Skł org r: zw org + zw min tzw popielne = sucha masa, woda. Zaw wody w org r w %: liście 75-95, kw 90-95, korz, bulwy 70-90, owoce socz 80-90, owoce suche 10-15, nas 10-15. Właśc fiz chem wody o znaczeniu biol: dwubiegunowa czyli dipolowa bod cząst (zdolność tworz wiązań wodorowych, dobry rozpuszcz), mała gęstość (dobry ośrodek dla dyfuzji różnych subst), wys ciepło właśc (złagodzenie nagłych wahań temp), Wys ciepło parowania (ochrona rośl przed przegrzaniem), duża spójność cząstek czyli kohezja (ciągłość słupa wody w elementach przewodzących rośl). DYFUZJA- przemieszcz cząstek w obrębie ośrodka, np. woda w kom. OSMOZA- dyfuzja wody przez błonę pół przep oddzielającą 2 roztw różniące się potencjałem chem wody. Kier przepływu wody zgodnie z gradientem (spadkiem) stężenia wody tj od roztw o wyższym (niej ujemnym) do roztw o niższym (bardziej ujemnym) potencjale wody. Osmoza przebiega tak długo aż nie nastąpi wyrównanie potencjałów wody po obu stronach błony półprzep. (U RURK I). POT CHEM WODY (Ψw), jest miarą zdolności wody w danym punkcie układu do wykonania pracy przepływu. Woda chem czysta Ψw=0, roztwór wodny subst Ψw<0 (wart ujemna). Im roztwór bardziej stężony tym Ψw jest niższe czyli bardziej ujemne. W dobrze uwodnionych kom waha się od Ψ0,1 do Ψ1,0 Mpa (wart ujemna). POT OSMOTYCZNY (Ψs) jest wynikiem obecności w wodzie jonów i cząsteczek subst rozp. Ma on zawsze wart ujemną. Jego wlk odpow ciśn, jakie wywiera woda czysta, jako rozpuszczalnik, przenikająca osmotycznie do roztworu przez błonę półprz. Obniżenia potencjału w stosunku do wody czystej jest proporc do wzrostu stężenia subst rozpuszczanej. POT CIŚN (Ψp) odpow zwykle ciśn hydrostat, w kom. PLAZMOLIZA- protoplast w wyniku odwodnienia kom ulega skorczeniu i przybiera kształt kuli. Kom w roztw hipoton- pobiera wode na zasadzie osmozy: Ψroztw > Ψkom. Kom w roztw izoton- wyst zjawisko plazmilizy granicznej: Ψroztw = Ψkom. KOM W ROZTW HIPERTONICZNYM- Ψroztw < Ψkom. KOM ROSL JAKO UKLAD OSMOTYCZNY Ψkom= (-)Ψpi + Ψp. Ψkom- potencjał che m wody kom. Ψpi- potencjał osmotyczny, Ψp= potencjał ciśnienia. PĘCZNIENIE (imbibicja)- uwadnianie koloidów hydrofilowyh którego efektem jest zwiększ masy i obj. Hydrofil ność koloidów (ich powinowactwo) wynika z obecności grup hydrofilowych: OH, COOH,C=O, CHO, NH2, SH. KOLOIDY HYDROFILOWE- białka polisachar ydy (celuloza i skrobia) i ich pochodne (hemicelulozy, zw pektynowe) oraz ligniny. wyst jako skl scian kom i protoplastu lub stanowią mat zapasowe. Stopień pęcznienia zal od- liczby i rodz grup hydrof i stęż roztw. Szybkość pęcznienia zal od- liczby i rodz grup hydrofil i stęż roztw oraz od temp. DYFUZJA- samorzutne przemieszcz się ząst (at lub jonów) 1 subst względem ząsteczek (at lub jonów) 2 subst zachodząe w obrębie danego ośrodka. jest wynikiem ruchów kinetycznych cząstezek. kier dyfuzji zawsze odbywa się w kier gradientu stęż subst dyfundującej. Szybkość dyfuzji- zal od gęst ośrodka, temp i wlk cząsteczek. BUD BŁ CYTOPL- plazmalemma- oddziela porotoplast od śc kom, tonoplast- oddziela wakoulę od cytoplazmy: mają zbliżoną bud białkowo lipidową. 