Środowisko wewnętrzne-wnętrze organizmu..Środowisko zewnętrzne- nie bierze udziału w metabolizmie , a wywiera na nie wielki wpływ to powietrze w drogach oddechowych pokarmowym.
Homeostaza-stałośc zachowania środowiska wewnętrznego pomimo zmiennego środowiska zewnętrznego.
Budowa komórki-1. cytoplazma.2.strukturt cytoplazmatyczne :a) błona komórkowa b)siateczka śródplazmatyczna c)rybosomy d)aparat Golgiego e) mitochondria f)lizosomy.
Siateczka śródplazmatyczna gładka-zachodzi biosynteza i magazynowanie związków jak np. tłuszczów polimeryzacja glukozy i tworzy ziarnistość glukozy. Funkcje w korze nadnerczy jajników i jąder- biosynteza hormonów steroidowych, wątroba- tworzy ziarna glikogenu, mięśnie poprzecznie prążkowane-jony wapniowe.
Lizosomy- to pęcherzyki o średnicy 400nm otoczone pojedyncza błoną i zawierające enzymy hydrolityczne trawiące białka i komórki nukleinowe i węglowodany. Zachodzi w nich trawienie fragmentów własnej komórki i obcych komórek cząsteczek , które zostały wchłonięte do wnętrza na drodze fagocytozy i pinocytozy.
Mitochondria-wyposażone są w podwójną błonę mitochondrialną- zewnętrzną i wewnętrzną. Błona wew. Jest silnie pofałdowana i tworzy grzebienie mitochondrialne. Błony otaczają wnętrze które wypełnione są macierzą (matrix ). W obrębie błon znajdują się wszystkie enzymy cyklu kwasów trikarboksylowych, enzymy łańcucha oddechowego, enzym monoaminooksydaza-MAO. W macierzy występuje pewna ilość kwasu dezoksyrybonukleinowego DNA. Głównie wytwarzane są w nich energia, w ich obrębie syntetyzowane SA adenozynotrifosforany ATP sa uniwersalnymi przekaźnikami energi w komórce.
Endocytoza- obejmuje dwa procesy fagocytozę i pinocytozę.
Fagocytoza-jest wtedy gdy większe fragmenty obcych komórek lub mikroorganizmy zostają otoczone błoną komórkową i są wciągane do wnętrza komórki gdzie tworzą wakuole. Do tych wakuoli otwierają się lizosomy zawierające enzymy. Dzięki nim sfagocytowane fragmenty ulegają strawieniu w obrębie wakuoli i zostają uwolnione do cytoplazmy w której mogą pozostać w postaci ciał resztkowych.
Pinocytoza-proces podobny do f. dotyczy cząsteczek związków chemicznych które przyczepiają się do zewnętrznej powierzchni błony komórkowej. W tym miejscu błona ulega zagłębieniu aż do wytworzenia się wakuoli. Potem są trawione przez enzymy z lizosomów a produkty końcowe przechodzą do cytoplazmy. Dzięki temu do wnętrza komórki dostają się duże cząsteczki (białka które nie przenikają przez błonę komórkową..
Egzocytoza- substancje wytworzone przez komórki gruczołów wydzielania zewnętrznego i wewnętrznego przez komórki nerwowe i inne komórki w organizmie są przejściowo magazynowane w pęcherzykach otoczonych błoną. W komórkach gruczołowych pęcherzyki te nazywane są również ziarnami wydzielniczymi komórkach nerwowych nazywają się pęcherzyki synaptyczne. W czasie pobudzenia komórki dochodzi do zetknięcia się pęcherzyków z powierzchnią wewnętrzną błony komórkowej. Następuje jednoczesne pęknięcie błony komórkowej i błony pęcherzyków. Treść wypełniająca pęcherzyki zostaje usunięta na zewnątrz . puste pęcherzyki zamykają się i są wciągane do wnętrza komórki gdzie mogą ponownie napełniać się.
Transport przez błonę komórkową- zależy od masy cząsteczkowej, właściwości, średnicy, i ładunku elektrycznego cząsteczek związków chemicznych.
1.Cząsteczki rozpuszczalne w tłuszczach przenikają przez warstwy fosfolipidowe błony komórkowej w obu kierunkach na zasadzie dyfuzji, bez względu na ich średnicę są to cząsteczki O2, CO2, kwasy tłuszczowe, steroidy, rozpuszczalniki organiczne. Dyfundują one zgodnie z gradientem stężenia (przenikają od strony większego stężenia do mniejszego)
2.ułatwoina dyfuzja- jest to transport błonkowy w którym dodatkowy czynnik wspomaga dyfuzję zgodnie z gradientem stężeń. Może to być ujemny ładunek elektryczny wewnątrz komórki ułatwiający dokomórkową dyfuzję jonów o dodatnim ładunku elektrycznym..
3. aktywny transport- związki nie rozpuszczalne w tłuszczach sa aktywnie transportowane przez biała nośnikowe tworząc z nimi nietrwałe kompleksy.po przeniesieniu cząsteczek przez błonę komórkową kompleks rozpada się uwalniając cząsteczki do cytoplazmy. Jest on przeciw gradientowi stężenia.
