pszczoły ściąga pierwsze koło, Zootechnika, pszczoły


BIOLOGIA ZYCIA OS I SZERSZENI

Tryb życia

*samotnie

*gromadnie(taszczyn Pszczeli)

*społecznie -podział na kasty

-matki w pełni rozwinięta płodnie samica

-robotnice samice o uwstecznionym układzie rozrodczym

-samce

DRAPIERZNIKI

*polując zdobywają pokarm dla larw - larwy mięsożerne (np. owady)

*osobniki dorosłe -pokarm białkowy- wydzielina larw

Szerszenie nie produkują mleczka, larwy produkują substancje silnie energetyzującą VAAM-w skrócie, które przekazuja dorosłym osobnikiem, które dostarczaja im pokarmu przynoszonego do gniazda

GNIAZDO

-miejsca gniazdowania-poddasza dziuple opuszczone nory gryzoni rzadziej otwarta przestrzeń, samotne kopią w ziemi

-gniazdo zbudowane z rozdrobnionego drewna zmieszanego ze śliną

-plastry ułożono są poziomo

*gniazdo os klecanki z jednego plastra bez osłoniętych warstw zewnętrznych

Szerszenie też budują gniazdo z papieru z drzewa żywego. Komórki sa większe, w Polsce jest 1-en gatunek szerszeni olbrzymi W Japonii 18 gat.

Gniazdo szerszeni olbrzymich ma średnio ok. 1m, zbudowane jest z 9 pięter. Są one bardzo czujne, są aktywne w dzień i w nocy

CYKL ROZWOJOWY os i szerszeni

-zimuje młoda unasienniona samica

-hibernuje-stan anabiozy

-wiosna wraz ze wzrostem temperatury wzrasta aktywność

-matki wylatują i poszukują pokarmu i miejsca na gniazdo

-rozpoczyna budowę gniazda 1-sze kilka komórek- w dzień zdobywa pokarm dla larw a nocą je ogrzewa

-po 3 tyg. pojawiają się pierwsze robotnice, wyręczają matkę w zdobywaniu pokarmu i budowaniu gniazda

-gniazdo stopniowo się rozwija osiągając apogeum rozwoju, w połowie lata pojawiają się osobniki płodne

-od tego momentu zaczyna się powolny schyłek kolonii zachowania równowagi między robotnicami a osobnikami płciowymi stopniowo narastający deficyt pokarmu

-matki kopulują z samcami, kolonia upada

-jesienią matki szukają miejsca na przetrwanie zimy(suche liście, kępy trawy)

-wychowanie form płodnych kosztowne i nieopłacalne - w przypadku słabiej zorganizowanych.

U os i szerszeni hibernuje w ziemi młoda zapłodniona samica po zimie znajduje miejsce na założenie gniazda. Zaczyna tam budować z drewna + ślina (papier)- w tej osłonce z papieru osy budują maleńki plasterek sześciokątny jednostronny. Do tych komórek matka składa jajeczka. Z nich wykluwają się L i matki opiekującymi się nimi.

ZNACZENIE EKOLOGICZNE OS

-element łańcucha troficznego -są pokarmem dla innych owadów i gryzoni

-zapylanie- raczej marginalne znaczenie są słabo owłosione; pyłek i nektar nie stanowią głównego źródła pokarmu

-drapieżnik- niszczą wiele szkodliwych owadów np. much i mszyce

ZNACZENIE NEGATYWNE

-szerszenie i taszczyn polują na pszczoły

-uszkadzają owoce co powoduje ich psucie

-szerszenie mogą być niebezpieczne bezpośrednie zagrożenie dla gniazda

CZY SPOSOBY DZIKO ŻYJACYCH PSZCZOŁ W POLSCE SĄ WYSTARCZAJĄCE DLA POTRZEB ZAPYLANIA?

