Podział zasobów:
1.Rozpoznanie geolog(kat.C!,C2,B,A), 2.Opłacalność eksploatacji
Kryteria bilansowości złóż:
Są to warunki jakimi powinna odpowiadać kopalina oraz jej złożę aby tego złoża mogły być uznane za nadające się do gospodarczo uzasadnionej eksploatacji.
Zasoby bilansowe:
Spełniają warunki określone w kryteriach bilansowości zasobów
Zasoby przemysłowe:
To część zasobów bilansowych, przewidywanych do eksploatacji i określona na podst. Technicznej i ekonomicznej koncepcji wykorzystania określonego złoża.
Zasoby operatywne:
To część zasobów przemysłowych pomniejszona o całkowite straty poniesione w procesie wybierania złoża.
Zasoby eksploatacyjne:
Są to zasoby operatywne powiększone o skały zubożające(np. skała płonna).
SPOSOBY UDOSTĘPNIANIA ZŁÓŻ
Zależy od warunków terenowych oraz od warunków geolog. Zalegania złoża tj. od głębokości, liczby pokładów nachylenia, pofałdowania i uskoków.
Dostęp do złoża uzyskuje się za pomocą różnego rodzaju wyrobisk górniczych łączących złoże lub jego część z powierzchnią Ziemi, zwanych wyrobiskami udostępniającymi.
Rozróżniamy nast. udostępnianie złóż:
bezpośrednie, wkopami udostępniającymi, sposobem odkrywkowo - podziemnym, wyrobiskami podziemnymi.
Wkopy udostępniające dzielmy w zależności od ich usytuowania względem złoża na:
zewnętrzne i wewnętrzne.
Wkopy zewnętrzne dzielimy na:
centralne, skrzydłowe, schodkowe.
Wkopy wewnętrzne dzielimy na:
centralne, skrzydłowe.
W zależności od liczby pięter nadkładowych i eksploatacyjnych dzielimy na:
jednopiętrowe , wielopiętrowe.
W zależności od ilości wyrobisk udostępniających dzielimy na:
wkopy oddzielne, grupowe, wspólne, podwójne.
UDOSTĘPNIANI WYROBISKAMI PODZIEMNYMI:
Główne wyrobiska udostępniające:
Sztolnia,
Upadowa,
Szyb pochyły,
Szyb pionowy.
Podziemne wyrobiska udostepniające:
Przecznica-to wyrobisko korytarzowe poziome, łączące pokłady, wykonane w skałach płonnych w poprzek rozciągłości pokładów
Przekop kierunkowy-to wyrobisko drążone po rozciągłości warstwy w skale płonnej lub z przybierką złoża do 20% w stosunku do poprzecznego przekroju wyrobiska.
Pochylnia,
Chodnik podstawowy-wyrobiska korytarzowe wykonane w złożu wzdłuż rozciągłości danego pokładu.
Sposoby udostępniania np.
Udostępnianie sztolnią, sztolnią i szybikiem, sztolnią i poprzecznicą, szybem pochyłym, upadową, szybami pionowymi.
Upadowa jest drążona z dołu do góry a pochylnia drążona z góry do dołu
Wyrobiska pochyłe:
Drążone w kierunku pośrednim między kierunkiem rozciągłości i nachylenia pokładu nazywamy odpowiednio (w zależności od kierunku drążenia) pochylniami lub upadowymi przekątnymi.
1) Szyb pionowy
2) Szyb pochyły
3) Ślepy szybik materiałowy
4) -II- -II- wyciągowy
5) Sztolnia
6) Przecznica
7) Chodniki w węglu
8) Ort -wyrobisko poziome w złożu łączące spągi i strop
9) Pochylnia
10) Upadowa
11) Zasypnia
12) Kopalnia odkrywkowa
wyklad 2
Roboty przygotowawcze:
Celem tych robot jest:
Podzial zloza na mniejsze jednostki powierzchniowe, jakimi sa :
Pola eksplotacyjne, pietra, sródpietra, pola wybieralne.
Stwarzanie najkrotszych drog transportu urobku ,materialow,podsadzki i energi. Odprowadznie wody z naturalnego dopływu i wody podsadzkowej. Stwarzenie dróg dojscia do przodków..
Roboty przygotowawcze I rzędu
Chodniki podstawowe, piętrowe, pochylniecentralne, działowe i zbiorcze międzypiętrowe.
