzymy.

Mitochondria to półautonomiczne organelle błoniaste, zwane „siłowniami” komórki. Owalne lub cylindryczne. Otoczone dwiema błonami białkowo - lipidowymi. Wnętrze wypełnia macierz (matrix) zawierająca enzymy przyspieszające reakcje utleniania substancji organicznych, DNA, rybosomy. Wytwarzają energię w formie ATP w procesie oddychania komórkowego. Zawierają przenośniki i enzymy cyklu Krebsa, łańcucha oddechowego i beta-oksydacji.

Aparat Golgiego. Występuje blisko jądra. Składa się z małych, spłaszczonych pęcherzyków ułożonych w kształcie stosu; wokół niego rozmieszczone są pęcherzyki i kanaliki. Modyfikuje, sortuje, pakuje i przekazuje związki chemiczne, głównie białka i lipidy. Dzięki enzymom aparatu w komórkach roślinnych powstają polisacharydy do syntezy blaszki pierwotnej i ściany komórkowej. W komórkach wydzielniczych jest odpowiedzialny za transport i uwalnianie hormonów lub enzymów trawiennych.

Siateczka śródplazmatyczna, która zwiększa powierzchnię wewnętrzną komórki. Dzieli cytozol na przedziały i modyfikuje niektóre białka syntezowane na rybosomach. Siateczka sródplazmatyczna jest to złożony, trójwarstwowy system kanalików i pęcherzyków, połączonych m.in. z błoną komórkową, czy błoną jądrową. Może zawierać rybosomy (siateczka szorstka) lub nie zawierać (siateczka gładka).Siateczka gładka niszczy substancje toksyczne.

Rybosomy zbudowane z białek i rRNA głównie związane z błoną siateczki śródplazmatycznej biosyntetyzują białka.

Materiały zapasowe występują w komórkach roślinnych jako produkty przemiany materii. Najważniejsze substancje zapasowe to:

-SKORBIA jest podstawowym wielocukrem występującym w roślinach. Tworzy ona ziarna charakterystycznych kształtach dla danej rośliny. Składa się ona z dwóch komponentów ; amylozy i amylopektyny . powstaje w chloroplastach w ciągu dnia a w nocy jest zamieniana na potrzeby energetyczne rośliny, gdzie zostaje zamieniona na sacharozę.

-SACHAROZA- jest to pospolity dwucukier złożony z cząsteczki glukozy , połączony z cząsteczką fruktozy. Sacharoza powstaje albo bezpośrednio z cukrów tworzących się podczas fotosyntezy, albo ze skrobi zmagazynowanej w różnych częściach roślin. Jest ona głównym cukrem transportowym.

-TŁUSZCZE- są gromadzone w postaci kropli zawieszonych w cytoplaźmie i gromadzone są w komórkach miękiszu spichrzowego. U roślin tłuszcze właściwe (triocylogricerole) stanowią materiał zapasowy, występują w formie olejów. Pod wpływem lipazy następuje hydroliza do griceroli i kwasu tłuszczowego.

-BIAŁKA ZAPASOWE- występują w wokuoli i w postaci ziaren aleuronowych u nasion głównie roślin motylkowych, zbóż i ziemniaków. Magazynowane są w bielmie lub w liściach. W wyniku hydrolizy powstają min. amidy.

-HEMICELULOZA- jest substancją zapasową występującą w drewnie, słomie ( występuje w zdrewniałych ścianach komórkowych).

Tkanka jest to zespół komórek, które służą różnym celą i pełnią różne funkcje(np. ochronną, twórczą, transportową etc.). Wyróżniamy tkanki roślinne:

-TWÓRCZE

-STAŁE

Tkanki twórcze, czyli merystemy są to grupy komórek, dzięki którym roślina może się rozwijać i rozrastać. Tkanki te zbudowane są z młodych komórek, które wykazują charakter niejako embrionalny. Dzięki ciągłemu dzieleniu się i rozwojowi komórek merystematycznych powstają stopniowo różnorodne tkanki stałe. Wśród tkanek twórczych możemy wyróżnić merystemy: wierzchołkowe, boczne i interkalarne.

Merystemy wierzchołkowe znajdujące się w pędzie mają zwykle kształt kopulasto zaokrąglony, często stożkowaty (stąd nazwa stożek wzrostu), ale mogą być też płaskie, jak i znajdujące się w zagłębieniu wierzchołka łodygi. Biorą z nich początek tkanki łodygi, liście, zawiązki odgałęzień boczny. Tworzą również zalążki pędów kwiatowych, na których w fazie generatywnej rozwoju rośliny wytworzą się narządy płciowe.

Merystemy interkalarne są właściwie tylko odmianą merystemów wierzchołkowych, gdyż są ich częściami, oddzielonymi od wierzchołka tkankami stałymi. Merystemy te szybko zanikają przekształcając się całkowicie w tkanki stałe.

Tkankami stałymi są wszystkie tkanki dojrzałe, których podziały komórkowe nie zachodzą lub zdarzają się wyjątkowo rzadko.