*aspekt jakościowy 450 gat. wystarczająco

*aspekt ilościowy (zagęszczenie)- ważny dla rolnictwa produkcji nasiennych

*dzikie zapylacze -kilka do kilkunastu % dominuje pszczoła miodna

-pszczoła miodna 2 000-25 000 osobników na ha

-dzikie owady zapylające 45-1 000 osobników na ha

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA ODŻYWIANIE

*politropy-pokarm z różnych roślin ok 70%

*oligotrofy-pokarm z określonych rodzin ok. 25%

*monotrofy- pokarm z określonych gat. roślin ok. 5%

ŻYJĄ: -samotnie -gromadnie -grupowo

Samice są samo wystarczalne, same budują gniazda na ogół jedno bądź kilka w gnieździe od jednej do kilku komórek, komórka napełniona pyłkiem bądź nektarem

PSZCZOŁY SAMOTNE GNIAZDUJĄ

W glebie gliniaste piaszczyste, zbocza skarpy, kopią norki głębokość kanału do 50cm (korytarz komora lęgowa lub więcej komsór)

Pszczoły MURARZE komory przedzielają gliną z slina

Pszczoły gniazdujące w częściach roślin zajmują gotowe miejsca po innych organizmach bądź samodzielnie drążą kanały w drewnie lub w łodygach spróchniałych roślin

PRZENOSZENIE PYŁKU

-na 3-ciej parze nóg

-na spodniej stronie odwłoka

-nieowłosione- w wolu

Niektóre gatunki są pasożytami składają jajo do gniazd innych gat. pszczół

ZIMUJĄ -stadia rozwojowe(jaja, larwy, poczwarki, imago) w zależności od gatunku- pora występowania

W jednym roku składne jaja w drugim roku wyjście potomstwa. Matka ginie po zbudowaniu komór lęgowych, zapełnieniu ich pyłkiem i złożeniu jaja-pokolenia nie zazębiają się- brak kontaktu potomstwa z matką.

CYKL ROZWOJOWY

I ROK

1. Wychodzenie dojrzałych osobników- kopulacja. Same samce zdobywają pokarm (nektar i pyłek)

2. Unasienione samice zakładają komory lęgowe- zapełniają pyłkiem, składają jaja, zamykają komory, następna komora- zapełniają pyłkiem

3. Samice giną, a ich potomstwo rozwija się samodzielnie- przed zimą dochodzi do stadium typowego

II ROK

1.Zależnie od gatunku wychodzenia osobników dorosłych-gatunki wcześniejsze lub dokończenie rozwoju osobniczego; wychodzenie osobników dorosłych kopulacja- samice zakładanie komory; cykl roczny się zamyka.

MIESIARKOWATE Megachilidae

*języczek 4-7mm

*żyją w pustym starym drzewie, pustych łodygach roślin, w piasku, glebie, same czasami budują baryłkowate twory gdy nie ma miejsca na gniazdo

*komory budują z kawałków liści, płatków kwiatowych, z papki roślinnej, z gliny, z piasku

*pyłek przenoszą na włoskach zbierających na spodniej stronie odwłoka

*większość politropy, również pasożytnicze

*89gat

*przedstawiciel murarka ogrodowa

-oblatuje na wiosnę przez 2,5 m-ca

-600 samic aby zapylić ha sadu jabłoniowego

-w 1-szym kolanie wygryzają się samce

-bardzo dobrze pracuje pod osłonami w tunelach szklarniowych

Miesiarka lucernówka (lucerna)

-mocno owłosiona

-2-a pokolenia w roku

-też zakłada gniazda w rurkach

-tapetuje na zielono

-larwy karmią się 64%nektar 36%pyłek

WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SAMOTNIC

-zapylanie upraw nasiennych

-upraw pod osłona

-zapylenie lucerny

-introdukcji do środowiska

ZAGROŻENIE

-wypalanie traw

-urbanizacja

-chemizacja rolnictwa

-uprawy monokulturowe- zmiana struktury krajobrazu zubożenie jakości ilości szaty roślinnej. Brak ciągłości taśmy pokarmowej w okresie zakładania gniazd

Degradacja stanowisk ostojowych, zanik mozaikowatości i różnorodności

CHÓW PSZCZÓŁ SAMOTNYCH

Najbardziej rozwinięta hodowla miesiarki lucernówki i murarki ogrodowej

Znajdujemy naturalne miejsce gniazd ostoje pszczół samotnych

W tym miejscu umieszczamy pułapki gniazdowe z rurek trzciny lub plastikowych rurek, pszczoły zakładają tam gniazda lub kupujemy gotowe kokony gniazdo

