1. przedm filo: 3 sł-kl: całoś, porząd i począt; „fizis” czy natur; dział filoz- fiz (kosmolo i metafiz), etyka, logika; świat, człowiek i Bóg.
2. rozgranicz międ filo a nau szczeg: Nau szczeg- ograni si d wyjaśn zagad ważn jedyn w dan grani, Filoz- ogól, podstawowe zagadki świata.
3. podsta probl filoz s uję w trójk Plat: Różn międ sfer duch a zmysł, waru prawdzi pozn w rama: bytu (natury), „ja” (duszy) i idei (absolutu).
4. Podzi filoz.: Metafiz, antropolo, etyk i estety, filoz dziej, filoz społ- polit, teoria poznania i teoria wiedzy, logika (metodyka i semiotyka).
5. ontolog metafiz, zajm si teo byt, star si bad strukt rzeczywistości.
6. jedno i wielo filoz przedsokrat. Jedno t cech lu zesp cech dan byt (tj. niesprzeczn wewn, niepodziel, zwarto), przeciwień wielo, nau o jedno t henolo, byt nie jest podzielny.
7. Zas dialektyki Heraklita. Świ skład si z sam przeciw, któr przech jedn w drug; ciągł stawan si i przemij t najwa cech byt; wszelk zdarz wyn z napię międz przeciw; najlep przykł- rzek, któr wod stal si zmieni płyną.
8. Zas Parmenid. „Niepra je, ż jaki przedm m jak cech i jednocz j ni m”.
9. byt wg Demokryt Byt- poruszaj si w próż atom (mał, niepodzie cząst); wszechśw t ciągł grup i rozpraszanie się atomów stale się poruszających.
10. teo Zenon z Elei 4 parad przeciw ruch: Dychoto- podzie drog n wiel nieskoń odcink powod nieskoń drog prz skończ przedzial czas; Parad Achill- gd Achill dogon żółw, o przesun si wówcz d przod; Parad strz- w chwil obec strzał spoczy w określ miejs, czas skład si z tak chwil; Parad wyści rydwan n stadio- szybk je jednocz tak i inn, więc nie może istnieć.
11. alego jaski Plat? Symb znikom wiedz ludz, perspek pozn; jeste więźn oszukiwa prze świ pozor, będą jedyn cieni real istniejących idei.
12. matema jak mode wiedz pewn? Platon.
13. teor hylemor Aryst Subs zbud je z mate i form; mater-tworz, form-kszt.
14. głó probl metafiz Arystot Metafiz zajm si: przycz i pierw zas; byt jak byt; subs; Bogi i subst ponadzmy; uzasadn przyr w opar o jej strukturę.
15. subst w konce Arysto? Mat i for-przycz zewn, przycz i cel,-prz wew.
16. pozn subst Ni, b nik je ni zbad; ni wiem be czeg ni moż ist, le ni d si jj zniszcz.
17 poję św. Toma arystot mater i form O pojęcia istoty i istnienia.
18. transcendentalia przysłu byt Relatyw-odrębn, dobr, praw i absolu-rzecz, jedno.
19. głów probl filoz przyr. Ciał, przest, cza i ruch or filozof studi byt obdarzonych życiem.
20. teor ewolu Cało życ jak proc, w któr jedn zasad i spój elem je zmienność; ewolucja to przechodzenie do form bardziej doskonałych.
21. creatio ex nihil Stworzenie z niczego- świat nie powstał z wcześniejszego substratu, ale został powołany do istnienia w całości.
22. czas i przest ist prze stworz (wg Św. August) Nie, ponieważ jego zmierzenie wskazuje na współistotną ze światem zmienność.
23. założ filoz dot czas i przest w sys fizy Newt Istn, posiadający naturę duchową, absolutny czas, ruch i przestrzeń i są one własnością Boga.
24. Kartez nazyw twór filoz nowoż, probl w filo Jak pierw uczyn człow rzeczy podmi, a cał rzecz sprow d jeg przedst; wprow w cent filoz wied.
25. racjon genet? Poglą w teo pozn, umys ludz posi wiedz wrodz.
26. dualiz Karte Dualiz ciał i dusz; mog istn niezal; dusz zależ o myśl.
27. empiryz Genet Pogl zakład, ż treś poznaw poch wyłą z dośw zewnętrznego lub wewnętrznego.
28. met induk? Kto stos w filoz nowoż. Polegała na dochodzeniu do ogólnych wniosków na podstawie szerokiej obserwacji; Francis Bacon.
29. przedm bad w filo Kant. Zagadn teo pozn (racjon gene wrodz).
