Przedsiębiorca - jest przed przedsiębiorstwem, on kieruje się motywem zysku, zakłada je angażując w nie swoje lub powierzone zasoby majątkowe a następnie prowadzi je, podejmując decyzje w warunkach niepewności. Przedsiębiorca to kluczowa postać w przedsiębiorstwie, jest on głównym sprawczym i motorem postępu ekonomicznego.
Przedsiębiorczość - jest cechą (sposobem zachowania się) przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa, pod którą rozumie się gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów. Umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji, oraz elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków. Może odnosić się do wszystkich dziedzin przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorczość = elastyczność + innowacyjność
Ekspansywność - stawianie sobie ambitnych zadań których realizacja prowadzi w krótkim czasie do stabilnego rozwoju, oraz dorównania lub przekroczenia innych.
Innowacja - Wprowadzenie czegoś nowego, rzecz nowo wprowadzona. Jest specyficzną cechą przedsiębiorstwa, skala jej może być bardzo duża i wiąże się z dużym ryzykiem.
Innowacyjność- Samodzielna cecha przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy, jest specyficznym narzędziem przedsiębiorstwa
Innowacyjność i ekspansywność to wykazywanie silnego dążenia do rozwoju; uważa się je za cechy nowoczesnego przedsiębiorstwa.
Definiowanie przedsiębiorstwa - Przedsiębiorstwa wraz z gospodarstwami chłopskimi stanowią podstawową jednostkę przedsiębiorstwa, od jego warunku zależy „bytność” społeczeństwa, jego bytność.
Definicja przedsiębiorstwa państwowego zawarta w ustawie o przedsiębiorstwach państwowych z września 1989 roku: - Przedsiębiorstwo jest samodzielną, samorządną i samofinansującą się jednostką gospodarczą posiadającą osobowość prawną.
Przedsiębiorstwo według prof. Sudoła - Przedsiębiorstwo jest jednostką prowadzącą działalność gospodarczą i mającą na celu zaspokojenie potrzeb innych podmiotów życia społecznego przez wytwarzanie wyrobów i/lub świadczenie usług. Przy czym działalność ta jest motywowana chęcią uzyskania korzyści majątkowych i prowadzona jest na ryzyko właściciela(i).
Przedsiębiorstwo według prof. Durlika - Przedsiębiorstwo stanowi wyodrębniony prawnie i finansowo podmiot gospodarczy działający w 3 sferach:
- w sferze marketingu, przygotowania i zakupu czynników produkcji,
- w sferze organizacji, przetwarzania czynników produkcji; wyroby gotowe lub usługi,
- w sferze sprzedaży i serwisowej obsługi klienta.
Cechy przedsiębiorstwa -
- jest powoływane do życia dla prowadzenia działalności gospodarczej przez dłuższy czas, zaspokaja swoimi wyrobami lub/i usługami potrzeby innych podmiotów gospodarczych i innych instytucji lub osób fizycznych stanowiących jego klientów. Można powiedzieć że przedsiębiorstwo służy całemu społeczeństwu.
- posiada pochodzące od właściciela(i) określone zasoby kapitałowe w postaci dóbr materialnych i wartości niematerialnych oraz prawnych, a w tym przede wszystkim nabytych praw majątkowych, chodzi tu o nazwę, prawa do znaku, prawa autorskie itp.
- posiada samodzielność decyzyjności (zasada autonomii przedsiębiorstwa).
- swoje koszty pokrywa uzyskiwanymi przychodami (zasada samofinansowania)jest instytucją zarobkującą tzn. dąży do maksymalnej dochodowości zaangażowanego kapitału,
- prowadzi działalność na własne ryzyko (liczy się z bankructwem),
- posiada osobowość prawną, którą uzyskuje w chwili wpisania się do krajowego rejestru sądowego.
Przedsiębiorstwo a jego otoczenie -
Otoczenie bliższe - obejmuje: rynek, kontrahenci, kredytodawcy
Otoczenie dalsze - obejmuje: sytuacja społeczna kraju, polityka i system prawny
Konkurencja - Walka przedsiębiorstw o możliwe do uzyskania korzyści ekonomiczne. Przedsiębiorstwa służa otoczeniu i zaspokaja jego potrzeby. Przedsiębiorstwo musi się uczyć otoczenia, powinno być systemem otwartym, musi dostosowywać się do otoczenia, wpływać korzystnie na otocznie. Dla przedsiębiorstwa ważny jest wizerunek, dbałość o klienta, solidność w stosunku do partnerów.