Pułapki gniazdowa pozostawiamy do 1-szych chłodów gdy temp spadnie poniżej 0*C

Gniazda przechowujemy w chłodnym i bezpiecznym miejscu (myszy, ptaki), rozłupujemy rurkę

Przechowywanie ich do wiosny przez utrzymywanie w określonej temp-regulacja terminu wygryzania

Kokony umieszcza się w pojemniku z otworami w miejscach uprawy (bezpiecz. przed ptakami) obok pułapek gniazdowych

Kokony umieszcza się też w miejscach introdukcji

Budowa i mechanizm otwarcia kwiatu lucerny-siła która może podnieść 5g ciężaru

TRZMIELE- wszystkie krajowe gatunki prawnie chronione

Na świecie 200gat w kraju 23gat

*ziemny *gajowy *ogrodowy * kamiennik* rudy

WYSTĘPOWANIE

CHARAKTERYSTYCZNA CECHA BUDOWY ZEWNĘTRZNEJ

-silnie owłosione ciało przystosowanie do chłodnego klimatu

*włoski są elektrostatyczne-zapylanie

BIOLOGIA TRZMIELI

*wszystkie gatunki właściwie społeczne

-opieka nad potomstwem

-występuje reprodukcyjny podział prac (nie wszystkie osobniki w społeczności przystępują do rozrodu sterylne pomagają w wychowie potomstwa

-potomstwo pomaga rodzicom w utrzymaniu koloni

GNIAZDA TRZM.

W opuszczonych norach gryzoni, kępy traw, mchu

POKARM TRZM.

Pyłek i nektar larwy karmione surowym pyłkiem lub mieszaninami pyłku i miodu

ZDOLNOŚĆ WYPACANIA WOSKU

(osy nie maja tej zdolności) gniazdo budują nieregularnie baryłkowate komórki zwrócone do góry

Składanie WIELU JAJ do jednej komórki, larwy wychowują się w grupie, konkuruja o pokarm- robotnice różnej wielkości

POLIMORFIZM

Silniej zaznaczony niż u os. Matki różnią się od robotnic tylko rozmiarami ciała czasem…

Słabo rozwinięty polietyzm wiekowy robotnice różnią się wielkością- większe na ogół zbierają pokarm mniejsze pracują w gnieździe. Stosunkowo prymitywne zachowania społeczne utrzymywanie stałej temp. gniazda- chłodzenie

Dominacja REPRODUKCYJNA matki przez agresywne zachowanie także robotnice mogą zachowywać się wobec siebie…agresywnie

Brak alarmowania chemicznego i rekrutacji- brak FEROMONÓW matka i porozumiewanie się

Wielkość kolonii przeciętnie 50-500osobników (największa kolonia 2 183 osobników w klimacie ciepłym)

CYKL ROZWOJOWY TRZMIELI- analogicznie cykl jednoroczny

*Zimuje unasienniona samica w komorze wykopanej w glebie

*Wiosna szuka miejsca na gniazdo buduje dwie pierwsze komórki 1-sza pyłek 2-a nektar

*Składa 8-14 jaj do komórki z pyłkiem rozwój osobniczy 20 dni (samica w chłodne dni i noce ogrzewa komórki z larwami0

*Młode robotnice wyręczają matkę - szybki rozwój kolonii

*Dwa typy żywienia larw: DOWOLNY (larwy w komórce wypełnionej pyłkiem; DAWKOWANY - miód i pyłek

Po dwóch, trzech pokoleniach pojawia się POKOLENIE PŁCIOWE z dobrze odżywionych larw wyrastają matki składają jaja z nie zapłodnionych wyrastają samce.

Młode matki kopulują z samcami, poszukują miejsca do przetrwania zimy - hibernacja.

Samce zdolne są do samodzielnego zdobywania pokarmu.

Wychowanie form płciowych kosztowne i nieopłacalne

- w przypadku słabiej zorganizowanych społeczeństw kończy się upadkiem kolonii - zwane jest pokoleniem pasożytów płciowych.

Podobnie jak u os…

- inna bud gniazda

-

-

ZNACZENIE EKOLOGICZNE TRZMIELI

Zapylenie roślin o długich rurkach kwiatowych np. koniczyna czerwona

* języczek 14 mm - pszczoły max 7 mm

Jeden z pierwszych zapylaczy pojawiających się wiosną

Zaczynają pracę w gorszych warunkach pogodowych niż pszczoły , już przy 5-8 *C

Trzmiel jest pokarmem dla:

*ptaków

*pająków

Jest cwany - wygryza dziurę w dnie płatków, wypija nektar a nie zayla.

