Ćw 22.10.2009

ĆWICZENIA BIERNE

- ruchy w stawach pacjenta wykonuje terapeuta

- udział pacjenta- usiłowanie jak największego rozluźnienia mięśni

PODSTAWOWE CELE I ZADANIA ĆW BIERNYCH

1. Zamiana ruchu biernego na czynny ( o ile jest to możliwe)

2. Utrzymanie sprawności składowych narządu ruchu ( mięsni, więzadeł, stawów)

3. Opóźnienie postępu zmian degeneracyjnych wynikających z nieczynności lub samego procesu patologicznego.

4. Oddziaływanie na OUN przez uaktywnienie , torowanie głównie prioprioceptycznego tzw: czuciem głębokim ( docisk stawowy, pełne rozciągnięcie, aktywizowanie mięśnia)

5. Pobudzenie czucia powierzchownego przez drażnienie eksteroreceptorów skóry ( kontakt ręki terapeuty prowadzący ruch , potrząsanie kończyną)

Włókna aferentne- włókno nerwowe neuronu czuciowego. Przewodzi impulsy nerwowe od receptora do ośrodka nerwowego w rdzeniu kręgowym. Włókna aferentne docierają do korzeni grzbietowych rdzenia kręgowego w prostym łuku odruchowym.

Włókna odchodzące od rdzenia korzeniami brzusznymi do efektora to włókna eferentne ( zstępujące)

CELE SZCZEGÓŁOWE

• Utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach i zapobieganie tworzeniu się deformacji kostno- stawowych

• Zachowanie pełnej długości i elastyczności mięśni

• Niedopuszczenie do utraty elastyczności sprężystych tkanek miękkich, więzadeł

• Zachowanie czucia prioproceptycznego i pamięci ruchowej

• Ułatwienie krążenia obwodowego ( krwi, chłonki) wspomaganie odpływu krwi żylnej z obwodu

WSKAZANIA DO Ć W BIERNYCH

• Stany przebiegające ze znacznym obniżeniem siły mięśniowej poniżej 2 ( skala od 0 do 5)

• Brak dowolnej czynności mięśniowej ( porażenia, niedowłady wiotkie, niedowłady spastyczne np: udar mózgu)

• Nieutrwalone ograniczenia ruchomości w stawach

• Stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyny

• Zła trofika ( trofika- ukrwienie) tkanek miękkich

• Początkowy okres unieruchomienia stawu po zabiegu operacyjnym

• Inne stany chorobowe które eliminują ruchy czynne ze względu na przeciwwskazania związany z tym reżim łózkowy

TECHNIKI WYKONYWANIA ĆW BIERNYCH

• W pełnym zakresie ruchu w stawie ( mać rozciągnięcie mięśnia)

• Połączone z dodatkową stymulacją eksteroreceptywną

• Z dociskiem na stawy

• Ćw redrysyjne

METODYKA ĆW BIERNYCH

• Właściwa pw ( pozycja wyjściowa) do ćw

• Stabilizacja odcinka bliższego ( ruch ma być wykonywany na inne ogniwa narządu ruchu)

• Odpowiedni chwyt ( wygodny, bezpieczny, pewny)

• Ruch ( płynny, w pełnym zakresie ruchu dla danego stawu)

• Liczba powtórzeń

• Obowiązuje zasada bezpośredniego oddziaływania

ĆWICZENIA CZYNNO- BIERNE

Zastosowanie w przypadkach kiedy chcemy uzyskać obniżenie napięcia mięsni wywołanego najczęściej długotrwałą bezczynnością ( unieruchomieniem) wywołany bólem lub innymi patologicznymi czynnikami. Polega na biernym prowadzeniu ruchu przez terapeutę przy jednoczesnym czynnym rozluźnieniu nadmiernie napiętego mięśnia pacjenta

Ćw te są skuteczne przy zachowanej dowolnej czynności nerwowo- mięśniowej

CELE ĆWICZEŃ

1. Przerwanie łuku bólowego

2. Zwiększenie zakresu ruchomości w stawie przez czynne rozluźnienie mięsni ( mm)

WSKAZANIA DO ĆW CZYNNO- BIERNYCH

• Stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych, głównie w narządach ruchu

• Choroby gośćcowe

• Unieruchomienie kończyny na wyciągach

• Przy leczeniu złamań z unieruchomieniem kiedy leczenie czynnościowe musi podjąć bardzo szybko

• Po zdjęciu unieruchomienia gipsowego, kiedy kończyna na skutek odwapnień atrofii tkankowej ( zanik tkanek)

• Demineralizacja kości

PRZECIWSKAZANIA

• Porażenie lub niedowłady pochodzenia ośrodkowego połączone ze wzmożonym napięciem mięśniowym ( spastyczne) nie mogą być dowolnie kontrolowane i podlega świadomemu rozluźnieniu ( nie kwalifikują się) do tej formy ruchu

• Czynne procesy zapalne w obrębie aktywizowanych stawów

• Świeże blizny pooperacyjne lub inne rany, gdzie ruch mógłby być czynnikiem utrudniającym gojenie