Jedną z głównych tkanek stałych roślin jest parenchyma (miękisz), która jednak nie utraciła zdolności do podziałów komórkowych, stosunkowo łatwo ulega ona odróżnicowaniu i daje początek merystemom bocznym. Tkanka parenchymatyczna jest najbardziej rozpowszechnionym typem tkanki roślinnej. U roślin naczyniowych wypełnia ona znaczne przestrzenie ciała i odgrywa dużą rolę w jej metabolizmie. Komórki miękiszowe są żywe, a ich protoplast jest zwykle silnie zwakuoalizowany. Ich ściana komórkowa zbudowana jest głównie z celulozy, pektyn i hemiceluloz. Pomiędzy komórkami znajdują się mniejsze lub większe przestwory międzykomórkowe. U roślin naczyniowych miękisz może spełniać różne funkcje i w związku z tym występować może w kilku odmianach:

-MIĘKISZ ZASADNICZY - zbudowany jest cienkościennych, równowymiarowych komórek. Miękisz ten wypełnia przestrzenie między tkankami w różnych organach,

-MIĘKISZ ASYMILACYJNY - składa się z komórek wyposażonych w bardzo liczne chloroplasty. Występuje on najczęściej w liściach,

-MIĘKISZ SPICHRZOWY - w którego skład wchodzą komórki wypełnione materiałami zapasowymi (skrobia, tłuszcze lub białka), bądź wodą (miękisz wodny) znajdującą się w olbrzymich wodniczkach.

-MIĘKISZ POWIETRZNY - zwany również arenchymą, pełni funkcję tkanki przewietrzającej i charakteryzuje się dobrze rozwiniętymi przestworami międzykomórkowymi zajmującymi często więcej miejsca w tkance niż same komórki. Występuję najczęściej u roślin podwodnych.

Kolenchyma, kolejna tkanka stała, pełni funkcję wzmacniającą. Złożona z komórek żywych, otoczonych niezdrewniałą celulozowo-pektynową ścianą, mającą charakterystyczne zgrubienia. Tkanka ta występuje przede wszystkim w ogonkach liściowych i młodych partiach łodyg, którym nadaje niezbędną odporność mechaniczną, ale i elastyczność dzięki, której jest możliwy wzrost młodej części organu na długość.

Sklerenchyma jest kolejną tkanką wzmacniającą, która zalicza się do tkanek stałych. Dojrzałe komórki sklerenchymatyczne mają mocno zgrubiałe i na ogół silnie zdrewniałe ściany. Są to komórki martwe. Tkanka sklerenchymatyczna występuje w dwóch formach, jako włókna i sklereidy, zwane też komórkami kamiennymi.

Ksylem(drewno) jest tkanką przewodzącą, której zadaniem jest rozprowadzanie po całej roślinie wody oraz soli mineralnych. U wieloletnich drzew, gdy na wiosnę następuje raptowne wznowienie wzrostu i rozwoju, ksylemem dostarczane są substancje odżywcze z tkanek spichrzowych korzeni i pni do pąków liściowych. Ksylem składa się z elementów w większości silnie zdrewniałych, pełni także funkcję tkanki wzmacniającej.

Floem(łyko) jest tkanką, w której odbywa się przewodzenie substancji pokarmowych, przede wszystkim cukrów, na dalsze odległości. Głównym miejscem produkcji tych substancji są liście, toteż odprowadzenie ich do innych organów rośliny jest główną funkcją łyka. Łyko podobnie jak drewno jest tkanką niejednorodną , złożoną z kilku typów komórek. Najwyższy stopień specjalizacji i zróżnicowania tej tkanki występuje u okrytozalążnikowych.

Epiderma(skórka) jest to tkanka roślinna okrywająca, stanowiąca powierzchniową jednowarstwową tkankę w organizmach o budowie pierwotnej. Może być wzmacniana w procesie inkrustacji lub adkrustacji. Jest wysycona kutyną, pokryta nieprzepuszczalną warstwą kutykuli. Warstwa kutykuli nie przepuszcza powietrza i wody, aby roślina mogła przeprowadzać wymianę gazową i poprawnie fotosyntetyzować, w epidermie znajdują się aparaty szparkowe. Zbudowana jest z komórek żywych, otoczonych celulozową ścianką, ściśle do siebie przylegających. Epiderma chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz zapobiega nadmiernej utracie wody. Może wytwarzać na swojej powierzchni rozmaite twory, takie jak: włoski i kolce (nie mylić z cierniami), w korzeniu zaś włośniki.

Peryderma(korkowica) okrywa starsze organy lub starsze części organów roślinnych. Jest to tkanka wtórna, w jej skład wchodzi wtórny merystem zwany felogen oraz ściśle z nim związane produkty jego merystematycznej działalności felem i feloderma. Felogen składa się z komórek merystematycznych, które dzielą się płaszczyznami stycznymi do powierzchni organu i dokładają nowe komórki główne na zewnątrz, ale od czasu do czasu także do wnętrza organu. Felem, czyli korek, powstaje przez zróżnicowanie komórek odkładanych przez felogen na zewnątrz. Składa się z komórek ściśle przylegających, martwych i ściśle wypełnionych powietrzem, o ścianach zawierających warstwę suberyny nałożonej na ścianę pierwotną lub pomiędzy pierwotną a wtórną ścianą komórkową. Ściana może być także zdrewniała i wtedy tkanka korkowa jest sztywna i twarda. Stanowi warstwę chroniącą wnętrze organu przed utratą wody oraz uszkodzeniami mechanicznymi i temperaturowymi.

BARWNIKI ROŚLINE

Chlorofil, fikobiliny, antocjany, flawoluidy, karotenoidy , ksontofile

---