Jest coraz mniej naturalnych miejsc do gniazdowania trzmieli

GOSPODARCZE ZNACZENIE

*zapylanie upraw pod osłonami

- wzrost plonów do 30%

-lepsza jakość produktów

-mniejszy nakład pracy

CHÓW TRZMIELI- spadek liczebności dzikich pszczół

Jak założyć chów TRZMILI

1*wystawianie ulików wczesna wiosna

*wabienie samic poszukujących gniazda

*dobrym pomysłem jest rurka

2*bardziej wydajne zmuszenie schwytanych wiosną lub sztucznie przezimowanych samic

*jak buduje gniazdo można pozwolić na wylot po pokarm

*jest to skuteczne z trafieniem w gotowość matki do założenia gniazda

*+ważna jest rurka

3*metoda BILIŃSKIEGO oddział pszczół skuteczność 80% … w Puławach

*do chowu konieczne jest założenie poletka z JASNOTA BIAŁĄ

*tuż przed zakwitnieniem …

WYKŁADY

Ok. 30 mln lat temu przodkiem pszczoły był TASZCZYN

Od 20 mln lat ewolucja pszczół ściśle związana z ewolucją roślin nasiennych (okrytozalążkowych)

Człowiek pojawił się w czwartorzędzie ok. 2 mln lat temu.

Ok. 10 tys. lat temu ludzie zaczęli udomawiać zwierzęta. Pierwsze dowody korzystania ludzi z pracy pszczół pochodzą sprzed ok.15 tys. lat

7-12 tys. lat przed naszą erą naskalne malowidło w jaskini w Hiszpanii przedstawiające „polowanie na pszczoły”

*niszczono gniazdo czasem nawet tropiono pszczoły

*łapano, wypuszczano a następnie tropiono lot pszczoły do gniazda

….

Bardzo ważna jest rola opium

*oszołomienie pszczół

*praktycznie pszczoły miały dwóch wrogów: -pożar lasu, -niedźwiedzie

Znaczenie PRODUKTÓW PSZCZELICH W PRZESZŁOŚCI

*źródło węglowodanów

*miód to jeden z pierwszych konserwantów

*cele wojenne - podrzucano zatruty miód (miód z odurzających roślin)

*czerw - pokarm białkowy (obecnie)

* do wyrobów napojów alkoholowych (obecnie)

*wosk - do wyrobu świec, pieczęci, obrządki religijne, święta, zwierzęta

*cele religijne - wyrób świec liturgicznych

*kit pszczeli - propolis w starożytnym Egipcie do balsamowania zwłok, jako leki

*w kulturze wschodniej ekstrakt z larw matecznych i larw trutni jako afrodyzjak

RYS HISTORYCZNY:

*Wybijano gniazda polując i korzystając z plastrów miodu <=pierwotnie

*Egipcjanie hodowali pszczoły w koszach wiklinowych oblepionych mułem przewożono je na użytki. Jako pierwsi zastosowali gospodarkę wędrowną Pasieczna wzdłuż Nilu na tratwach w stosach.

APIS- pochodzi z Egiptu od boga Apis-byk

APIS MELIFERA -pszczoła robiąca

Pszczoły były bardzo szanowane.

Egipcjanie użytkowali je od 4tys lat p.n.e. potem Grecy Rzymianie Palestyna Chiny

Miód był składany bogom na ofiarę , kit służył do balsamowania ciał, produkowano świece woskowe, w Chinach 1-szy raz wykorzystywano w lecznictwie, Pszczoły zamieszkiwały drewniane pomieszczenia w drzewach BARCIE, słowianie KŁODY w ulach z materiałów *wiklina *słoma *glina *korek Słowianie mieli barcie Na Ukrainie DZIUPLANKI- były one stosunkowo lekkie o cienkich ściankach.

Barcie zamieniono na ule wprowadzono snozy- (są to listewki do których pszczoły budowały plastry) potem zwiększono ilość ramek i tak powstały ule ramowe początkowo otwierane z boku wymyślono je 150lat temu Lewicki wprowadził ule otwierane z góry XIX-XXw 1938 zostało kilkset barci.

