Metodyka - wykłady(2), DYDAKTYKA MATERIAŁY, METODYKA II


Wykład I: POCZĄTKI NAUCZANIA LITERATURY POLSKIEJ

Metodyka nauczania języka polskiego = dydaktyka języka polskiego

Koniec XVIII w.

Od tego czasu zaczęto uczyć języka polskiego w szkole. Wcześniej uczono tego języka równolegle z łaciną. W XVII wieku uczono oracji. W mowie i w literaturze wplatano zwroty łacińskie.

Do poł. XIX w. nauczanie było retoryczne, tzn. zakładano, że każdy szlachcic miał umieć wypowiedzieć się, napisać list pochwalny; każdy mógł być pisarzem.

KEN podręczniki

1795 - Polska jako kraj przestała istnieć (zabory)

1807-15 - czasy napoleońskie, klęska napoleońska 1815, kongres wiedeński Królestwo Polskie

Poznań (Wielkie Księstwo Poznańskie) - Gimnazjum Św. Magdaleny

1815-47 - w zaborze austriackim postępowała germanizacja szkół

(od 1848 - poprawa)

Wykład II: OŚWIATA W ZABORACH

Zaborcom nie zależało na rozwoju oświaty.

Oscylacja między liberalizmem a eksterminacją w stosunkach między zaborcami a Polakami.

  1. Zabór pruski

  1. Zabór rosyjski

  1. Zabór austriacki (Galicja)

Struktura szkolnictwa w Galicji i Lodomerii

    1. Sejm (autonomiczny)

    2. „Ministerstwo oświaty” - RSK (Rada Szkolna Krajowa)

Obecna struktura szkolnictwa jest wzorowana na galicyjskiej.

Metoda podająca związana z Herbontem (dot. wyobrażeń)

1918 - doświadczenia Polski zaborowej z tego okresu zostały wykorzystane później

Pomoce naukowe w Galicji - podręczniki (głównie do historii literatury)

Serie wydawnicze - szkolne pomoce naukowe dla uczniów:

Metodycy:

Wykłady III i IV: OŚWIATA PO ODZYSKANIU NIEPODLEGŁOŚCI (II RP)

Rozwój edycji pomocy naukowych.

Scalanie oświaty

0x08 graphic

wielka reforma oświaty

Struktura oświaty do 1932 r.

Minister Jędrzejewicz ZMIANA SYSTEMU OŚWIATY

0x08 graphic

1938

0x08 graphic

Pierwsi absolwenci (np. Karol Wojtyła).

1 września 1939 wybuchła I woja światowa

Struktura kształcenia polonistycznego w 20-leciu międzywojennym

Heureza (Kazimierz Wójcicki, Rozbiór literacki w szkole, 1921)

Dwie tendencje, które się ścierały:

HISTORIA LITERATURY

CZY

CZYTANIE DZIEŁ?

Czytanie dzieł = rozbiór, analiza

Konstanty Wojciechowski - historyk literatury, wysoki urzędnik Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Powszechnego (MWRiOP) - uważał, że literatury można uczyć tylko w połączeniu z historią.

Zjazdy polonistyczne

Autorzy podręczników - historycy literatury:

Podręcznik od początku piśmiennictwa po Młodą Polskę (do ok. 1914 r.) - Zarys historii literatury polskiej Juliusza Kleinera (a dalszą część napisał Włodzimierz Maciąg - do ok. l. 70.)

Podział literatury na oryginalne przedziały. Punkty graniczne to wydarzenia polityczne, historyczne lub literackie.

Wykłady V, VI: METODYKA PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

Zasadnicze zjawiska w kulturze wynikają ze zjawisk politycznych; wcześniej - rozbiory, powstania, epoka napoleońska, Księstwo Warszawskie, I wojna światowa i odzyskanie niepodległości.

II wojna światowa układ w Jałcie

Polska sprzedana

do bloku wschodniego

PRL i została jednym

z państw tzw. „demoludu”

Do r. 1949 funkcjonuje przedwojenny system szkolnictwa.

Po 1949 r. tzw. jedenastolatki

0x08 graphic
1-7 szkoła podstawowa

Kl. 2 różne lub jedna szkoła

0x08 graphic

8-11 szkoła średnia

Lata 60.

Od 1998 - gimnazja 3-letnie

Programowanie nauczania, podręczniki

Obecnie w każdym uniwersytecie jest Zakład lub Katedra Metodyki.

