socjologia miasta, STUDIA, SOCJOLOGIA MIASTA I URBANIZACJI


1 Koncepcje nowej socjologii/podaj najnowsze koncepcje w socjologii miasta

1.Kierunek radykalno-krytyczny

-główną cechą kierunku jest silne wyróżnianie i wykorzystywanie tzw „współczynnika makrospołecznego”. Polega on na tym, że podkreśla się iż miasto nie jest oderwane i niezależne od całego społeczeństwa. Zjawiska miejskie zależy więc badać z uwzględnieniem struktur i procesów makrospołecznych. Główne zainteresowania: nierówności społeczne w warunkach miejskich. Przedstawiciel: Castells.

2.Kierunek neokonserwatywny

-jest zaprzeczeniem kierunki nr 1; rzuca wyzwanie tradycyjnie rozumianym zasadom kształtowania miast na rzecz żywiołowego rozwoju rynku gospodarczego i nieskrępowanych przedsiębiorstw przy odrzuceniu wszelkiego interakcjonizmu w tworzeniu i funkcjonowaniu miast. Podstawową siłą rozwoju miast powinny być inicjatywy i inwestycje prywatne.

-obszary wolnej przedsiębiorczości- wolne od podatku, głównie w miejscach szczególnie zaniedbanych, którym przedsiębiorcy uznają przywrócić życie.

3.Kierunek pragmatyczny

-nacisk na praktyczność podejmowanych planów urbanistycznych, mających być tworzonymi we współpracy i porozumieniu z mieszkańcami, w celu wywołania ich aktywizacji, co ma prowadzić do integracji mieszkańców, zaspokojenia ich potrzeb i realizacji lokalnych interesów.

4.Kierunek socjourbanistyczny

-próba odpowiedzi na pytanie dotyczące związków między sposobem rozwoju i zagospodarowania przestrzeni, a jakością życia ludzkiego. Należy tak kształtować fenomen miejski, aby jego materialna strona (mieszkańcy, drogi, komunikacja) była jak najlepiej skorelowana z właściwościami grupy. Miejsce otoczenia ma być przyjazne, pomocne i służyć ogólnej harmonii

2.Autorzy:

"The City"- R.Ezra Park

"The Yankee City"- Warner

3. Na czym polega determinizm geograficzny

Determinizm geograficzny - pogląd uznający czynniki środowiskowe (ukształtowanie terenu, klimat, rodzaj gleby, fauna i flora terenu) za decydujące w rozwoju społeczeństwa, kultury i gospodarki; pogląd, że środowisko geograficzne uzależnia człowieka od siebie. Przeciwieństwem determizmu geograficznego jest nihilizm geograficzny.

4. 2 formy kapitalizmu Webera/ 2 typy miast u Webera

a.produkcyjny (miasta producentów; związany z rozwojem przemysłu produkcyjnego)

b.pasożytniczy (miasta konsumentów; oparty na transferze bogactwa i jego zużywaniu)

Podziały te są podstawą do zrozumienia i wyjaśnienia cywilizacyjnej odrębności nowożytnego zachodu i narodzin kapitalizmu w Europie.

5. Strefy w mieście wg. Burgessa

I - strefa centralna: dzielnice biznesu i główne ośrodki administracyjno - handlowy miasta: tu są urzędy, budynki państwowe, municypalne, dworce kolejowe i autobusowe, biura, ośrodki przemysłu lekkiego i centrum kulturalno - rozrywkowe.

II - strefa przejściowa: mieszkańcy wyparci ze strefy I

III - strefa robotnicza: robotnicy

IV - strefa podmiejska: strefa klasy średniej - domy jednorodzinne i luksusowe rezydencje elit miejskich.

V - zamieszkałe przez migrantów świeżej daty i ludzie nie w pełni włączeni w obieg miejski.