Roboty przygotowawcze II rzędu
Chodniki śródpiętrowe, pochylnie zbiorcze śródpiętrowe, pochylnie polowe.
Roboty przygotowawcze wyższych rzędów
Chodniki wybierkowe, Dowierzchnie, Przecinki.
Pochylnia służąca do wybierania złoża nazywa się dowierzchnią.
Krótkie wyrobisko łączące chodniki lub obwierzchnie nazywa się przecinką.
STRUKTURA KOPALNI
Przedmiotem podziemnej eksploat w ujeciu organizacyjnym jest partia górotworu przypisana danemu zakładowi górniczemu nazywa się obszarem nadania.
Zagospodarownie tej przestrzennej parti górotworu w celach eksploatacji kopaliny uzytecznej polega na podziale bryły, płaszczyznami poziomymi i pionowymi na pietra i pola eksploatacyjne.
Zastosowany podział okresla sposób rozmieszczenia wyrobisk udostępniających i przygotowawczych. Sposób usytuowania tych wyrobisk zalezy przed wszystkim od kształtu obszaru górniczego, warunków naturalnych zalegania złoża, liczby wzajemnego układu pokładów, ich miąższości i nachylenia i nosi nazwe modelu kopalni.
MODELE KOPALNI:
1.Model pokładowy(węglowy)-struktura z pokłdowym przecięciem złoża.
Istotą tego modelu jest udostepnianie złoża przy pomocy szybów, z którego na kazdym poziomie wykonuje się przecznice główne. Przecznice te pokrywają się w płaszczyźnie pionowej co umożliwia utrzymanie wspólnych filarów ochronnych dla szybów i prosty układ wentylacyjny.
2.Model kamienny(geometryczny)-struktura z kamiennym rozcięciem złoża.
Istotą tego sposobu rozcięcia polega na wykonaniu równolegle do rozciągłości przekopów kierunkowych połączonych z szybem przecznicami łączącymi zlokalizowanych poniżej pokładów. Z przekopów kierunkowych prowadzi się prostopadle do rozciągłości przecznice polowe przecinające pokład.
W miejscach przecięcia wykonuje się chodniki kierunkowe umożliwiające przygotowanie złoża do eksploatacji.
3.Model miszany(pokładowo-kamienny)
Tutaj wykonuje się przekopy kierunkowe nad i pod wiązką pokładów w odległości 20-30m a pokłady udostępnia się szybikami.
PODZIAL WYROB KORYT W ZALEZ OD ICH POŁOŻENIA W STOSUNKU DO ZŁOŻA.
1.Wyrobiska kamienne
2.Wyrobiska kamienno-złożowe
3.Wyrobiska złożowe
Ad1) Zaliczamy tu korytarzowe zlokalizowane całkowicie w skałach płonnych lub z zabierką złoża nie przekraczającą 20% całkowitej powierz. Wyrobiska.
Ad2) Zaliczamy tu wyrobiska koryt.drążone w skałach płonnych z przebierką złoża lub drążone w złożu z przebierką kamienia, jeżeli powierz. Złoża w przekroju poprzecznym drążonego wyrobiska zawiera się w granicach od 20% do 90% całkowitej powierz.przekroju wyrobiska .
Ad3) Zaliczamy tu wyrob.korytarzowe zlokalizowane całkowicie w złożu z przebierką
Skał płonnych nie przekraczającą 10% całkowietej powierz.przekroju wyrobiska.
Szyb składa się z 3 zasad częsci:
Głowicy szybu, rury szybowej, rząpia.
Podział szybów:
a)ze względu na kształt przekroju:
kołowy, prostokątny, beczkowy, eliptyczny
b)ze względu na głębokość:
szyby płytkie do 200m, średnie do 500m i głebokie powyżej 500m
c)ze względu na wielkosc przekroju poprzeczego
szybiki o średnicy w świetle obudowy do 3m.
Szyby małe o śred od 3 do 4,5m
Szyby średnie śred od 4,5 do 6m
Szyby duże o śred >6m
Znormalizowane średnice kołowe:
4; 4,5 ; 5,5 ; 6 ; 6,7 ; 7,2 ; 7,5 ; 8,5
MASZYNY I URZĄDZNIA DO GŁEBIENIA SZYBU
1.Wieża szybowa:
prowizoryczna, tymczasowa, ostateczna.
