Ślimaki:

Systematyka mięczaków:

Anatomia hipotetycznego przodka mięczaków miał ciało zbudowane z 3 zasadniczych części: głowy, worka trzewiowego ( występuje u wszystkich mięczaków), nogi.

Cechy charakterystyczne mięczaków: delikatne miękknie ciało zwykle pokryte muszlą, szeroka płaska umięśniona noga, zlokalizowane po brzusznej stronie ciała spełniające często funkcje organu ruchu. , wór trzewiowy położony nad nogą zawierający większość narządów wewnętrznych, tarka (radula) czyli szorstka złożona z rzędów ostrych ząbków powierzchnia języka (tarka nie występuje u małżów), płaszcz czyli gruby fałd tkanek otaczający wór trzewiowy , mieszczą się w nim gruczoły wytwarzające muszlę.

Różnice w podstawowym planie budowy ciała mięczaków na przykładzie Chitona, ślimaka, małża i kalmera. Charakter. Się ciałem wydłużonym w osi przednio-tylnej.

Ciałem wydłuzonym w osi gębowo-brzusznej.

Gromada- wielopłytkowce (ok. 550 gat) od 3 do 43 cm.

Taczkonogi: ok.. 70 gat. Od 3 do 15cm., bezpłytkowe ok.200 gat. Od 1 do 30mm.

Gromada brzuchonogi: ok. 10500 gat. Tyłoskrzelne 4 gat, Płucodyszne ok.200 gat.

Tarsja- obrót worka trzewiowego w stadium larwowym worek trzewiowy ulega następującym procesom: spiralnemu zwinięciu.

Głowonogi: Pokrycie ciała: wór powłokowy: naskórek jednowarstwowy (tarczkonogie- ośrodek zawierający chitynę), warstwa tkanki łącznej ( dernis), miejsce ( nietworzące warstwy) biegnące w różnych płaszczyznach

Szkielet zewnętrzny: substancji organicznej, substancji nieoganicznej (węglan wapnia), cykrystalizowanego w postaci kalcytu i arganitu (warstwa perłowa). Szkielet osłania narządy wewnętrzne.

Układ pokarmowy: jelito przednie, jelito środkowe, jelito tylne. Tarka (raduła) nie występuje u małży.

Układ oddechowy: skrzela (grzybkowe), skrzela wtórne (bezpłytkowe), płuca- ściana płaszcza obejmująca jamę płaszczową (bogato unaczynniona)

Układ krwionośny: typu otwartego: przedsionek (przedsionki), komorę, naczynia: żyły i aorta. W osoczu barwnik- hemocyjamina

Układ wydalniczy: narządy wydalnicze składają się z parzystych metanefrydiów

Układ nerwowy: u prymitywnych mięczaków nawiązuje w budowie do układu nerwowego płaźińców. Składa się z: parzystych zwojów mózgowych, parzystych zwojów obsługuj…ące worek trzewiowy, płaszcz i nogę

Mieczaki rozwijaja się wyłącznie płciowo

Rozwój pozazarodkowy: wprost (głowonogi),larwa

Perły: 1990 r. Sznur czarnych pereł, 880000 (27 pereł)

Wielkość: główka od szpilki- gołębiego jaja

Proces powstawania perły:

Perła pierwotna

Perła wodna półperła (pęcherzykowa)

(właściwa)

produkcja pereł:

z całej produkcji 105 nadaje się na dobra biżuterię, 60% jest gorszej jakości, 15-20% odpady

Gromada brzuchonogi: ( ślimaki)

Morskie 6 gat, słodkowodne- 27, lądowe- 200 gat.

Gromada małże: największe muszle 48,2 cm, 40,6 cm

Stawonogi: odnóże połączone stawami, członami, twardy pancerz pełniący rolę szkieletu zewnętrznego, ich ciało podzielone jest na gemerty (tagmy- głowa, tułów, odwłok), układ krwionośny jest otwarty, wyposażony w proste serce, linienie powiązane ze wzrostem, zróżnicowanie mięśni (poprzecznie prążkowane w zespoły a więc brak worka pokarmowego).