6.Ruchliwość przestrzenna- to przemieszczanie się olbrzymich mas ludności ze wsi do miasta w poszukiwaniu pozarolniczego zatrudnienia, powodujące wzrost ilości miast i ich rozrost.

natężenie ruchliwości przestrzennej jest wskaźnikiem dezintegracji społecznej (szkoła chicagowska)

7. 4 koncepcje przemian społ. lokalnych

1.TEORIA SPOŁECZEŃTWA MASOWEGO- zakłada zmierzch społeczności lokalnych. R. Redfield, Durkheim- prekursorzy teorii.

Zaawansowana industrializacja i urbanizacja prowadzi do upadku społeczności lokalnej.

W. KORNHAUSER: społeczeństwo masowe to określony model stosunków społecznych, które mogą zachodzić w całym społeczeństwie lub jego części. Model ten charakteryzuje się tym, że zbiory jednostek są powiązane ze sobą tylko przez podporządkowanie wspólnej władzy państwowej, a jednostki nie są już połączone bezpośrednio w różnych, niezależnych grupach. Większość instytucji jest tu tak zorganizowana, aby mieć do czynienia z agregatami ludzkimi, w których uwzględnia się podobieństwo, a nie różnice między jednostkami. Organizacje i instytucje formalne muszą mieć wielki, masowy charakter , zrzeszać i obsługiwać wielkie masy ludzi i nimi kierować.

W przeciwieństwie do społeczeństwa opartego na grupach lokalnych, społeczeństwa masowe nie podtrzymują spontanicznie tworzących się zbiorowości, ani komunalnych struktur, tylko poprzez formalne, profesjonalne instytucje i organizacje zaspokajają i pobudzają potrzeby wszelkich mas. Zanikają też wiejskie społeczności lokalne, ponieważ wieś przestaje być izolowana i samowystarczalna. Zostaje podporządkowana miastu i włączona w rynek krajowy. Traci swoje dawne funkcje. Jednostki migrujące ze wsi do miasta nie wchodzą tak w żadną społeczność miasta ani subspołeczności, ponieważ ogromna liczba mieszkańców oraz specjalizacja i uzawodowienie ludzkiej społeczności, sprawiają, że jednostka może uczestniczyć tylko w ”masowych publicznościach konsumentów”. W miejsce poczucia przynależności do społeczności lokalnej, jednostka doświadcza izolacji i anonimowości. Stopniowo rozkładowi ulegają grupy oparte na podziałach etnicznych, religijnych, klasowych i terytorialne społeczeństwa masowe „rozsadza” dotychczasowe grupy i w ich miejsce stwarza makro-instytucje i formalne organizacje. Inny przedstawiciel tej teorii to: Selznick, najsłynniejszy zaś to Riesmann, który napisał „Samotny tłum”.

2.TEORIA ZAĆMIENIA (Warren)

Społeczność lokalna nie zamiera jako afektywna grupa, ale zmienia swoją strukturę i funkcje i dostosowuje się do współczesnego rozwoju. Podlega procesowi specjalizacji, który zachodzi w całym społeczeństwie. Te zmiany strukturalno- funkcjonalne najlepiej można wyjaśnić w terminach koordynacji osi pionowej i osi poziomej.
Oś pionowa (wertykalna) koordynacji polega na wzroście zależności różnych terenowych organizacji od ich ogólnokrajowej nadbudowy. Ta koordynacja pionowa pokazuje jak organizacje lokalne zależą od organizacji szerszych: regionalnych i państwowych.

Koordynacja pozioma polega na współpracy wszystkich organizacji, zrzeszeń, związków, instytucji i placówek działających na danym terenie. Ta koordynacja jest mniej znacząca w stosunku do dominującej koordynacji pionowej. Często występuje konflikt między organizacją pionową a poziomą ponieważ przywódcy wyspecjalizowanych organizacji kierują się interesami swojej centralnej, ogólnopaństwowej nadbudowy, a przywódcy lokalni natawieni są na zaspokajanie potrzeb mieszkańców. Należałoby za pomocą odpowiedniej polityki wzmocnić koordynację poziomą, na razie jednak ta koordynacja pozioma jest przyćmiona, przysłonięta koordynacją pionową. Również społeczność lokalna jest przyćmiona przez procesy koordynacji wertykalnej, dokonującej się w strukturze całego społeczeństwa.