Oznacza walkę przedsiębiorstw o byt na rynku, pobudza ona do ciągłej i nieustającej przedsiębiorczości. Sądy konsumenckie mają za zadanie przestrzeganie zasad zdrowej konkurencji, by nie było monopolu.
Cel i misja przedsiębiorstwa - We współczesnej rzeczywistości gospodarczej istnieje przekonanie że cel przedsiębiorstwa najlepiej wyraża dążenie do maksymalizowania dochodowości kapitału zaangażowanego przez właścicieli (obejmuje on korzyści właścicieli zarówno ze wzrostu wartości rynkowej przedsiębiorstwa jak również korzyści z zysków w postaci dywidendy).
Z celami przedsiębiorstwa wiąże się także jego misja pod którą rozumie się deklarowany i realizowany przez przedsiębiorstwo przez dłuższy czas służebny cel w stosunku do otoczenia.
Formy, rodzaje i typy przedsiębiorstw
Podział ze względu na Kryterium własności:
Prywatne: (może należeć do odób fizycznych lub prawnych, właściciele instytucjonalni)
- powstałe jako prywatne w gospodarce nakazowo rozdzielczej
- powstałe po 1990 roku
- powstałe w wyniku prywatyzacji przedsiębiorstw od 1990 roku
Przedsiębiorstwo prywatne może mieć formę przedsiębiorstwa 1 osobowego lub w postaci spółek. Może należeć do członków rodzinnych mających większość - przedsiębiorstwa rodzinne.
Do prywatnych przedsiębiorstw należą:
- spółki z o. o.
- spółki akcyjne
- spółki menadżerskie
- spółki pracownicze
- spółki pracowniczo-menadżerskie
Przedsiębiorstwo państwowe -
W większości to przedsiębiorstwa stanowiące skarb państwa. Dzielą się na:
- przedsiębiorstwa na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach
- przedsiębiorstwa mające charakter jednoosobowych spółek skarbu państwa działające przy kodeksie handlowym
Oba te przedsiębiorstwa mają formę prawna.
Dzieli się na:
- przedsiębiorstwa skarbu państwa
- przedsiębiorstwa własność państwowych osób prawnch
- przedsiębiorstwa z większościowym kapitałem osób prawnych
Przedsiębiorstwo samorządu terytorialnego - działające na zasadach ogólnych oraz działające dla użyteczności społecznej, o niskiej rentowności lub nierentowne np. MZK
Przedsiębiorstwa spółdzielcze - Każdy z członków ma takie samo prawo głosu i partycypuje „ustawy o nich”. Członkami są jej pracownicy. Podstawą działania jest jej statut
Organy:
-Walne zgromadznie członków
-Rada nadzorcza
-Zarząd
Przedsiębiorstwo mieszane (wg Sudoła)
Komercjalizacja przedsiębiorstwa polega na przekształceniu w spółki prawa handlowego( w spółkę Z O.O. lub S.A)
Prywatyzacja- Polega na komercjalizacji i następnie sprzedaży udziałów lub akcji osobom fizycznym lub prawnym
Prawne formy przedsiębiorstw
Pod względem formy prawnej przedsiębiorstwa można podzielić na:
Regulowane przepisami prawa cywilnego (przedsiębiorstwo własności indywidualnej, spółki cywilne)
Przedsiębiorstwo własności indywidualnej- najprostsza forma przedsiębiorstwa, jeden właściciel, który odpowiada za zobowiązania firmy majątkiem firmy i osobistym. Zalety-pozyskanie dużej części zysku. Wady- ryzyko strat, ogromne obciążenie czasowe
Spółka cywilna- jest spółką osobową, powstaje w drodze pisemnej umowy niewielkiej liczby partnerów, mogą to być osoby fizyczne. Wnoszą do spółki wkład kapitałowy, gotówkowy lub rzeczowy. Każdy wspólnik jest współwłaścicielem majątku, nie zależnie ile wniósł do spółki, jest to własność łączona ale może być ułamkowa. Odpowiadają całym majątkiem osobistym i majątkiem małżonków. Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej. Każdy współzarządza spółką i ja reprezentuje. Nie jest rejestrowana w krajowym rejestrze sądowym tak jak przedsiębiorstwo własności indywidualnej
Spółka cywilna działa w niezmiennym składzie osobowym wspólników i przestaje istnieć gdy 1 ze wspólników umiera lub wycofuje się ze spółki. Każda zmiana umowy wymaga zgody wszystkich wspólników.
