POJĘCJA NA KOLOKWIUM Z FILOZOFII:
LOGICZNE:
Panlogizm, ontologiczna zasada tożsamości po raz pierwszy sformułowana w filozofii przez Parmenidesa, zawarta w tautologicznie brzmiącej tezie: "Byt jest, a niebytu nie ma", mająca oznaczać, że wszystkie zjawiska w rzeczywistości są etapem logicznego rozwoju myśli.
W XVII w. zasadę panlogizmu na nowo sformułował G.W. Leibniz, uznając za prawdy pierwotne jedynie zdania wyraźnie identyczne, oparte na jedynej zasadzie tożsamości, nie wymagające uzasadnienia.
Najbardziej radykalną formę panlogizmowi nadał G.W.F. Hegel, który będąc przekonany o logicznej naturze bytu, podkreślał jej ewolucyjny charakter oraz twierdził, że skoro byt jest natury logicznej, to jego rozwój podlega logicznym prawom. Ponieważ cała rzeczywistość jest logiczna i konieczna, tym samym jest rozumna.
Paralogizm - błędne rozumowanie prowadzące do fałszywego wniosku. Jest to wnioskowanie niepoprawne, w którym błąd popełniono nieświadomie albo bez zamiaru wprowadzenia kogoś w błąd. Termin ten odnosi się przede wszystkim do błędnych sylogizmów. Od paralogizmu odróżnia się sofizmat, błąd rozumowania popełniony świadomie.
Antynomia (z greckiego "anti" - przeciw, "nomos" - prawo), szczególny rodzaj sprzeczności. Zachodzi gdy: 1) na podstawie przesłanek uznanych za prawdziwe, rozumując w sposób uważany ogólnie za poprawny, dochodzi się do negacji jednej z przesłanek lub do koniunkcji dwu sprzecznych zdań (tzw. antynomia logiczna albo teoretyczna), 2) warunki realizacji założonego celu wzajemnie się wykluczają (antynomia praktyczna).
Klasyczny przykład to tzw. antynomia kłamcy, przypisywana Eubulidesowi z Miletu: "jeśli kłamca mówi, że kłamie, wynika z tego, że kłamie i nie kłamie zarazem". Antynomie logiczne dzieli się na teoriomnogościowe (wynik zbyt dowolnego operowania pojęciem zbioru) i semantyczne (skutek pomieszania języka przedmiotowego, mówiącego o rzeczywistości pozajęzykowej, z metajęzykiem).
Ekwiwokacja, w logice - określenie błędu polegającego na tym, że pewien z natury wieloznaczny termin, użyty w danej wypowiedzi więcej niż raz, ma w każdym przypadku inne znaczenie, podczas gdy zgodnie z wymogami poprawności powinno ono pozostawać takie samo.
Denotacja, zakres znaczenia nazwy, zbiór przedmiotów lub myśli odpowiadających nazwie.
Konotacja, w logice - tzw. treść charakterystyczna nazwy, czyli zbiór minimum cech, jakie musi posiadać każdy z przedmiotów, by mogła ona być do niego stosowana (inne określenie: intensja).
DESKRYPCJA-wyrażenie niebędące imieniem własnym, oznaczające określony przedmiot.
Asercja (z łacińskiego "assertio" - twierdzenie), w logice: 1) charakterystyczna właściwość sądów twierdzących, głoszonych z przeświadczeniem o ich prawdziwości, czyli asertorycznych (modalność zdań), odróżniająca je od supozycji czy negacji; symbol: |− ("jest tezą"), umieszczany przed zdaniem zawierającym taki sąd; 2) przeświadczenie towarzyszące sądom wydanym, odróżniające je od sądów wyłącznie pomyślanych; 3) funkcja zdaniowa z jednym tylko argumentem potwierdzającym logiczność zdania.
Asumpcja- Synonimy tego słowa: hipoteza podstawa presumpcja przesłanka przygotowanie przyjęcie przypuszczenie tło założenie (nie ma tej definicje nigdzie;/)
1. «założenie przyjęte tymczasowo, o którym jeszcze nie wiemy, czy jest prawdą, czy fałszem»
2. log. «rola znaczeniowa danego wyrażenia w wypowiedzi»
Izostenia- [gr.], równowaga argumentów za i przeciw jakiemuś twierdzeniu, skłaniająca do postawy sceptycznej (powstrzymywania się od kategorycznego formułowania sądów).