2.Maszyna wyciągowa,
3.Naczynia wydobywcze
4.Liny wyciągowe i prowadnice
5.Ramy napinające i sanki prowadnicze
Pomosty szybowe
1.w obrębie wiezy szybowej(na nadszybiu);
pomost roboczy,wysypowy,wyłącznika krańcowego, kół linowych
2.w rurze szybowej
pomost ochronny(bezpieczeństwa), wiszący(do zbrojenia i zakłądania prowadników),
wiszący (rama napinająca).
TECHNOLOGIE DRĄŻENIA SZYBÓW
1)Metoda klasyczna
urabianie(MW,kombajn), ładowanie urobku,ciągnienie obudowy, wykonywanie obudowy, przewietrzanie, odwadniania
2)Metody specjalne drążenia szybów
a)odgrodzenie przodku szybowego od dopływu wody:
-obudowa wbijana,
-ścianki szczelne,
-metoda kesonowa
b)zmiana własności fiz-mech górotworu
cementacja, bitumizacja, silikatyzacja, zmiana własności górotworu środkami chem, iniekcja żywicami, mrożenie górotworu
c)wiercenie szybów
3)Wieńce podstawowe; obudowy szybowej
Jest to wzmocnienie obudowy szybowej w celu lepszego powiązania obudowy z górotworem i utrzymania jej ciężaru.
Stopy szybowe wyk w nast. Miejscach:
obligatoryjnie:
na głebokości zakonczenia głowicy szybu, na wys 10m powyżej wlotu do podszybia, w zakończeniu obudowy rząpia szybu, powyżej i poniżej poziomów wodonośnych
Warunkowo:
Na całej dług szybu co 30-50m jeżeli rodzaj stos obudowy nie zapewnia dostatecznego powiązania z górotworem lub obudowe charakteryzuje duza grubość i duży ciężar.
Rodzaje stóp szybowych:
Stopa jednostożkowa, dwustozkowa, cylindryczna-jednostoż, cylind-dwustożkowa.
Rodzaje obudów szybowych ze względu na rodzaj materiału;
1.Obudowa drewniana
wieńcowa pełna, wieńcowa na słupach i podwieszana
2.Obudowa murowana z cegły
3.Ob murow betonowa
4.Ob.betonowa
5.Ob. żelbetowa
6.Ob. wieńcowa stalowa
7.Ob.tubingowa
8.Ob.kotwiowa
9.Ob. natryskowa
ob. Z betonu natryskowego, kotwiowo-betonowa, żelbetowa, kombinowana.
Podział obudów za względu na konstrukcje:
Pojedyncza, zespolona, wielowarstwowa, podzielna, podatna, betonowa-wodoszczelna, tubingowa, stalowo-betonowa.
25,03,02r
ODWADNIANIE SZYBU
1)Usuwanie dopływającej wody;
-całej dopływajacej wody
a)kubłami(dopływ do 5l / min)
b)odpompowanie przy pomocy(dopływ do 0,5m3/min)
-pompy przodkowe
-pompy szybowe
-p.stacjonarne
-częsci dopływajacej wody z równoczesnym ograniczeniem jej dopływu.
2)Pomosty okopowe
Rynny okapowe
-z kształtek betonowych,
-kształtowników kołowych,
-kształtow. cechowych.
Metody specjalne:
-cementacja,
-bitumizacja,
-silikatyzacja,
-zmiana własności górotworu środowiska chemicznego.
Wentylacja szybu w czasie jego głębienia;
Przewietrzanie przez dyfuzje (do głęb.30-50m) wentylacja lutniowo wentylatorowa:
-tłączoca,
-ssąca,
-kombinowana
METODY GŁĘBIENIA SZYBÓW:
I)Głębienie szyb z góry w dół;
- Z pełnym przekropjem z równoczesnym wykonywaniem obudowy ostatecznej.
-Z zastosowaniem otworu wielkośrednicowego.
II)Głębienie szybików z dołu ku górze;
-z pełnym przekrojem z równoczesnym wykonywaniem obudowy ostatecznej,
-wąskim przekrojem z częściowym wykonywaniem obudowy ostatecznej i późniejszym poszerzeniem szybiku z góry w dół.
-z wąskim przekrojem z obudową tymczasową z późniejszym poszezeniem z góry w dół i wykonaniem obudowy ostatecz.