Regulowane przepisami prawa handlowego (spółki prawa handlowego)
Spółki handlowe- tylko taką formę mogą mieć przedsiębiorstwa powyżej 400 tys.
Wszystkie spółki prawa handlowego podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorstw w krajowym rejestrze sądowym
Spółka handlowa - wspólnicy nie prowadzą bezpośrednio spraw spółki, a wycofanie się bądź śmierć jednego ze wspólników nie powoduje „rozwiązania” spółki (spółka z o.o. i spółka akcyjna).
Podział spółek handlowych z punktu widzenia podstawy ekonomicznej, utworzenia i związanego z nią zakresu odpowiedzialności
Osobowe
Nie mają odpowiedzialności prawnej, mogą we własnym imieniu zdobywać prawa. Za zobowiązania odpowiada majątkiem i w przypadku nie wypłacalności zobowiązania spadają na wspólników
Spółki osobowe:
- jawna
- partnerska
- komandytowa
- komandytowo-akcyjna
Spółka komandytowa - jest spółką osobową. Spółka ta jest jawna zbliżona do spółki, podlega wpisaniu do krajowego rejestru sądowego.
Kapitałowe
Podlegają wpisowi do krajowego rejestru sądowego, mają osobowość prawną. Skład wspólników może się zmieniać. Odpowiedzialność ograniczona do wysokości wkładu. Wspólnicy nie prowadzą spraw spółki. Śmierć lub pozbycie się kogoś nie grozi spółce
Spółki kapitałowe:
- z o. o.
- s. a.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - jest spółką kapitałową. Udziały pieniężne lub niepieniężne (aporty) wniesione przez wspólników przed powstaniem spółki mają charakter imienny i tworzą jej kapitał zakładowy. Majątek spółki oddzielony od majątku osobistego
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma ustawowy obowiązek do powołania:
- zgromadzenia wspólników
- zarządu lub rady nadzorczej
- zgromadzenia rady nadzorczej (lub komisji rewizyjnej spełniającej funkcje nadzorcze)
Spółka akcyjna - jest tworzona przez jednoczesne wniesienie przez założycieli wkładów pieniężnych lub niepieniężnych albo w drodze publicznej subskrypcji, co jest źródłem bezimiennego kapitału spółki. Kapitał akcyjny jest dzielony na określoną w statucie liczbę akcji o równej wartości nominalnej. Prawa akcjonariuszy wynikają z liczby posiadanych akcji
Prawa:
-głos
-udział w zyskach
-udział w podziale majątku
W spółce akcyjnej występują władzę:
a) walne zgromadzenie akcyjne (zwyczajne i nadzwyczajne)
b) rada nadzorcza i/lub komisja rewizyjna wybierana przez walne zgromadzenie sprawujące nadzór nad działaniem spółki
c) zarząd który jest argumentem wykonawczym nad komisją rewizyjną
Akcje- są papierami wartościowymi poświadczającymi własnościowy udział w kapitale spółki i mogą być przedmiotem obrotu
Akcja milcząca- właściciel ma prawo do dywidendy ale nie ma prawa głosu
Klasyfikacja przedsiębiorstw ze względu na rodzaj ich działalności -
- wytwarzające dobra naturalne
- świadczące usługi
- mieszane
Konglomerat- wielkie przedsiębiorstwo, wielozakładowe które działa w zróżnicowanych dziedzinach produkcyjnych i usługowych. Najbardziej charakterystyczną cechą jest różnorodność działalności i duża dywersyfikacja usług np. Calsberg, Fiat
Klasyfikacja przedsiębiorstw ze względu na położenie terytorialne -
- jednozakładowe
- wielozakładowe
- sieciowe
Klasyfikacja przedsiębiorstw ze względu na ich internacjonalizacje -
- krajowe
- międzynarodowe
- wielonarodowe
- globalne (światowe) - podstawową cechą przedsiębiorstwa globalnego jest światowy wymiar jego działalności gospodarczej wyrażający się w sprzedaży jego produktów i/lub usług na całym świecie
Joint Venture- powstaje w drodze inicjatywy i wkładu kapitałowego co najmniej 2 przedsiębiorstw różnych krajów (wspólne przedsiębiorstwo)
Internacjonalizacja - „joint venture” (wspólne przedsięwzięcie) spółka taka dzieli się zyskami w zależności od wniesionych składek.