2 koncepcje patrzenia na metodykę języka polskiego

      1. metodyka - ważny dział literaturoznawstwa (jeśli chodzi o metodykę literatury) i językoznawstwa (jeśli chodzi o metodykę nauczania języka)

      2. związana z Wojciechem Pasternakiem (prof. WSP w Zielonej Górze, wydawał pismo „Dydaktyka literatury”, próbował stworzyć teorię metodyki literatury jako odrębną naukę, związaną z prakseologią i pedagogiką)

Wrocław

Poznań

Kraków

METODYKA JEST SZTUKĄ NAUCZANIA

Pierwszą metodyką był dialog sokratejski

METODYKA JEST PLANOWO PROWADZONYM DIALOGIEM,

z tym że nadawca i odbiorca funkcjonują na pewnych z góry określonych zasadach

Cele polonisty:

  1. Nauczenie pisania (własną ręką).

  2. Nauczenie czytania ze zrozumieniem.

  3. Zaszczepienie zainteresowania literaturą.

Wykłady VII-XXII: PRZYKŁADY ANALIZY UTWORÓW LITERACKICH W PRACY Z UCZNIAMI

Nauczyciel przed każdą lekcją musi sobie zadać pytanie: jaką wiedzę wyjściową ma uczeń?

Adam Mickiewicz, Stepy akermańskie

Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny

Kim była Zofia Bobrówna?

Joanna Bobrowa żyła z mężem w separacji, podróżowała po Europie z córkami. Była miłością Zygmunta Krasińskiego. Opisał ją w listach do przyjaciela - Adama Sułtana.

Podobno później próbował jej zastąpić Krasińskiego Juliusz Słowacki. Jeździł z nią po Europie, jej córkom wpisywał się do sztambucha (pamiętnika), pisał też wiersze dla Joanny.

Zośka = Zosieńka (zdrobnienie w XIX w.)

Utwór powstał 13 marca 1834 w Paryżu.

Dziecko prosi poetę o wiersz. Ten przewrotnie odpowiada, żeby dziewczynka nie prosiła go o to, że on wiersza nie napisze, bo gdy ona wróci do kraju, to wszystko w ojczyźnie wiersz jej powie - gwiazdeczki, kwiateczki itd.

Przyroda - największą inspiracją dla poety. „Od nich” - tworów przyrody - się nauczył „gadać”, „bo to są najlepsi poeci.

Słowacki został emigrantem - „ja tu przyjechałem w gości”, ale - niestety - „los dalej goni”. Jest ciągle na obczyźnie.

Prosi dziecko o pamiątki z kraju - o „gwiazd światłości” i „kwiatów woni”. Opowieść o nich pomoże poecie odmłodnieć.

Juliusz Słowacki, „Kłębami dymu...” - fragment Beniowskiego

Fragment poświęcony Ludwice Śniadeckiej

Ludwika Śniadecka - z tow. prof.

Juliusz Słowacki miał 5 lat, gdy umarł jego ojciec, Euzebiusz. Matka Juliusza wyszła za mąż za Augusta Becú, prof. medycyny.

Euzebiusz Słowacki zostawił synowi niewielki majątek, dzięki któremu zabezpieczona została jego przyszłość.

J. Słowacki ukończył studia w wieku lat 20.

Ludwika Śniadecka - córka prof. Jędrzeja Śniadeckiego, pioniera wychowania fizycznego i chemika.

Juliusz zakochał się w Ludwice, gdy miał 17 lat, ona była od niego 2 lata starsza i kochała się w oficerze ros. Pawłowie. Utwór powstał po 20 latach od tych wydarzeń.

Ludwika przeżyła Juliusza o wiele lat, wyszła za mąż za Michała Czajkowskiego, powieściopisarza, organizatora wojsk w Turcji. Pod koniec życia przeszedł na islam (nowe nazwisko - Sadyk Pasza).

U Czajkowskich bywał Adam Mickiewicz (w Konstantynopolu, tam zmarł na cholerę).

Juliusz Słowacki, W Szwajcarii

Inc. „Odkąd zniknęłaś...”, poemat poświęcony Marii Wodzińskiej.

Maria Wodzińska była kolejną miłością J. Słowackiego, także obiektem uczuć wielu znanych ludzi, m.in. Fryderyka Chopina i Napoleona III.

Juliusz Słowacki, Do pani Joanny Bobrowej

Joanna Bobrowa była jedną z wielu miłości Słowackiego, ale chyba jedyną jego namiętnością.