Odnóże odpowiednio do tagmy: głowowe (czułki i przysadki gebowe), tułowiowe, odwłokowe. Typy odnóży: dwugałęziowe, jednogałęziowe- stenopodia

Szkielet zewnętrzny (4 funkcje): podtrzymuje ciało pozwala mi przeciwstawiać się sile grawitacji, zabezpiecza ciało przed wyschnięciem, służy jako zbroja chroniąca zwierze przed drapieżcą, jest miejscem przyczepu mięśni

Szkielet poszczególnych segmentów budujących tagmy (poza głową) Składa się płytek (sklerytów): grzbietowej (tergitu), brzusznej (sternitu), dwóch płytek bocznych (pleurytów),

Tagmy ( zespoły) ciała stawonogów 2 tagmy: głowa i tułów. 3 tagmy: głowa, tyłów i odwłok. 1. Część skorupiaków, owady- głowa, tułów, odwłok 2- część skorupiaki- głowotułów, tułów i odwłok, 3-szczekoczułkowce- głowotułów i odwłok.

I segment- płat przedgębowy (głowowy), oczy (awon), 6 segmentów- skorupiaki

Skorupiaki: można z łatwością odróźnić od innych stawonogów gdyz mają: 2 pary czułków, 3 pary przysadek gębowych, ciało podzielone na głowe, tułów i odwłok

Pokrycie ciała: oskórelle: epikutikuli- protikuli (egzokutikuli), endokutikuli- naskórek

Układ oddechowy: nagoskrzelam stawoskrzela, bokoskrzela

Układ wydalniczy: GRUCZOŁY CZUTKOWE (ZIELONE),

Szczkoartkowce odróznic można:nie maja wyodrębionej głowy, nie maja czułków, mają 2 pary przysadek gębowych, ciało zbudowane z głowotułowia.

Tchawkowce: głowa maja jednolitą tagme, parę czułków, parzyste oczy proste lub złożone, 3 pary przysadek gębowych, para szu... zrośnięta w wargę dolną, Tułów: 1- wijów- wiele homonomicznych segmentów 2- owadów- 3 heternomiczne segmenty

Odwłok (tylko u owadów)- 6,10,11,12 segmentowy

Systematyka wijów: prawopłciowe, tyłopłciowe

Systematyka owadów: owady pierwotne bezskrzydłowe, owady pierwotne skrzydłowe

Rodzaje skrzydeł: błomiaste, skórne, półpokrywy. Pokrywy

Pokrycie ciała: oskórek: epikutikuli 4 warstwy (prokitikuli), naskórek

Typy aparatów gębowych owadów: aparat gębowy gryzowy, kłująco-ssący, ssący, lizący, gryżąco-lizący

Układ krwionośny: otwarty: cewkowate serce (komory w każdym segmencie odwłoka)

Układ oddechowy: Tchawki: maksymalna liczba przetchlinek- 20, dwie pary przetchlinek tułowiowych, osiem par przetchlinek odwłokowych,

Układ wydalniczy: cewki Malpoghiego

Rozmanżanie owadów: bezpłciowe (polienbiunalne) płciowe, (wogenne)

Partonogenoza: przypadkowe, stałe, cykliczna, geograficzna

Rozwój pozazarodkowy owadów:

Anomorficzny, Epimorficzny : bez przeobrażenia (wprost,anutabolizm, anetamorfoza), z przeobrażeniem (posredni, metaboliza, metanofoza)

Hemimatobolia- rodzaje larw: przeobrażenia zupełne- pholometaboza

3 główne typy larw wło...: polipodialne, digopodialna, postac dojrzała owadów ( doskonałe, ingol)- to jest zdolne do wzrodu , może podlegać w pewnej ilości przebudowie.

Znaczenie dla człowieka: owady szkodniki roślin, owady niepokojące człowieka, owady przenoszące choroby

Sprzymierzeńcy: wytwarzane produkty są przedmiotem handlu, zapylają rośliny, stanowią pokarm wielu ludzi i zwierząt, są drapieżcami i pasożytami, rozr. Strukturę gleby, wykorzystywane w sadownictwie i medycynie.

Ryby:

Typ strunowce: wszystkie strunowce posiadają strunę grzbietową przynajmniej w pewnym okresie cyklu życia, wszystkie strunowce maja cewkę nerwową położoną po grzbietowej stronie ciała.

Tunika- galaretowata osłonka wydzielona przez jednowarstwowy naskórek zbudowany z ty.... Osłonice: Cechy charakterystyczne kręgowców: maja szkielet łącznotkankowy (chrzęstny lub kostny) w którym wyróżnia się szkielet osiowy i czaszkę oraz szkielet płetw (nieparzystych i parzystych ) albo kończyn, skóra składa się z warstw: zewnętrznej (naskórka), wewnętrznej( skóry właściwej), szkielet osiowy w postaci strony grzbietowej występuje u zarodków wszystkich kręgowców, a w ciągu całego życia tylko u niższych przedstawicieli tego podtypu., układ nerwowy: char. Się wysokim stopniem rozwoju.