• Stany wymagające bezwzględnego unieruchomienia

METODYKA ĆW CZYNNO- BIERNYCH

• Ćw prowadzi się przy zachowaniu pełnego kontaktu z chorym i za jego zgodą

• P.w i stabilizacja jak w ćw biernych

• Ruch prowadzący w niepełnym zakresie, jego wartości graniczne wyznaczają odczucia bólowe ( ruch do granicy bólu) może być wykonywany w podwyższeniu

• Tempo wolne pozwalające na koncentracje i rozluźnienie

• Ćw. Nie mogą doprowadzić do zmęczenia nadmiernie osłabionych mięśni

• Ćw. Należy prowadzić przy wspomagającymi środkami obniżającymi napięcie mięśni, leków przeciwbólowych

ĆWICZENIA REDRESYJNE

Zastosowanie sił zewnętrznych w celu przezwyciężenia określonego oporu tkankowego

CEL

• Zmniejszenie ograniczeń ruchu i właściwej długości mięsni okołostawowych

WSKAZANIA

• Ograniczenie ruchomości stawu na skutek przykurczu tkanek miękkich

PRZECIWSKAZANIA

• Ostre stany zapalne stawu i znacznie podwyższoną temperaturą ciała

• Znaczne odwapnienie kości oraz zmiany morfologiczne w układzie kostnym lub osłabienie struktury kostnej

• Zniszczenia powierzchni stawowych

• Sytuacje w których ćw, te muszą być zastąpione innym sposobem uzyskania zakresu ruchu w stawie ( ćw, czynne połączone z relaksacją antagonistów )

ĆWICZENIA SAMOWSPOMAGANE

To rodzaj redresji którą chory wykonuje sam ( autoregresja) wykorzystując zdrowe kończyny ( najczęściej górne) do biernego prowadzenia ruchu

Dla kończyn prowadzonych jest to ćw czynne a dla chorych bierne

Wspomaganie ruchu może mieć charakter pośredni, bezpośredni

CEL

• Wzrost zakresu ruchomości w stawach

• Uzyskanie rozluźnienia nadmiernie napiętych mięsni

• Poprawa trofiki przez zwiększenia działania „ pompy mięśniowej”

• Zapobieganie niekorzystnym zmianom

WSKAZANIA

• Ograniczenia zakresu ruchu w stawach

• Przygotowanie so redresji, wykonywane przy współudziale terapeuty

• Przygotowanie do ćw czynnych wodnych

ĆWICZENIA CZYNNE W ODCIĄŻENIU

Wykonanie samodzielne, w pełnym zakresie ruchu przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała. Przez dobór odpowiedniej pozycji i przebiegu ruchu stwarza się sytuację, w której ciężar ćw. odcinka ciała nie stanowi dodatkowego obciążenia (oporu) dla poruszających się mięśni.

Przy słabych mięśniach zapewniona zostaje pełna aferentacja.

Dzięki wyłączaniu siły ciążenia stworzone zostają warunki do lepszego aktywizowania chorego poprzez:

• Możliwość wykonywania dynamicznej pracy w warunkach niedowładów

• Uzyskane rozluźnienia i zmniejszenie docisku na powierzchnie stawowe

• Zmniejszenie odruchowego napięcia mięśni

• Wykonywanie ruchu w większym zakresie przy współistnieniu bólów stawowych

• Zachowanie naturalnej elastyczności mm. co zapobiega przykurczom i wywiera torowanie proprioceptywne

• Bodziec- psychiczny-ruch wykonany samodzielnie

CEL:

• Przeciwdziałanie zanikowi mm.

• Uzyskanie przyrostu siły mm. do wartości umożliwiającej swobodne poruszanie kończyną lub jej częścią

• Zapobieganie przykurczom w stawie

• Zwiększenie zakresu ruchu w stawach

WSKAZANIA DO ĆW CZYNNYCH Z OBCIĄŻENIEM :

• Zaniki mm. I znaczne osłabienie siły mm. (wg Lovetta 2 )

• Zapobieganie ograniczeniom ruchu

• Likwidacja nie utrwalonych tzw. miękkich ograniczeń ruchu w stawach

• Prowadzenie ćw. czynnych w warunkach determinacji bólowej

• Słaby niepełny zrost kostny, kiedy ruch jest wskazany, a w odciążeniu istnieje mniejsze ryzyko złamania w miejscu kościozrostu

• Zmiany chorobowe powierzchni stawowych, gdy dąży się do zmniejszenia ich tarcia o siebie w czasie ruchu

• Uzyskanie poprawy siły mm. osłabionej bezczynnością spowodowaną unieruchomieniem

• Uzyskanie aktywacji pacjenta, możliwość samodzielnego wykonania ćw. bez udziału terapeuty

PRZECIWSKAZANIA

• Konieczność bezwzględnego unieruchomienia

• Silna komponenta bólowa

• Ostre stany zapalne stawów i tkanek przystawowych

• Stany bezpośrednie po urazach

Sposoby uzyskiwania odciążenia:

• Ręce terapeuty tzw. ćw. prowadzone

• gładka, pozioma powierzchnia (gładki stół, talk)

• Gładka lekko skośna płaszczyzna, po której ruch ( w dół) wspomagany jest działaniem siły grawitacji, a w górę przeciw tej sile - wykonywany jest z lekkim oporem

• Wykonywanie ćw. w wolnym tempie w środowisku wodnym

• Zawieszenie na odpowiednich podwieszkach tzw.” zawieszenie osiowe”- cała kończyna podwieszona jest w punkcie umiejscowionym nad ćwiczonym stawem - siła mięśni na 2

• tzw. zawieszenie pozaosiowe - wahadłowe

ĆWICZENIA CZYNNE W ODCIĄŻENIU Z DAWKOWANYM OPOREM

Podwieszając kończynę (odciążenie) stwarza się warunki w których mięsień może wykonywać ruch w stawie w pełnym zakresie w płaszczyźnie równoległej do podłoża i dodatkowo pokonywać nieznany opór.

CEL: uzyskanie przyrostu siły mięśniowej

WSKAZANIA: osłabienie mięśni wg Lovetta +3 a nawet więcej

Przeciwwskazania: ostry stan zapalny stawu lub mm.

ĆWICZENIA CZYNNE WOLNE:

Samodzielne wykonywanie ruchu w stawach z pokonaniem tylko ciężaru ćwiczącego odcinka (sił grawitacji)

CEL

• Utrzymanie proporcji mm na odpowiednim poziomie

• Utrzymanie lub zwiększanie siły i wytrzymałości określonej grupy mm

• Utrzymanie i zwiększanie zakresu ruchu w stawach

• Uzyskanie poprawy koordynacji nerwowo -mięśniowej

• Likwidacja wzmożonego spoczynkowego napięcia mm

WSKAZANIA

• Osłabienia siły mięśniowej( co najmniej 3wg Lovetta)

• Ograniczenie zakresu ruchu w stawach

• Zaburzenie koordynacji ruchów

• Wzmożone napięcie mięśniowe

Wskazówki metodyczne:

• Ćw. wykonywane na komendę prowadzącego i pod jego kontrolą

• Dokładne wyjaśnienie, sposób wykonania ruchu i pozycji wyjściowej

• Przy słabych mm. Ćw. prowadzimy w pozycjach izolowanych stabilizując bliższy odcinek stawu (poz. Leżące i siedzące)

• Przy ruchach prostych jednopłaszczyznowych tak dobierać p.w. by płaszczyzna ruchu w której ruch jest wykonywany, była prostopadła do podłoża

• Tempo ćw. dostosowana do funkcjonalnych możliwości pacjenta

• Liczba powtórzeń i czas trwania ćw. należy zależy od ogólnej wydolności i sprawności pacjenta, przerwy na ćw. oddechowe

• Ruchy powinne być płynne i rytmiczne (uzyskanie rozluźnienia)

• Poprawa koordynacji n-m uzyskuje się przez wzrost liczby powtórzeń i stopniowego przechodzenia od prostych do bardziej złożonych koordynacyjnie ruchów

• Wykonuje się indywidualnie, rzadziej zespołowo

ĆWICZENIA CZYNNE Z OPOREM:

Pokonywanie siły zewnętrznej przeciwdziałanie wykonywanemu ruchowi.

CEL

• Zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych, szczególnie powstałych w wyniku unieruchomienia, lub powstałych w procesach patologicznych

• Opóźnienie występowania zaników mięśniowych

• Uzyskanie przyrostów mięśniowych i wytrzymałości mm

• |Uzyskanie przerzutów napięć kontrlateralnych do części ciała znajdujących się czasowo ze względów leczniczych w unieruchomieniu

• Uzyskanie poprawy koordynacji nerwowo-mięśniowej

• Zwiększenie sygnalizacji aferentnej w celu rozszerzenia pól pobudzenia w korze mózgowej

• Poprawa stanu psychicznego

Formy dawkowania oporu:

• z wyczuciem

• Obciążenie bezpośrednie „ciężary nie podłączone do bloczków (ciężarki, woreczki z piaskiem, hantle, piłki lekarskie” substancje elastyczne dające się modelować ( gąbki, plastelina, modelina)

• Obciążenie pośrednie przez wykorzystanie systemu ciężarkowo-bloczkowego (UGUL, kolumna przyścienna)

• W wodzie opór dawkuje się poprzez szybkość wykonywania ruchu lub używania sprzętu pomocniczego -płetwy

• Prowadzenie ćw. na urządzeniach specjalnych typu Atlas

Czynniki decydujące o treningu oporowym:

Czas treningu Liczba serii, powtórzeń w serii

Tempo Czas przerw między seriami

Liczba dni treningowych w tygodniu

ĆWICZENIA PROWADZONE

Prowadzący stara się przypomnieć ćwiczącemu wykonywany ruch i ułatwić jego wykonanie przez odciążenie ręczne odpowiednie do istniejącej siły mięśniowej

1

Strona1

---