30. aprioryczn waru dośw i rozum. Ni należ opier si n dośw le pol n czystej teorii.
31. „przewr kopernikań” Kant. Pozn n stos si d przed, al przed d pozn.
32. elemen byt w konc Kant. Z fizy elem pros, pozost w specj więz z nośnikami siły żywej.
33. tabula rasa John Locke.
34. przedm reflek egzystenc. Refle o losie człowieka i sensie jego życia.
35. wpływ na egzystencjalistów XIX i XX wieku? Fryderyk Nietzsche, Kierkegaard, Heidegger, Sartre, Mounier, Marcell, Buber.
36. nicość w myśli Sartre'a? Jądr istn; uzn, ż niemoż je istn be nicości.
37. Sartre rozum woln. Człow je woln, b ni m Bog i moż sa kszt sw byt.
38. człow w. „granicz doświ” Heideggera Doświa rodzą si z konfrontacji jednostki z kulturą; przykłady to narodziny i śmierć; przybierają postać kryzysy duchowego połączonego z utratą dotychczasowej świadomości.
39. Wg Heideggera „człowiek jest bytem bytującym ku …” śmierci.
40. relacj opis filoz M. Bubera? monolog „ja- ono” or dialog „ja- Ty”.
41. odniesi międzyos s przedm refle filoz dial. Rozm człow z Bog t dial z Nim; ten sam Boski wymi rozm ma być powtórz w relac „ja”- „Inny”.
42. religią a religijnoś w filo Rozenzweigera?
Relig t ni form, trady czy kult, al doświ fundamen pyt egzystencjalnych; religijność ma mieć charakter czynny, uczestniczyć w ludzkiej wielości.
43. anali fenom twarz Levinasa? Levinas łącz spotk twarz w dialogu z zaistn swois relac moral odpowiedz pomiędz nim, gwar bezpieczeństwa.
44. charak świado w filoz Hegla? Świadom (duch) wyobcow si i ponow jedna z sob; poprz filoz pozna samego siebie jako podmiot i substancję.
45. Innobyt” czeg je przyr w filo Hegla. idei; obej pozn duch w swej swois.
46. praw dialekt w filoz Hegla. „Każd tez zawie ju w sob antytez, obydw zosta zniesi w syntez”; prawda i fałsz nie są stanowczymi przeciwieństwami; sprzeczności w myśleniu prowadzą przez dialektyczny proces do prawdy.
47. źródła filozofii Marksa? Poglą Hegla- stąd zaczer poję: dialekt, dynam i antagoni; materialis ide Ludwika Feuerbacha; dzieł Engels „Położe klas robot w Anglii w 1844 roku”.
48. konfli opisu materi history Marksa? Walkę klas (kapitalistów i robotników najemnych) i cała historia z niej wynika.
49. świadom w pogląd Marksa? Istot świado stano zdoln do symboli odzwierci doświ; a sama świad jest funkcją wysoko zorganizo materii.
50. profetyzm Marksa? Profet- występo w imie Bog, bóstw, prorokow; poleg o n wierz, ż możn zrozum t, c było, gdy m się wiedz o ty, czeg jeszcz nie ma.
51. panteizm (np. Plotyna)? - pogląd teologi i filozo utożsam Bog z świa, częst rozumia jak przyr; neguj istnie Bog jak ist rozum; głosi Jego przenik we wszystkie subs ziemskie.
52. Do czyjej filozo nawiązuje pozytywizm w pojmowaniu nauki? Fundamen tez pozytywi- tylko wiedza nauk jest wiedzą prawdz i może ona zost zdob tylko przez pozyty afirmację teo przy pomocy empiry metody naukowej.
53. Scharakteryzować główne zasady pozytywizmu. Scjentyzm- prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarcza tylko nauka, przy trzeźwym i wąskim jej rozumieniu; hasło: „wiedza to potęga”. Ewolucjonizm- człowiek i społeczeństwo podlegają prawie ewolucji, prawo stopniowego przekształcania się wszelkich form życia w coraz wyższe.
Utylitaryzm- moralność człowieka jest określana przez stopień jego altruizmu, postępowania z myślą o społeczeństwie; jednostka musi być społecznie użyteczna.
54. Jakie zadanie dla filozofii wyznaczył w swoich pracach Wittgenstein?
Twierdził, że nie ma tajemniczego bytu zwanego „znaczeniem”, język jest bowiem techniką, która daje nam możliwość komunikacji; by wiedzieć co znaczą słowa trzeba umieć się komunikować i patrzeć na kontekst; problemy filozofii zanikają, gdy próbujemy je precyzyjnie wyrazić dlatego są nieważne.