Układ krwionośny zamknięty. Obecnie silnie zróżnicowanego serca, wprawiającego w ruch krew w naczyniu, Układ oddechowy- występuje w postaci skrzeli u kręgowców pierwotnie wodnych lub płuc u kręgowców lądowych i wtórnie wodnych. Układ wydalniczy składa się z narządów wytwarzających mocz czyli nerek i dróg wprowadzających czyli moczowodów.

Ze względu na brak lub obecność żuchwy wyróżnia się 2 działy kręgowców: 1. Bezżuchwowe- kręgowce 2- żuchwowe- ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki

Cechy charakterystyczne ryb: ciało o kształcie opływowym, najczęściej wrzecionowate złożone z głowy, tułowia i ogona, Parzyste kończyny w postaci dwóch par płetw, skóra wyposażona w gruczoły śluzowe- naga lub pokryta łuskami pochodzenia kostnego,

Struna grzbietowa zredukowana zastąpiona przez chrzęstny lub kostny kręgosłup, czaszka dobrze rozwinięta występują szczęki, Układ nerwowy złożony z mózgu i rdzenia kręgowego oraz odchodzących od niego nerwów obwodowych, mózg pięciokomorowy dobrze rozwinięty, Pęcherz pławy ( występujący w większości gatunków) jako swoisty narząd hydrostatyczny. Serce złożone zatoki żylne, przedsionka i komory. Układ wydalniczy: w postaci pranerek. Układ oddechowy w postaci pierzastych skrzeli.

Budowa zewnętrzna ryb: pierwotna płetwa grzbietowa, płetwa ogonowa, wieczko skrzelowe, płetwa piersiowa, brzuszna, odbytowa

Budowa i położenie płetw: plakoidalne (zęby skórne), ganoidalne, elastyczne (cykloidalne, klenolidalne)

Szkielet: część osiowa- czaszka, kręgosłup, żebra. Szkielet płetw parzystych i nieparzystych

Układ nerwowy: część ośrodka (mózg i rdzeń) i nerwy obwodowe. Mózg: przedmózgowie, międzymózgowie śródmózgowie, tyłomózgowie (móżdżek) zamózgowie (rdzeń przedłużny)

Ostrość widzenia-akomodacja

Linia naboczna (boczna) podskórny kanał komórki czuciowe reagują na ruchy wody w postaci: falowania, prądu, lokalnych ruchów turbulencyjnych

Układ pokarmowy: położenie otworu gębowego (górny, końcowy, dolny, głęboko wcięty, rybowaty)

Układ oddechowy: skrzela oparte na 4 łuskach, pęcherz pławy (ryby...) powstają w trakcie rozwoju embrionalnego przez uwypuklenie się ściany przełyku. ( otwartopęchechowe, zamkniętopęcherzowe), Pęcherz pławy: azot- 78 tlen-19, dwutlenek węgla-3%,

Jednokomorowy i dwukomorowy

Układ krwionośny: serce, tętnice i żyły (zatoka żylna, przedsionek, komora, pozostałość stożka)

Układ wydalniczy: nerki typu pronercze moczowody, pęcherz moczowy

Wydaliny przesączane są z krwią za pomocą...

Ikra karpia potrzebuje 60 stopniodni np.: w temp. 20C rozwój będzie trwał 3 dni.

Ryby słodkowodne Polski: węgorz europejski, jesiotr zachodni, minóg europejski, lin, leszcz, karaś, sum, mętus, głowacz, okoń

Płazy:

Są pierwszymi kręgowcami kręgowcami u których wykształciły się parzyste kończyny zdolne do ruchu na twardym podłożu, są pierwszymi zwierzętami zwierzętami których występują kostki słuchowe oraz środkowe. Pierwszymi które w toku ewolucji wytworzyły narząd czuciowy- narząd Jacobsona, mieszczący się w jamie gębowej ma podniebieniu, PO raz pierwszy w tej grupie spotykamy powieki ochraniające oczy oraz gruczoły i przewody łzowe.