BARĆ- powierzchnie dla pszczół. Pomieszczenie wydłubane w drzewie

*wydłubane puste w żywym drzewie na wysokości ok. 120-150cm

*głębokość 30-45cm- w zależności od grubości pnia

*wewnątrz w kształcie trapezu

*gdy wytnie się ją z drewna może być odpowiednio: - stojak-gdy stoi na ziemi -kłoda- ogólna nazwa -leżak- gdy leży -stawka- kłoda na drzewie

*stawka- kłoda zawieszona, postawiona na drzewie

+barta- dłuto do zbierania miodu

+zubl- dymiący korek do dymienia pszczół

+zamknięte były dłużycą , chronione samobitnią

Drzewa Bartne najczęściej sosny- ogławiano je Istniały cechy bartne- bartnicy posiadali przywileje-zasady posiadania barci regulowały prawa bartne

+zejście z drzewa-zjeżdżali winda z leziwa

PIERWSZE OPRACOWANIA PISEMNE

Pochodza od Arystotelesa i Demokryta-pszczoły biorą się z oliwek i królem jest samiec za samice uważano trutnie 300lat przed Chrystusem

-(1614r) Akad.Zamojska drukowali Nauka koło pasiek Jan Ostróg 96str, 10rys 150lat

-(1729-1812) Joachim Chreptowicz opisanie godp. Pszczołowego Szarkach(1785r)

-Krzysztof kluk (1739-1796) Zw domowych u tom. Pszczoły

-Mikołaj Witwicki (1780-1853) Pszczelnictwo krajowe(1829)

!!! Jan Dzierżoń (1811-1906) 80 art. (1845) odkrył partenogenezę u pszczół opisał teorię dzieworództwa z jaj niezapłodnionych rosna trutnie- uznana po 50 latach, odkrył gruczoły gardzielowe

-Julian Lubinicki (1802-1862) Dokładna nauka dla pszczelników

-Jan Dominowski (1814-1875) ul Dominowskiego otwierany z góry

-Teofil Ciesielski (1846-1926) Bartnictwo ul Słowiański otwierany z boku

-Kazimierz Lewicki (1847-1902) ul Lewickiego 1870 ul Warszawski

-Stanisław Brzuska (1871-1963) Praktyczne pszczelarstwo stworzył szkołę pszczelarska pod wa-wą w Pszczelinie

-Prof. Woyker udoskonalił inseminacje matek, udowodnił powstawanie trutni diploidalnych.

PIERWSI PSZCZELAŻE:

-Franciszek Huber-ul obserwacyjny

-Piotr Prokopowicz- skonstruował ul ramowy i wynalazł kratę odgrodową

-Jan Dzieżoń - odkrył partenogeneze u pszczół- dzieworództwo z jaj niezapłodnonych wychodzą trutnie, odkrył gruczoły gardzielowe

-Franciszek Hruska- konstruktor miodarki

-Niemiec Mehring- skonstruował prasę do wyrobu węzy

*Patronem pszczelarzy jest św Ambroży

RODZAJE APIS= GAT. PSZCZÓŁ

1. olbrzymia Apis Dorsata

2. karłowata Apis Apis Florea

3. wschodnia-indyjska Apis Cerana

4. skalna Apis Laborioza

5. czerwona

6. buszu

Pszczoła

- prowadzi gromadny tryb życia

-opiekuje się potomstwem

-żywi się nektarem kwiatów, pyłkiem i słodkim sokiem

-bud. gniazda z wosku

APIS CERANA Pszczoła wschodnia od niedawna APIS INDICA

*buduje plastry pionowo w pomieszczeniach zamkniętych

*ok. 5-6 plastrów

*ok. 20l

*tworzy rodziny od 7tys w Tajlandii do 20tys w Japonii

*zgryzają stare komórki Az do węzy

*płochliwe choć spokojne

*potrafią udawać syk żmii

*uciekają

*potrafią niszczyć atakujące szerszenie (temperatura)

Cerana Japonika jest bezbronna wobec szerszeni

Broni się przed mrówkami- wejście do gniazda jest wypolerowane

*mogą wędrować sezonowo zaś w Japonii przestały



Wyszukiwarka