Juliusz Słowacki, Do pastereczki

Bogdan Zakrzewski - badacz Słowackiego, opisał podróż Słowackiego w Karkonosze. Krótko przed śmiercią Słowacki przebywał 2 miesiące we Wrocławiu (1848), był tam szpiegowany. Czekając na matkę, która jeszcze nie miała paszportu, wybrał się na wycieczkę w Karkonosze. Towarzyszyła mu Zofia Mielęcka-Węgierska, dziennikarka, która potem napisała o tej wycieczce artykuł. W Karkonoszach Słowacki podyktował jej utwór Do pastereczki siedzącej na druidów kamieniach we Fornitz (1849), który tak naprawdę powstał wcześniej, ale pasował Słowackiemu do sytuacji.

Juliusz Słowacki, Rozłączenie

Słowacki sygnował wiersze datami i nazwami miast. Przy tym widnieje zapis: „20 lipca 1835 r., Jezioro Genewskie (Szwajcaria)”.

Tytuł utworu sugeruje, że jest to erotyk.

Podmiot liryczny - w rozłączeniu z ukochaną - pisze do niej. Dobrze ją zna (jej rozkład zajęć, wygląd, dom, jej otoczenie, stroje, reakcje).

Ukochana jednak nie może sobie wyobrazić miejsc, w których znajduje się podmiot liryczny, ponieważ nigdy nie była nad Jeziorem Genewskim.

Romantyczny zwyczaj - zakochani wybierają sobie gwiazdozbiór i oddaleni patrzą na niego o wyznaczonej (umówionej) godzinie.

0x08 graphic

są niżej niż gwiazdy świecą wyraźniej, ostrzej

„Wieczny tułacz” - podmiot liryczny.

„Zamilkniemy na chwilę” - przerwa w korespondencji.

Do kogo skierowany był ten wiersz?

Juliusz Słowacki, Hymn (Smutno mi, Boże)

Zwany hymnem o zachodzie słońca - na morzu (przed Aleksandrią).

Słowacki miał 27 lat, pisząc ten wiersz.

Nastrój - smutek „otchłanny”, podkreślany refrenem „Smutno mi, Boże”.

Gdy człowiek jest smutny, elementy radosne smutek ten pogłębiają, bo zdaje sobie wtedy sprawę, co traci.

W 1834 Słowacki opublikował Kordiana. Został emigrantem i nie mógł już wrócić do kraju, gdyż jego dzieło było tam zakazane. Hymn wyraża smutek z powodu oddalenia od ojczyzny.

Juliusz Słowacki, Grób Agamemnona

Skąd pochodzi ten utwór?

Trzeba dobrze znać kontekst literacki i utwór, z którego pochodzi ten fragment.

Nawiązanie do odwiedzenia przez Słowackiego domniemanego grobowca Agamemnona - naczelnego wodza wojsk greckich.

Symbol zwycięstw greckich - Termopile (symbol zwycięstwa duchowego).

Zlepek elementów klasycystycznych i romantycznych. Programowo jest to utwór romantyczny, ale nawiązuje do pewnych wydarzeń klasycystycznych.

Elementy z mitologii.

Wydarzenia historyczne:

Adam Mickiewicz, Wielka improwizacja

Sztuka improwizacji była w salonach XIX wieku w dobrym tonie. Mickiewicz nie pozwalał notować swych improwizacji, zachowała się tylko jedna - na cześć Słowackiego (Ja rymów nie składam...).

Tekst Wielkiej improwizacji powstał prawdopodobnie w ciągu jednej nocy w Dreźnie. Potem z pewnością wielokrotnie ją powtarzał.

1) Początek - o samotności poety - głębokie myśli

2) Fragment o miłości do narodu

3) Część bluźniercza

Rola ks. Piotra i egzorcyzmów

Uniwersalna wartość - język Mickiewicza

Klasycyzm

0x08 graphic
0x08 graphic

KLASYCZNY: 1) związany ze starożytnością

0x08 graphic
2) dotyczący klasycyzmu (odrodzonego)

0x08 graphic

Konwencja KLASYCYZMU XVIII w. w Polsce

przetrwała do czasów - Franciszek Dmochowski,

Adama Mickiewicza Sztuka rymotwórcza

0x08 graphic

Mickiewicz zaczął pisać

przeciwko klasykom

0x08 graphic

odtąd tych, którzy pisali

„po staremu”,

nazywano PSEUDOKLASYKAMI

KLASYK - ktoś uznany, na stałe tkwiący w kulturze.

Kajetan Koźmian nienawidził Mickiewicza. Był przez niego bardzo ośmieszony w Dziadach (sc. Salon warszawski), np. „Sławianie - my lubimy sielanki”, „układa tysiąc wierszy o sadzeniu grochu” (por. Ziemiaństwo Koźmiana).