-pełnym przekrojem z magazynowaniem urobku,
-z zastosowaniem samojezdnego urządzenia Alimak STH-3K
METODY POGŁĘBIANIA SZYBÓW:
I)Pogłębianie szybów z góry w dół z istniejacego poziomu;
-z zastosowaniem tzw półki skalnej lub sztucznego pomostu ochronnego,
-z zastos szybika pomocniczego.
II)Pogłebianie szybów z dołu do góry tzw nadsięwłomem
-małym przekrojem z późniejszym poszezeniem z góry w dół do pełnego przekroju,
-pełnym przekrojem z wykonaniem obudowy tymczasowej i gromadzeniem urobku a nastepnie wykonaniem obudowy ostatecznej,
-pełnym przekrojem z jednoczesnym wykonaniem obudowy ostatecznej odcinkami 2-3 metrowymi w slad za postępującym przodkiem.
III. Równoczesnego pogłębienia szybu z góry ku dołowi oraz ku górze z udostępnionego wcześniej poziomu.
PODSZYBIA
Podszybiem nazywamy układ wyrobisk górniczych służących do połączenia szybu pionowego z głównymi wyrobiskami korytarzowymi.
Na układ technologiczny i rodzaj podszybia mają wpływ;
Liczba szybów i ich przeznacz.,rodzaj naczyń wydobyw.i ich usytuowanie w szybie,
Rodzaj transportu głównego,wielkość wydobycia, sposób załadunku urobku do naczyń wydobywczych, rodzaj i ilość materiałów transportowanych w podszbiu, sposób przewozu załogi, sposób udostępniania poziomów wydobyw, system wentylacji, warunki geol-górnicze.
Podział podszybi
1)Ze względu na przeznaczenie szybów;
-podszybia szybów głównych,
-podszybia szybów pomocniczych.
2)Ze względu na ilość szybów;
-podszybie z 1-ym szybem, z 2 szybami i z 3.
3) Ze względu na rodzaj urządzeń dzwigowych;
-podszybie skipowe, klatkowe, skipowo-klatkowe.
4)Ze względu na usytuowanie szybu w stosunku do przecznicy głównej;
podszybie prostopadłe, równoległe, skośne, przekopowe
5)Ze względu na możliwość dojazdu do szybu;
podszybie jednostronne i dwustronne
6)Ze względu na możliwość przejazdu przez szyb;
podszybie ślepe i przelotowe.
7)Ze względu na ilość i usytuowanie przekopów;
podszybie z 1-ym przekopem obok szybu i z 2-ma, oraz z dwoma przekopami.
WYROBISKA KOMOROWE
Są to wyrop górn. O specjalnym przeznaczeniu, charakteryzujące się dużymi wymiarami poprzecznymi w stosunku do długości; ich powierz przekroju poprzecz w wyłomie wynosi ponad 20 m2. Do wyrobisk komorowych zalicza się połączenia wyrob pionowych i poziomych,tzn wloty szybowe, ze względu na ich duze przekroje poprzeczne oraz wyposażenie w maszyny i urządzenia.
Do wlotów szybowych zalicza się:
-połączenia szybów klatkowych i wentylacyjnych z wyrobiskami podszybi.
-połączenia szybów wydobywczych skipowych z wyrobiskami urządzeń załadowczych,
-połączenia szybów wydob skipowo-klatkowych z wyrobiskami podszybi i kojmorami zasobników odmianowych,
-podszybia szybów z innymi wyrobiskami o mniejszych przekrojach, jak lunety wentylacyjne, podsadzkowe, rurowe itp.
Komory w rejonie podszybi:
-komora rozdzielni głównej,
-komora głównego odwadniania i osadników głównych,
-komora.statyczników,
-zajezdnia lokomotyw,
-skład MW
-komora wentylatorów, maszyn klimatazyjnych,
poczekalni, dyspozytora, usługowe (tj warsztaty mechan i elektryczne, k.p.poż,sanitarne,narzędziowe itd)
Komory oddziałowe:
-komora rozdzielni oddziałowej,
-pkt-y załadowcze,
-oddziałowa komora ppoż,
-narzędziowa
-kom mechanicznych zbiorników wyrównawczych,
-kruszarnia kamienia,
-komory maszyn wyciągowych szybików między poziomych,
-osadniki polowe
-komora maszyn cięzkich.