Koncern - stanowi zespolenie prawnie samodzielnych przedsiębiorstw jednego właściciela (właścicieli) które poddane są jednolitemu kierownictwu ze strony przedsiębiorcy wiodącego i realizujących wspólny cel (wielo-podmiotowość, jedno kierownictwo), co ogranicza zakres samodzielności decyzyjnych koncernu. Jednolite kierownictwo ma władzę nad wieloma podmiotów.
Prawdziwym gospodarzem czynników produkcji i głównym decydentem w najważniejszych sprawach dotyczących poszczególnych przedsiębiorstw jest zarząd koncernu (jest również zarządem przedsiębiorstwa wiodącego) np. PKN OORLEN. Forma organizacyjno-prawna spółki akcyjnej
Holding - powstaje w drodze zawarcia umów między przedsiębiorstwami (spółkami) na podstawie których jeden z nich nabywa większość (pakiet akcji) lub całość udziałów innych przedsiębiorstw (całość akcji), uzyskując w stosunku do nich pozycje jednostki dominującej. W efekcie przedsiębiorstwa te stają się jednostkami podległymi (zależnymi).
Cechy:
- w holdingu występuje specjalny rodzaj powiązań między przedsiębiorstwami opierającymi się na faktycznym i prawny władaniu przez 1 spółkę (główną) udziałami (akcjami) innych.
- w holdingu zawsze występuje dominująca (główna) pozycja spółki głównej wobec pozostałych
- poszczególne przedsiębiorstwa holdingowe posiadają pełną niezależność prawną w stosunku do kontrolującej spółki głównej, mimo zależności kapitałowej
- osobowość prawną maja poszczególne spółki a nie ma jej holding jako całość
Różnice między holdingiem a koncernem
-w koncernie podporządkowanie w charakterze kapitałowym jest z reguły silniejsze niż w
holdingu
-koncernem kieruje zarząd przedsiębiorstwa wiodącego prowadzącego także operacyjną działalność (wytwarzanie usług) a w holdungu główna spółka może nie prowadzić własnej działalności operacyjnej, stanowiąc wyłącznie organ zarządzający
-w holdingu występuje mniejsze ograniczenie samodzielności decyzyjnej spółek niż w koncernie
(dochodząc nie raz do 100%, zarząd przedsiębiorstwa wiodącego w koncernie zarządza także operacyjną działalnością. Natomiast w holdingu główna spółka nie prowadzi własnej działalności operacyjnej, stanowi wyłącznie organ zarządzający
Wielkość przedsiębiorstwa - najbardziej uniwersalną miarą wielkości przedsiębiorstwa jest wartość wykonywanej lub możliwej do wykonania produkcji lub świadczonych usług co najczęściej przyjmuje formę wartości sprzedaży.
Zarządzanie przedsiębiorstwem
Kierowanie: to wszelkie działanie prowadzące do spowodowania aby inni postępowali zgodnie z celem prowadzącego.
Zarządzanie: jest pojęciem większym od kierowania; przy którym kierujący ma uprawnienia zwierzchnie w stosunku do podległych pracowników lub instytucji wynikające bezpośrednio z własności środków produkcji. Zarządzanie jest procesem ciągłego podejmowania decyzji podlegającym na jej przygotowaniu, wyborze jednego z możliwych działań, przekazaniu jej wykonawcom oraz kontroli i regulowaniu w toku realizacji.
Podejmowanie i wprowadzanie w życie powyższych decyzji wymaga wielu działań określonych jako funkcje zarządzanie.
Funkcje zarządzania -
- planowanie
- organizowanie
- motywowanie
- kontrolowanie
Planowanie -
- określenie celu
- opracowanie sekwencji działań
- określenie sekwencji wykonywanych działań
- podjęcie decyzji dotyczące realizacji
Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa - Jest to jego podział na odpowiednie części (piony, komórki) wraz z ustalenie ich zadań kompetencji i odpowiedzialności oraz określenie stosunku i powiązań między nimi, przy czym najważniejsze jest tu stosunek podporządkowania.
