Polaczenie jednokierunkowe: w.k. - praca urzadzen w tym samym kanale czestotli. i okreslonym czasie. W.w. - mozliwosc nawiazania lacz. w dowolnym pkt zadanego obszaru
Handoff-przeniesienie obslugi aktywnego polaczenia np. z jednej stacji bazowej do drugiej zazwyczja towarzyszy temu zmiana kanalow radiowych
Walkie talkie - 27,12MHz, AM
CB radio - 40 kanalow, szer 10kHz; 26,960-27,410MHz, 4W, modulacja ampliwudy AM, czestotliwosci FM
NMT 450i - 452,5-457; 462,5-467
GSM 900 - 890-915; 935-960
GSM 1800 - 1710-1785; 1805-1880
CT-1 - 914-915; 959-960
CT-2 - 864-868
DECT-1880-1900
Propagacja wielodrogowa - odbicie, dyfrakcja, rozproszenie
Zaniki - wolno.-zwiazane ze stanem osrodka propagacji [loga-norm]; szybko.-zjawisko prapagacji wielodrog., poruszanie terminali abone. [Rayleigh]
Zasieg uzytkowy - odleg nadaj od wspolpracujacego odbior przy ktorej srednia wartosc mocy obieranego sygnalu == mocy czulosciowej odbiornika
Zasieg zakloceniowy-odleglosc od nadajnika zaklocajacego do pkt w którym na we odbior odstep pomiedzy poziomem syg uzytkowego i zaklocajacego ==wspol ochronnemu w ciagu ustalonego procesu czasu
Wspolczynnik ochronny-min wartosc stosunku mocy syg uzytecznego zaklocajacego na we odbior zapewniajaca dostateczna jakosc odbieranego syg p=P0/Pz[W/W]
Kodowanie mowy-glos: pasmo 4kHz wymaga 8000probek/s
Kwantyzacja-przyporzadkowanie probki do odpo przedzialu
Kodowanie-przydzial odp probce lub gr probek odpowiednika binarnego uwzgledniajacego właściwości syg mowy i ograniczenia medium transmisyjnego
Kodowanie kanalowe-niewystarczajaca jakosc transmisji w laczu raiowym [opoznienia zaniki]. Koniecznosc wprowadzenia nadmiarowosci w transmitowany sygnale w celu umozliwienia realizacji procedur detekcji lub korekcji bledow kosztem zwiekszania ilosci transmitowanych danych w laczu i wprowadzenia dodatkowego opoznienia. Nie jest stosowane w sys krotkozasiegowych
Korekcja bledow:retransmisja [nie może być stosowana przy realizacji uslug czasu rzeczywis]; kody blokowe[dolaczenie do slowa kodowego bloku informacyjnego]; kody splotowe [kombinacja inf biezacej i wczesniejszej zapewniajaca ciagla redundancje ciagu infor]; turbokody;przeplot[gdy wystepuja bledy paczkowo] systematyczna zmiana kolejnosci bitow w ciagach kodowych generowancyh przez koder kanalowy w po str nadawcz i oper odwrotna po str odbior, bitowy, blokowy
Modulacje cyfrowe w sys bezprzew-ASK, FSK, PSK, QAM
Aloha,szczelinowa Aloha-male opoznienie dla krotkich informacji przesylanych w pakietach
QoS-sprawiedliwy przydzial/jakosci uslug: nie pozwala na nieuzasadnione zajmowanie pasma transmisyjnego, umozliwia dostep do zasobow transmisyjnych, steruje ruchem dla zaspokojenia potrzeb transmis
Simpleks-1 kanal jednoczestotliwosciowy, lacznosc z dyspozytorem, lacznosc z innymi uzytkownikami pozostajacymi w zasiegu stacji
Dupleks-1 kanal dwuczestotliwosciowy, nadawanie odbior jednoczesnie
Semidupleks-1 kanal dwuczestotliwo, stacja A praca w dupleksie, B w duosimpleksie, nada odbior przelaczanie, sta bazowa retransmituje odebrane sygnaly
Duosimpleks-1 kan 2czest, nada odbior przelaczanie, lacznosc uzytkownikow z dyspozyt, lacznosc z innymi uzytk via dyspoz
Zwielokratnianie lacza:jednoczesne wykorzystanie kilku kanalow radiowych; wykorzys kilku szczelin czasowych w 1 kanale radiowym [tylko przy zastos zwielok. czasowego TDM]; brak dupleksera[mozliwosc nadawania i odbioru jednoczesnie pomimo FDD]; wykorzystanie kodow rozpraszajacych o roznej dlugosci
Odbior zbiorczy:
Przestrzenny-wzglednie prosty uklad odbiorczy; nie potrzebuje dodatkowego widma; nie ma 3dB strat mocy; najwiekszy zysk odbioru zbiorczego; koniecznosc powielania co najmniej jednej czesci galezi odbiorczej oraz separacja anten
Polaryzacyjny-najczesciej w horyzontalnych liniach radiowych; wystepuje 3 dB redukcja mocy [rozdzielenie mocy na 2 polaryzacyje anteny]; konieczne stosowanie 2 anten nadaw; wymagana separacja pomiedzy antenami znacznie mniejsza niż w metodzie przestrzennej
Czestotliwosciowy-wymaga co najmniej podwojnej szer widma nadawczego; powiela liczbe ukladow obiorczych; separacja czestotliwosciowa jest taka sama w terminalu ruchomym jak i stacji bazowej