Podział komór ze względu na powierz przekroju poprzecz.:
Małe 20-30m2
Średnie 30-40
Duże 40-50
B.Duże powyzej 50m2
TECHNOLOGIA DRĄŻENIA WYROBISK KORYTARZOWYCH
Dobierajac technol wykon wyrobisk komorowych bierze się pod uwage elementy jak
-warunki geol-gór,
-przekrój poprzeczny wyrob,
rodzaj maszyn i urzadzen możliwy do zastosowania
-termin zakonczenia drazenia
TECHNOLOGIE DRĄŻENIA:
1a drązenie pelnym przekrojem
1b drazenie pelnym przekrojem z przebierką
2a drążenie przodkiem usatepliwym z wyprzedzeniem przystropowej części,
2b drążenie przodkiem usatepliwym z wyprzedzeniem przyspągowej części
3 drążenie najpierw górnej a nast.dolnej czesci przekroju poprzecznego
4a drążenie wąskim chodnikiem z pozostawieniem urządzenia
4b drążenie za pomocą 2 chodników z pozostawnieniem urządzenia
5 drążenie za pomocą 2 chodnikow-w stropie i spagu wyrobiska
DRĄŻENIE WYROBISK KORYTARZOWYCH:
1.Wyrobiska w weglu poziome
2. Wyrobiska kamienne poziome
3. Wyrobiska w weglu i kamieniu nachylone
4. Wyrobiska kamienno-weglowe
5. Wyrobiska w trudnych warunkach
PODSTAWOWYMI KRYTERIAMI ZASTOSOWANIA OKRESLONEGO UKŁADU TECHNOLOGICZNEGO SĄ:
-nachylenie wyrobiska,
-zwięzłość urabianych skał,
-wymiary czoła przodku,
-warunki geolog,
-wystepujace zagrożenia
ELEMENTY TECHNOL.WYSTĘPUJĄCE PRZY DRĄZENIU WYROB.KORYT
1.Urabianie,
2.Wybieranie urobku,
3.Transport urobku,
4.Wykonanie obudowy.
UKŁADY TECHNOL.DO WYBIERANIA I ODSTAWY
Układy technol z ładowarkami zasięrzutnymi, bocznie wysypującymi oraz z ładowarką zgarniakową lub łapową.
WYKONYWANIE WYROBISK W TRUDNYCH WARUNKACH GEOL-GÓRN
-Kopalnie metanowe
-kopalnie zagrozone tąpaniami i wyrzutami gazow i skal
-strefy zaburzen tektonicznych
-skaly sypkie i plynne
1.Odpowiednie przewietrzanie wyrobisk
2.Odmetanowienie górotworu
3.Cementujac górotwor
4.Specjalne rygory przy wykon.robót strzałowych (strzel zza tam i strzel centralne)
1.Stos specjal obudów(duza podpornosc0,8-1Mpa, duza podatnosc do0,5m, duza statecznosc konstrukcji, d.szczelnosc obudowy)
2.Wykonywanie pasów podsadzkowych(2-5m)
3Wykonywanie stref zruszonych
4.Stosowanie włomów klinowych
5.Wykon.wrębów odprężających
6.Odprezanie pokładów chronionych
7.Zwiercenie pokładu długimi otworami
8.Strzelanie odpręzające długimi otworami
9.Wtłaczanie wody pod cisnieniem (12-16MPa)
10.Odgazowanie otworami drenującymi
11.Budowanie krat ograniczaający zasieg wyrzutu gazu
1.Wykon otworów badawczych(25m)
2.Wykon wcinek badawczych
3.Wiercenie rdzeniowe
4.Zasady przechodzenia uskoku: duzy postep,zagęszczona obudowa,pełna wkąłdka,obudowa betonowa lub żelbetowa
METODY SPECJALNE DRĄŻENIA WYROBISK W TRUDNYCH WARUNKACH HYDROGEOLOG.
1.Met.drenażu
2.met.pretów wbijanych
3.met.obudowy wbijanej
4.met.inekcji
5.met mrozeniowa
ODWADNIANIE WYROBISK KORYTARZOWYCH
Odwad grawitacyjne przez wykonanie ścieków wodnych.
Ścieki betonowe wyk się jako jednoscienne lub dwuscienne(2 typy)
Prefabrykowane rynny sciekowe : typu RK, typu A i typu B
Nachylenie ścieków od 3 do 5 promila
Q=F*V [m3/sek] gdzie Q-ilosc wody którąsciek może wyprowadzic, F-powierz czynna scieku
V-pred przepływu wody.
Wyszukiwarka