Materiały do wykładu-logika dla prawników w5(1), I Rok Prawa, Logika


Teoria nazw (cd.)

Zdanie kategoryczne

Wyróżniamy cztery zdania kategoryczne:

Zdania te dzielimy według:

Interpretacja mocna zdań kategorycznych - założenie, że nazwy występujące w zdaniach nie są puste

Interpretacja słaba - dokonujemy przez zamianę wyrażeń każde i żadne na słowo wszelki

Zdanie S a P jest prawdziwe tylko dla dwóch stosunków zakresowych:

Zdanie S e P prawdziwe tylko dla dwóch stosunków zakresowych:

Zdanie S i P prawdziwe tylko dla 5 stosunków zakresowych

Zdanie S o P prawdziwe tylko dla 5 stosunków zakresowych

Zdania kategoryczne poprzedzone słowem „tylko”

Np.

Ten podział pozwala wprowadzić dwie zawsze prawdziwe zależności:

Ten podział pozwala wprowadzić prawdziwą zależność:

Ten podział pozwala wprowadzić prawdziwą zależność:

Tylko S i P ≡ Tylko S o P

Kwadrat logiczny

„PRAWA OPOZYCJI” lub „KWADRATU LOGICZNEGO”

Przekształcanie zdań kategorycznych

Sylogizm kategoryczny

Sylogizm kategoryczny - jest to taki sylogizm, w którym zarówno przesłanki jak i wnioski są zdaniami kategorycznymi. Składa się:

Przesłanka większa - ta, w której występuje termin większy

Przesłanka mniejsza - ta, w której występuje przesłanka mniejsza

Każdy występek jest przestępstwem

Każda bigamia jest występkiem

Każda bigamia jest przestępstwem

- Przesłanka większa

- Przesłanka mniejsza

M a P

S a M

S a P

M - termin średnia

P - Termin większy

S - Termin mniejszy

Można też to zapisać: (M a P n S a M) → S a P

Figury sylogistyczne

Figury sylogistyczne rozróżnia się ze względu na położenie terminu średniego:

Figura 1:

M P

S M

S P

Figura 2:

P M

S M

S P

Figura 3:

M P

M S

S P

Figura 4:

P M

M S

S P

Po podstawieniu zdań ogólnych, szczegółowych, przeczących i twierdzących możemy zbudować 256 schematów, czyli trybów sylogistycznych.

Zestawienie trybów słusznych

Figura I

BARBARA

CELARENT

DARII

FERIO

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M a P

S a M

S a P

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M e P

S a M

S e P

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M a P

S i M

S i P

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M e P

S i M

S o P

Uwagi: Konkluzje figury I zawierają wszystkie rodzaje zdań kategorycznych: a, e , i , o.

Figura II

CESARE

CAMESTRES

FESTINO

BAROCO

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
P e M

S a M

S e P

P a M

S e M

S e P

P e M

S i M

S o P

P a M

S o M

S o P

Uwagi: Konkluzje figury II zawierają tylko zdania kategoryczne przeczące; tj. ogólno-przeczące (e) i szczegółowo-przeczące (o).

Figura III

DARAPTI

DISAMIS

DATISI

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M a P

M a S

S i P

M i P

M a S

S i P

M a P

M i S

S i P

FELAPTON

BOCARDO

FERISON

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M e P

M a S

S o P

M o P

M a S

S o P

M e P

M i S

S o P

Uwagi: Konkluzje figury III zawierają tylko zdania kategoryczne szczegółowe; tj. szczegółowo- twierdzące (i) i szczegółowo-przeczące (o).

Figura IV

BRAMANTIP

CAMENES

DIMARIS

FESAPO

FRESISON

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
P a M

M a S

S i P

P a M

M e S

S e P

P i M

M a S

S i P

P e M

M a S

S o P

P e M

M i S

S o P

Uwagi: Konkluzje figury IV zawierają wszystkie rodzaje zdań kategorycznych za wyjątkiem zdań ogólno- twierdzących (a), tj. e , i , o.

Zasady poprawności trybu sylogistycznego

Metoda 1:

0x08 graphic
0x01 graphic

Zestawienie trybów słusznych

Figura I

BARBARA

CELARENT

DARII

FERIO

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M a P

S a M

S a P

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M e P

S a M

S e P

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M a P

S i M

S i P

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M e P

S i M

S o P

Uwagi: Konkluzje figury I zawierają wszystkie rodzaje zdań kategorycznych: a, e , i , o.

Figura II

CESARE

CAMESTRES

FESTINO

BAROCO

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
P e M

S a M

S e P

P a M

S e M

S e P

P e M

S i M

S o P

P a M

S o M

S o P

Uwagi: Konkluzje figury II zawierają tylko zdania kategoryczne przeczące; tj. ogólno-przeczące (e) i szczegółowo-przeczące (o).

Figura III

DARAPTI

DISAMIS

DATISI

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M a P

M a S

S i P

M i P

M a S

S i P

M a P

M i S

S i P

FELAPTON

BOCARDO

FERISON

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
M e P

M a S

S o P

M o P

M a S

S o P

M e P

M i S

S o P

Uwagi: Konkluzje figury III zawierają tylko zdania kategoryczne szczegółowe; tj. szczegółowo- twierdzące (i) i szczegółowo-przeczące (o).

Figura IV

BRAMANTIP

CAMENES

DIMARIS

FESAPO

FRESISON

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
P a M

M a S

S i P

P a M

M e S

S e P

P i M

M a S

S i P

P e M

M a S

S o P

P e M

M i S

S o P

Uwagi: Konkluzje figury IV zawierają wszystkie rodzaje zdań kategorycznych za wyjątkiem zdań ogólno- twierdzących (a), tj. e , i , o.

Metoda 2:

Zasady:

Zdanie S a P

0x01 graphic

Zdanie S e P

0x01 graphic

Zdanie S i P

0x01 graphic

Zdanie S o P

0x01 graphic
rozwiązywanie:

Błąd formalny i materialny

Błąd formalny - gdy wniosek nie wynika z przesłanek

Błąd materialny - powstaje, gdy traktujemy przesłankę jako prawdziwą a jest fałszywa

0x01 graphic
0x01 graphic
0x01 graphic
0x01 graphic
0x01 graphic

S a P

S e P

S o P

S i P

S a P

S e P

S o P

S i P



Wyszukiwarka