2 warstwy ciemiejsze- zbud z białek gł globularnych, jasna- 2 warstwy zw tłuszcz (fosfatydy, fosfolipidy, sfingolipidy, triglicerydy, galaktolipidy i wolne kw tł. Pinocytoza- polega na wchłanianiu z otoczenia płynu wraz z rozpuszczonymi w nim subst pok. ZAD: kryształ żelazocyjanku: 2CuSO4+ K4Fe(CN)6 Cu2Fe(CN)6+ 2K2SO4. ZAD: absorbancja 525nm, tk buraka: woda: najw uszk błon: -20> 70> 45> pokojowa. Subst chem- kw solny> octowy, etanol 96%> chloroform> woda dest. ZAD: subst osm czynne- subst łatwo rozp w wodzie i tworzą roztw rzeczywiste, są to zw niskocząst a ich cząst mają śr pon 1nm (s prpste, kw karb, aminokw, sole). 2 grupa to subst pęczniejące tworzące roztw koloidalne i cząst śr 1-200nm (skrobia, białka): Obj po 60 min: KCL- 2 4,5, Sacharoza 2 3,5, Skrobia 2 1,5. TRANSPIRACJA- proces w którym rośl tracą wodę (parowanie). Gł org tr jest liść. Parowanie odbywa się z pow zewn liścia pokrytej kutikulą (tr kutikularna- traci 10% wody) i z pow wewn liścia na którą skł się pow śc kom kom mezofilu stykające się z przestworami międzykom (tr szparkowa- 90% traci), przez przedchlinki (tr przedchlinkowa). Rozmieszcz ap szp na liściu: górna pow- liście epistomatyczne (pływające), dolna pow- hipostomatyczne (większość drzew liśc), po obu str- mfistomatyczne (groch, zea, owies). Ruch kom szp- jest r turg. Otwieranie szp jest zw z obn w nich potencjału wody, co pow osm dopływ wody i wzrost pot ciśn. Zmiany pot ciśn są bezp przycz ruchu szp. Do obniż pot wody przyczynia się szybki aktywny tr jonów K+ do wnętrza kom szp. W war ndst uwodn tk dochodzi do spadku pot ciśn w kom szp i zamykania szp (przy udziale sygnału hormonalnego kw abscysynowego (ABA). Rola wody- środowisko reakcji (bierze udział w reakcjach chem), modyfikuje strukturę makromolekuł i membran, zapewnia odpow ciśn w kom (turgor) i tym samym wydłużanie i wzrost kom, ruch aparatów szp, ruch różnych organów rośl, warunkuje transport pierw i zw chem (min i org), chroni rośl przed przegrzaniem. Pobieranie wody ze środowiska- - transport wody w roślinach jest procesem biernym; roślina nie zużywa na ten proces żadnej energii; nieraz na wiosnę bywa transport aktywny (gdy rośliny nie mają liści, lub różnica ?w jest niewielka). - całym organizmem (np. plechowce, a czasem rośliny naczyniowe, gdy wodę pobiera pęd przez komórki) Wyspecjalizowanymi organami (np. korzenie roślin wyższych dzięki obecności włośników). Wpływ czynników zewn na pobieranie wody. - Czynniki glebowe, czyli: dostępność wody w gl - temp gl -aeracja gl - stężenie roztw gl - Czynniki pozostałe: temp pow - wilg pow- światło - wiatr. Stres wodny - susza: - mała il wody w pow (zamykanie ap szp) - mała il wody w gl. Podczas suszy: - Maleją: - zwiększanie się kom - synteza śc kom - synteza białek - przewodnictwo szparkowe - fotosynteza - Wzrastają: - akumulacja ABA (oszczędność wody) - akumulacja różnych zw i jonów osm czynnych. Gutacja- wydzielanie wody w postaci ciekłej na brzegach bl liśc. Jest to przejaw czynnego pobierania i transportu wody w rośl. Przebiega w war wys wilg pow gdy ogran jest tr i sprzyjają war pobieraniu wody z podł.