55. N. Chomsky, twórca gramatyk uniwersalnych, odkrył nowe uwarunkowania naszego języka. Jakie?
Fundamentalny system gramatyczny umożliwiający uczenie się jest wrodzoną cechą ludzi specyfiką naszego gatunku.
56. Syntezą czego była filozofia św. Tomasza z Akwinu?
Filozofii Arystotelesa, augustynizmu oraz „hierarchicznej koncepcji świata jako drabiny coraz doskonalszych bytów” Platona.
57. Jakie są kosmologiczne dowody na istnienie Boga i kto jest ich autorem?
Św. Tomasz z Akwinu; w świecie istnieje ruch, ktoś musiał go zapoczątkować; świat nie powstał samoistnie, stworzyła go istota, która istniała zawsze; wszystko w świecie jest przypadkowe, ktoś musi jednak rządzić przypadkiem; jeśli coś jest najmniej doskonałe, musi istnieć coś przeciwnego- Bóg; przyroda działa celowo, cele układają się stopniowo, aż do celu najwyższego- Boga.
58. Kto sformułował tzw. „dowód ontologiczny” na istnienie Boga?
Anzelm z Canterbury.
59. Do czego odnosi się pojęcie resentymentu w filozofii F. Nietzschego?
Przejaw negatywnej siły twórczej ludzi marnych, polega na odwróceniu systemu wartości (wartości niższe stają się wyższymi i na odwrót).
60. Czyje poglądy krytykuje F. Nietzsche w swoim „przewrocie wszystkich wartości”?
Chrześcijan.
61. Którzy myśliciele mieli wielki wpływ na powstanie filozofii F. Nietzschego?
Artur Schopenhauer, M. Stirner, K. Darwin, H. Spencer, F.A. Lange, Heraklit z Efezu, sofiści, relacja Platona o poglądach Kalliklesa i Trazymacha.
62. Jak inaczej określa „nadczłowieka” F. Nietzsche?
W ścisłym znaczeniu- Zaratustra; w potocznym- postać odmiennej od tradycyjnej mentalności i światopoglądzie, gardzący słabszymi od niego.
63. Co jest przedmiotem etyki?
Badanie moralności i tworzenie systemów myślowych; wyjaśnia i ustala kategorie: dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności, wytycza zasady i normy moralnego postępowania.
64. Jakie są główne stanowiska w rozumieniu dobra?
Platon- dobro to pierwsza zasada, według której powstał świat; Arystoteles- naturę dobra da się znaleźć przez ustalenie jakie cele stawiają sobie ludzie, cel najwyższy- dobro osiągalne; Sokrates- dla dóbr moralnych człowiek powinien poświęcać niższe dobra, prawdziwym dobrem jest cnota; Święty Augustyn- dobro jest równoważne woli Boga, zło to przeciwieństwo dobra; Immanuel Kant- dobro nie istnieje, jest wartością związaną z wolną wolą.
65. Scharakteryzuj trzy typy uprawiania etyki.
Ze względu na: zakres obowiązywania norm moralnych- teorie obiektywistyczne (normy etyczne mają charakter uniwersalny) i subiektywistyczne (normy etyczne to wytwory poszczególnych ludzi); źródło pochodzenia norm moralnych- naturalizm (normy moralne wywodzą się z nauk przyrodniczych), antynaturalizm (normy moralne muszą pochodzić „z góry”), emotywizm (nakazy moralne jako wyraz i przedłużenie ludzkich emocji); ocenę zachowań ludzi- motywizm (o moralnej ocenie danego czyny decyduje głównie motyw), efektywizm- (o moralnej ocenie czyny decyduje jego efekt), nominalizm (dobro i zło to pojęcia niedefiniowalne pierwotne).
66. Czym zajmuje się agatologia?
Dobrem, którego miejsce jest między bytem a niebytem.
67. Jak starożytni rozumieli piękno?
Piękno było tym, co nas przyciąga i oczarowuje, właściwością rzeczy; łączyli piękno z dobrem; piękno polega na harmonii części i właściwej ich proporcji.
68. Co jest przedmiotem estetyki?
Nauka o pięknie; badanie i analiza wartości estetycznych zawartych w dziełach sztuki i naturze oraz sposobów, jakimi oddziałują one na odbiorcę.
69. Czy we współczesnej myśli estetycznej przeważa stanowisko pluralizmu, czy monizmu wartości?
Pluralizmu wartości.
70. Wymienić wartości realizowane przez twórców współczesnej sztuki.
Estetyczna, komunikacyjna, poznawcza, etyczna, metafizyczna, emocjonalna, terapeutyczna.