Czasowy-separacja czestotliwosciowa taka samaw termin ruchomym i stacji bazowej; zmniejsza się co najmniej 2 razy przepustowosc kanalu zwiazana z retransmi tej samej wiado w odstepach czasu
Kierunkowy-stosowany na czestotli mikrofalowych; brak zysku odbior; redukuje zaniki syg odbieranego poprzez zastos 2 lub wiecej anten
Antena inteligentna-układ antenowy składający się z M elementów antenowych rozłożonych przestrzennie oraz cyfrowego układu przetwarzania sygnałów w czasie rzeczywistym
WADY: komplikacja sys antenowego, czesci raiowej uk nadawczego odbiorczego; wprowadzenie zlozonego ukladu przetwarzania syg sterujacych charakterystykami promieniowania matryc; Wzrost czestotliwosci przenoszenia połaczenia w ramach tej samej komórki; wyzszy koszt stacji bazowej
ZALETY: powiekszenie pojemnosci systemów komórkowych;minimalizacja interferencji i zaników zwiazanych z wielodrogowosci_;mozliwosc zastosowania w róznych systemach radiokomunikacyjnych : telefonii komórkowej 2G, 3G,WLANy i inne
SDMA-Spatial Division Multiple Access - wzbogacenie stosowanych obecnie metod dost o metod dostepu z podziałem przestrzennym, prowadzi do powiekszenia pojemno systemu poprzez stosowanie tej samej nosnej i szczeliny czasowej (w systemach TDMA/FDMA) lub tej samej nosnej i ciagu kodowego (w systemach (FDMA/CDMA)
Zwiekszenie szybkosci w kanale radiowym: modulacja OFDM; Zastosowanie układu wieloantenowego z kilkoma antenami nadawczymi i kilkoma antenami odbiorczymi;
Cele MIMO: uzyskanie lepszej jakosci transmisji, co jest mozliwe dzieki zastosowaniu
kodowania przestrzenno - czasowego; podniesienie szybkosci transmisji, co mozna uzyskac podajac zamiast symboli kodowych kodu ST rózne sygnały na poszczególne anteny nadawcze.
Guaranted Access Protocols[Polling Protocols]-protokoły z wywoływaniem przez stacje bazowa; DTMP; Zhang's Proposal; Acampora's Proposal
Hybrid Access Protocols-PRMA; FRMA; RRA-ISA;
SIATKI: siatka sys radiokomunikacyjnego: zbior ponumerowanych pkt na plaszczyznie odpowiadajacy rzeczysistym polozeniom stacji stalych wraz z numerami czestotliwosci roboczych przydzielonych kazdej stacji stalej do lacznosci wew strefy; model siatkowy-obiekt o strukturze uporzadkowanej stanowiacej w miare mozliwosci uklad regularny który w przyblizeniu reprezentuje rzeczywiste rozmieszczenie stacji stalych oraz podzial obszaru na strefy; Raster-regularna struktura pkt tworzona przez srodki stref; Modul rastru M-min odleglosc pomiedzy sasiednimi pkt rastru; Odleglosc koordynacyjna D-min odleglosc pomiedzy pkt rastru o tych samych numerach
Przydzial kanalow- staly[transmisja jest mozliwa w jednym niewykorzystanym kanale
przydzielonym stacji bazowej; Jezeli wszystkie kanały sa wykorzystane kazde kolejne zgłoszenie jest blokowane, Strategia pozyczania]; dynamiczny[BS żąda przydziału kanałów od MSC do realzacji noweo połaczenia; MSC przydziela kanały które nie zakłóca realizowanych transmisji]
Zwiekszanie pojemnosci sieci-sektoryzacja; pożyczanie kanałów - dynamiczny przydział; dodatkowe kanały radiowe dla operatora; podział komórek; wykorzystanie koncepcji stref mikrokomórkowych
Efektywnosc widmowa-FDMA, TDMA,
Near-far effect-stacja bazowa BS2 odbiera słaby sygnał na kanale f1 od dalekiego terminala
MS2; W poblizu BS2 na sasiednim kanale radiowym f2 nadaje z duza moca stacja ruchoma MS1 do innej odległej stacji bazowej BS1 (Moc nadawania jest duzo wieksza niz w przypadku komunikacji lokalizowanej w tym miejscu MS2 z BTS2; W BS2 wystepuje duzy poziom ACI na skutek nadawania MS1
Tranking-automatyczny i dynamiczny przydział kanałów (sposród wspólnego i ograniczone do zbioru kanałów) do realizacji łacznosci pomiedzy duza liczba uzytkowników-komutacja kanałów radiowych;Przydział uzytkownikowi kanału fizycznego odbywa sie tylko na zadanie; Kazda komórka dysponuje zestawem kilku kanałów fizycznych; Gdy uzyt. zada realizacji usługi przydzielany jest mu kanał (kanały) gwarant. okreslona jakosc i parametry transmisyjne; Po zakonczeniu realizacji usługi kanały sa wyko. przez uzytk.