Ozn potencjału wody tk- pomiar zmian masy tk umieszcz na okr czas w roztw o różnym cp mol, nast. Znalezienie roztw w którym masa tk nie uległa zmianie. Wówczas tk i roztw są w stanie równowagi tzn Ψ wody tk = Ψ osm roztw. Obl pot wody tk: -Ψ=2,3*M*T/273 gdzie; M- st mol roztw w którym tk nie uległa zmianie, T- temp w K. Plazmoliza graniczna- stan w którym u połowy kom obserwuje się odstawanie protoplastu od śc kom. Pot ciśn w tk w momencie plazm gr = 0 a pot osm soku kom = pot wody tk. Ozn pot osm metodą plazm gr- polega na znalezieniu roztw o znanym st mol który wywołuje plazm gr. Pot wody tego roztw jest zbliż do pot wody soku kom. Wart pot osm obl: -Ψ=2,3*M*T/273. Transpiracja- proces w którym rośl tracą wodę (parowanie). Gł org tr jest liść. Parowanie odbywa się z pow zewn liścia pokrytej kutikulą (tr kutikularna- traci 10% wody) i z pow wewn liścia na którą skł się pow śc kom kom mezofilu stykające się z przestworami międzykom (tr szparkowa- 90% traci), przez przedchlinki (tr przedchlinkowa). Intensywność proc wyparow w z pow rośl- jest regulowana przez rośl przez stopień rozwarcia szparek. Zal on od nat światła i stopnia uwodnienia liścia (wykres). Czynniki zewn wpływ na wlk transp- temp (im wyższa tym większy niedosyt wilg i parowanie), wiatr (usuwanie powietrza nasyc parą z otoczenia liści), dostępność w glebowej.
Metody pomiaru transp- Metoda wagowa- pomiar masy transpirującego ukł przed i po czasie trwania dośw. Różnica pomiędzy masą pocz i końcową stanowi il wyparowanej wody w gramach. M. potetometryczna- zał tej m jest istnienie równowagi między pobier w i transp (il w pobr = il w wytranspir). potetometr- pomiar transp. M. komorowa- rośl w komorze w której przepływa strumień powietrza o znanej wilg. Nast. pow przepuszcza się przez rurkę absorbcyjną ze śr chłodżącym parę w. M. kobaltowa- miarą int transp i parowania jest czas potrz do zmiany zabarw bibuły z CoCl2. W miarę pochł pary w bibuła z nieb różowa. Szybkość zmiany zab jest proporc do intensywn parowania. Metody pomiaru stopnia otwarcia szp- M bezpośr obserw pod mikros- za pom okularów z podziałką. M. skrawków- obserw pod mikros utrwal w alk fragm skórki z liścia. M. koloidowa- pomiar otw szp na przezrocz błonie na której odbiły się wszystkie szczegóły pow liścia. M. porometryczna- ustalenie stopnia rozchylenia szpp na podst ich drożności dla pow. M. infiltracji- stopień rozwarcia szp określa się na podst szybkości wnikania do liścia cieczy o wzrastającej lepkości. Metody pomiaru szybkości przewodzenia wody: M. indykatora barwnego- ustalenie szybk przemieszcz się barwnika w tk ksylemu badanej rośl. M. termoelektryczna- pomiar szybk przepływu ogrzanej warstewki wody w naczyniach. M. izotopowa- zanurzenie pędu rośl w rórce