O epoce, autorze i arcydziele trzeba uczyć tak, by nie mówić, co to jest arcydzieło.

Bolesław Prus, Lalka

Lalka - wielka forma prozatorska.

I rozdział - „Jak wygląda firma?” - finezja tytułu.

Każde słowo - przemyślane.

Mistrzostwo w narracji. Jest ona prowadzona z humorem.

Zawiera elementy fantastyki (metal).

  1. Humor w Lalce

Prus humorem nie rani, lecz bawi i ozdabia, powiększa charakterystykę bohaterów (podobnie jak czynił to Mickiewicz). Jest to humor „pobłażliwy”.

Humor ≠ komizm

Humor - pewna postawa autora wobec przedstawianego świata, dzięki której pewne elementy są komiczne.

Elementy komizmu w Lalce:

0x08 graphic

Żydzi w Lalce:

  1. Sposób charakteryzowania postaci

Charakterystyka obejmuje:

Rodzaje charakterystyki:

Wokulski - kupiec, mieszczanin (zawód pogardzany przez ówczesne elity arystokratyczne)

Szprot

Rzecki - subiekt, bonapartysta

Lisiecki - subiekt

otwarta struktura powieści

„Pamiętnik starego subiekta”

„I w tajemnicy przed wszystkimi prowadził pamiętnik.”

NARRATOR + SUBNARRATOR 1) OŻYWIENIE

0x08 graphic
0x08 graphic
 2) DOSTARCZENIE INFORMACJI

0x08 graphic
jedna z postaci

komentuje

wydarzenia

podlega informacje o Wokulskim

narratorowi (charakterystyka Wokulskiego

wszechwiedzącemu do momentu wyjazdu do Bułgarii)

Dialog we wspomnieniach

W obrębie subnarracji występuje II subnarracja.

Seria epizodów dotyczących studentów - wątek społeczny.

  1. Pokolenia w Lalce

POKOLENIE STARE

Rzecki

Łęcki

Wokulski

poza podziałem

- pokolenie średnie

POKOLENIE MŁODE

Izabela Łęcka

Ochocki

W Lalce występują postaci I-, II- i III-planowe. Niektóre postacie występują anonimowo - bez imienia czy nazwiska, np. Książę. Z kolei ważne jest imię Kazimierza Stawskiego - typowego arystokraty, utracjusza.

Wokulski jest postacią centralną, opisywany jest przez 2 narracje.

Rzecki - jedna z głównych postaci.

W Lalce występują 2 stany:

Charakterystyka środowiska na podstawie utworu literackiego

Do XIX w. uczono młodzież w szkole kompetencji pisarskich, teraz - uczy się kompetencji metodycznych.

Do charakterystyki środowiska nadają się najlepiej te utwory, w których występuje bohater zbiorowy:

Lalka - środowisko wielowarstwowe

Łęcki:

Izabela

Osobą pozytywną w warstwie arystokratycznej jest początkowo Ochocki, nie może się on jednak wydostać z tego bagna.

Krajowa - bo z różnych krajów.

Twórca prakseologii - Kotarbiński.

Ciekawe uwagi można znaleźć w pracy Stanisława Witkiewicza, Mickiewicz jako kolorysta.

Słowacki drukował na własny koszt.

Końcówka -ówna wskazuje na to, że była niezamężna.

Jego drugą miłością była Delfina Potocka. O tej miłości pisał do kogoś innego.

Nosiły imiona Zofia i Ludwika.

Został on opisany w III cz. Dziadów przez A. Mickiewicza (ginie on rażony piorunem).

Mieczysław Jatrun, Spotkanie z Salomeą - o spotkaniu Juliusza Słowackiego z matką po 18 latach niewidzenia się (wydarzenia spisane w formie zbeletryzowanej).

Podróż odbyła się z Wrocławia pociągiem do Świebodzic, a potem dyliżansem albo do Jeleniej Góry, albo do Cieplic.

W poezji romantycznej jest to zastrzeżone dla ukochanej kobiety.

Rzym ich nie przyjmował.

O humorze w utworach B. Prusa można przeczytać w książce O uśmiech pana Prusa.

Handlem zajmowali się Żydzi, zwani pogardliwie „handlami”. Por. Maria Konopnicka, Mendel gdański, Nasza szkapa.

Por. A. Mickiewicz, Pan Tadeusz - Asesor, Hrabia, Wojski (bez imienia).


Wyszukiwarka