Struktura (podział) technologiczna struktury organizacyjnej -
- struktura programatyczna
- struktura diagnostyczna
Zasady organizacyjne -
- jedność kierownictwa
- służebność w stosunku do celu i zadań przedsiębiorstwa
- uwzględnienie charakteru i specyfiki przedsiębiorstwa
- rozbudowa przedsiębiorstwa
- optymalna rozpiętość i zasięg zadań
- współzależność i kompetencje nadane pracownikowi
- umiejętność łączenia sprzecznych zadań centralizacji i decentralizacji
- elastyczność struktury pracy w stosunku do zmieniającego się otoczenia
Najbardziej charakterystyczne struktury organizacyjne przedsiębiorstwa -
- struktura liniowa
- struktura funkcjonalna
- struktura liniowo-sztabowa
- struktura dywizjonalna
- struktura macierzowa
- struktura zadaniowa
Kadra kierownictwa przedsiębiorstwa -
- informatyczna
- decyzyjna
- interpersonalna
Styl zarządzania -
- autokratyczny, zwany również dyrektywnym. Polega on na narzucaniu przez kierownictwo przedsiębiorstwa planów i wytycznych ich realizowania.
- demokratyczny
- paterkytyczny, paternalistyczny styl zarządzania przedsiębiorstwem - opiera się on na przyjaznych stosunkach międzyludzkich. W przedsiębiorstwie kierownik traktuje podwładnych tak jakby byli członkami rodziny
Strategia zarządzania przedsiębiorstwem
Podstawowe zasady przy formowaniu strategii przedsiębiorstwa -
- Strategia formuje najważniejsze długo czasowe cele przedsiębiorstwa w tym jego cele
- Formuje wizje jakie przedsiębiorstwo pragnie znaleźć się w przyszłości
- Strategia opiera się na przewidzeniu w dłuższym okresie wariantów możliwych zdarzeń w otoczeniu
- Strategia określa sposoby reagowania na możliwe zmiany istotne w otoczeniu
- Strategia dąży do maksymalnego wykorzystania słabych i silnych stron przedsiębiorstwa przy jednoczesnej neutralizacji zagrożeń
SWOT - Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanej informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych):
S (Strengths) - strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu,
W (Weaknesses) - łabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu,
O (Opportunities) - : wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany,
T (Threats) - żenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.
Macierz BCG - najstarsza, najbardziej znana, a zarazem najprostsza i w dalszym ciągu bardzo użyteczna metoda prezentacji portfela produkcji, oraz instrument controllingu strategicznego. Nazwa metody pochodzi od amerykańskiej firmy consultingowej Boston Consulting Group, która jako pierwsza zastosowała to narzędzie w 1969 roku. Metoda pozwala na ocenę możliwości rozwojowych przedsiębiorstwa i określenie jej pozycji strategicznej. Dzięki zastosowaniu tej metody przedsiębiorstwo może ustalić, które towary (domeny) powinny zostać wycofane z asortymentu, a które powinny przynieść większy zysk w przyszłości.
Moduł Portera - polega na analizie tzw. 5 sił konkurencji
Wdrażanie i realizacja strategii
Cechy zarządzania strategicznego -
1. Zarządzanie strategii dotyczy rozwoju przedsiębiorstwa
2. Dotyczy dłuższego okresu czasu 3-5 lat
3. Zarządzanie strategiczne formuje się dla całego przedsiębiorstwa
4. Zarządzanie strategiczne charakteryzuje się większą ogólnością działania
5. Zarządzanie strategiczne realizują kierownicy najwyższego szczeblu
Operacyjne zarządzanie przedsiębiorstwem
Istota zarządzania operacjami -
W zarządzaniu bieżącym przedsiębiorstwo sprawnie funkcjonuje
W toku zarządzania bieżącego ustala się i realizuje cele w odniesieniu do poszczególnych komórkach organizacyjnych
Zarządzanie bieżące bierze pod uwagę okresy krótkie
Zarządzanie bieżące charakteryzuje się dużą szczegółowością zadań i działań
Cechą charakterystyczną zarządzania bieżącego jest jego większa elastyczność i łatwość przystosowania się do zmian warunków działania
Zarządzanie bieżące realizują wszyscy kierownicy
Zarządzanie przedsiębiorstwem w stanie kryzysowym - Kryzys to taka sytuacja w przedsiębiorstwie w którym zagrożenie „piętnuje” się i są nikłe szanse na jego usunięcie.