Pb z rozć roztw soli znakowanej pierw izotopowym Pęcznienie (imbibicja)- uwadnianie koloidów hydrofilowyh którego efektem jest zwiększ masy i obj. Stopień pęczn zal od- liczby i rodz grup hydrof i stęż roztw. Sp=Mk-Mp/Mp gdzie Mk- masa nas sspęczn, Mp- masa nas suchych. Szybkość pęczn zal od- liczby i rodz grup hydrofil i stęż roztw oraz od temp. Dośw z pęcznienia nasion (stopień spęczniania)- nas grochu spęczniały w większym stopniu bo zaw więcej subst hydrofilowych. Dośw z transp szp i kut (szybkość transp)- Zea ma liście amfistom (ap szp po obu str) a trzykrotka ma l hipostom (ap szp na spodniej str bl liśc). Po stronie zewn liścia jest słabsze zabarw niż po wewn stronie bo liść traci 10% wody przez tr kut a 90% przez szpark. Rozmieszcz ap szp na liściu: górna pow- liście epistomatyczne (pływające), dolna pow- hipostomatyczne (większość drzew liśc), po obu str- mfistomatyczne (groch, zea, owies). Ruch kom szp- jest r turg. Otwieranie szp jest z`w z obn w nich potencjału wody, co pow osm dopływ wody i wzrost pot ciśn. Zmiany pot ciśn są bezp przycz ruchu szp. Do obniż pot wody przyczynia się szybki aktywny tr jonów K+ do wnętrza kom szp. W war ndst uwodn tk dochodzi do spadku pot ciśn w kom szp i zamykania szp (przy udziale sygnału hormonalnego kw abscysynowego (ABA). Dośw z ruch kom szp- (reakcja ap szp po zaaplik roztw)- po zadziałaniu 5% roztw sachar na ap szp obserw zamykanie ap szp. Spada pot osm i pot wody. Woda odciągana jest i szparka się zamyka. Gutacja- wydzielanie wody w postaci ciekłej na brzegach bl liśc. Jest to przejaw czynnego pobierania i transportu wody w rośl. Przebiega w war wys wilg pow gdy ogran jest tr i sprzyjają war pobieraniu wody z podł. Dośw z Gutacji- (obserwacja roślin podlanych wodą i CuSO4). Dodanie do podł CuSO4 powoduje ograniczenie intensywności oddychania i zmiejszenie il wytw en metabolicznie użytecznej przez co osłabia się mechanizm czynnego pobierania i transportu wody co powoduje zahamowanie gutacji. Mechanizm ruchu ap szp zal od światła: oświetl liścia rozpad skrobi do glukozy, tr jonów K do kom szp obniżenie pot osm obniżenie pot wody osmot przepływ wody wzrost pot ciśn otwarcie szp. Zacienienie liścia kondensacja glukozy w skrobie (reszta odwrotnie jw.) Intens transp- il wytr w przez określ pow rośl w jedn czasu (gH2O dm-2h-2). Czynniki wpływ na int tr- pot wody powietrza otacz rośl, światło, temp, wiatr. Współcz transp- stos il wytr wody do przyrostu sm (gH2O g sm-1). Współcz produktywn tr- il nagromadz sm w czasie gdy rośl wytr 1 kg wody. Współcz trw więdn- il wody w gl (%sm gl) przy której dochodzi do trw więdn r. Zal od koloidów hydrofilowych w gl. Bilans w r- różnica między il e pobranej a il w wydalonej do otoczenia (dodatni- korzystny).