STEIN (lata 60 XXw.)

Industrializacja, urbanizacja, biurokratyzacja wywołują zmiany w społeczeństwie prowadzące do wzrastającej zależności i zmniejszającej się autonomii lokalnej. To również powoduje zaćmienie społeczności lokalnych ale społeczność lokalna nie rozpada się tylko jest przyćmiona.

3.TEORIA SPOŁECZNOŚCI BEZLOKALNYCH

Both, Pahl

We współczesnym społeczeństwie miejskiej cywilizacji, społeczności lokalne podlegają procesowi specjalizacji, tzn, że powstaje wiele różnych społeczności o określonych wąskich celach i tracących swój lokalny zasięg i charakter. Mieszkaniec miasta jest włączony w szereg różnych społeczności i czas, jaki wcześniej poświęcał tylko jednej grupie lokalnej, teraz musi rozdzielić na wiele wyspecjalizowanych społeczności.

Społeczności bezlokalne ograniczają się tylko do jednego obszaru, rozpada się dawna wielofunkcyjna społeczność lokalna na wiele wyspecjalizowanych społeczności.

4.TEORIE TRANSFORMACJI

Janowicz, (l. 60 XXw)

Istnienie i przynależność do społeczności lokalnej mają charakter uniwersalny (istniały, istnieją i będą istnieć). We współczesnych społeczeństwach procesy industrializacji i urbanizacji przekształcają tradycyjne więzi i formy przynależności do społeczności lokalnych, ale ich nie likwidują. Dominującym trendem jest wzrost znaczenia przynależności zawodowej oraz wzrost znaczenia organizacji formalnych i wzrost znaczenia związków między jednostkami a państwem i narodem. Społeczności lokalne są koniecznym pośrednikiem w relacjach jednostki z makrostrukturami społecznymi. Wskazuje się na żywotność stosunków sąsiedzkich w strefie miejskiej w wielkim mieście. Rodzaje sąsiedztwa:

1.świadczeniowe (pożyczanie szklanki cukru)

2.konwencjonalne (dzień dobry)

8. Urbanizacja -rodzaje procesów. Wymień je

Urbanizacje definiuje się w socjologii jako(socjologiczna definicja urbanizacji):

Ziółkowski i Jałowiecki wymieniają wiele płaszczyzn urbanizacji:

Przemiany wsi to nic innego jak zjawiska urbanizacji, które określa się tez mianem urbanizacji wsi albo rurbanizacji, albo semiurbanizacji. Procesem odwrotnym do urbanizacji wsi jest zjawisko ruralizacji miasta, które polega na przenoszeniu do miasta wzorów i wartości życia wiejskiego.

9. Główne orientacje teoretyczne szkoły chicagowskiej/ podaj gł. ujęcia teoretyczne dotyczące społ. lokalnych

1.o.typologiczna- ujmowanie badanych społeczności jako reprezentacji szerszych kategorii i stosunków społecznych i umieszczanie tych społeczności na skali, której punktami krańcowymi były z jednej strony wieś a z drugiej miasto

WIEŚ (gr. pierwotna, lokalność wspólnota)----------MIASTO (gr. wtórna, kosmopolityzm, zrzeszenie)

R. Redfiels stworzył skalę miejskości-wiejskości: folk----------urban.

Stworzył też najbardziej znaną definicję społeczności lokalnej.