Obszar występowania: równikowa strefa, w stronę biegunów mniejsze

Budowa: część osiowa- czaszka i kręgosłup, szkielet kończyn i ich zawieszenia (pasy)

Pokrycie ciała: skóra: naskórek, skóra właściwa, tkanka podskórna

Układ nerwowy: część ośrodkowa (mózg i rdzeń i nerwy obwodowe)

Mózg: przedmózgowie, międzymózgowie

Budowa oka żaby: Powieki: górna (nieruchoma), dolna (ruchliwa)

Budowa ucha płazów: Narząd słuchu stanowi paru uszu złożonych z części:

Wewnętrznej: odpowiadającej organowi słuchu ryb, środkowej (brak jest ucha zewnętrznego),

Układ krwionośny (serce, tętnice, żyły)

Układ pokarmowy: w pełni wykształcony

Układ oddechowy: 1. osobniki dojrzałe- płuca płuca, skórę (silnie unaczyniona), błonę śluzową jamy gębowej i gardzielowej ,(nozdrza zewnętrzne i wewnętrzne jamy gębowej, gardziel i krtań).

Rezonatory- u płazów np.: w postaci bocznych lub 1 występującego z przodu

Układ wydalniczy: główny składnik moczu: osobniki dorosłe

Układ rozrodczy: Męski: ciało tłuszczowe, kanaliki nasienne, jądro, moczowód, ujście moczowodu. Żeńskie: jajowód, macica, ujście macicy, stek, jajnik, lejki jajowodów.

Zapłodnienie: zewnętrzne, wewnętrzne (spermatofony- płazy ogoniaste)

Znaczenia płazów: płazy odżywiają się głównie owadami, stanowią jeden z ważniejszych czynników utrzymujących równowagę biologiczną w środowisku, obiekt w badaniach medycznych medycznych biologicznych, przysmaki kulinarne, niekorzystny wpływ na gospodarkę człowieka np.: w stawach rybnych gdzie zjadają spora część narybku,

Płazy ogoniaste: salamandra plamista, traszka grzebieniasta, zwyczajna, górska, karpacka, kumak nizinny,

Żabowate: żaba Rana, brunatna, trawa.

GADY:

Stanowią pierwszą w fitocenozie kręgowców grupie zwierząt całkowicie lądowych, skóry gadów jest sucha, pokryta grubym zrogowaciałym naskórkiem tworzącym płytki i łuski, gady oddychają wyłącznie płucami, serce złożone z 2 przedsionków przedsionków komory częściowo przedzielonej na 2 części niepełną przegrodą, narządy wydalnicze mają charakter nerek ostatecznych, gady są rozdzielnopłciowe, rozmnażają się na lądzie zapłodnienie jest wewnętrzne, rozwój prosty. Są zwierzętami jajorodnymi lub jajożyworodnymi, główna zdobyczą ewolucyjną gadów które umożliwiła im pełne uniezależnienie się w ich rozwoju zarodkowym błon płodowych (tzw. Owodniowce).

Budowa gadów:

2 pary kończyn, naskórek, skóra właściwa i łączna, głowa, tułów, naskórek twardy do obrony, oddychanie za pomocą płuc,

Szkielet gadów:

Cześć osiowa- czaszka i kręgosłup, szkielet kończyn i ich zawieszenia (pasy)

Narząd wzroku:

Powieki: górna (nieruchoma), dolna (ruchoma), błona migawkowa

Akomodacja:

Zmiany położenia soczewki, zmiany jej kształtu,

Narząd słuchu

Stanowi pare uszu, złożonych z ucha wewnętrznego, środkowego

Narząd węchu:

Jacobsona- przedsionki (z oddechowego)

Układ krwionośny: serce, tętnice, żyły

Układ oddechowy:

Drogi oddechowe: otwory nosowe (zewnętrzne i wewnętrzne), jama nosowa, krtań, tchawica, 2 oskrzela

Układ wydalniczy:

Para nerek ostatecznych, moczowody, pęcherz moczowy,

Układ pokarmowy:

Jama gębowa (język), gardziel, przełyk (długi), żołądek, dwunastnica, jelito cienkie

Rozmnażanie: płciowo: organice, pantenogametycznie

Układ rozrodczy:

Męski: pary fasolowatych jąder, najądrzy, nasieniowody, narządy kopulacyjne

Etapy powstawania błon płodowych:

Błona surowiczna (serosa), owodnia (amnion), omocznia (awantois-zarodkowy), pęcherz moczowy

PTAKI:

Wraz z ssakami zalicza się do grupy kręgowców wyższych, są zwierzętami jajorodnymi, składają jaja okryte skorupką jajową wapienną, a przebieg rozwoju zarodkowego jest bardzo podobny do gadów, ciało pokryte jest piórem które są homologami gadzich łusek, serce złożone z części 2 przedsionków przedsionków 2 komór dzięki czemu następuje całkowite oddzielenie krwi natlenionej od odtlenionej, odznaczają się specjalna budową płuc i specyficznym sposobem oddychania, stałocieplność (40-44 stopnie) mają osiągnięcie ewolucyjne w świecie zwierzęcym.