Uniport- nazywa się przenoszenie cząsteczek jednej substancji chemicznej przez białko nośnikowe do komórki.
Symport-jednoczesne przenoszenie dwóch cząsteczek substancji chemicznych do komórki np. jony Na+ i glukozy do erytrocytów w jelicie cienkim.
Antysport- jednoczesne przenoszenie przez białko nośnikowe cząsteczek dwóch różnych substancji chemicznych, jednych na zewnątrz i drugich do wewnątrz komórki. Występuje on błonach komórkowych neuronu, i komórek mięśniowych.
Metabolizm wewnątrzkomórkowy- komórki pobierają z zewnątrz czyli z płynu międzykomórkowego składniki odżywcze glukoza , aminokwasy, kwasy tłuszczowe. Pobieranie składników odżywczych odbywa się dzięki aktywnemu transportowi przez błonę komórkową przeciw gradientowi stężeń ,w wyniku pinocytozy w niektórych rodzajach komórek również dzięki fagocytozie. wytwarzanie energii w komórce jest istotą oddychania wewnętrznego, czyli oddychania wewnątrzkomórkowego. Proces ten przebiega w dwóch fazach:faza beztlenowa-energia pozyskiwana jest w procesie glikolizy z głównego składnika odżywczego glukozy. Przekształceniu glukozy w pirogronian towarzyszy powstanie dwóch cząsteczek ATP. Nie wymaga to obecności tlenu. faza tlenowa- tlen jest niezbędny do dalszego pozyskiwania energii z pirogronianu w wyniku jego rozkładu do CO2 i H2O.w razie braku tlenu w komórce zachodzi tylko glikoliza beztlenowa kończąca się przekształceniem pirogronianu w mleczan. Proces glikolizy i powstanie pirogronianu przebiega w cytoplazmie komórkowej. Natomiast w mitochondriach następuje włączenie do cyklu kwasu cytrynowego zarówno pirogronianu jak i innych metabolitów cykl kwasów trikarboksylowych wytworzonych w procesie katabolizmu aminokwasów i kwasów tłuszczowych.
Enzymy cyklu kwasu cytrynowego występują w macierzy mitochondrialnej, białka łańcucha oddechowego w wewnętrznej błonie mitochondrialnej. W czsie przemian w cyklu kwasu cytrynowego uwalniane są atomy wodoru oraz cząsteczki dwutlenku węgla. Atomy wodoru sa transportowane przez białka łańcucha oddechowego aż do momentu połączenia ich z tlenem i powstania cząsteczki wody.energia wydalona w czasie rozpadu glukozy do pirogranianu zużyta jest do ATP. Przeciętnie w fazie beztlenowej zostaje zsyntetyzowane około5% ogólnej ilości ATP, pozostałe95% ATP zostaje zsyntetyzowane w mitochondriach w fazie tlenowej.
Energia wyzwalana w czasie rozpadu ATP zostaje zużyta:
1)transport aktywny jonów i substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową przeciw gradientowi stężeń oraz transport wewnątrzkomórkowy
2)synteza składników komórkowych , takich jak DNA, RNA, białka lipidy i do resyntezy glukozy i polimeryzacji glikogenu komórkowego
3)praca mechaniczna komórki polega na ruchu cytoplazmy lub na skracaniu się białek kurczliwych w komórkach mięśniowych.
Gen-jednostka dziedziczenia związana z przekazywaniem poszczególnych cech organizmu. Geny ułożone są liniowo i mają określone stałe miejsce w chromosomach jądra komórkowego. Gen stanowi swoisty liniowy układ nukleotydów DNA i RNA.
Genotyp-zespół wszystkich genów, warunkujący właściwości dziedziczenia danego organizmu.
Chromosomy-najważniejsze składniki jąder komórek będące siedliskiem czynników dziedzicznych, czyli genów . chromosomy zbudowane sa głównie z chromatyny, w której skład wchodzą długie cząsteczki kwasu dezoksyrybonukleinowego ,oraz białka i kwas rybonukleinowy.
Transkrypcja-to precyzyjne przeniesienie informacji o budowie białka zawartej w DNA na jednoczęściową cząsteczkę m RNA.
Translacja-to przetłumaczenie informacji zapisanej w kwasie mRNA na sekwencję aminokwasów w białku.
Podział chromosomów:
1.autosomy- numery od 1 do 22
2.chromosomy płciowe-dwa chromosomy x u kobiet oraz x i y u mężczyzn, kariotyp żeński xx, kariotyp męski xy.