Grade of Service (GOS)-okresla dostepnosc systemu w okresie najwiekszego ruchu; Okresla prawdopodobienstwo, ze abonent uzyska dostep do zajetego systemu w okreslonym czasie; Uzyskanie własciwego GOS wymaga odpowiedniej liczby kanałów;
PMR-Uzytkownik decyduje o dostepnosci lub zajetozci kanału radiowego; Wiekszosc rozmów odbywa sie pomiedzy dyspozytorem i uzytkownikiem; O zmianie stacji bazowej decyduje uzytkownik poprzez zmiane kanału radiowego na podstawie posiadanej informacji o połozeniu stacji bazowych operatora oraz ich zasie_gów; 12,5kHz odstep czest; 5kHz pasmo ochronne; FM; Sygnalizacja: CTCSS, DCS, STS, DTMF,
MPT 1327-Okresla sposób losowego dostepu do systemu na zasadzie dynamicznie zmienianej długosci ramki; Stacja ruchoma wybiera szczeline losowo sposród dostepnych szczelin udostepnionych przez kontroler systemu trankingowego; Poprzez kanał sygnalizacyjny przeprowadzane jest uwierzytelnienie:FM;
TETRA-modulacja DQPSK; odstep 25kHz; Zwielokrotnienie dostepu: FDMA/TDMA; Algorytm dostepu - ALOHA; praca terminali w poldupleks, dupleks; Mozliwosc zwiekszenia szybkosci transmisji poprzez łaczenie kanałów fizycznych w obrebie jednego kanału radiowego do 28,8 kb/s (4 x 7,2 kb/s);
Obustronne uwierzytelnianie poprzez kanał radiowy- przeprowadzane jest zarówno uwierzytelnianie stacji ruchomej jak równiez sieci - kontrola dostepu stacji ruchomych do systemu oraz sprawdzenie wiarygodnozci sieci dostepowej; Procedura dokonywana jest na podstawie klucza autoryzujacego K, który jest unikatowy dla kazdej terminala lub karty SIM. Klucz K zapisany jest w terminalu (lub na karcie
SIM) oraz w centrum uwierzytelniania AuC;UMOZLIWIA: zapewnienie własciwego naliczania opłat; kontrole dostepu terminali do sieci i jej usług; okreslanie unikatowego klucza szyfrujacego dla kazdej sesji i ustalenie innych parametrów zabezpieczajacych;
Tworzenie klucza uwierzyt- generacja klucza K na podstawie kodu autoryzujacego AC; na podstawie klucza UAK; na podstawie kodu autoryzujacego AC oraz klucza UAK;
BTS:wykrywanie zgłoszen stacji ruchomych; przetwarzanie sygnałów w kierunkach nadawczym i odbiorczym; kodowanie i dekodowanie kanałowe, przeplot,wzmacnianie, ł_czenie sygnałów radiowych, filtracja; szyfrowanie i rozszyfrow. sygnałów dla trybu komutacji łaczy; realizacja skakania po czestotliwosciach; przesyłanie wyników pomiarów własnych i stacji ruchomych do BSC; zapewnienie synchronizacji pomiedzy stacja bazowa i ruchoma; Regulacja mocy nadawanego sygnału radiowego; regulacja mocy wypromien. od wartosci maksymalnej do poziomu 13 dBm co2 dB;
TRAU-Stosowany w celu zmniejszenia kosztów transmisji po wewnetrznych łaczach stałych; Wprowadza dodatkowe opóznienia;
SGSN-obsługuje dla rybu transmisji z komutacja
pakietów pewien obszar za pomoca stacji bazowych BTS oraz sterowników stacji bazowych; posiada własny rejestr abonentów przyjezdnych, zawierajacy: IMSI,numer tymczasowy P-TMSI, identyfikator obszaru rutingu RAI, informacje