Zewnętrzna budowa ptaka: Wiąże się z jego trybem życia.

Budowa skóry:

Naskórek, skóra właściwa, tkanka podskórna, brak gruczołów- wyjątek uprany. Pióra są rogowym wytworem naskórka, homologicznym od łusek…

Budowa piór:

Stosika, chorągiewka, dodatkowa stosika lub pióra, dutka

Pióra dzieli się w zależności od ich budowy:

Pióra konturowe: miekknie długie, sztywna stosika. Pióra puchowe- ze skrócona stosiną i promieniami nie tworzącymi chorągiewki .Pióra nitkowate.

Szkielet ptaków:

Część osiowa-czaszka i kręgosłup, szkielet kończyn i ich zawieszenia (pasy),

Układ oddechowy:

Drogi oddechowe: zewnętrzne otwory nosowe, jama nosowa, wewnętrzne otwory nosowe, szczelina krtaniowe, Tchawica : górny odcinek- krtań górna, dolny odcinek krtań dolny.

Skrzela (rozwidlają się do płuc i worków powietrznych, Worki powietrzne- nieparzyste- obojczykowe

Układ krwionośny (serce, żyły, tętnice).

2 obwody: płucny i obwodowy

Układ pokarmowy:

Przełyk, wole, jelito cienkie, trzustka, otwór steku, stek, żołądek mięśniowy, żołądek gruczołowy

Według zjadanego przez ptaki pokarmu podzielić można na grupy:

Roślinożercy- nasiona, owoce, paki drzew i krzewów. Odżywiaj a się zwierzętami- mięso.

Wszystkożerne- pokarm mieszany (roślinny i zwierzęcy) jak np.: krukowate

Układ wydalniczy:

Para nerek ostatecznych, moczowodów ( brak pęcherze moczowodowego, stek.)

Układ rozrodczy taki sam

Budowa jaja:

Komora powietrzna, osłonka podskorupka, osłona białka, chalazy, osłona żółtka, skorupka, błony płodowe: owodnia, omocznia, surowiczna.

Rozmnażanie ptaków:

2 okresy: godowy- taki, łączenie w pary, budowa gniazd. Okres gniazdowanie (łęgi)

Po wylęgu rozróżnia się:

Gniazdowniki, zagniazdowniki, półgniazdowniki

Skłonność do wędrówek jest podstawą podziału ptaków na formy:

Osiadłe, przelotne, wędrowne

SSAKI:

Są zwierzętami stałocieplnymi, pokrycie ciała stanowi skóra porośnięta sierścią, utworzona przez włosy swoiste twory częściowo homologiczne w stosunku do piór ptaków i gadów, charakterystyczne uzębienie zęby osadzone są w zębodołach- zagłębieniach kości szczęk, serce złożone z 2 przedsionków przedsionków 2 komór, oddychają płucami, jama ciała przedzielona jest mięśniową przegrodzoną- przeponowe na część piersiową (z płucami i sercem) i brzuszne (mieszczące pozostałe narządy wewnętrzne)., podstawą układu wydalniczego stanowi para nerek ostatecznych, prawie wszystkie ssaki są żyworodne, specyficzna cechą jest karmienie nowo narodzonych młodych mlekiem wydzielanych specjalnych gruczołów samicy,

Stekowce:

Cecha odróżniającą od innych ssaków: posiadają stek, są jajorodne, nie posiadają zębów, nie posiadają sutków lecz karmią swoje dzieci mlekiem z gruczołów mlecznych umieszczonych na brzusznej stronie ciała młode zlizują mleko ze skóry na brzuchu matki, u samców dziobaków jako u jedynych ssaków występuje kolec jadowy na tylnej kończynie, dziobaki posiadają również palce spięte błoną. Przybliżone cechy: są stało cieplne, posiadają gruczoły mleczne, mają 3 kostki słuchowe, posiadają owłosienie

Torbacze:

Są ssakami wyżej uorganizowanymi od steków, są one żyworodne, samice mają odrębny otwór płciowy (nie ma kloaki), ujście gruczołów mlekowych skupione są na sutkach które otwierają się wewnątrz charakterystycznej skórnej torby lęgowej, młode rodzą się w bardzo wczesnym stadium rozwoju i przepełzają do torby w której kontynuują rozwój

Typy morfologiczne ssaków:

Ssaki wodne, ssaki naziemne: biegające, skaczące, spionizowane

Ssaki nadrzewne, ssaki podziemne

---