GOSP WODNA: Siła ssąca transpiracji- gł tr w, en słoneczna (H2O w parę w), obecność liści. Siła parcia korzeniowego- tłoczy wodę od korzeni w górę, en metaboliczna z mitochondriów magazynowanej w ATP, działa gdy nie działa siła ssąca tr np. w upały. Kohezja- siła spójności cząstek. Adhezja- siła przylegania do ścianek naczynia. Pow wewn liścia- suma pow śc kom graniczących z przestw międzykom. Na pow wewn odbywa się zamiana w w parę, która dyfynduje przez szparki. Pow wewn jest 7-20x większa od pow zewn. Efekt brzeżny dyfuzji- większa dyfuzja nast. W przypadku małych otworków niż dużej pow. Pr Stefana- dyfuzja przez 2 otw jest =jak przez 1 większy którego śr jest sumą śr 2 miejszych. Mechanizm ruchu ap szp zal od światła: oświetl liścia rozpad skrobi do glukozy, tr jonów K do kom szp obniżenie pot osm obniżenie pot wody osmot przepływ wody wzrost pot ciśn otwarcie szp. Zacienienie liścia kondensacja glukozy w skrobie (reszta odwrotnie jw.) Intens transp- il wytr w przez określ pow rośl w jedn czasu (gH2O dm-2h-2). Czynniki wpływ na int tr- pot wody powietrza otacz rośl, światło, temp, wiatr. Współcz transp- stos il wytr wody do przyrostu sm (gH2O g sm-1). Współcz produktywn tr- il nagromadz sm w czasie gdy rośl wytr 1 kg wody. Współcz trw więdn- il wody w gl (%sm gl) przy której dochodzi do trw więdn r. Zal od koloidów hydrofilowych w gl. Bilans w r- różnica między il e pobranej a il w wydalonej do otoczenia (dodatni- korzystny). Susza glebowa- wilg gl spada do współcz więdnięcia i zaczyna brakować wody dostępnej dla r. Woda higroskopijna (niedostępna)- woda utrzymywana przez cząstki gl z taką siłą że nie może być pobierana przez korzenie. Woda błonkowata (niedostępna)- mniejsza siła utrzymywania. Woda kapilarna (dostępna)- wyst w kapilarach, przytrzymywana siłami napięć powierzchniowych, nie przemieszcza się w głąb profilu gl. Woda grawitacyjna (dostępna)- wypełnia większe przestwory glebowe, przemieszcza się w głąb profilu gl wskutek działania sił ciążenia. Susza fizjologiczna- woda w gl jest dostępna dla r ale nie mogą one jej pobierać z powodu nadmiernego zasolenia, niskiej temp, brak O2, obecność metali ciężkich i zw toksycznych. Okresy krytyczne- okresy rozwojowe roślin, w których wym szczególnego nawadniania a brak tego prowadzi do obniżenia plonowania. Na suszę bardziej wrażliwe o krótkich korzeniach. Plazmoliza graniczna- stan w którym u połowy kom obserwuje się odstawanie protoplastu od śc kom. Pot ciśn w tk w momencie plazm gr = 0 a pot osm soku kom = pot wody tk. Ozn pot osm metodą plazm gr- polega na znalezieniu roztw o znanym st mol który wywołuje plazm gr. Pot wody tego roztw jest zbliż do pot wody soku kom. Wart pot osm obl: -ၙ=2,3*M*T/273. Dośw- łuski cebuli moczone przez30 min w płytkach petrieego z roztw sacharozy od 0,1 do 0,8M- liczenie kom splazmolizowanych i niesplazm. W 0,1M jest 0% kom niespl a przy 0,8 wyn 100%. Metoda wagowa- pomiar masy transpirującego ukł przed i po czasie trwania dośw. Różnica pomiędzy masą pocz i końcową stanowi il wyparowanej wody w gramach. Dośw- liście pelargonii w war sali ćwiczeń (umiark tr), w wilg pow 100% (tr nie zachodzi) i pod przepływem powietrza (tr zach intensywnie). Powietrze o małym niedosycie przemieszczało się i na jego miejsce wpływało pow o dużym niedosycie. Pow liścia (obl masy liścia) - papier 1dm3 - pow liścia. Obl: Mp-Mk= ubytek masy. Pow liścia * Um * czas (h)= int tr. Ozn potencjału wody tk- pomiar zmian masy tk umieszcz na okr czas w roztw o różnym cp mol, nast. Znalezienie roztw w którym masa tk nie uległa zmianie. Wówczas tk i roztw są w stanie równowagi tzn Ψ wody tk = Ψ osm roztw. Obl pot wody tk: -Ψ=2,3*M*T/273 gdzie; M- st mol roztw w którym tk nie uległa zmianie, T- temp w K. Dośw- ziemniak a w nim roztwory sacharozy o różnych stężeniach (woda, 0,1, ..., 0,6). ﺠM= Mk-Mp/Mp*100%. W wodzie masa końcowa była większ od pocz, w 0,2-0,3molowym roztw równa a w 0,6 miejsza.