zwiazane z transmisja danych;
MSC-serce systemu komórkowego - obsługuje okreslony obszar centralowy za pomoca stacji bazowych BTS poprzez sterowniki stacji bazowych BSC i jest odpowiedzialna za: komutacje i kierowanie połaczen pomiedzy abonentami systemu GSM i abonentami innych systemów telekomunikacyjnych; sterowanie i nadzorowanie połaczen w czasie ich trwania; taryfikacje połaczen CS; realizacje dla abonentów usług w trybie komutacji łaczy; zarzadzanie ruchomoscia abonentów wraz z bazami HLR i VLR; realizacje identyfikacji i uwierzytelniania abonentów i ich wyposazenia;
Stacje ruchome-MT0: najprostsza stacja ruchoma o budowie w pełni zintegrowanej, oferowana jedynie do wymiany informacji głosowej; MT1- typ stacji, która ma ISDN-owski styk typu S. Aby typowy terminal dyspon. stykiem modemowym mógł byc do tej stacji dołaczony, jest wiec konieczne zastosowanie adaptera terminalowego; MT2- jest typem stacji, która ma styk modemowy (V.24), tak wiec funkcje TAF
sa w nim w pełni zintegrowane;
OMC jest miejscem gromadzenia, przetwarzania i analizy informacje o działaniu sieci (prawidłowej lub nieprawidłowej) oraz kazdego z nadzorowanych urzadzen; umozliwia operatorowi wglad w prace systemu;
Kanaly fizyczne GSM:
Dupleks czestotliwosciowy FDD- odstep dupleksowy 45 MHz (GSM900) lub 95MHz (GSM1800); zachowanie tego samego numeru szczeliny dla obu kierunków transmisji; niejednoczesne nadawanie i odbiór sygnałów radiowych; przesunieta w czasie numeracja szczelin w obu kierunkach transmisji („w góre”
i „w dół”) o 3 szczeliny;
Kanał fizyczny - cyklicznie powtarzany ciag szczelin czasowych o tym samym numerze w jednym kanale radiowym;
Pakiety w GSM:
pakiet podstawowy- sygnał mowy lub danych; Bity informacyjne- dwa bloki po 57 bitów z zakodowanymi i zaszyfrowanymi danymi uzytkownika;Pakiet zastepczy- Długosc 148 bitów + 8,25 odstep ochronny; Stosowany wyłacznie do wypełnienia wolnych szczelin w kanale radiowym łacza „w dół”, w którym umieszczono kanał sygnalizacyjny;Pakiet korekcji czestotliwosci-148bit; Synchronizacja generatora MS z czestotliwoscia BTS poprzez nadawanie ciagu „0” - transmisja niemodulowanej nosna o czestotliwosci fn+67.7 kHz; Identyfikacja kanału sygnalizacyjnego w BTS;Pakiet synchronizacyjny- synchronizacja ramkowa transmitowanych danych; przesyłanie informacji o numerze ramki TDMA oraz m.in. numerze identyfikacyjnym stacji bazowej - BSIC;Pakiet dostepu- Pierwszy pakiet wysyłany przez MS podczas zestawiania połaczenia z BTS pomiedzy MS i BTS;dl 73 bity; Stosowany do okreslenia opóznienia transmisji sygnału przy pierwszym połaczeniu z BTS, równiez przy przełaczaniu połaczen miedzy BTSami, oraz wyznaczenia czasu wyprzedzenia transmisji TA;
Request - komenda podstawowa stosowana do zadania obsługi wastwy wyzszej przez warstwe nizsza.
Indication - komenda do wskazanie przez warstwe nizsza, iz z drugiej strony interfejsu wysłano komende Request.