NAUKI HUMANISTYCZNE:- Nauki o duchu Geistwissenschaft,
to grupa nauk, które dotyczą człowieka i społeczeństwa i które nie stosują tak ścisłych kryteriów jak nauki przyrodnicze.
Jednak choć metodyka nie jest tak ścisła, nie ma tu w żadnym razie mowy o dowolności, to znaczy określone są pewne zasady pozwalające odróżniać rzetelną wiedzę od innych wypowiedzi. To co zalicza się do nauk przyrodniczych a co do humanistycznych wynika w pewnym stopniu z tradycji.
Czasami, uważa się, że nauki huminstyczne różnią się tym od przyrodniczych, że nie można ująć przedmiotu ich badań w sposób matematyczny. Nie jest to jednak do końca prawda. Wielokrotnie zdarzało się bowiem, że dana nauka humanistyczna "matematyzowała" się do tego stopnia, że właściwie należało by zmienić jej klasyfikacje. Przykładem jest np: stosowanie metod statystycznych w socjologii, rozbudowany aparat matematyczny ekonometrii, czy stosowanie technik informatycznych w językoznawstwie.
W anglosaskim kręgu kulturowym nauki humanistyczne dzielą się na arts, czyli nauki związane z kulturą, sztuką, jak historia sztuki, filologia, muzykologia, etyka, niektóre działy filozofii, oraz nauki social sciences, czyli bardziej związane ze społeczeństwem, z jego stroną użyteczną i praktyczną, i z jego kontaktem ze środowiskiem naturalnymjak archeologia, socjologia, psychologia, ekonomia i antropologia.
Dyscypliny nauk humanistycznych
NAUKI PRZYRODNICZE: (naturwissenschaft) to mało precyzyjne określenie dziedzin nauki, które zajmują się badaniem różnych aspektów świata materialnego, ożywionego i nieożywionego, zazwyczaj z zastosowaniem aparatu matematycznego, jak również właściwej sobie metodologii.Pojęcie nauk przyrodniczych jest bardzo nieostre i często trudno jest zdecydować, czy dana nauka zalicza się do nauk przyrodniczych czy humanistycznych. Często decyduje tu tradycja, nie zaś racjonalne kryteria.Na przykład geografia jest uważana za naukę raczej przyrodniczą, ale wiele jej działów ma charakter społeczny (choćby demografia). Z drugiej strony ekonomia jest nauką uważaną za raczej społeczną, aczkolwiek wiele jej działów (na przykład ekonometria) stosuje bardzo przyrodnicze podejście do badanych zjawisk.
Performatywność płci (inaczej: performatywność rodzajowa) - termin oznaczający sposób konstrukcji płci społeczno-kulturowej poprzez jej nieustanne powtarzanie i odgrywanie.
Wypowiedzi performatywne oznaczają zdania, za pomocą których kreuje się rzeczywistość, np.: "Ogłaszam was mężem i żoną.", "Ja ciebie chrzczę.", "Koronuję cię na króla.", "Mianuję cię generałem.", "Otwieram posiedzenie.". Człowiek staje się królem, mężem, żoną, generałem w momencie wypowiedzenia odpowiednich "słów-zaklęć". Zdaniem Butler przypisanie płci kulturowej następuje w ten sam sposób, już w momencie, gdy pielęgniarka podczas porodu mówi "To chłopiec.", "To dziewczynka.", przypisując nowo narodzonej osobie całe instrumentarium społecznych oczekiwań, stereotypów i ról związanych z płcią. To zdanie nie opisuje stanu faktycznego, lecz stanowi rozpoczęcie konstrukcji tożsamości płciowej w ramach dyskursu normatywnego. Cały ten społeczny konstrukt, ustanawiający płeć kulturową (gender, rodzaj) jest następnie nieustannie wprowadzany do świadomości dziecka, które go internalizuje (uwewnętrznia) i reprodukuje (powtarza), przez co płeć kulturowa wydaje się być tworem biologicznym, wynikającym z natury, a nie uwarunkowań społecznych i kulturowych. Zdaniem Butler i innych przedstawicieli teorii queer, człowiek nie rodzi się "kobietą" i "mężczyzną" w sensie płci kulturowej, ale jest na tę płeć w sposób performatywny "mianowany".