Zarządzanie finansami -
Główne zadania zarządzania finansami:
1. Uzyskanie rentowności i zyskowności. Istnieją 3 drogi do powiększania zysków:
droga kosztowa (przez obniżenie kosztów podwyższa się zysk)
droga dochodowa (zysk podwyższa się przez zwiększenie dochodów ze sprzedaży)
droga podatkowa (chodzi o ograniczenie w sposób zgodny z prawem płacenia podatków)
2. Zapewnienie płynności finansowej - zdolności płatniczej
3. Jak najkorzystniejsze zdobywanie funduszy (zarządzanie strukturą kapitałową przedsiębiorstwa)
4. Jak najkorzystniejsze lokaty wolnych środków pieniężnych dla uzyskania dochodów z tych lokat
5. Racjonalne dzielenie zysków na dochód dla właścicieli i na rozwój firmy
Zarządzanie przebiegiem produkcji -
Główne zadania:
- Zapewnienie harmonijnego przebiegu produkcji
- Zapewnienie wysokiej jakości
- Niskie koszty wytwarzania
- Stworzenie dobrych i bezpiecznych warunków pracy
Zarządzanie zasobami ludzkimi -
Zarządzanie produkcją -
System produkcyjny - Za wyodrębniony system produkcyjny w skrajnym przypadku można uważać cały zakład przemysłowy lub nawet pojedyncze stanowisko.
Wymienia się 3 podstawowe cele systemu produkcyjnego -
1. Jakość i nowoczesność wyrobu i świadczonych usług
4. Wzrost produktywności
5. Obniżka kosztów własnych wytwarzania
Zysk = przychody netto - koszty
Proces produkcyjny -
Proces badań i rozwoju
Proces dystrybucji i obsługi klienta
Proces wytwórczy:
Proces wytwórczy podstawowy
Proces wytwórczy pomocniczy
Proces obsługi wytwarzania
Podstawowe cechy procesu podstawowego -
- celowość
- dynamika
- ekonomiczność
Marketing - Jest to system osiągania sukcesów na rynku dzięki orientacji na nabywców, ciągłemu badaniu i poznawaniu ich potrzeb. Wytwarzaniu produktów najlepiej zaspokajających istniejące i pobudzone potrzeby oraz dostarczaniu produktów nabywcom wraz z informacją, promocją we właściwym czasie we właściwym miejscu i po odpowiednich kosztach.
Typy, formy i odmiany organizacji -
Średni wskaźnik liczby deklaracji `k' -
lo - liczba stanowisk roboczych
- suma wytwarzanych deklaracji
Jeżeli -
k = 1 oznacza produkcję masową
1<k<10 oznacza produkcję wieloseryjną
10<k<20 oznacza produkcję średnioseryjną
20<k<30 oznacza produkcję niskoseryjną
k>30 oznacza produkcję jednostkową
Formy organizacji produkcji -
Jest to inaczej przepływ części, zespołów wyrobów pomiędzy stanowiskami roboczymi w cyklu roboczym:
a) niepotokową - najczęściej w gniazdach technologicznych ….
b) potokowa - charakteryzująca się ścisłym przedziałem detalu operacji do poszczególnych _____ i pracą stanowisk według harmonogramu rytmicznego przebiegu produkcji w czasie
Takt - Okres od rozpoczęcia do zakończenia przy założeniu całkowicie równomiernego rozłożenia produkcji danych wyrobów w planowanym okresie
Fcz - dysponowany w danym okresie fundusz czasu, zadany program produkcji
Fcz = (Fk - Tprz) * Z [godz]
Z - liczba zmian roboczych
Fk - fundusz kalendarzowy czasu roboczego dla 1 zmiany
Tprz - łączny czas przerw na remonty, ustawienia, konserwacje itp.
Spółki:
Z punktu widzenia podstawy ekonomicznej:
Z punktu widzenia źródła prawa regulacyjnego powstania:
a) spółki cywilne
b) spółki komandytowe:
- jawna
- komandytowa
Przedsiębiorstwo jednoosobowe - Niezależnie od liczby pracowników należy do jednego właściciela będącego osobą fizyczną. Prowadzone jest i reprezentowane przez właściciela który jest przedsiębiorcą, odpowiada on w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania swojej firmy i za jej majątkiem i majątkiem osobistym.