Response - komenda stosowana przez warstwe wyzsza do potwierdzenia i odpowiedzi na komende Indication
Confirm - komenda potwierdzajaca dla warstwy wyzszej przesyłana przez warstwe nizsza, do której wysłano Request
Obustronne uwierzytelnianie-TETRA, w celu:właściwe naliczanie opłat w publicznych systemach TETRA,kontrola dostępu terminali do sieci i jej usług,określenie unikatowego klucza szyfrującego dla każdej sesji
Zjawisko zachodzące w przypadku protokołów rywalizacyjnych-nie wszystkie stacje mają wzajemną bezpośrednią łączność,stacja jest w zasięgu odbiornika informacji,stacja jest poza zasięgiem nadajnika informacji,ukryty nadajnik-stacja ukryta ma dane do wysłania,ukryty odbiornik - stacja ukryta jest adresatem informacji wysłanej z innej stacji
HLR:główna baza danych wszystkich abonentów operatora;jeden rejestr centralny lub kilka rejestrów;zawiera: numer abonenta, informacje o lokalizacji, informacje o usługach dostępnych dla abonenta;VLR:rejestr dla każdego obszaru centralnego;lokalna baza danych rejestrująca i przechowująca informacje o abonentach znajdujących się na obszarze działania centrali;VLR zawiera kopię informacji z HLR oraz dokładne informacje np. o położeniu abonenta;EIR: baza danych umozliwiajaca identyfikacje_ terminali i realizacje usług uzalezniona od wyniku przebiegu identyfikacji
BCH-kanaly rozsiewcze-stosowane w celu synchronizacji MS oraz transmisji informacji przez stacje bazowa dla MS w łaczu „w dół”;
DCCH [dedykowany kanal sygnali]-kanały dwukierunkowe typu punkt-punkt, stosowanymi do uwierzytelniania, sygnalizacji, przełaczania oraz wymiany wyników pomiarów;
Skakanie po czestotliwosciach (FH - Frequency Hoping)- W trakcie transmisji (BTS i MS) dla kolejnych nadawanych pakietów jest
zmieniany kanał radiowy na jeden sposród przypisanych BTS, przy czym szczelina czasowa pozostaje niezmienna; FH jest opcjonalny dla BTS a jego realizacja wymaga sprawdzenia podczas
zestawiania połaczenia implementacji tej funkcji w MS; Sterownik BSC przydziela MS grupa czestot. i wysyła do MS numer algorytmu; CELE: poprawa jakosci transmisji: redukuje efekty szybkich zaników, ogranicza wpływ zakłócen wspólnokana., Umozliwia zmniejszenie odległosci koordynacyjn;
HSCSD-Podniesienie szybkosci transmisji poprzez przydział kilku szczelin TDMA jednemu połaczeniu; W transmisji dupleksowej mozliwe uzycie równoczesnie trzech szczelin czasowych, wzrost szybkosci danych do 28.8 kbita/s; Kodowanie kanałowe i przeplot pozostaja niezmienione; Strumien danych bedzie przesyłany przesyłany w sposób równoległy w kilku kanałach fizycznych; Logiczne kanały sterujace moga obecnie dotyczyc kilku szczelin obsługujacych dane połaczenie; Wspólny dla tych szczelin ma byc ciag treningowy oraz ciag szyfrujacy, który zazwyczaj jest ustalany dla ka:dej szczeliny indywidualnie; Konsekwencje przypisania kilku szczelin TDMA jednemu połaczeniu:[w danej komórce nie ma czestotliwosci nosnej, na której wymagana liczba szczelin jest wolna;wzrost prawdopodobienstwa blokady]; Liczba szczelin zalezy od typu połaczenia:4 w symetrycznym, 7 w asymetrycz; Przydzielenie wiekszej liczby szczelin oznaczałoby koniecznosc ednoczesnego nadawania i odbioru;
WADY: Nieefektywne i mało elastyczne wyk. pasma przy charakterystyce ruchu typowej dla dostepu do Internetu; Uzytkownik zajmuje kilkakrotnie wiecej zasobów radiowych; Dłuzszy niz dla GSM czas nawiazywania połaczenia; Usługa kosztowna; Brak gwarancji zachowania przepływnosci łacza po wykonaniu procedury hand-over; Tylko nieliczne sieci oferuja te usługe;
Kanaly transmisyjne GSM:SDCCH: wykorzystywany w momencie gdy stacja ruchoma nie podejmuje zadnych czynnosci nasłuchuje jedynie kanały sterujace; transmisja 184 bitów w ciagu 240 ms;SACCH: wykorzystywany w momencie kiedy terminal ruchomy znajduje sie w stanie aktywnym; w momencie jego wykorzystania spada szybkosc transmisji o ponad połowe w
porównaniu z transmisja w SDCCH;Kanaly logiczne GPRS
EDGE-Metoda zwiekszenia szybkosci transmisji danych w kanałach /GSMGPRS; Nowe protokoły komunikacyjne w łacznosci ze stacja bazowa; Wprowadzenie nowej techniki modulacji i nowych technik kodowania;