2.o. ekologiczna- jej twórą jest Ch. J. Galpin (socjolog wsi)

-uprzywilejowanie badań społeczności lokalnej z punktu widzenia wpływu jaki na jej strukturę i rozwój wywiera środowisko i określone terytorium. Rozwojem skupisk ludzkich rządzą określone prawidłowości i osadnictwo odbywa się wg powtarzalnych wzorów zdeterminowanych przez warunki środowiskowe. Badacze często stosowali analogię między ekologią człowieka a ekologią roślin i zwierząt.

-R. Park

3.o. strukturalno-funkcjonalna- w orientacji położony jest nacisk na ujęcie społeczności lokalnej jako powiązanego wewnętrznie systemu i analizy stratyfikacji społecznej

-Warner

-jest powiązana ze strukturalnym funkcjonalizmem Parsonsa

10. Procesy związane z ruchliwością przestrzenną/ wymień procesy związane z migracjami w miastach wg Szkoły Chicagowskiej

Główne procesy zachodzące w przestrzeni miejskiej:

1.centralizacja- proces wytwarzający się w zbiorowościach na terytorium centrum skupiającego podstawowe instytucje publiczne i rozrywkowe.

2.koncentracja- to naturalna tendencja do skupiania się (ludności) instytucji o podobnym charakterze na określonym obszarze, np. dzielnic handlowych, przemysłowych, itp

3.segregacja- inaczej selekcja; aspekt koncentracji, jej wynikiem jest jednorodność poszczególnych obszarów pod względem typu ludności, specjalnej zawartości, kryteriów etnicznych, wykształcenia, itp.

4.płynność-to ruch ludności w przestrzeni, który nie zmienia ich pozycji ekologicznej, np. wędrówki do pracy, na zakupy, po rozrywkę

5.migracje-oznaczają zmianę położenia geograficznego czyli zmianę miejsca zamieszkania

6.inwazje-przemieszczanie ludności z jednego obszaru na inny, np. proces przenoszenia się ludności wiejskiej do miast na masową skalę lub przenikanie ludności murzyńskiej do dzielnic zamieszkałych przez ludność białą

7.sukcesje-jeśli proces inwazji doprowadzi do całkowitego wyparcia ludności pierwotnej przez napływową jest sukcesja

Stąd wynikało szerokie zastosowanie map do badań socjologicznych. Przedstawiały one organizacje przestrzenne ludności- rozmieszczenie wyspecjalizowanych dzielnic, ośrodków koncentracji i dominacji, ceny sieni, mieszkań, typ zabudowania, ilość, rozmieszczenie mieszkań, ilość urodzeń, rozwodów, rozmieszczenie przestępczości, spożywanie alkoholu

J.Bellers "Esej o biedzie, manufakturach, plantacjach i niemoralności"

J.Howard "The state of prison in England and Wales"

F. M. Eden "Stan biedy (lub: historia klas pracujących) w Anglii"

J. Aikik “Description of the country from 30 to 40 miles round Manchester"

Le Play "Europejscy robotnicy" (facet jest tez twórcą metody monograficznej)

Ch. Booth "Życie i praca mieszkańców Londynu"

Lyndowie "Middletown"

Warner "Yankee city"

W.F White "Społeczność ulicznego rogu"

P.Rybicki "Socjologia miasta"

Reisman "Samotny tłum"

1. Autorem wielkiej XIX wiecznej monografii Londynu był Le Play

2. Prawdziwe nazwy miejscowości

Yankee City Newbury Port

Middletown Muncie

3. Demograficzna (geograficzna) definicja urbanizacji.

Urbanizacja to wzrost liczby ludności miejskiej, jej udziału w ogólnej liczbie ludności, migracje ludności ze wsi do miast,

4. Angielski odpowiednik określenia "społecznośc lokalna" to COMMUNITY

5. Wymień trzech myślicieli XVIII i XIX wieku, uznawanych za prekursorów socjologii miasta.

Charles Booth

R. Park

John Bellers

John Howard


Wyszukiwarka