ODŻYWIANIE Jeśli coś jest przez r pobierane to musi się coś wydzielić, np. Ca2+ > 2H+. R: Pierwiastki- niezbędne (r bez nich nie może żyć), pożądane (potrzebne do lepszego rozwoju), balastowe (niepotrz lecz pobierane), toksyczne (szkodliwe). Makroel- N, P, K, Mg, Ca, S. Mikroel- Fe, Mn, Mo, Zu, Cu, B, Cl. Transport bierny (A)- bez udziału en, dyfuzja prosta lub ułatwiona, zgodnie z gradientem chem lub elektrochem, przez pory w białkach, kanały jonowe lub nośniki jonowe, nie prowadzi do akumulacji jonów, małe znaczenie. Transport aktywny (S)- z udziałem en metabolicznej ATP, z gradientem lub wbrew gradientowi, przez nośniki jonowe, prowadzi do akumulacji jonów, z dużą szybkością, ma duże znaczenie ilościowe. Czynniki zewn wpływające na pobieranie i transp jonów: temp (lekkość wody, dyfuzja jonów w roztw gl, oddychanie), odczyn (kompleks sorpcyjny uwalnia i wymienia jony), światło (ruch transpirac w r), tlen (proces oddychania), mikoryza (symbioza r wyższych z grz). Niezbędność skł min- można wykazać w kulturach wodnych lub piaskowych, stos pożywkę o ściśle kontrolowanym składzie. AZOT: warunkuje prawidłowy wzrost i rozwój r. zw org- mocznik (łatwo dost), białka, amidy, aminy, aminokw, kw nukl. Zw nieorg- sole amonowe N-NH4+ i azotanowe N-NO3-. N cząst (atm)- dost dla niektórych mikroorg i r żyjących z nimi w symbiozie. Przekształcenia zw N przez mikrroorg: Amonifikacja NH2 NH3 (mikroorg rozkł mat org). Nitryfikacja NH3 NO2, NO2 NO3 (b autotroficzne z rodz Nitrosomonas, Nitrobacter). Denitryfikacja NO3N2- (b autotroficzne w war deficytu O2 w gl). Wiązanie N atm N2 NH3 lub NH2 (b i promieniowce symbiotyczne i niesymbiot). Redukcja azotanów- przebiega w cytoplaźmie kom rośl i jest katalizowana przez reduktazę azotanową (NR): NO3-+NADH+H+ NO2-+NAD++H2O. Synteza enzymy przebiega w cytoplaźmie po pojawieniu się w niej śladowych ilości azotanów. W miarę wzrostu azotanów aktywność enzymu się zwiększa. Poziom aktywności NR- można ozn metodą in-vitro w której enzym dyfunduje bezpośr z fragmentów r do mieszaminy inkubacyjnej. Miarą akt enzymu jest stężenie azotynów którepowst z azotanów w mieszaninie inkubacyjnej. Azotyny+ sulfanilamid (amina 1rz) + dwuchlorowodór N(-1-naftylo)-etylodwuaminy barwny związek (kolorymetr). Ozn zaw azotanów- stwierdza się obecność lub brak azotanów w tk rośl. Zaw azotanów w r upr pow 1000 ppm świadczy o przenawożeniu i obniżonej wart biol plonu. Warzywa z upr spec nie powinny zaw pow 250 ppm jonów azotanowych. Ozn przeprowadza się na skrawkach liści. Wyk się barwną reakcję jaką dają azotany z dwufenyloaminą w stęż kw S.