Rytm biologiczny- zmiany parametrów biologicznych powtarzające się regularnie w czasie pod względem kształty czy wielkości opisujący pojedynczy i wyznaczony obiektywnie podział:1.rytm około dobowy od 20 d0 28 godzin,2.rytm ultradialne krótsze niż 20 godzin,3.rytm interdialny dłuższe niż 28 godzin
Cechy rytmu około dobowych
1.utrzymywanie się rytmu w stałych warunkach środowiskowych
2.okres bliski 24h
3.zdolność wyrównywania wpływu temperatury zewnętrznej
4. zdolność synchronizowania rytmów z fazami
5.przesuwanie fazy rytmu jest wpływem impulsów świetlnych i wrażliwości na intensywność oświetlenia
6…………
7.genetyczne uwarunkowanie rytmiki około dobowej
8.dziedziczenie informacji o rytmie około dobowym przez potomstwo zgodnie z prawami genetyki
Pobudzenie -zmiana właściwości błony komórkowej lub metabolizmu komórkowego pod wpływem czynników działających na zewnątrz komórki czyli pod wpływem bodźców
Pobudliwość- zdolność reagowania na bodziec
Tkanki pobudliwe- szybko odpowiadają na bodźce są to tkanki zbudowane z komórek nerwowych i z kom. Mięśniowych poprzecznie prążkowanych m. gładkich i m. sercowego
Impuls nerwowy- przesuwanie się fali depolaryzacji od miejsca zadziałania bodźca na błonę komórkową aż do zakończenia neuronu
Synapsa-miejsce stykania się ze sobą błony komórkowej zakończenia aksonu z błoną k. innej komórki
Błona tresynaptyczna błona komórkowa neuronu przekazującego impulsy
Błona postsynaptyczna- błona komórkowa odbierającego impulsy
Komórka nerwowa- składa się z ciała komórkowego, jądra komórkowego, dendrytów,aksonu. Impuls nerwowy jest przekazywany do dendrytu poprzez ciało komórki do aksonu a z tąd przechodzi dalej do kolejnej kom.n.. dendryty odbierają impulsy nerwowe impulsy nerwowe a aksony przekazujące dalej. Ciała neuronów mają różny kształt i wielkość, jądro kom. Otacza cytoplazma- neuroplazma.
Synapsa- miejsce połączenia dwóch komórek nerwowych.
Transmitery pobudzające -acetylocholina, aminy (dopamina,noradrenalina,serotonina),adenozyna oraz aminokwasy pobudzające (sole kwasu asparaginowego i glutaminowego)
Transmitery hamujące-kwas gamaaminomasłowy-GABA. W spoczynku występuje potencjał spoczynkowy- kiedy komórka nerwowa nie przekazuje impulsu wynosi -55V. po przekroczeniu progu impulsu potencjał pobudzający przechodzi w potencjał iglicowy. Charakteryzuje się szybką depolaryzacją błony komórkowej,potencjał wew.kom.z ujemnego zmienia się na dodatni osiągając w swoim czasie +35V. ten bardzo krótko trwający potencjał dodatni wewnątrz komórki nazywa się nadstrzał.po szybko narastającej depolaryzacji zakończonej nadstrzałem następuje repolaryzacja błony komórkowej , obie fazy następują bardzo szybko.
Postsynaptyczny potencjał hamujący-istnieją również synapsy z których wydalane sa transmitery hamujące przewodzenie impulsów.cząsteczki tego transmitera zmieniają właściwości błony komórkowej w ten sposób że jony k+ uciekają z wnętrza neuronu na zewnątrz i jednoczesnie jony Cl- wnikają do wnętrza przez kanały jonowe. Ubywanie jonów o dodatnim ładunku elektrycznym a przybywanie jonów o ujemnym ładunku elektrycznym powoduje wzrost ujemnego potencjału elektrycznego do -80Vi wzrost polaryzacji błony , ten stan hiperpolaryzacji to postsynaptyczny potencjał błony komórkowej IPSP
Grupy włókien nerwowych-włókna nerwowe różnią się od siebie , dzielą się na trzy grupyABC, AB-posiada osłonki mielinowe. A- ma podgrupy άβγ& ,C-nie posiada osłonki mielinowej ( wolniej przewodzi impulsy), C ma dwie podgrupy s., d.r. włókna aferentne należące zarówno do grupy A i C d,r, przewodzą impulsy od receptorów do ośrodkowego układu nerwowego. Tym stanowią część łuków odruchowych zarówno somatycznych jak i autonomicznych, włókna eferentne należące do grupy A i B opuszczają ośrodkowy układ nerwowy w nerwach czaszkowych (oprócz nerwu I, II,VIII ) oraz w nerwach rdzeniowych.
Przewodzenie impulsu nerwowego we włóknach bezrdzennych- polega na przesuwającej się ciągle depolaryzacji za którą podąża repolaryzacja.
Przewodzenie impulsów nerwowych w włóknach mielinowych- depolaryzacja następuje w przewężeniach Randiela gdzie jest brak osłonki mielinowej.
Łuk odruchowy- droga jaką przebywa im. nerwowy od receptora do efektora. Łuk składa się z pięciu części:
1receptora
2aferentnego włókna nerwowego( dośrodkowy)
3ośrodka nerwowego
4eferentnego włókna nerwowego(odśrodkowego)
5 efektora