ODŻYWIANIE Jeśli coś jest przez r pobierane to musi się coś wydzielić, np. Ca2+ > 2H+. Pierwiastki- niezbędne (r bez nich nie może żyć), pożądane (potrzebne do lepszego rozwoju), balastowe (niepotrz lecz pobierane), toksyczne (szkodliwe). Makroel- N, P, K, Mg, Ca, S. Mikroel- Fe, Mn, Mo, Zu, Cu, B, Cl. Czynniki zewn wpływające na pobieranie i transp jonów: temp (lekkość wody, dyfuzja jonów w roztw gl, oddychanie), odczyn (kompleks sorpcyjny uwalnia i wymienia jony), światło (ruch transpirac w r), tlen (proces oddychania), mikoryza (symbioza r wyższych z grz).
AZOT: NO3-, NH4+, mocznik. Wyst: Zw org- mocznik (łatwo dost), białka, amidy, aminy, aminokw, kw nukl. Zw nieorg- sole amonowe N-NH4+ i azotanowe N-NO3-, N cząst (atm) mikroorg i r z nimi w symbiozie. Funkcja- skł am, białek, nukl (ATP, NAD, NADP), kw nukl (DNA, RNA), chlorofilu, cytokin. Tr- floem, ksylem. Niedobór- silne zaham wzrostu, słabe rozkrzewienie, chloroza starszych l, łatwa reutylizacja międzyorg. Redukcja azotanów- gł źródło N, po wniknięciu do korz są reduk do NH3 zużywany do syntezy zw org., powodują metahemoglobinoze która nie transp O2 I etap- w cytopl podst katal przez e- reduktaza N: NO3-+NADN+H+NO2-+NAD+H2O. II etap- w plastydach katal e- r azotynowa. Azotyny- powodująpowst we krwi zw rakotw- nitrozoaminy. Amonifikacja NH2 NH3 (mikroorg rozkł mat org). Nitryfikacja NH3 NO2, NO2 NO3 (b autotroficzne z rodz Nitrosomonas, Nitrobacter). Denitryfikacja NO3N2- (b autotroficzne w war deficytu O2 w gl). Wiązanie N atm N2 NH3 lub NH2 (b i promieniowce symbiotyczne i niesymbiot).
POTAS: K+ Funkcja- aktywator licznych e, uczestn w osmoregulacji i w mechan ruchu ap szp. Tr- floem, ksylem. Niedobór- chloroza i nekroza od wierzch i brzegów bl liśc na liśc starszych, zaham wzrost, podlega reutylizacji.
FOSFOR: H2PO4-, HPO42- (H3PO4 i PO43- nieprzysf dla r). Funkcja- skł nukleotydów, kw nukl. Tr- floem, ksylem. Niedobór- strzelisty pokrój r, zaham wzrostu, l ciemnoziel, dolna str fioletowe, łatwa reutylizacja.
ŻELAZO: Fe2+, Fe3+, chelaty (cząst org+ jony metali, wiąz min podwójne). Funkcja- skł ferredoksyny i cytoduonów biorą udział w tr elektronów w proc fotosynt i oddych, składnik wielu e oksydoredukc, stymulator syntezy chlorofilu- 80% Fe jest w chloropl. Tr- ksylem. Niedobór- chloroza międzyżyłk, a przy silnym deficycie tego pierw całk chl m młodych l, słaba reutylizacja międzyorg.